Ο καθηγητής της φιλοσοφίας άρχισε το μάθημα. Πάνω στο τραπέζι του έχει ένα μεγάλο γυάλινο βάζο και τρία κουτιά. Χωρίς να μιλάει γεμίζει το βάζο με βότσαλα που παίρνει από το κουτί. Μετά ρωτάει:
- Το βάζο είναι γεμάτο;
- Ναι, απαντάνε οι φοιτητές.
Τότε ο καθηγητής παίρνει μικρά βοτσαλάκια και τα ρίχνει στο ίδιο βάζω. Ύστερα από ελαφρό κούνημα τα βοτσαλάκια γεμίζουν τα κενά μέσα στο βάζο. Ο καθηγητής ξαναρωτάει τους φοιτητές:
- Το βάζο είναι γεμάτο; Οι φοιτητές γέλασαν και συμφώνησαν, ότι το βάζο είναι γεμάτο. Τότε ο καθηγητής ρίχνει στο βάζο το περιεχόμενο του τρίτου κουτιού που ήταν άμμος. Φυσικά, η άμμος γέμισε τα κενά και τώρα το βάζο τρίτη φορά ήταν γεμάτο.
- Τώρα, είπε ο καθηγητής, θέλω να καταλάβατε ότι έτσι είναι και η ζωή μας. Τα βότσαλα είναι τα πιο σπουδαία πράγματα: η οικογένεια, η υγεία σας, τα παιδιά σας. Εάν έτυχε και χάσατε όλα τα υπόλοιπα η ζωή σας ακόμη θα ήταν γεμάτη. Τα βοτσαλάκια είναι άλλα πράγματα στη ζωή και έχουν τέτοια σημασία όπως η δουλειά σας, το σπίτι σας, το αυτοκίνητο. Η άμμος είναι όλα τα υπόλοιπα, είναι τα μικροπράγματα στη ζωή μας. Εάν πρώτα βάζετε στο βάζω την άμμο, τότε δε θα υπάρχει θέση για τα βότσαλα και τα μικρά βοτσαλάκια. Το ίδιο και στη ζωή. Εάν ξοδεύετε όλη την ενέργεια, όλο το χρόνο για μικροπράγματα, τότε δε θα έχετε χώρο για άλλα πιο σπουδαία πράγματα. Δώστε μεγαλύτερη προσοχή στα πράγματα που αποτελούν, που δημιουργούν την ευτυχία. Φροντίστε πρώτα για τα βότσαλα, αυτά πραγματικά είναι σπουδαία. Καθορίστε τις προτεραιότητες. Τα υπόλοιπα είναι άμμος.
Τρίτη 26 Αυγούστου 2008
Δευτέρα 25 Αυγούστου 2008
Αύγουστος
Ο Αύγουστος ονομάστηκε προς τιμήν του Καίσαρα Αύγουστου. Ο μήνας έχει 31 ημέρες γιατί ο Αύγουστος ήθελε τόσες μέρες όσες είχε και ο μήνας Ιούλιος που είχε ονομαστεί με το όνομα του Ιούλιου Καίσαρα. Ο Αύγουστος έβαλε τον μήνα σε αυτή την θέση, οπότε συνέβει ο θάνατος τηςΚλεοπάτρας . Πριν μετονομαστεί ο Αύγουστος λεγόταν στα λατινικά Sextilis, δηλαδή έκτος μήνας αφού ήταν έκτος κατά το Ρωμαϊκό ημερολόγιο όπου το έτος ξεκινούσε τον Μάρτιο.
Στα βυζαντινά χρόνια το έτος τελείωνε στις 31 Αυγούστου και Πρωτοχρονιά ήταν η 1η Σεπτεμβρίου.
Στα βυζαντινά χρόνια το έτος τελείωνε στις 31 Αυγούστου και Πρωτοχρονιά ήταν η 1η Σεπτεμβρίου.
Σάββατο 16 Αυγούστου 2008
Αλβανικές μεταναστεύσεις στην αυγή της σύγχρονης εποχής (14ος - 16ος αι.)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η μετανάστευση πληθυσμών και οι κοινωνικές και οικονομικές προεκτάσεις τους είναι ένα πολύ μοντέρνο» φαινόμενο, το οποίο βιώνουμε πολύ έντονα στην Ελλάδα, ειδικά μετά την πτώση των κομμουνιστικών καθεστώτων στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ.
Όμως, δεν πρόκειται για φαινόμενο νέο. Οι μετακινήσεις πληθυσμών ουδέποτε έπαψαν, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, ιδίως στην τόσο ιδιόμορφη περιοχή των Βαλκανίων και της ευρύτερης λεκάνης της Ανατολικής Μεσογείου.
Στόχος αυτής της εργασίας είναι να καταδείξει τον τρόπο, τα αίτια και τις συνθήκες υπό τις οποίες έλαβε χώρα μία από τις μεγαλύτερες μετακινήσεις λαών στο γεωγραφικό χώρο που προαναφέραμε κατά την περίοδο του ύστερου μεσαίωνα και των απαρχών της νεότερης εποχής: του αλβανικού λαού.
Στο πρώτο μέρος της εργασίας εξετάζονται οι γεωγραφικές και κοινωνικοπολιτικές συνθήκες της μετακίνησης. Διερευνάται, δηλαδή, η κίνηση των αλβανικών φύλων στο σύντομο και το μακρό δρόμο της μετανάστευσης, τα αίτια που τους εξώθησαν σε αυτήν την κίνηση εγκατάλειψης της χώρας – κοιτίδας (source country) καθώς και η ανταπόκρισή τους σε μια συνήθη τακτική των «κρατών» της εποχής, στην προσπάθειά τους να αντιμετωπίσουν τη μεγάλη δημογραφική έλλειψη: τους εποικισμούς.
Στο δεύτερο μέρος γίνεται προσπάθεια να καταδειχθούν οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις που είχε η διείσδυση των φύλων αυτών, τόσο στον ιταλικό όσο και τον ελλαδικό χώρο. Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση σε θέματα θρησκείας, μεταναστευτικών δικτύων πληροφόρησης καθώς και στο πολύ «σύγχρονο» και φλέγον ζήτημα της αφομοίωσης και της ένταξης στην κοινωνία της φιλοξενούσας χώρας (host country).
Σε μία τόσο περιορισμένης έκτασης εργασία, είναι προφανές ότι τα παραπάνω ζητήματα θίγονται μόνον επιφανειακά. Στόχος δε θα μπορούσε να είναι άλλος από τη γενικότερη προσέγγιση του όλου φαινομένου με απώτερη πρόθεση την ανάδειξη του υπερτοπικού και διαχρονικού χαρακτήρα των μεταναστεύσεων, γενικώς, και ιδιαίτερα των κοινών παραμέτρων και κοινωνικών προεκτάσεων που έχει η μετανάστευση των Αλβανών του ύστερου μεσαίωνα με τη σύγχρονη μεταναστευτική κίνηση των ίδιου λαού από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 και μετά.]
ΔΡΟΜΟΙ, ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
«Είναι μυριολεκτούμενο», γράφει ο Alain Ducellier στην αξεπέραστη μελέτη του για τις μεταναστεύσεις του ύστερου Μεσαίωνα[1], ότι «σε όλον το Μεσαίωνα οι Έλληνες μετακινούνται λίγο». Αν κάποιος λαός βρίσκεται στον αντίποδα αυτής της μονιμότητας και της σταθερής εγκατάστασης, αυτός είναι ο Αλβανικός λαός.
Οφείλουμε, καταρχάς, να εξετάσουμε ποιος είναι αυτός ο λαός, ποιος ο χαρακτήρας του, ποια η αρχική του κοιτίδα και ποιους δρόμους ακολούθησε όταν αναγκάστηκε για συγκεκριμένους λόγους, που θα αναλύσουμε παρακάτω, να εγκαταλείψει αυτήν την αρχική κοιτίδα και να μετακινηθεί.
Ο Sufflay στο έργο του «Acta et Diplomata res Albaniae mediae aetatis illustrantia», παρομοιάζει τη μεσαιωνική Αλβανία με ένα κάτοπτρο το οποίο αντικατοπτρίζει ολόκληρο τον κόσμο της Βαλκανικής χερσονήσου (ελληνικό, ρωμανικό, ιταλικό, σλαβικό, βυζαντινό)[2].
Ως λαός εμφανίζονται για πρώτη φορά[3] το 1043, όταν προσέφεραν τη συνδρομή τους στον στασιαστή στρατηγό Γεώργιο Μανιάκη[4] . Αργότερα στα χρόνια των Κομνηνών, συνέδραμαν άλλον ένα στασιαστή, το Νικηφόρο Βασιλάκιο (1080)[5]. Οι Αλβανοί [6] εκείνης της μακρινής εποχής, κάτοικοι των ορεινών συμπλεγμάτων και όχι της αστικής και πλούσιας παραλίας, παρουσιάζονται πάντοτε στις βυζαντινές πηγές, είτε ως λαός ποιμενικός και νομαδικός, με φυλετική κοινωνική οργάνωση (κατά φύλα – γενεές -πατριές) και με μία μόνιμη ροπή προς τις ληστρικές επιδρομές κατά οχυρωμένων πόλεων, είτε ως κάτοικοι βουνών και πεδιάδων με έντονη πολεμική δραστηριότητα. Μάλιστα, ως προς τη φυλετική και κοινωνική οργάνωση των φύλων αυτών υπάρχει μία πρώτη αναφορά του όρου "Αλβανία" στο περιηγητικό βιβλίο "Anonymi Descriptio Europae Orientalis": «οι Αλβανοί μετακινούνται κατά ομάδες και κατά οικογένειες» (per turmas et cognationes suas)[7] .
Η αρχική τους κοιτίδα, με την ονομασία Άρβανον, (επίσης απαντάται και ως Άλβανον, Άρβανα, Αλβανία, Αλβανιτία, Ιλλυρία) εντοπίζεται στην ευρύτερη περιοχή της κεντρικής και βόρειας Αλβανίας, η οποία το 13ο αιώνα εκτεινόταν στο ορεινό συγκρότημα από τα περίχωρα της λίμνης Αχρίδας μέχρι το Δυρράχιο και το φρούριο της Κρόιας (Kruje)[8] . Από αυτήν την κοιτίδα, ξεκινώντας το 13ο και, κυρίως, το 14ο αιώνα, θα μεταναστεύσει προς όλα τα σημεία του ορίζοντα: ανατολικά και βόρεια, προς τις πεδιάδες του Κοσόβου και τις εγγύς δαλματικές ακτές[9] , δυτικά, διασχίζοντας την Αδριατική, με κατεύθυνση την ιταλική χερσόνησο και νότια, προς την ελλαδική χερσόνησο.
ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΠΡΟΣ ΔΥΣΜΑΣ ΚΑΙ ΝΟΤΟ
Μετακίνηση προς την Ιταλική Χερσόνησο
Η μετακίνηση προς την ιταλική χερσόνησο θα γίνει σε πέντε διαφορετικές φάσεις, από τα μέσα του 14ου αιώνα ως την πτώση των Βενετικών κτήσεων στην Πελοπόννησο (βλ. χάρτη 1).
Η πρώτη φάση θα ξεκινήσει γύρω στο 1280[10] με διά θαλάσσης μετανάστευση Αλβανών του Δυρραχίου. Στα χρόνια της εμφάνισης της μαύρης πανώλης (1347-8), έχουμε νέο μεταναστευτικό κύμα προς τη Ραγούζα, την Απουλία, την κεντρική Ιταλία και σε μικρότερο βαθμό προς τη Βενετία[11]. Η σκληρότατη μεταχείριση του τοπικού Αλβανού ηγεμόνα, Καρόλου Θώπια, θα εξαναγκάσει πολλούς Αλβανούς, σε τρίτο κύμα μετανάστευσης, αυτή τη φορά προς τη νότια Ιταλία, κύμα το οποίο ο Ducellier χαρακτηρίζει «νομαδισμό της εξαθλίωσης»[12].
Το επόμενο κύμα[13] θα ακολουθήσει το θαλάσσιο δρόμο για την Ιταλία κατά τη δεκαετία 1468 – 1479[14]. Κι αυτό γιατί το 1468 πεθαίνει ο μεγάλος Αλβανός ήρωας Σκεντέρμπεης (Γεώργιος Καστριώτης)[15] ο οποίος είχε προκαλέσει μεγάλα προβλήματα με τη σθεναρή αντίστασή του κατά τους μακρόχρονους πολέμους που διεξήγαγε εναντίον των Οθωμανών και των Βενετών.
Τέλος, η πέμπτη και τελευταία (μαζική, διότι οι μεταναστεύσεις μικρών ομάδων ουδέποτε έληξαν) μετακίνηση αλβανικών πληθυσμών προς την Ιταλία έλαβε χώρα μετά την πτώση των Βενετικών κτήσεων στην Πελοπόννησο, το α’ μισό του 16ου αιώνα[16] . Δηλαδή, με τη λήξη του Β΄ Βενετοτουρκικού πολέμου (1499-1503) και την πτώση της Μεθώνης και της Κορώνης και ένα τέταρτο του αιώνα αργότερα, με την πτώση του Ναυπλίου (1534), Αλβανοί (και Έλληνες) εγκαταλείπουν την Πελοπόννησο και μεταναστεύουν προς την Κάτω Ιταλία και Σικελία. Αυτοί οι πληθυσμοί – σύμφωνα με τον Κόλλια – δεν θα πάψουν ποτέ να νιώθουν νοσταλγία για τη «χαμένη πατρίδα», την Πελοπόννησο, όπως αποδεικνύει και το τραγούδι που έλεγαν όλοι μαζί με στραμμένα τα πρόσωπα προς το Μοριά:
«Ω ε μπούκουρα Μωρέ Ω πανέμορφε Μοριά
Ση κουρ τε λυάσς με νούκου τε πασς Αφ’ ότου σ’ άφησα, δεν σε ξανάδα πια
Άτιε καμ ου Ζώτιν Ταν, Εκεί έχω εγώ τον πατέρα μου,
άτιε καμ ου ζώνιεν μεμε, εκεί έχω εγώ τη μητέρα μου,
άτιε καμ εδέ τιμ βλα, εκεί έχω εγώ τον αδελφό μου,
γκύθ μπουλιούαρε νε δε. όλους θαμένους μέσ’ τη γη.
Ωι ε μπούκουρα Μωρέ Ωι πανέμορφε Μοριά
Πλιοτ τε φλιας με λιότε νε σή Με λυγμούς και δάκρυα στα μάτια σε καλώ
Ωι μωρέ ω Αρμπερί ωι Μοριά κι Αρβανιτιά.» [17]
Μετακίνηση προς την Ελλαδική Χερσόνησο (Α΄ Φάση)
Η κάθοδος των Αλβανικών φύλων προς την ελλαδική χερσόνησο γίνεται σε δύο φάσεις. Στην πρώτη φάση, που ξεκινά στα τέλη του 13ου αιώνα[18] και διαρκεί μέχρι την έκρηξη της μαύρης πανώλης στα 1348 οι Αλβανοί νομάδες κατευθύνονται προς τη Θεσσαλία, όπου και εγκαθίστανται για αρκετά χρόνια. Έτος εγκατάστασης θεωρείται, από τους περισσότερους ερευνητές[19] , το 1325[20].
Σχετικά με το δρόμο που ακολούθησαν στη μετακίνησή τους αυτή, οι γνώμες διίστανται. Ο Παναγιωτόπουλος[21] θεωρεί ότι έχοντας ως χώρο εκκίνησης το Άρβανον, ακολούθησαν το «μακρύ δρόμο» (longitudinale) ο οποίος διασχίζοντας τον ποταμό Δεβόλ (βυζαντινός Δεάβολις) και την άνω λεκάνη του Αλιάκμονα, διαμέσου Κορυτσάς, Καστοριάς και Γρεβενών τους έφερε στο Θεσσαλικό κάμπο. Υπάρχει, όμως, και η άλλη άποψη[22] που υποστηρίζει ότι εκτός από αυτόν τον δρόμο, υπήρχε και ένας άλλος, «εγκάρσιος» (transversale) δρόμος που ξεκινούσε από νοτιότερη «κοιτίδα» (περιοχές Πρεμετής – Αργυροκάστρου) και ακολουθούσε τη διαδρομή Αργυρόκαστρο – Ιωάννινα – Αιτωλοακαρνανία.
Διαμέσου, λοιπόν, του ενός ή του άλλου δρόμου – ή και των δύο – Αλβανικά φύλα διείσδυσαν στον ελλαδικό χώρο και εγκαταστάθηκαν στη Θεσσαλία. Μάλιστα, λίγα χρόνια αργότερα, το 1333, έχουν συμπληρώσει αρκετά χρόνια διαμονής για να θεωρούν ότι η αποκατάσταση της εξουσίας του βυζαντινού αυτοκράτορα στην περιοχή καθιστούσε επισφαλή πλέον τη χειμερινή τους κάθοδο στα πεδινά[23] . Κατά συνέπεια, προκειμένου να αποκτήσουν απρόσκοπτη κάθοδο στους χειμερινούς βοσκότοπους της πεδιάδας, εξαναγκάστηκαν να δώσουν όρκο υποταγής στον Ανδρόνικο Γ’.
Τα ίδια αυτά χρόνια, η αύξηση της μεγάλης ιδιοκτησίας, οι ενδοβυζαντινές συγκρούσεις και οι καταστροφικές επιδρομές των Αλβανών και των Καταλανών κάνουν το Marino Sanudo Torcello (1325) να περιγράφει την κατάσταση ως αξιοθρήνητη σε μία Θεσσαλία ερημωμένη και κατεστραμμένη: “Deus misit hanc pestem patriae Blachiae supradictae, quia ipsa miserat quodam genus, Albanensium gentis nomine, in tanta quantitate numerosa: quae gens omnia quae errant extra castra penitus destruxerunt”[24]. Η Θεσσαλία θα είναι πλέον γι’ αυτούς, η δεύτερη κοιτίδα, το νέο Άρβανον, η «Μεγάλη Βλαχία»[25].
Γράφει πολύ εύστοχα ο Παναγιωτόπουλος: «Μ’ αυτό το πνεύμα, θα πρέπει να υπογραμμιστεί ιδιαίτερα ο ρόλος που έπαιξε η πληθυσμιακή ομάδα της Θεσσαλίας στην εξάπλωση των Αλβανών. Η ανατολική πλαγιά της Πίνδου με τα παρακλάδια της, σε συνδυασμό μ’ έναν πεδινό ζωτικό χώρο, πρόσφερε ιδανικές συνθήκες για την ανάπτυξη της εποχιακής κτηνοτροφίας και, επομένως, για τη λειτουργία του γεωργοκτηνοτροφικού οικονομικού συστήματος της ομάδας. Έτσι, η Θεσσαλία έγινε για μερικές δεκαετίες η νέα αλβανική «κοιτίδα» που συγκέντρωσε τις προϋποθέσεις για μια δημογραφική ανάπτυξη, ανάλογη μ’ εκείνη του άλλου ισχυρού σημείου εκκίνησης της αλβανικής επέκτασης, του ιστορικού «Άρβανου». Μακριά από τη μαύρη πανώλη, που αποδεκάτισε ολόκληρες περιοχές της ελληνικής χερσονήσου, από τις ακτές της Θεσσαλονίκης ως τα παράλια της Ηπείρου, περνώντας από την Αττική και την Πελοπόννησο, τα αλβανικά φύλα της θεσσαλικής «κοιτίδας» μπόρεσαν να διατηρήσουν το ρυθμό αναπαραγωγής τους και βρέθηκαν, έτσι, σε πλεονεκτικότερη θέση συγκριτικά με τους γειτονικούς πληθυσμούς. Στο δεύτερο μισό του 14ου αιώνα, σ’ εποχή διαταραγμένης δημογραφίας, τα αλβανικά φύλα, όσα έμειναν προσωρινά στη Δυτική Θεσσαλία, άρχισαν να βαδίζουν προς τη Νότια Ελλάδα, σ’ εδάφη που είχαν πρόσφατα χάσει ένα μεγάλο αριθμό των κατοίκων τους! […] σ’ εκείνη την εποχή των συνεχών πολέμων, οι Αλβανοί, με τη βοήθεια των τοπικών αρχών που αναζητούσαν συμπληρωματικές στρατιωτικές δυνάμεις, είδαν την τύχη τους να καλυτερεύει και, από επικίνδυνοι ποιμένες – πολεμιστές – ληστές, έγιναν “ισότιμοι” κάτοικοι του τόπου»[26].
Μετακίνηση προς την Ελλαδική Χερσόνησο (Β΄ Φάση)
Σε μία δεύτερη μεταναστευτική φάση, οι Αλβανοί κατεβαίνουν προς νότο και εγκαθίστανται στην Αττική και την Πελοπόννησο.
Αττική: Έχοντας πρώτα σταθμεύσει κατά τα έτη 1380-81 στην κοιλάδα του Σπερχειού που τότε ονομαζόταν «Αλλάδα»[27], παίρνουν το 1382, νόμιμη άδεια από τον Πέτρο Δ΄ της Αραγωνίας, για να «προνοιαστούν»[28] στο καταλανικό Δουκάτο των Αθηνών[29] . Η άδεια αυτή ήταν η απάντηση στην έκκληση του Δούκα των Αθηνών Ροκκαβέρτη για να του δοθεί η άδεια «να δώσωμε προνόμιο σε κάθε Έλληνα και Αρβανίτη που θα θελήσει να έρθει στο δουκάτο της Αθήνας, να είναι ασύδοτος για δύο χρόνια…»[30]. Η κίνηση αυτή απέβλεπε στην ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας του Δουκάτου απέναντι στις ξένες (οθωμανικές κυρίως) επιβουλές.
Πελοπόννησος: Οι βυζαντινές πηγές[31] αναφέρουν ότι την πρώτη δεκαετία του 15ου αιώνα 10.000 Αλβανοί (10.000 πολεμιστές ή 10.000 ψυχές;) εμφανίστηκαν στον Ισθμό της Κορίνθου, προφανώς χωρίς προηγούμενη συμφωνία με τις αρχές. Ο δεσπότης του Μυστρά Θεόδωρος Παλαιολόγος, παρά την καχυποψία των συμβούλων του για αυτούς τους «ξένους», επέτρεψε το «πρόνοιασμά» τους στα εδάφη του δεσποτάτου.
Για την εγκατάσταση των Αλβανών στην Πελοπόννησο[32] υπάρχουν τρεις θεωρίες: 1. ότι κατέβηκαν από τη Θεσσαλία 2. ότι κατέβηκαν από τη νότια Αλβανία, διαμέσου Ηπείρου και Αιτωλίας. Ως αίτιο αναφέρεται το γεγονός ότι οι Οθωμανοί (μαζί με τον Κάρολο Α΄ Tocco) κατέκτησαν το Αργυρόκαστρο, με αποτέλεσμα το γένος των Ζενεβισαίων να υποστεί διωγμό. Πρόκειται για δεύτερο μεταναστευτικό κύμα (μετά από εκείνο του 1404/05) στην Πελοπόννησο: οι ρακένδυτοι και μαστιζόμενοι από ασθένειες Ζενεβισαίοι, αφού περιπλανηθούν στην Ήπειρο θα περάσουν τελικά στην Πελοπόννησο[33] 3. ότι μπήκαν στην Πελοπόννησο Αλβανικοί πληθυσμοί προερχόμενοι από την Αττική και την Εύβοια[34]
Η πρώτη θεωρία, την οποία αποδέχονται οι περισσότεροι ερευνητές, φαίνεται μάλλον η πιθανότερη. Κι αυτό, για τον εξής λόγο: όταν οι Τούρκοι, το 1393, κατέστρεψαν το σερβικό πριγκιπάτο της Θεσσαλίας, είναι πολύ πιθανόν να άσκησαν πιέσεις στους αλβανικούς πληθυσμούς της περιοχής. Αυτοί οι πληθυσμοί, κατά συνέπεια, φαίνεται ότι πήραν το δρόμο της προσφυγιάς και είναι αυτοί τους οποίους βρίσκουμε μερικά χρόνια αργότερα (1404-5) στρατοπεδευμένους στον Ισθμό της Κορίνθου.
Και για έναν επιπλέον λόγο: οι Αλβανοί, τους οποίους βλέπει στον Ισθμό ο Μανουήλ Παλαιολόγος[35] , έτοιμους να μπουν στο δεσποτάτο του Μυστρά, δε μπορεί να ήταν οι Αλβανοί της Αττικής και της Εύβοιας, γιατί τότε θα είχε αδειάσει ο αλβανικός πληθυσμός των περιοχών αυτών, πράγμα που απλούστατα δε συνέβη. Αντίθετα, αυτό συνέβη στη Θεσσαλία, η οποία εκκενώθηκε εντελώς από κάθε αλβανικό στοιχείο. Οι Αλβανοί την εγκατέλειψαν και μόνο σπανιότατα ιστορικά τεκμήρια μαρτυρούν το πέρασμά τους από εκεί.
Συμπληρωματικά, αξίζει να αναφερθεί κατά τα μέσα του 14ου αιώνα είχε ήδη συντελεστεί η δημιουργία δύο περιορισμένων αλβανικών «κρατιδίων». Συγκεκριμένα, μετά τη μάχη του Αχελώου (1358 ή 1359), ο αρχηγός των Αλβανών, Κάρολος Θώπια, νίκησε στην Αιτωλία το δυσαρεστήσαντα τους Αλβανούς, Νικηφόρο Β΄ Άγγελο. Επακόλουθο αυτής της νίκης υπήρξε η ίδρυση δύο μικρών αλβανικών πριγκιπάτων, το ένα στην Άρτα, από τον Πέτρο Λιόσα και το άλλο στο Αγγελόκαστρο[36] από τον Γκιν Μπούα Σπάτα[37].
ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ
Έχοντας, πλέον, σχηματίσει μία σφαιρική εικόνα για το γεωγραφικό και χρονικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εντάσσονται οι μετακινήσεις των Αλβανικών πληθυσμών, μπορούμε να εξετάσουμε τα γενεσιουργά αίτια[38] αυτών των μετακινήσεων.
Τα αίτια αυτά είναι:
Η έκρηξη και ραγδαία εξάπλωση του «Μαύρου Θανάτου», δηλαδή της πανώλης, και η δημογραφική κρίση που συνεπέφερε[39]. Οι παράλιες ή πεδινές περιοχές εξασθενούσαν δημογραφικά, ενώ οι Αλβανοί, καλά προφυλαγμένοι στις δύσβατες ορεινές περιοχές, απέκτησαν το πλεονέκτημα της πληθυσμιακής ευρωστίας και έσπευσαν να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των εύθραυστων δημογραφικά κρατικών μορφωμάτων της εποχής˙ η Βενετία, για παράδειγμα εφάρμοσε αρκετά συχνά ανάλογα εποικιστικά προγράμματα, προσελκύοντας εύκολα εποίκους με τις ιδιαιτέρως ελκυστικές φοροαπαλλακτικές ρυθμίσεις που υποσχόταν.
Θεωρίες του Cvijić[40] : Σύμφωνα με αυτές, το πολιτικό πλαίσιο στις περιοχές όπου κατοικούσαν οι αλβανικοί πληθυσμοί αποτέλεσε μεταναστευτικό αίτιο. Το πλαίσιο αυτό οριοθετείται από τους σκληρούς και διαρκείς αγώνες ανάμεσα σε Βυζαντινούς, Λατίνους (Ανδεγαυούς – Νορμανδούς - Βενετούς) και Σέρβους για την κυριαρχία στη ΝΔ Βαλκανική. Οι τελευταίοι, μάλιστα, με τη στερέωση της κυριαρχίας τους στην περιοχή το 13ο και 14ο αιώνα, δεν αποκλείεται να οδήγησε σε μετανάστευση Αλβανούς χωρικούς ή τυχοδιώκτες που ως πολεμιστές προσέφεραν τις υπηρεσίες τους στους Σέρβους ηγεμόνες[41] . Επιπροσθέτως, ο Cvijić απέδωσε στο Αλβανικό γένος δύο σημαντικότατα προτερήματα: τη «γονιμότητα» και τον «ισλαμισμό». Και σε αυτό το σημείο, ωστόσο, ο Παναγιωτόπουλος αμφισβητεί τη «γονιμότητα» ως θετικό παράγοντα[42] , από δημογραφικής άποψης.
Αλλαγές που εισήχθησαν στο καθεστώς της γαιοκτησίας και που είχαν στόχο τη δημιουργία φεουδαλικής εξουσίας, θεωρούνται επίσης παράγοντας ώθησης σε μεταναστευτική κίνηση. Οι Ανδεγαυοί, δηλαδή, προσπάθησαν να εισαγάγουν δυτικές φεουδαρχικές δομές, αυτούσιες, με αποτέλεσμα να οδηγήσουν σε αναγκαστική μετανάστευση τους φτωχότερους αλβανικούς πληθυσμούς.
Άλλο αίτιο υπήρξε η κατά καιρούς άσχημη αντιμετώπιση από τους τοπικούς άρχοντες. Στα αίτια επίσης περιλαμβάνεται και η Οθωμανική κατάκτηση καθώς και οι τροποποιήσεις που επέφεραν οι Οθωμανοί στο διοικητικό σύστημα των κατακτημένων περιοχών. Όλα αυτά, βέβαια, αναφέρονται σε μεταγενέστερη εποχή, δηλαδή στο 15ο αιώνα. Κατά τον Παναγιωτόπουλο[43] , ο ποιμενικός, ευκαιριακά νομαδικός και συχνά ληστρικός χαρακτήρας των αλβανικών φύλων αποτελεί την κύρια αιτία της μεταναστευτικής τους κίνησης. Νεότεροι ερευνητές εντάσσουν την αλβανική περίπτωση σε μια συνολικότερη μεταναστευτική κίνηση που παρατηρείται στα Βαλκάνια του τέλους του μεσαίωνα και τη διερευνούν μέσα από μία υποτιθέμενα μεγάλη δημογραφική έκρηξη[44] των αλβανικών φύλων.
ΕΠΟΙΚΙΣΜΟΙ
Κατά την περίοδο που εξετάζουμε, μία περίοδο έντονης δημογραφικής ερήμωσης εξαιτίας των λιμών, των λοιμών και των πολέμων, οι εποικισμοί ήταν το κατεξοχήν μέτρο των διαφόρων κρατικών μορφωμάτων της εποχής με το οποίο επιδίωκαν την πληθυσμιακή ανασυγκρότηση των περιοχών που είχαν πληγεί, είτε από την πανώλη, είτε είχαν υποστεί τις οδυνηρές συνέπειες των πολεμικών συγκρούσεων. Έτσι, σε όλη τη διάρκεια της περιόδου που μας απασχολεί και, κυρίως, το 15ο και 16ο αιώνα, έχουμε εγκατάσταση αλβανών εποίκων, ως αποτέλεσμα της εποικιστικής πολιτικής των στρατιωτικών και πολιτικών αρχών: των Βυζαντινών δεσποτών, της Βενετίας και των Φράγκων ηγεμόνων.
Μεγαλύτερη επιτυχία στην προσέλκυση των Αλβανών εποίκων είχαν οι Βυζαντινοί και οι Βενετοί, μολονότι οι δεύτεροι είχαν να αντιμετωπίσουν την απόκεντρη θέση και την περιορισμένη έκταση των κτήσεών τους που δεν επέτρεπε την απορρόφηση μεγάλου αριθμού μεταναστών (πλην της Εύβοιας). Ο πιο επιτυχημένος εποικισμός ήταν εκείνος της Εύβοιας, στα μέσα του 14ου αιώνα, σε ένα νησί, δηλαδή, του οποίου τόσο η γεωγραφική θέση (γειτνίαζε με την ηπειρωτική Ελλάδα όπου μόλις είχε εγκατασταθεί ένα άρτι αφιχθέν κύμα αλβανικών πληθυσμών), όσο και η έκτασή του βοήθησε τη Γαληνοτάτη Δημοκρατία να προσελκύσει ομάδες Αλβανών, αντιμετωπίζοντας έτσι την ερήμωση του νησιού λόγω της πανώλης. Οι Βενετοί ήταν πάντοτε οι πιο γενναιόδωροι από όσους επιχειρούσαν να προσελκύσουν εποίκους και φυσικά οι Αλβανοί μετανάστες που αναζητούσαν νέα πατρίδα είχαν κάθε λόγω να προσελκύονται από τα προνόμια με τα οποία συνόδευαν κάθε νέα εποικιστική πρόσκλησή τους. Μάλιστα, γύρω στα 1425, οι Βενετοί κατάφεραν, με γενναίες υποσχέσεις και φοροαπαλλακτικά μέτρα, να προσελκύσουν μεγάλο αριθμό αλβανών εποίκων από τη Στερεά προς την Εύβοια, σε τέτοιο βαθμό, ώστε ο Τοσκανός δούκας των Αθηνών, Antonio Acciaiuoli, να αποστείλει έντονες διαμαρτυρίες προς το Συμβούλιο των Δέκα, σχετικά με αυτόν τον «εκμαυλισμό»[45] . Η απάντηση της Βενετίας σε αυτά τα παράπονα του Τοσκανού, είναι ενδεικτική της σημασίας που απέδιδε στην εποικιστική πολιτική της: απάντησε με διπροσωπία, ότι δήθεν δε γνώριζε τίποτα και για να κερδίσει χρόνο, καθησύχαζε τον Acciaiuoli ότι σκοπεύει να ερευνήσει περαιτέρω το ζήτημα.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ – ΘΡΗΣΚΕΙΑ – ΕΞΑΣΤΙΣΜΟΣ & ΑΦΟΜΟΙΩΣΗ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Η πολιτική των αρχών, οι οικονομικές συνήθειες και ανάγκες, η οικολογία και η γεωμορφολογία ήταν μερικοί από τους παράγοντες που επηρέασαν την εγκατάστασή τους των πληθυσμών αυτών στα νέα εδάφη.
Ως νομαδικά και πολεμικά-ληστρικά φύλα χρειάζονταν ελεύθερες και ενιαίες εκτάσεις κατάλληλες για τις μετακινήσεις τους, καθώς οι δεσμοί τους με τη γη και τις «στατικές» δραστηριότητές τους ήταν πολύ χαλαροί, τουλάχιστον εκείνη την εποχή. Σε αντίθεση με τους ελληνικούς πληθυσμούς που είχαν κάποια έστω στοιχειώδη βιοτεχνία, οι αλβανικοί πληθυσμοί ήταν ολοκληρωτικά αγροτικού χαρακτήρα.
Εξαιτίας του γεγονότος ότι το αγροτικό σύστημα της χώρας είχε υποβαθμιστεί, τα αγροτικά προϊόντα σπάνιζαν μονίμως. Εφόσον οι Αλβανοί ήταν κυρίως νομάδες κτηνοτρόφοι, υποθέτουμε ότι η έλλειψη αγροτικών προϊόντων τούς ανάγκασε να ασχοληθούν με τη γεωργία. Αλλιώς θα ήταν υποχρεωμένοι να τα προμηθεύονται με αντάλλαγμα τα ζώα τους, πράγμα που θα σήμαινε «άνιση ανταλλαγή» (αν και αυτός ο όρος αποτελεί αναχρονισμό), οικονομικά επιζήμια για την ομάδα. Είναι δε ιδιαζόντως παράδοξος ο βρόγχος των οικονομικών σχέσεων που δημιουργούσαν οι συνθήκες: οι οικονομικές συνθήκες τους οδηγούσαν σε μετακίνηση, κατόπιν η μετακίνηση έφερνε επάρκεια και από κει οδηγούνταν σε γεωργικές δραστηριότητες[46] και, κατά συνέπεια, στη μόνιμη εγκατάσταση.
Ο Σπ. Ασδραχάς συμπεραίνει μετά από εξέταση φορολογικών καταστίχων ότι το εισόδημα της αλβανικής οικογένειας από τη γεωργία θα πρέπει να ήταν αισθητά χαμηλότερο από της ελληνικής[47] . Κάτι τέτοιο συνεπάγεται το δευτερεύοντα ρόλο των γεωργικών δραστηριοτήτων των Αλβανών, χαμηλό βαθμό ένταξης τους στο αγροτικό σύστημα της χώρας και, βέβαια, τον προσωρινό χαρακτήρα των οικισμών τους. Η εγκατάστασή τους στη Θεσσαλία τους έδωσε τη δυνατότητα να μετατραπούν σταδιακά από νομάδες σε ημινομάδες και μετακινούμενους κτηνοτρόφους.
Ο χρονογράφος των Τόκκων τους χαρακτηρίζει «χοιροβοσκούς», ένας χαρακτηρισμός που «παραπέμπει στο βελανίδι κι επομένως σε κτηνοτροφία που χρειαζόταν σκληρή τροφή, προφανώς αιγοπροβατοτροφία»[48]. Πρόκειται δηλαδή, για εξαιρετικά άπορους ποιμένες, οι οποίοι συνήθιζαν να μετακινούνται διαρκώς καθώς βασίζονταν για την επιβίωσή τους στην υποτυπώδη κτηνοτροφία τους. Η Ψιμούλη τους περιγράφει ως εξής: «φτωχοί ημινομάδες, θέριζαν τον τόπο απ’ όπου πέρναγαν, εξαντλούσαν τα πάντα και συνέχιζαν τη μετακίνηση. Η εξάρτηση τους άλλωστε ως ημινομάδων από τα γεωργικά προϊόντα προκαλούσε τη λεηλασία της καλλιεργημένης γης γύρω από τις οχυρές πόλεις[49] , στερώντας τις τελευταίες από τα παραγωγικά τους αγαθά»[50].
Αναφορικά, τώρα, με την οικονομική και επαγγελματική σύνθεση του αλβανικού στοιχείου μπορούμε να πάρουμε ως παράδειγμα τους αλβανικούς πληθυσμούς που είχαν εγκατασταθεί στη Βενετία και Ραγούζα: το 14ο-15ο οι Αλβανοί είναι ναυτικοί, φουρνάρηδες, ξυλουργοί, ράφτες και κυρίως υπηρέτες (famuli, fanti, fanteleschi)[51], όταν δε δεσμεύονται από αυστηρότατα συμβόλαια μαθητείας ή δε χρησιμοποιούνται από το ίδιο το Κράτος για την εκτέλεση των πιο «βάναυσων» εργασιών που συχνά είναι επικίνδυνες, όπως π.χ. του ταχυδρόμου[52]. Όμως η ανάπτυξη είναι ραγδαία: η αλβανική παροικία της Βενετίας στα 1504 είναι αρκετά πλούσια, ώστε να έχει τη δυνατότητα να αναθέτει στον Carpaccio τη διακόσμηση της αίθουσας συνεδριάσεων της σκόλας[53] τους.
ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να ξεχνάμε ότι σε εκείνον τον κόσμο, του φθίνοντα μεσαίωνα, η θρησκεία[54] και η γλωσσική πλαισίωση παραμένουν όροι απαραίτητοι για την προσαρμογή του πληθυσμού που μετανάστευσε στη χώρα υποδοχής.
Στην Ιταλική χερσόνησο οι Αλβανοί (όπως και οι Σλάβοι) είναι όλοι τους Δαλματοί ή άτομα που ήλθαν από την κεντρική και βόρεια Αλβανία, ζώνες που είχαν γίνει εξολοκλήρου καθολικές από τις αρχές του 14ουαι. Πρόκειται λοιπόν για μετανάστες οι οποίοι, όπου κι αν πάνε, δε φοβούνται καθόλου τη θρησκευτική απομόνωση στη δύση - κάτι που δεν απέφυγαν οι ορθόδοξοι Έλληνες[55] . Τη μετανάστευση προς την Ιταλία δεν θα αποφύγουν και πολλοί αλβανοί κληρικοί, οι οποίοι μαζί με φραγκισκανούς, δομινικανούς κτλ ιερείς, κατά τα χρόνια της οθωμανικής κατάκτησης της Αλβανίας, θα εκδιωχθούν ή θα αναγκαστούν να μετακινηθούν, καθώς θεωρούνται από τους Τούρκους συνεργαζόμενοι με τον εχθρό[56] .
Επομένως, η θρησκεία, σε συνδυασμό με τη γλωσσική προσέγγιση αποτελούν στοιχεία σημαντικά για την εξώθηση σε μετανάστευση και για την δυνατότητα προσαρμογής στους νέους τόπους. Ειδικά ως προς το δεύτερο, ας μην ξεχνάμε ότι σπάνια υπάρχει μνεία για διερμηνείς της αλβανικής γλώσσας, πράγμα που πρέπει να μας λέει πολλά για τις πιθανότητες προσαρμογής των Αλβανών εποίκων στο νέο περιβάλλον[57]. Συνεπώς, λιγότερο καλοί υποψήφιοι για μετανάστευση ήταν οι ορθόδοξοι Έλληνες, οι οποίοι τόσο γλωσσικά όσο και θρησκευτικά ένιωθαν «ξένοι» προς τους «λατίνους» και δεν είχαν κανένα λόγο να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους, στις οποίες καθοδηγούνταν από τους πνευματικούς τους ποιμενάρχες. Αντιθέτως, οι Αλβανοί και οι Δαλματοί, εγκαταλειμμένοι καθώς ήταν στην πατρίδα τους από τους θρησκευτικούς τους ταγούς, ήταν πιο εύκολο γι’ αυτούς να ενσωματωθούν σε ένα ξένο πολιτισμικό περιβάλλον που τους ήταν όμως ταυτόχρονα και οικείο.
Στην ελλαδική χερσόνησο, στις αρχές του 14ου αιώνα, οι παράκτιες περιοχές είχαν προσηλυτιστεί στον καθολικισμό ενώ οι φατρίες που κατοικούσαν στα ορεινά παρέμεναν πιστές στην ορθοδοξία.
Σχετικά με τη θρησκευτική νοοτροπία της αλβανικής αριστοκρατίας αξίζει να αναφέρουμε το εξής σημαντικό στοιχείο: το 1390 ο Εβρενός Μπέης, περνώντας από την Άρτα καθ’ οδόν προς τα Ιωάννινα, δέχεται την υποταγή του Γκιν Μπούα Σπάτα και παίρνει ως αιχμάλωτο τον εγγονό του, ο οποίος αργότερα εμφανίζεται στις πηγές με το όνομα Γιακούμπ[58]. Η μετονομασία αυτή υποδηλώνει τον εξισλαμισμό του εγγονού και την ένταξή του στο σύστημα των gulam[59]. Ο Η. Ιnalcic αναφέρει ότι στις αρχές του 15ου αιώνα οι περισσότεροι αλβανοί ηγεμόνες είχαν στείλει, ως υποτελείς, τα παιδιά τους στην αυλή του σουλτάνου, όπου ανατρέφονταν ως πραγματικοί Οθωμανοί. Γίνονταν έτσι, σκλάβοι, “Kul” του σουλτάνου και αναλάμβαναν σημαντικές θέσεις στο στρατό και τη διοίκηση. Καταλήγουμε, λοιπόν, στο συμπέρασμα ότι η εφαρμογή του συστήματος των gulam «εξοθωμάνιζε», κατά κάποιο τρόπο, την αλβανική αριστοκρατία.
ΔΙΚΤΥΑ
Σχετικά με τα δίκτυα το μόνο που μπορούμε να αναφέρουμε, καθώς οι πηγές τις εποχής είναι πολύ πενιχρές σχετικά με τέτοια «σύγχρονα» ζητήματα, είναι κατά την άφιξή τους στην Ιταλία πολλοί μετανάστες δε γνωρίζουν ούτε ιταλικά, ούτε λατινικά. Έτσι, είναι υποχρεωμένοι να καταφύγουν στις υπηρεσίες ενός διερμηνέα, ο οποίος είναι συνήθως μέλος της οικογένειας το οποίο είχε εγκατασταθεί παλαιότερα. Τέτοιες μαρτυρίες δείχνουν ότι, καθ’ ομοίωση των συγχρόνων μας μεταναστών, οι οικογένειες στέλνουν στο μέτωπο πραγματικούς ανιχνευτές - ιχνηλάτες που τους προλειαίνουν το έδαφος και τους κάνουν να έρθουν την καταλληλότερη στιγμή[60].
ΈΝΝΟΙΑ «ΞΕΝΟΥ»: ΕΞΑΣΤΙΣΜΟΣ – ΕΝΤΑΞΗ – ΑΦΟΜΟΙΩΣΗ
Στην Ιταλία οι Αλβανοί μετανάστες αντιμετωπίζουν διττή μεταχείριση. Στις Marche και στην βόρεια Ιταλία οι αλβανοί θα πετύχουν αρκετά εύκολα την ένταξή τους στην αγροτική παραγωγή και εκμετάλλευση και στην αστική βιοτεχνία, σε τέτοιο βαθμό, ώστε να αποκτήσουν, πράγμα όχι ιδιαίτερα σύνηθες, το δικαίωμα του πολίτη. Παράλληλα, σε πόλεις όπως το Rimini, η Brescia, το Bergamo οι Αλβανοί είναι συνήθως ταχυδρόμοι, στρατιώτες και αρκετά συχνά οι έμπιστοι του πρίγκιπα. Αντίθετα, στις περιοχές του Fano και του Pesaro, η καταπιεστική πολιτική των Malatesta τους μετατρέπει ή μάλλον τους διατηρεί σε έναν κατώτερο αστικό πληθυσμό[61].
Για έξω λοιπόν από την περιοχή των Βαλκανίων τα αρχεία τονίζουν την εξαθλίωση των Αλβανών μεταναστών. Για τη νοοτροπία ενός Βενετού του 15ου αιώνα, και μόνο το όνομα «Αλβανός» σημαίνει μία κοινωνική στάθμη ιδιαιτέρως χαμηλή: τον Ιούλιο του 1461 κάποιος Carlo da Venezia πέτυχε να καταδικαστεί σε πρόστιμο 2 λιβρών ένα άτομο που θεωρούσε ότι είχε προσβάλει βάναυσα τη γυναίκα του, απευθύνοντάς της τη βαριά ύβρη «είσαι αλβανή»[62]. Πέραν, όμως, της κοινωνικής περιφρόνησης, δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις Αλβανών που πέφτουν - κατάσταση ευρέως διαδεδομένη την εποχή εκείνη - θύματα ενός απάνθρωπου δουλεμπορίου.
Ο χρονογράφος του Χρονικού των Τόκκων υπογραμμίζει τη διαφορά αλβανών - ελλήνων:
«Επίστευσαν ‘ς τα Ιωάννινα είναι αρβανιτζέλια χοιροβοσκοί παρόμοιοι τους και να τους προσκυνήσουν
και κει ήσαν άρχοντες Ρωμαίοι, στρατιώτες ανδρειωμένοι»[63] .
Ο Αλβανός της εποχής εκείνης, λοιπόν, παρουσιάζεται από το «Χρονικό των Τόκκων» ως μέλος μιας καθυστερημένης και πρωτόγονης κοινωνίας άπορων, ρακένδυτων και εξαθλιωμένων ανθρώπων, αμέτοχων οποιασδήποτε πολιτισμική εξέλιξης. Κατά την Ψιμούλη, - και αυτό είναι κάτι που αναφέραμε μιλώντας και για την οικονομία - «ο χαρακτηρισμός τους από τον χρονογράφο ως “χοιροβοσκών” παραπέμπει στο βελανίδι κι επομένως σε κτηνοτροφία που χρειαζόταν σκληρή τροφή, προφανώς αιγοπροβατοτροφία»[64].
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Είδαμε, λοιπόν, ότι οι Αλβανοί κατά το 14ο και 15ο αιώνα, διείσδυσαν σταδιακά σε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο, ως έμπειροι κτηνοτρόφοι – νομάδες, με πολύ καλή γνώση των στοιχείων εκείνων που θα τους έκαναν να επιλέξουν τους πλέον κατάλληλους τόπους για την άσκηση της βιοποριστικής τους εργασίας. Υποχρεωμένοι από τις σκληρές συνθήκες σε διαρκή αναζήτηση ιδεωδών βοσκοτόπων, ακόμη και σε μέρη που δεν ευνοούσαν τις δραστηριότητές τους, δημιούργησαν τις προϋποθέσεις εκείνες που, σε συνδυασμό με την ενασχόλησή τους με πολεμικές δραστηριότητες - για λόγους άμυνας -, συνέβαλαν στη δημιουργία μικρών χωριών διάσπαρτων στον ελλαδικό χώρο. Μία δομή που - σύμφωνα με τον Παναγιωτόπουλο - «χρονολογείται από το 15ο αιώνα» και της οποίας κοινωνικο-οικονομικοί συντελεστές υπήρξαν οι αλβανοί μετανάστες[65]. Ειδικά για την Πελοπόννησο, ο Παναγιωτόπουλος δεν κρύβει τον εντυπωσιασμό του για την τεράστια διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στην εικόνα των 12.000 ψυχών που σταθμεύουν μαζικά στον Ισθμό, έτοιμοι να μπουν στη χερσόνησο, με την εικόνα που συναντούμε λίγες δεκαετίες αργότερα «με έναν αλβανικό πληθυσμό διάσπαρτο και κατακερματισμένο»[66] και σε μεγάλο βαθμό αφομοιωμένο ή μάλλον προσαρμοσμένο στο νέο περιβάλλον.
Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι αφενός μεν η κατά φύλα οργάνωσή τους (μία οργάνωση που τους επέτρεψε να κατέβουν ως ομάδες στον ελλαδικό χώρο) αφετέρου δε η εγκατάλειψη σταδιακά της ενδογαμίας θα τους κάνουν να αφομοιωθούν σε τέτοιο βαθμό κατά τους δύο τελευταίους προεπαναστικούς αιώνες, ώστε, όταν αυτή ξεσπάσει, να μην ξεχωρίζουν από τους Έλληνες.
Ας μην ξεχνάμε, εξάλλου, ότι πάρα πολλοί από τους αγωνιστές της Επανάστασης του ’21 ήταν Αρβανίτες. Ο Καραϊσκάκης, ο Ανδρούτσος, ο Μιαούλης και η Μπουμπουλίνα αποτελούν τα λαμπρότερα, αλλά όχι τα μόνα, παραδείγματα[67]. Πολλοί μάλιστα, μιλούσαν με δυσκολία τα ελληνικά. Αυτό, βέβαια, δε σημαίνει - σε καμία περίπτωση - ότι δεν ήταν Έλληνες. Το αντίθετο, μάλιστα. Ήταν τόσο Έλληνες που μάχονταν με απαράμιλλο σθένος για την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό, δίνοντας και τη ζωή τους ακόμα.
Επομένως, η ιστορία μας διδάσκει, και η ιστορία πάντοτε έχει κάτι να μας διδάξει, όταν δεν την αγνοούμε, ότι ένας λαός (στην περίπτωσή μας, ο ελληνικός λαός) που υποδέχεται πλήθη μεταναστών, χάρη στην αφομοιωτική δύναμή του, δεν έχει κανένα λόγο να νιώθει φόβο, ανασφάλεια ή μίσος για αυτούς τους «ξένους» που τόση αναστάτωση και τόσα προβλήματα δημιουργούν με την αναγκαστική μετακίνησή τους. Είδαμε, ότι όπως συμβαίνει και σήμερα, έτσι και τότε, σε κείνη τη μακρινή εποχή, ο ελλαδικός χώρος κατακλύστηκε από «ξένους», από «μετανάστες», από «διαφορετικούς». Ίσως μάλιστα σε εκείνη την εποχή τα πράγματα να ήταν πολύ πιο δύσκολα και οι συνθήκες πιο πιεστικές απ’ ότι είναι σήμερα.
Σήμερα, οι απόγονοι αυτών των «ξένων» είναι οι φίλοι μας, οι συγγενείς μας, οι ομοεθνείς μας, οι συμπατριώτες μας, πιθανόν εμείς οι ίδιοι. Κάποιος που φέρει το επώνυμο Λιάπης, Γκέκας, Κόλλιας είναι πολύ πιθανόν να κατάγεται από αυτούς τους «ξένους» του 14ου αιώνα. Αυτό, όμως, σε καμία περίπτωση δεν αναιρεί το γεγονός ότι ο άνθρωπος αυτός, πιστεύει ακράδαντα ότι είναι, και θέλει και οι άλλοι να πιστεύουν, ότι αυτός είναι Έλληνας. Διότι είναι Έλληνας! Όπως Έλληνας ήταν και ο μεγάλος μας Καραϊσκάκης και η μεγάλη μας Μπουμπουλίνα. Όπως Έλληνας θεωρεί ότι είναι και ο γράφων, ο οποίος φέρει ένα κατά τα φαινόμενα «ελληνικότατο» επώνυμο, μολονότι υπάρχουν απίστευτα πολλές πιθανότητες, ερευνώντας το γενεαλογικό του δέντρο, να ανακαλύψει ότι κατάγεται από κάποιον ρακένδυτο Αλβανό «πρόσφυγα» του 14ου αιώνα ή κάποιον Αλγερινό κουρσάρο του 16ου. Τις αλήθειες αυτές μας εμποδίζει να δούμε ο εξωφρενικός μύθος της «βιολογικής» συνέχειας ενός έθνους, της συνέχειας του «αίματος», που είναι εξόφθαλμα ψευδής. Για να είσαι Έλληνας, δε χρειάζεται να είσαι απευθείας απόγονος του Περικλή. Μπορεί να είσαι απευθείας απόγονος του Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα και να είσαι το ίδιο «Έλληνας» όπως όλοι οι άλλοι[68].
Ολοκληρώνοντας τις παραπάνω σκέψεις, ίσως το ακόλουθο χωρίο από τον Ducellier να είναι η ιδανική κατακλείδα:
«Έλληνες και Αλβανοί κατάφεραν, μέσα από αντιπαραθέσεις και συμβιβασμούς, να καταλήξουν σε μια κοινή ζωή, όπου συμφωνούσαν στα ουσιώδη. Και είναι, ίσως, αυτό ένα από τα πρώτα μαθήματα που μας δίδαξαν κατά τη διάρκεια της πιο σκοτεινής περιόδου της ιστορίας τους, εμποδίζοντάς μας να απελπιστούμε για τα σύγχρονα Βαλκάνια. Άλλο ένα μάθημα, που πρέπει να συλλογίζεται ιδιαίτερα ο ελληνικός λαός, όταν του συμβαίνει να αντιμάχεται την ιδέα ότι, κατά τη διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας του, πολλά ετερογενή στοιχεία συνέβαλαν στη διαμόρφωση της σημερινής του οντότητας, είναι ότι, χωρίς να αλλοιωθεί ο προφανής ελληνικός χαρακτήρας του, αυτά τα μεταναστευτικά κύματα μπόρεσαν να χειραγωγηθούν και τελικά να ενσωματωθούν σ’ αυτόν χάρη στην εκπληκτική αφομοιωτική δύναμή του. Το γεγονός αυτό αποτελεί μία από τις ομοιότητές του με το γαλλικό λαό, ο οποίος στις μέρες μας τρομάζει υπερβολικά, καθώς βλέπει τόσους ξένους να συγκεντρώνονται στο έδαφός του»[69].
Κι αυτό, ασφαλώς, είναι ένα μήνυμα που θα πρέπει να προβληματίσει την ελληνική κοινωνία των αρχών του 21ου αιώνα.
Kώστας Πνευματικός
Υποσημειώσεις
Ducellier, 1986, σελ. 24.
Πούλος, 1950, σελ. 1-2.
Εμφανίζονται στις βυζαντινές πηγές. Ως λαός γενικά υπάρχει από τα αρχαία χρόνια (μαρτυρείται σε κείμενα του Πτολεμαίου).
Ducellier, 1986, σελ. 20.
Πούλος, 1950, σελ. 7-8.
Στις πηγές αναφέρονται ως Αλβανοί, Αρβανίτες, Αλβανίτες και Ιλλυριοί (Πούλος, 1950, σελ. 8). Το όνομα «Αλβανός» προέρχεται από τη λέξη «αλμπάν» (αλμπάνης στα ελληνικά, ναλμπάν στα τουρκικά) που σημαίνει πεταλωτής και γιατρός αλόγων (Μπίρης, 1998, σελ. 21). Οι Αλβανοί αυτοαποκαλούνται «Σκιπετάρ» και τη χώρα τους τη λένε «Σκιπερία» που σημαίνει «χώρα του αετού».
Μπίρης, 1998, σελ. 26 -- Ducellier, 1994, σελ. 16.
Σκουλίδας, 1998-1999, σελ. 278-279.
Δε θα μας απασχολήσει, στα πλαίσια της παρούσας μελέτης, η συγκεκριμένη μετανάστευση.
Ducellier, 1994, σελ. 13.
ό.π., σελ. 15.
ό.π., σελ. 18.
Ειδικότερα, ο Τίτος Π. Γιοχάλας (Γιοχάλας, 1993, σελ. 10 κ.ε.) αναφέρει 3 μεταναστευτικές φάσεις προς την Ιταλία που είχαν ως αποτέλεσμα τη
1. δημιουργία των ελληνικών και αλβανικών χωριών της Κ. Ιταλίας και Σικελίας:
1) Μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453 και κυρίως τη λήξη της συμμετοχής του Σκεντέρμπεη (τον οποίο ο πάπας Κάλλιστος ΙΙΙ χαρακτήρισε «αήττητο στρατιώτη και αθλητή του Χριστού») στον αγώνα των Ναπολιτάνων εναντίον των Ανδεγαυών το 1461.
2) Με το θάνατο του Σκεντέρμπεη το 1468 και την κατάληψη της Κρόιας από τους Τούρκους (1478).
3) Και έχουμε και μία 3η φάση που αναφέρει ο Γιοχάλας - είναι αυτή που στο χάρτη 1 απεικονίζεται με διακεκομμένες παύλες και κουκίδες και συμπίπτει με την πέμπτη φάση της παρούσας μελέτης.
Γιοχάλας, 1993, σελ. 10.
Γεώργιος Καστριώτης ή Σκεντέρμπεης (όπως τον αποκαλούσαν οι Τούρκοι): Αλβανός ήρωας, γιος του Ιβάν Καστριώτη. Γεννήθηκε γύρω στα 1403 και πέθανε στα 1468. Πέρασε τα εφηβικά του χρόνια στην αυλή του σουλτάνου (για τον Σκεντέρμπεη βλ. Σούλης, 1980, σελ. 444-457 και Πούλος, 1950, σελ. 7).
Γιοχάλας, 1993, σελ. 10.
Κόλλιας, 1992, σελ. 200.
Μπίρης , 1998, σελ. 53.
Ducellier, 1994, σελ. 14. -- Παναγιωτόπουλος , 1985, σελ. 78 -- Κόλλιας, 1992, σελ.129.
Ο Ι. Πούλος (1950, σελ. 14), αντίθετα θεωρεί πιθανότερο έτος εγκατάστασης των Αλβανικών φύλων στη Θεσσαλία, το 1315.
Με τη γνώμη αυτή του Παναγιωτόπουλου (1985, σελ. 76) συμφωνεί και η Ψιμούλη (1995, σελ. 18), χαρακτηρίζοντας, μάλιστα, το δρόμο αυτό «εξαιρετικά βατό».
Σκουλίδας, 1998-1999, 282-283, Βακαλόπουλος, 1961-80, σελ. 28 κ.ε.. Ο ίδιος μελετητής αναφέρει ότι εκτός των δύο αυτών «οδών» υπάρχει και το από τα βυζαντινά χρόνια γνωστό πέρασμα Ζυγού - Μετσόβου, το οποίο προκάλεσε διχογνωμία στους ιστορικούς, για το αν, δηλαδή, χρησιμοποιήθηκε από τους Αλβανούς της Θεσσαλίας για να εισβάλλουν στην Ήπειρο και την Ακαρνανία ή από τους Αλβανούς της Ηπείρου για να εισδύσουν στη Θεσσαλία.
Ducellier, 1986, σελ. 14 -- Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ. 78 -- Κόλλιας, 1992, σελ. 129.
Πούλος, 1950, σελ. 13. -- Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ. 78.
«Μεγάλη Βλαχία» ονομαζόταν λόγω του μεγάλου αριθμού Βλάχων που κατοικούσαν στην περιοχή. Αξίζει, μάλιστα, να σημειωθεί ότι – σύμφωνα με τον Γ. Σούλη – οι επιμειξίες Αλβανών και Βλάχων ήταν ιδιαίτερα συνηθισμένο φαινόμενο. Για τη «Μεγάλη Βλαχία» βλ. Σούλης, 1980, σελ. 109-117.
Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ. 84.
Σκουλίδας, 1998-99, σελ. 284 -- Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ.80.
Δηλαδή, να εγκατασταθούν ως έποικοι με ειδικά προνόμια, π.χ. απαλλαγή φορολογίας για το πρώτο διάστημα κτλ.
Σκουλίδας, 1998-1999, σελ. 284 -- Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ. 80 -- Βακαλόπουλος τ. Α, σελ. 30 κ.ε. -- Μπίρης , 1998, σελ. 89 -- Κόλλιας, 1992, σελ. 131.
Μπίρης , 1998, σελ. 88.
Πολύτιμες πληροφορίες για αυτό το θέμα μας παρέχει ο λόγος που συνέθεσε ο Μανουήλ Παλαιολόγος, σε μορφή επικήδειου, για τον αδερφό του Θεόδωρο. Για αυτό το έργο βλ. Σπ. Λάμπρος, «Μανουήλ Παλαιολόγου Λόγος επιτάφιος εις τον αυτάδελφον αυτού Δεσπότην πορφυρογέννητον κύρ Θεόδωρον», Παλαιολόγεια και Πελοποννησιακά 3, 1926. (από την παραπομπή αρ. 1 στο Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ. 81).
Οι Σπ. Λάμπρος και Ι. Πούλος υιοθετούν την άποψη ότι η πρώτη παρουσία Αλβανών στην Πελοπόννησο, πρέπει να έλαβε χώρα κατά τα έτη της βασιλείας του Μανουήλ Καντακουζηνού, δηλαδή ανάμεσα στα έτη 1348-80 (Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ. 81).
Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ. 88 -- Σκουλίδας, 1998-99, σελ. 286 -- Ψιμούλη, 1995, σελ. 43.
Μπίρης, 1998, σελ. 55.
Σπ. Λάμπρος, «Μανουήλ Παλαιολόγου Λόγος επιτάφιος εις τον αυτάδελφον αυτού Δεσπότην πορφυρογέννητον κύρ Θεόδωρον», Παλαιολόγεια και Πελοποννησιακά 2, 1926, σελ. 41-41 (από Κόλλιας, 1992, σελ. 131).
Πρόκειται για τη σημερινή Αιτωλία. Το πριγκιπάτο αυτό θα διατηρηθεί μέχρι το 1405, οπότε και θα καταλυθεί από τον κόμητα της Κεφαλληνίας, Κάρολο Α΄ Tocco.
Μπίρης, 41998, σελ. 23, 59 -- Ψιμούλη, 1995, σελ. 25.
Τα αίτια αυτά αναφέρονται στο Σκουλίδας, 1998-1999, σελ. 278-280.
Για το θέμα αυτό, της δημογραφικής ερήμωσης, βλ. Ε.Α.Μπιμπίκου «Ερημωμένα χωριά στην Ελλάδα» [επιμ. Σπ. Ασδραχάς]). Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Παναγιωτόπουλος δε δέχεται την πανώλη ως αίτιο της πληθυσμικής αραίωσης (Ψιμούλη, 1995, σελ. 17).
Για τις θεωρίες του Cvijić, αναφορικά με τα αίτια των αλβανικών μεταναστεύσεων βλ. Jovan Cvijić, La Péninsule Balkanique. Geographie Humaine, Paris 1918, σελ. 90-94 (από την παραπομπή 10 στο Σκουλίδας, 1998-1999, σελ. 279).
Τη θεωρία αυτή του Cvijić, αμφισβητεί ως τρωτή ο Παναγιωτόπουλος, χαρακτηρίζοντάς την «αρχέτυπο, ιδιαίτερα προσφιλές στους γεωγράφους και τους ρομαντικούς ιστορικούς των Βαλκανίων του 19ου αιώνα» (Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ. 74).
Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ. 72.
ό.π., σελ. 69.
Και σε αυτήν τη θεώρηση ο Παναγιωτόπουλος (1985, σελ. 69) εγείρει πολλές ενστάσεις, ιδιαίτερα ως προς την υπόθεση της «δημογραφικής έκρηξης».
Μπίρης, 1998, σελ. 111 -- Κόλλιας, 1992, σελ. 131.
Οι δεσπότες του Μορέως καλούν Αλβανούς στα εδάφη τους, όχι μόνο για να αναζωογονήσουν την κτηνοτροφία, αλλά και γιατί γνωρίζουν τη δεξιότητά τους στη γεωργία.
Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ. 98-99.
Ψιμούλη, 1995, σελ. 35.
Τα Ιωάννινα για παράδειγμα, πολιορκημένα από τα αλβανικά φύλα των Σπάτα και των Μαλακασαίων, δε θα μπορέσουν να σοδιάσουν για 3 χρόνια. Λίγα χιλιόμετρα δυτικότερα, οι κτήσεις του Καρόλου Tocco θα υποφέρουν διαρκώς από τις συνεχείς λεηλασίες και αρπαγές κοπαδιών. Για τη δεινή κατάσταση που επικρατούσε στις περιοχές αυτές βλ. Ψιμούλη, 1995, σελ. 36 --Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ. 79 -- Ducellier, 1994, σελ. 22.
Ψιμούλη, 1995, σελ. 35-36.
Ducellier, 1986, σελ. 34-35.
Ο Ducellier (ο.π. σελ 34) αναφέρει εντυπωσιασμένος πόσοι πολλοί Αλβανοί εξασκούν το δύσκολο επάγγελμα του ταχυδρόμου στη Βενετία.
Ducellier, 1986, σελ. 35.
Είναι αυτονόητο ότι για εκείνες τις μακρινές εποχές, που χαρακτηρίζονται από το φαινόμενο της σπάνιδος δημογραφικών δεδομένων, είναι πολύ δύσκολο να βρει κανείς στοιχεία για τη θρησκευτική σύνθεση του πληθυσμού. Υπό τύπον παραλληλισμού και μόνον για να δώσουμε μία ενδεικτική εικόνα στον αναγνώστη, αξίζει να αναφέρουμε τη σύνθεση του εθνοτικού και θρησκευτικού χάρτη της σημερινής Αλβανίας (απογραφή 1993): επί συνόλου 3.422.000 κατοίκων, το 77% είναι Αλβανοί, το 20% Έλληνες, και ένα 4% λοιποί. Όσον αφορά δε, τη θρησκευτική σύνθεση, μετά από μισό περίπου αιώνα αθεϊκού κομμουνιστικού καθεστώτος, έχουμε: 70% μουσουλμάνους (από τους οποίους 55% σουνίτες και 15% μπεκτασίδες), 20% ορθοδόξους και 10% καθολικούς. Τα παραπάνω στοιχεία βρίσκονται στο: Ευστράτιος Χ. Ζεγκίνης, Γενίτσαροι και Μπεκτασισμός. Γενεσιουργοί παράγοντες του βαλκανικού Ισλάμ, Θεσσαλονίκη 2002, σελ. 369 - 378.
Ducellier, 1986, σελ. 41.
Και πάλι αντίθετα από τους ορθόδοξους Έλληνες καθώς, όπως τονίζει ο Ducellier, ο ορθόδοξος κλήρος σπανίως φεύγει μπροστά στους εισβολείς (ό.π., σελ. 42).
Ο Ducellier (ο.π. σελ 42-43) αποδίδει αυτό το γεγονός στο ότι οι Αλβανοί είχαν πριν την μετακίνησή τους, μία, έστω στοιχειώδη, γνώση της ιταλικής γλώσσας.
Ψιμούλη, 1995, σελ. 42.
Gulam ή Kul ονομάζονταν οι αιχμάλωτοι πολέμου, οι οποίοι εξισλαμίζονταν και αποκαθιστούσαν σχέσεις προσωπικής αφοσίωσης στον κύριό τους. Ο θεσμός ανάγεται στην περίοδο της εξάπλωσης των Σελτζούκων, εποχή κατά την οποία ο όρος δήλωνε τους χριστιανούς που αναλάμβαναν θέσεις στο στρατό ή την ιεραρχία των Σελτζούκων.
Ducellier, 1986, σελ. 36
ό.π., σελ. 35.
ό.π., σελ. 33.
Ψιμούλη, 1995, σελ. 35.
ό.π., σελ. 35-36.
Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ. 100.
ό.π.
Κόλλιας, 1992, σελ. 437 κ.ε.
Καμιά φορά, ίσως και περισσότερο από όλους τους άλλους˙ όλους εμάς, δηλαδή, τους «γνήσιους» γηγενείς Έλληνες, που είχαμε το προνόμιο, το τυχαίο συμβάν της γέννησής μας να λάβει χώρα σε έδαφος που κάποια διεθνής συνθήκη έθεσε εντός της επικράτειας του επίσημου ελληνικού κράτους και όχι σε κάποια αλησμόνητη πατρίδα εκτός των συνόρων μας. Όπως για παράδειγμα οι Έλληνες Βορειοηπειρώτες που έχουν το διττό ατυχές προνόμιο να λοιδορούνται ως «Έλληνες» στην Αλβανία και ως «Αλβανοί» στην Ελλάδα. Κανείς όμως δε μπορεί να αμφισβητήσει ότι νιώθουν και είναι Έλληνες με όλη τη σημασία της λέξης.
Ducellier, 1994, σελ. 50.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Αλεξάκης, Ε., Τα παιδιά της σιωπής. Οικογένεια, συγγένεια και γάμος στους Αρβανίτες της ΝΑ Αττικής – Λαυρεωτικής (1850 – 1940), Αθήνα 1996.
Βακαλόπουλος, Α., Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τ. I – V, Θεσσαλονίκη 1961-1980.
Ducellier, A., «Δημογραφία, μεταναστεύσεις και πολιτισμικά σύνορα από τα τέλη του Μεσαίωνα στη νεώτερη εποχή», Τα Ιστορικά, τ. 3 (1986), σ. 19-44.
Ducellier, A., Οι Αλβανοί στην Ελλάδα (13ος – 15ος αι.). Η μετανάστευση μιας κοινότητας, μτφρ. Κατερίνα Νικολάου, Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν, Αθήνα 1994.
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδ. Εκδοτικής Αθηνών Α.Ε., τ. Θ΄, Ι΄, ΙΑ΄. Αθήνα 1974.
Κόλλιας, Α., Αρβανίτες και η καταγωγή των Ελλήνων. Ιστορική, λαογραφική, πολιτιστική, γλωσσολογική επισκόπηση, Αθήνα 1992.
Μπίρης, Κ. Η., Αρβανίτες. Οι Δωριείς του νεώτερου ελληνισμού, Αθήνα 1998.
Παναγιωτόπουλος, Β., Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου (13ος-18ος αιώνας), Ιστορικό Αρχείο. Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος, Αθήνα 1985.
Πούλος, Χ. Ι., Η εποίκησις των Αλβανών εις Κορινθίαν, Αθήνα 1950.
Ψιμούλη, Β., Σούλι και Σουλιώτες. Οικονομικά, κοινωνικά και δημογραφικά δεδομένα. Δακτυλογραφημένη διδακτορική διατριβή, Αθήνα 1995.
Σκουλίδας, Γ. Η., «Μετοικεσίες αλβανόφωνων στον ελλαδικό χώρο». Ηπειρωτικά Χρονικά, τ. 33 (1998-1999), σ. 277 – 290.
Σούλης, Γ., Γεώργιος Σούλης (1927-1966). Ιστορικά μελετήματα. Βυζαντινά, Βαλκανικά, Νεοελληνικά. Αθήνα 1980.
Ζεγκίνης, Χ. Ευ., Γενίτσαροι και Μπεκτασισμός. Γενεσιουργοί παράγοντες του βαλκανικού Ισλάμ, έκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη 2002.
Η μετανάστευση πληθυσμών και οι κοινωνικές και οικονομικές προεκτάσεις τους είναι ένα πολύ μοντέρνο» φαινόμενο, το οποίο βιώνουμε πολύ έντονα στην Ελλάδα, ειδικά μετά την πτώση των κομμουνιστικών καθεστώτων στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ.
Όμως, δεν πρόκειται για φαινόμενο νέο. Οι μετακινήσεις πληθυσμών ουδέποτε έπαψαν, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, ιδίως στην τόσο ιδιόμορφη περιοχή των Βαλκανίων και της ευρύτερης λεκάνης της Ανατολικής Μεσογείου.
Στόχος αυτής της εργασίας είναι να καταδείξει τον τρόπο, τα αίτια και τις συνθήκες υπό τις οποίες έλαβε χώρα μία από τις μεγαλύτερες μετακινήσεις λαών στο γεωγραφικό χώρο που προαναφέραμε κατά την περίοδο του ύστερου μεσαίωνα και των απαρχών της νεότερης εποχής: του αλβανικού λαού.
Στο πρώτο μέρος της εργασίας εξετάζονται οι γεωγραφικές και κοινωνικοπολιτικές συνθήκες της μετακίνησης. Διερευνάται, δηλαδή, η κίνηση των αλβανικών φύλων στο σύντομο και το μακρό δρόμο της μετανάστευσης, τα αίτια που τους εξώθησαν σε αυτήν την κίνηση εγκατάλειψης της χώρας – κοιτίδας (source country) καθώς και η ανταπόκρισή τους σε μια συνήθη τακτική των «κρατών» της εποχής, στην προσπάθειά τους να αντιμετωπίσουν τη μεγάλη δημογραφική έλλειψη: τους εποικισμούς.
Στο δεύτερο μέρος γίνεται προσπάθεια να καταδειχθούν οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις που είχε η διείσδυση των φύλων αυτών, τόσο στον ιταλικό όσο και τον ελλαδικό χώρο. Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση σε θέματα θρησκείας, μεταναστευτικών δικτύων πληροφόρησης καθώς και στο πολύ «σύγχρονο» και φλέγον ζήτημα της αφομοίωσης και της ένταξης στην κοινωνία της φιλοξενούσας χώρας (host country).
Σε μία τόσο περιορισμένης έκτασης εργασία, είναι προφανές ότι τα παραπάνω ζητήματα θίγονται μόνον επιφανειακά. Στόχος δε θα μπορούσε να είναι άλλος από τη γενικότερη προσέγγιση του όλου φαινομένου με απώτερη πρόθεση την ανάδειξη του υπερτοπικού και διαχρονικού χαρακτήρα των μεταναστεύσεων, γενικώς, και ιδιαίτερα των κοινών παραμέτρων και κοινωνικών προεκτάσεων που έχει η μετανάστευση των Αλβανών του ύστερου μεσαίωνα με τη σύγχρονη μεταναστευτική κίνηση των ίδιου λαού από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 και μετά.]
ΔΡΟΜΟΙ, ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
«Είναι μυριολεκτούμενο», γράφει ο Alain Ducellier στην αξεπέραστη μελέτη του για τις μεταναστεύσεις του ύστερου Μεσαίωνα[1], ότι «σε όλον το Μεσαίωνα οι Έλληνες μετακινούνται λίγο». Αν κάποιος λαός βρίσκεται στον αντίποδα αυτής της μονιμότητας και της σταθερής εγκατάστασης, αυτός είναι ο Αλβανικός λαός.
Οφείλουμε, καταρχάς, να εξετάσουμε ποιος είναι αυτός ο λαός, ποιος ο χαρακτήρας του, ποια η αρχική του κοιτίδα και ποιους δρόμους ακολούθησε όταν αναγκάστηκε για συγκεκριμένους λόγους, που θα αναλύσουμε παρακάτω, να εγκαταλείψει αυτήν την αρχική κοιτίδα και να μετακινηθεί.
Ο Sufflay στο έργο του «Acta et Diplomata res Albaniae mediae aetatis illustrantia», παρομοιάζει τη μεσαιωνική Αλβανία με ένα κάτοπτρο το οποίο αντικατοπτρίζει ολόκληρο τον κόσμο της Βαλκανικής χερσονήσου (ελληνικό, ρωμανικό, ιταλικό, σλαβικό, βυζαντινό)[2].
Ως λαός εμφανίζονται για πρώτη φορά[3] το 1043, όταν προσέφεραν τη συνδρομή τους στον στασιαστή στρατηγό Γεώργιο Μανιάκη[4] . Αργότερα στα χρόνια των Κομνηνών, συνέδραμαν άλλον ένα στασιαστή, το Νικηφόρο Βασιλάκιο (1080)[5]. Οι Αλβανοί [6] εκείνης της μακρινής εποχής, κάτοικοι των ορεινών συμπλεγμάτων και όχι της αστικής και πλούσιας παραλίας, παρουσιάζονται πάντοτε στις βυζαντινές πηγές, είτε ως λαός ποιμενικός και νομαδικός, με φυλετική κοινωνική οργάνωση (κατά φύλα – γενεές -πατριές) και με μία μόνιμη ροπή προς τις ληστρικές επιδρομές κατά οχυρωμένων πόλεων, είτε ως κάτοικοι βουνών και πεδιάδων με έντονη πολεμική δραστηριότητα. Μάλιστα, ως προς τη φυλετική και κοινωνική οργάνωση των φύλων αυτών υπάρχει μία πρώτη αναφορά του όρου "Αλβανία" στο περιηγητικό βιβλίο "Anonymi Descriptio Europae Orientalis": «οι Αλβανοί μετακινούνται κατά ομάδες και κατά οικογένειες» (per turmas et cognationes suas)[7] .
Η αρχική τους κοιτίδα, με την ονομασία Άρβανον, (επίσης απαντάται και ως Άλβανον, Άρβανα, Αλβανία, Αλβανιτία, Ιλλυρία) εντοπίζεται στην ευρύτερη περιοχή της κεντρικής και βόρειας Αλβανίας, η οποία το 13ο αιώνα εκτεινόταν στο ορεινό συγκρότημα από τα περίχωρα της λίμνης Αχρίδας μέχρι το Δυρράχιο και το φρούριο της Κρόιας (Kruje)[8] . Από αυτήν την κοιτίδα, ξεκινώντας το 13ο και, κυρίως, το 14ο αιώνα, θα μεταναστεύσει προς όλα τα σημεία του ορίζοντα: ανατολικά και βόρεια, προς τις πεδιάδες του Κοσόβου και τις εγγύς δαλματικές ακτές[9] , δυτικά, διασχίζοντας την Αδριατική, με κατεύθυνση την ιταλική χερσόνησο και νότια, προς την ελλαδική χερσόνησο.
ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΠΡΟΣ ΔΥΣΜΑΣ ΚΑΙ ΝΟΤΟ
Μετακίνηση προς την Ιταλική Χερσόνησο
Η μετακίνηση προς την ιταλική χερσόνησο θα γίνει σε πέντε διαφορετικές φάσεις, από τα μέσα του 14ου αιώνα ως την πτώση των Βενετικών κτήσεων στην Πελοπόννησο (βλ. χάρτη 1).
Η πρώτη φάση θα ξεκινήσει γύρω στο 1280[10] με διά θαλάσσης μετανάστευση Αλβανών του Δυρραχίου. Στα χρόνια της εμφάνισης της μαύρης πανώλης (1347-8), έχουμε νέο μεταναστευτικό κύμα προς τη Ραγούζα, την Απουλία, την κεντρική Ιταλία και σε μικρότερο βαθμό προς τη Βενετία[11]. Η σκληρότατη μεταχείριση του τοπικού Αλβανού ηγεμόνα, Καρόλου Θώπια, θα εξαναγκάσει πολλούς Αλβανούς, σε τρίτο κύμα μετανάστευσης, αυτή τη φορά προς τη νότια Ιταλία, κύμα το οποίο ο Ducellier χαρακτηρίζει «νομαδισμό της εξαθλίωσης»[12].
Το επόμενο κύμα[13] θα ακολουθήσει το θαλάσσιο δρόμο για την Ιταλία κατά τη δεκαετία 1468 – 1479[14]. Κι αυτό γιατί το 1468 πεθαίνει ο μεγάλος Αλβανός ήρωας Σκεντέρμπεης (Γεώργιος Καστριώτης)[15] ο οποίος είχε προκαλέσει μεγάλα προβλήματα με τη σθεναρή αντίστασή του κατά τους μακρόχρονους πολέμους που διεξήγαγε εναντίον των Οθωμανών και των Βενετών.
Τέλος, η πέμπτη και τελευταία (μαζική, διότι οι μεταναστεύσεις μικρών ομάδων ουδέποτε έληξαν) μετακίνηση αλβανικών πληθυσμών προς την Ιταλία έλαβε χώρα μετά την πτώση των Βενετικών κτήσεων στην Πελοπόννησο, το α’ μισό του 16ου αιώνα[16] . Δηλαδή, με τη λήξη του Β΄ Βενετοτουρκικού πολέμου (1499-1503) και την πτώση της Μεθώνης και της Κορώνης και ένα τέταρτο του αιώνα αργότερα, με την πτώση του Ναυπλίου (1534), Αλβανοί (και Έλληνες) εγκαταλείπουν την Πελοπόννησο και μεταναστεύουν προς την Κάτω Ιταλία και Σικελία. Αυτοί οι πληθυσμοί – σύμφωνα με τον Κόλλια – δεν θα πάψουν ποτέ να νιώθουν νοσταλγία για τη «χαμένη πατρίδα», την Πελοπόννησο, όπως αποδεικνύει και το τραγούδι που έλεγαν όλοι μαζί με στραμμένα τα πρόσωπα προς το Μοριά:
«Ω ε μπούκουρα Μωρέ Ω πανέμορφε Μοριά
Ση κουρ τε λυάσς με νούκου τε πασς Αφ’ ότου σ’ άφησα, δεν σε ξανάδα πια
Άτιε καμ ου Ζώτιν Ταν, Εκεί έχω εγώ τον πατέρα μου,
άτιε καμ ου ζώνιεν μεμε, εκεί έχω εγώ τη μητέρα μου,
άτιε καμ εδέ τιμ βλα, εκεί έχω εγώ τον αδελφό μου,
γκύθ μπουλιούαρε νε δε. όλους θαμένους μέσ’ τη γη.
Ωι ε μπούκουρα Μωρέ Ωι πανέμορφε Μοριά
Πλιοτ τε φλιας με λιότε νε σή Με λυγμούς και δάκρυα στα μάτια σε καλώ
Ωι μωρέ ω Αρμπερί ωι Μοριά κι Αρβανιτιά.» [17]
Μετακίνηση προς την Ελλαδική Χερσόνησο (Α΄ Φάση)
Η κάθοδος των Αλβανικών φύλων προς την ελλαδική χερσόνησο γίνεται σε δύο φάσεις. Στην πρώτη φάση, που ξεκινά στα τέλη του 13ου αιώνα[18] και διαρκεί μέχρι την έκρηξη της μαύρης πανώλης στα 1348 οι Αλβανοί νομάδες κατευθύνονται προς τη Θεσσαλία, όπου και εγκαθίστανται για αρκετά χρόνια. Έτος εγκατάστασης θεωρείται, από τους περισσότερους ερευνητές[19] , το 1325[20].
Σχετικά με το δρόμο που ακολούθησαν στη μετακίνησή τους αυτή, οι γνώμες διίστανται. Ο Παναγιωτόπουλος[21] θεωρεί ότι έχοντας ως χώρο εκκίνησης το Άρβανον, ακολούθησαν το «μακρύ δρόμο» (longitudinale) ο οποίος διασχίζοντας τον ποταμό Δεβόλ (βυζαντινός Δεάβολις) και την άνω λεκάνη του Αλιάκμονα, διαμέσου Κορυτσάς, Καστοριάς και Γρεβενών τους έφερε στο Θεσσαλικό κάμπο. Υπάρχει, όμως, και η άλλη άποψη[22] που υποστηρίζει ότι εκτός από αυτόν τον δρόμο, υπήρχε και ένας άλλος, «εγκάρσιος» (transversale) δρόμος που ξεκινούσε από νοτιότερη «κοιτίδα» (περιοχές Πρεμετής – Αργυροκάστρου) και ακολουθούσε τη διαδρομή Αργυρόκαστρο – Ιωάννινα – Αιτωλοακαρνανία.
Διαμέσου, λοιπόν, του ενός ή του άλλου δρόμου – ή και των δύο – Αλβανικά φύλα διείσδυσαν στον ελλαδικό χώρο και εγκαταστάθηκαν στη Θεσσαλία. Μάλιστα, λίγα χρόνια αργότερα, το 1333, έχουν συμπληρώσει αρκετά χρόνια διαμονής για να θεωρούν ότι η αποκατάσταση της εξουσίας του βυζαντινού αυτοκράτορα στην περιοχή καθιστούσε επισφαλή πλέον τη χειμερινή τους κάθοδο στα πεδινά[23] . Κατά συνέπεια, προκειμένου να αποκτήσουν απρόσκοπτη κάθοδο στους χειμερινούς βοσκότοπους της πεδιάδας, εξαναγκάστηκαν να δώσουν όρκο υποταγής στον Ανδρόνικο Γ’.
Τα ίδια αυτά χρόνια, η αύξηση της μεγάλης ιδιοκτησίας, οι ενδοβυζαντινές συγκρούσεις και οι καταστροφικές επιδρομές των Αλβανών και των Καταλανών κάνουν το Marino Sanudo Torcello (1325) να περιγράφει την κατάσταση ως αξιοθρήνητη σε μία Θεσσαλία ερημωμένη και κατεστραμμένη: “Deus misit hanc pestem patriae Blachiae supradictae, quia ipsa miserat quodam genus, Albanensium gentis nomine, in tanta quantitate numerosa: quae gens omnia quae errant extra castra penitus destruxerunt”[24]. Η Θεσσαλία θα είναι πλέον γι’ αυτούς, η δεύτερη κοιτίδα, το νέο Άρβανον, η «Μεγάλη Βλαχία»[25].
Γράφει πολύ εύστοχα ο Παναγιωτόπουλος: «Μ’ αυτό το πνεύμα, θα πρέπει να υπογραμμιστεί ιδιαίτερα ο ρόλος που έπαιξε η πληθυσμιακή ομάδα της Θεσσαλίας στην εξάπλωση των Αλβανών. Η ανατολική πλαγιά της Πίνδου με τα παρακλάδια της, σε συνδυασμό μ’ έναν πεδινό ζωτικό χώρο, πρόσφερε ιδανικές συνθήκες για την ανάπτυξη της εποχιακής κτηνοτροφίας και, επομένως, για τη λειτουργία του γεωργοκτηνοτροφικού οικονομικού συστήματος της ομάδας. Έτσι, η Θεσσαλία έγινε για μερικές δεκαετίες η νέα αλβανική «κοιτίδα» που συγκέντρωσε τις προϋποθέσεις για μια δημογραφική ανάπτυξη, ανάλογη μ’ εκείνη του άλλου ισχυρού σημείου εκκίνησης της αλβανικής επέκτασης, του ιστορικού «Άρβανου». Μακριά από τη μαύρη πανώλη, που αποδεκάτισε ολόκληρες περιοχές της ελληνικής χερσονήσου, από τις ακτές της Θεσσαλονίκης ως τα παράλια της Ηπείρου, περνώντας από την Αττική και την Πελοπόννησο, τα αλβανικά φύλα της θεσσαλικής «κοιτίδας» μπόρεσαν να διατηρήσουν το ρυθμό αναπαραγωγής τους και βρέθηκαν, έτσι, σε πλεονεκτικότερη θέση συγκριτικά με τους γειτονικούς πληθυσμούς. Στο δεύτερο μισό του 14ου αιώνα, σ’ εποχή διαταραγμένης δημογραφίας, τα αλβανικά φύλα, όσα έμειναν προσωρινά στη Δυτική Θεσσαλία, άρχισαν να βαδίζουν προς τη Νότια Ελλάδα, σ’ εδάφη που είχαν πρόσφατα χάσει ένα μεγάλο αριθμό των κατοίκων τους! […] σ’ εκείνη την εποχή των συνεχών πολέμων, οι Αλβανοί, με τη βοήθεια των τοπικών αρχών που αναζητούσαν συμπληρωματικές στρατιωτικές δυνάμεις, είδαν την τύχη τους να καλυτερεύει και, από επικίνδυνοι ποιμένες – πολεμιστές – ληστές, έγιναν “ισότιμοι” κάτοικοι του τόπου»[26].
Μετακίνηση προς την Ελλαδική Χερσόνησο (Β΄ Φάση)
Σε μία δεύτερη μεταναστευτική φάση, οι Αλβανοί κατεβαίνουν προς νότο και εγκαθίστανται στην Αττική και την Πελοπόννησο.
Αττική: Έχοντας πρώτα σταθμεύσει κατά τα έτη 1380-81 στην κοιλάδα του Σπερχειού που τότε ονομαζόταν «Αλλάδα»[27], παίρνουν το 1382, νόμιμη άδεια από τον Πέτρο Δ΄ της Αραγωνίας, για να «προνοιαστούν»[28] στο καταλανικό Δουκάτο των Αθηνών[29] . Η άδεια αυτή ήταν η απάντηση στην έκκληση του Δούκα των Αθηνών Ροκκαβέρτη για να του δοθεί η άδεια «να δώσωμε προνόμιο σε κάθε Έλληνα και Αρβανίτη που θα θελήσει να έρθει στο δουκάτο της Αθήνας, να είναι ασύδοτος για δύο χρόνια…»[30]. Η κίνηση αυτή απέβλεπε στην ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας του Δουκάτου απέναντι στις ξένες (οθωμανικές κυρίως) επιβουλές.
Πελοπόννησος: Οι βυζαντινές πηγές[31] αναφέρουν ότι την πρώτη δεκαετία του 15ου αιώνα 10.000 Αλβανοί (10.000 πολεμιστές ή 10.000 ψυχές;) εμφανίστηκαν στον Ισθμό της Κορίνθου, προφανώς χωρίς προηγούμενη συμφωνία με τις αρχές. Ο δεσπότης του Μυστρά Θεόδωρος Παλαιολόγος, παρά την καχυποψία των συμβούλων του για αυτούς τους «ξένους», επέτρεψε το «πρόνοιασμά» τους στα εδάφη του δεσποτάτου.
Για την εγκατάσταση των Αλβανών στην Πελοπόννησο[32] υπάρχουν τρεις θεωρίες: 1. ότι κατέβηκαν από τη Θεσσαλία 2. ότι κατέβηκαν από τη νότια Αλβανία, διαμέσου Ηπείρου και Αιτωλίας. Ως αίτιο αναφέρεται το γεγονός ότι οι Οθωμανοί (μαζί με τον Κάρολο Α΄ Tocco) κατέκτησαν το Αργυρόκαστρο, με αποτέλεσμα το γένος των Ζενεβισαίων να υποστεί διωγμό. Πρόκειται για δεύτερο μεταναστευτικό κύμα (μετά από εκείνο του 1404/05) στην Πελοπόννησο: οι ρακένδυτοι και μαστιζόμενοι από ασθένειες Ζενεβισαίοι, αφού περιπλανηθούν στην Ήπειρο θα περάσουν τελικά στην Πελοπόννησο[33] 3. ότι μπήκαν στην Πελοπόννησο Αλβανικοί πληθυσμοί προερχόμενοι από την Αττική και την Εύβοια[34]
Η πρώτη θεωρία, την οποία αποδέχονται οι περισσότεροι ερευνητές, φαίνεται μάλλον η πιθανότερη. Κι αυτό, για τον εξής λόγο: όταν οι Τούρκοι, το 1393, κατέστρεψαν το σερβικό πριγκιπάτο της Θεσσαλίας, είναι πολύ πιθανόν να άσκησαν πιέσεις στους αλβανικούς πληθυσμούς της περιοχής. Αυτοί οι πληθυσμοί, κατά συνέπεια, φαίνεται ότι πήραν το δρόμο της προσφυγιάς και είναι αυτοί τους οποίους βρίσκουμε μερικά χρόνια αργότερα (1404-5) στρατοπεδευμένους στον Ισθμό της Κορίνθου.
Και για έναν επιπλέον λόγο: οι Αλβανοί, τους οποίους βλέπει στον Ισθμό ο Μανουήλ Παλαιολόγος[35] , έτοιμους να μπουν στο δεσποτάτο του Μυστρά, δε μπορεί να ήταν οι Αλβανοί της Αττικής και της Εύβοιας, γιατί τότε θα είχε αδειάσει ο αλβανικός πληθυσμός των περιοχών αυτών, πράγμα που απλούστατα δε συνέβη. Αντίθετα, αυτό συνέβη στη Θεσσαλία, η οποία εκκενώθηκε εντελώς από κάθε αλβανικό στοιχείο. Οι Αλβανοί την εγκατέλειψαν και μόνο σπανιότατα ιστορικά τεκμήρια μαρτυρούν το πέρασμά τους από εκεί.
Συμπληρωματικά, αξίζει να αναφερθεί κατά τα μέσα του 14ου αιώνα είχε ήδη συντελεστεί η δημιουργία δύο περιορισμένων αλβανικών «κρατιδίων». Συγκεκριμένα, μετά τη μάχη του Αχελώου (1358 ή 1359), ο αρχηγός των Αλβανών, Κάρολος Θώπια, νίκησε στην Αιτωλία το δυσαρεστήσαντα τους Αλβανούς, Νικηφόρο Β΄ Άγγελο. Επακόλουθο αυτής της νίκης υπήρξε η ίδρυση δύο μικρών αλβανικών πριγκιπάτων, το ένα στην Άρτα, από τον Πέτρο Λιόσα και το άλλο στο Αγγελόκαστρο[36] από τον Γκιν Μπούα Σπάτα[37].
ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ
Έχοντας, πλέον, σχηματίσει μία σφαιρική εικόνα για το γεωγραφικό και χρονικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εντάσσονται οι μετακινήσεις των Αλβανικών πληθυσμών, μπορούμε να εξετάσουμε τα γενεσιουργά αίτια[38] αυτών των μετακινήσεων.
Τα αίτια αυτά είναι:
Η έκρηξη και ραγδαία εξάπλωση του «Μαύρου Θανάτου», δηλαδή της πανώλης, και η δημογραφική κρίση που συνεπέφερε[39]. Οι παράλιες ή πεδινές περιοχές εξασθενούσαν δημογραφικά, ενώ οι Αλβανοί, καλά προφυλαγμένοι στις δύσβατες ορεινές περιοχές, απέκτησαν το πλεονέκτημα της πληθυσμιακής ευρωστίας και έσπευσαν να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των εύθραυστων δημογραφικά κρατικών μορφωμάτων της εποχής˙ η Βενετία, για παράδειγμα εφάρμοσε αρκετά συχνά ανάλογα εποικιστικά προγράμματα, προσελκύοντας εύκολα εποίκους με τις ιδιαιτέρως ελκυστικές φοροαπαλλακτικές ρυθμίσεις που υποσχόταν.
Θεωρίες του Cvijić[40] : Σύμφωνα με αυτές, το πολιτικό πλαίσιο στις περιοχές όπου κατοικούσαν οι αλβανικοί πληθυσμοί αποτέλεσε μεταναστευτικό αίτιο. Το πλαίσιο αυτό οριοθετείται από τους σκληρούς και διαρκείς αγώνες ανάμεσα σε Βυζαντινούς, Λατίνους (Ανδεγαυούς – Νορμανδούς - Βενετούς) και Σέρβους για την κυριαρχία στη ΝΔ Βαλκανική. Οι τελευταίοι, μάλιστα, με τη στερέωση της κυριαρχίας τους στην περιοχή το 13ο και 14ο αιώνα, δεν αποκλείεται να οδήγησε σε μετανάστευση Αλβανούς χωρικούς ή τυχοδιώκτες που ως πολεμιστές προσέφεραν τις υπηρεσίες τους στους Σέρβους ηγεμόνες[41] . Επιπροσθέτως, ο Cvijić απέδωσε στο Αλβανικό γένος δύο σημαντικότατα προτερήματα: τη «γονιμότητα» και τον «ισλαμισμό». Και σε αυτό το σημείο, ωστόσο, ο Παναγιωτόπουλος αμφισβητεί τη «γονιμότητα» ως θετικό παράγοντα[42] , από δημογραφικής άποψης.
Αλλαγές που εισήχθησαν στο καθεστώς της γαιοκτησίας και που είχαν στόχο τη δημιουργία φεουδαλικής εξουσίας, θεωρούνται επίσης παράγοντας ώθησης σε μεταναστευτική κίνηση. Οι Ανδεγαυοί, δηλαδή, προσπάθησαν να εισαγάγουν δυτικές φεουδαρχικές δομές, αυτούσιες, με αποτέλεσμα να οδηγήσουν σε αναγκαστική μετανάστευση τους φτωχότερους αλβανικούς πληθυσμούς.
Άλλο αίτιο υπήρξε η κατά καιρούς άσχημη αντιμετώπιση από τους τοπικούς άρχοντες. Στα αίτια επίσης περιλαμβάνεται και η Οθωμανική κατάκτηση καθώς και οι τροποποιήσεις που επέφεραν οι Οθωμανοί στο διοικητικό σύστημα των κατακτημένων περιοχών. Όλα αυτά, βέβαια, αναφέρονται σε μεταγενέστερη εποχή, δηλαδή στο 15ο αιώνα. Κατά τον Παναγιωτόπουλο[43] , ο ποιμενικός, ευκαιριακά νομαδικός και συχνά ληστρικός χαρακτήρας των αλβανικών φύλων αποτελεί την κύρια αιτία της μεταναστευτικής τους κίνησης. Νεότεροι ερευνητές εντάσσουν την αλβανική περίπτωση σε μια συνολικότερη μεταναστευτική κίνηση που παρατηρείται στα Βαλκάνια του τέλους του μεσαίωνα και τη διερευνούν μέσα από μία υποτιθέμενα μεγάλη δημογραφική έκρηξη[44] των αλβανικών φύλων.
ΕΠΟΙΚΙΣΜΟΙ
Κατά την περίοδο που εξετάζουμε, μία περίοδο έντονης δημογραφικής ερήμωσης εξαιτίας των λιμών, των λοιμών και των πολέμων, οι εποικισμοί ήταν το κατεξοχήν μέτρο των διαφόρων κρατικών μορφωμάτων της εποχής με το οποίο επιδίωκαν την πληθυσμιακή ανασυγκρότηση των περιοχών που είχαν πληγεί, είτε από την πανώλη, είτε είχαν υποστεί τις οδυνηρές συνέπειες των πολεμικών συγκρούσεων. Έτσι, σε όλη τη διάρκεια της περιόδου που μας απασχολεί και, κυρίως, το 15ο και 16ο αιώνα, έχουμε εγκατάσταση αλβανών εποίκων, ως αποτέλεσμα της εποικιστικής πολιτικής των στρατιωτικών και πολιτικών αρχών: των Βυζαντινών δεσποτών, της Βενετίας και των Φράγκων ηγεμόνων.
Μεγαλύτερη επιτυχία στην προσέλκυση των Αλβανών εποίκων είχαν οι Βυζαντινοί και οι Βενετοί, μολονότι οι δεύτεροι είχαν να αντιμετωπίσουν την απόκεντρη θέση και την περιορισμένη έκταση των κτήσεών τους που δεν επέτρεπε την απορρόφηση μεγάλου αριθμού μεταναστών (πλην της Εύβοιας). Ο πιο επιτυχημένος εποικισμός ήταν εκείνος της Εύβοιας, στα μέσα του 14ου αιώνα, σε ένα νησί, δηλαδή, του οποίου τόσο η γεωγραφική θέση (γειτνίαζε με την ηπειρωτική Ελλάδα όπου μόλις είχε εγκατασταθεί ένα άρτι αφιχθέν κύμα αλβανικών πληθυσμών), όσο και η έκτασή του βοήθησε τη Γαληνοτάτη Δημοκρατία να προσελκύσει ομάδες Αλβανών, αντιμετωπίζοντας έτσι την ερήμωση του νησιού λόγω της πανώλης. Οι Βενετοί ήταν πάντοτε οι πιο γενναιόδωροι από όσους επιχειρούσαν να προσελκύσουν εποίκους και φυσικά οι Αλβανοί μετανάστες που αναζητούσαν νέα πατρίδα είχαν κάθε λόγω να προσελκύονται από τα προνόμια με τα οποία συνόδευαν κάθε νέα εποικιστική πρόσκλησή τους. Μάλιστα, γύρω στα 1425, οι Βενετοί κατάφεραν, με γενναίες υποσχέσεις και φοροαπαλλακτικά μέτρα, να προσελκύσουν μεγάλο αριθμό αλβανών εποίκων από τη Στερεά προς την Εύβοια, σε τέτοιο βαθμό, ώστε ο Τοσκανός δούκας των Αθηνών, Antonio Acciaiuoli, να αποστείλει έντονες διαμαρτυρίες προς το Συμβούλιο των Δέκα, σχετικά με αυτόν τον «εκμαυλισμό»[45] . Η απάντηση της Βενετίας σε αυτά τα παράπονα του Τοσκανού, είναι ενδεικτική της σημασίας που απέδιδε στην εποικιστική πολιτική της: απάντησε με διπροσωπία, ότι δήθεν δε γνώριζε τίποτα και για να κερδίσει χρόνο, καθησύχαζε τον Acciaiuoli ότι σκοπεύει να ερευνήσει περαιτέρω το ζήτημα.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ – ΘΡΗΣΚΕΙΑ – ΕΞΑΣΤΙΣΜΟΣ & ΑΦΟΜΟΙΩΣΗ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Η πολιτική των αρχών, οι οικονομικές συνήθειες και ανάγκες, η οικολογία και η γεωμορφολογία ήταν μερικοί από τους παράγοντες που επηρέασαν την εγκατάστασή τους των πληθυσμών αυτών στα νέα εδάφη.
Ως νομαδικά και πολεμικά-ληστρικά φύλα χρειάζονταν ελεύθερες και ενιαίες εκτάσεις κατάλληλες για τις μετακινήσεις τους, καθώς οι δεσμοί τους με τη γη και τις «στατικές» δραστηριότητές τους ήταν πολύ χαλαροί, τουλάχιστον εκείνη την εποχή. Σε αντίθεση με τους ελληνικούς πληθυσμούς που είχαν κάποια έστω στοιχειώδη βιοτεχνία, οι αλβανικοί πληθυσμοί ήταν ολοκληρωτικά αγροτικού χαρακτήρα.
Εξαιτίας του γεγονότος ότι το αγροτικό σύστημα της χώρας είχε υποβαθμιστεί, τα αγροτικά προϊόντα σπάνιζαν μονίμως. Εφόσον οι Αλβανοί ήταν κυρίως νομάδες κτηνοτρόφοι, υποθέτουμε ότι η έλλειψη αγροτικών προϊόντων τούς ανάγκασε να ασχοληθούν με τη γεωργία. Αλλιώς θα ήταν υποχρεωμένοι να τα προμηθεύονται με αντάλλαγμα τα ζώα τους, πράγμα που θα σήμαινε «άνιση ανταλλαγή» (αν και αυτός ο όρος αποτελεί αναχρονισμό), οικονομικά επιζήμια για την ομάδα. Είναι δε ιδιαζόντως παράδοξος ο βρόγχος των οικονομικών σχέσεων που δημιουργούσαν οι συνθήκες: οι οικονομικές συνθήκες τους οδηγούσαν σε μετακίνηση, κατόπιν η μετακίνηση έφερνε επάρκεια και από κει οδηγούνταν σε γεωργικές δραστηριότητες[46] και, κατά συνέπεια, στη μόνιμη εγκατάσταση.
Ο Σπ. Ασδραχάς συμπεραίνει μετά από εξέταση φορολογικών καταστίχων ότι το εισόδημα της αλβανικής οικογένειας από τη γεωργία θα πρέπει να ήταν αισθητά χαμηλότερο από της ελληνικής[47] . Κάτι τέτοιο συνεπάγεται το δευτερεύοντα ρόλο των γεωργικών δραστηριοτήτων των Αλβανών, χαμηλό βαθμό ένταξης τους στο αγροτικό σύστημα της χώρας και, βέβαια, τον προσωρινό χαρακτήρα των οικισμών τους. Η εγκατάστασή τους στη Θεσσαλία τους έδωσε τη δυνατότητα να μετατραπούν σταδιακά από νομάδες σε ημινομάδες και μετακινούμενους κτηνοτρόφους.
Ο χρονογράφος των Τόκκων τους χαρακτηρίζει «χοιροβοσκούς», ένας χαρακτηρισμός που «παραπέμπει στο βελανίδι κι επομένως σε κτηνοτροφία που χρειαζόταν σκληρή τροφή, προφανώς αιγοπροβατοτροφία»[48]. Πρόκειται δηλαδή, για εξαιρετικά άπορους ποιμένες, οι οποίοι συνήθιζαν να μετακινούνται διαρκώς καθώς βασίζονταν για την επιβίωσή τους στην υποτυπώδη κτηνοτροφία τους. Η Ψιμούλη τους περιγράφει ως εξής: «φτωχοί ημινομάδες, θέριζαν τον τόπο απ’ όπου πέρναγαν, εξαντλούσαν τα πάντα και συνέχιζαν τη μετακίνηση. Η εξάρτηση τους άλλωστε ως ημινομάδων από τα γεωργικά προϊόντα προκαλούσε τη λεηλασία της καλλιεργημένης γης γύρω από τις οχυρές πόλεις[49] , στερώντας τις τελευταίες από τα παραγωγικά τους αγαθά»[50].
Αναφορικά, τώρα, με την οικονομική και επαγγελματική σύνθεση του αλβανικού στοιχείου μπορούμε να πάρουμε ως παράδειγμα τους αλβανικούς πληθυσμούς που είχαν εγκατασταθεί στη Βενετία και Ραγούζα: το 14ο-15ο οι Αλβανοί είναι ναυτικοί, φουρνάρηδες, ξυλουργοί, ράφτες και κυρίως υπηρέτες (famuli, fanti, fanteleschi)[51], όταν δε δεσμεύονται από αυστηρότατα συμβόλαια μαθητείας ή δε χρησιμοποιούνται από το ίδιο το Κράτος για την εκτέλεση των πιο «βάναυσων» εργασιών που συχνά είναι επικίνδυνες, όπως π.χ. του ταχυδρόμου[52]. Όμως η ανάπτυξη είναι ραγδαία: η αλβανική παροικία της Βενετίας στα 1504 είναι αρκετά πλούσια, ώστε να έχει τη δυνατότητα να αναθέτει στον Carpaccio τη διακόσμηση της αίθουσας συνεδριάσεων της σκόλας[53] τους.
ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να ξεχνάμε ότι σε εκείνον τον κόσμο, του φθίνοντα μεσαίωνα, η θρησκεία[54] και η γλωσσική πλαισίωση παραμένουν όροι απαραίτητοι για την προσαρμογή του πληθυσμού που μετανάστευσε στη χώρα υποδοχής.
Στην Ιταλική χερσόνησο οι Αλβανοί (όπως και οι Σλάβοι) είναι όλοι τους Δαλματοί ή άτομα που ήλθαν από την κεντρική και βόρεια Αλβανία, ζώνες που είχαν γίνει εξολοκλήρου καθολικές από τις αρχές του 14ουαι. Πρόκειται λοιπόν για μετανάστες οι οποίοι, όπου κι αν πάνε, δε φοβούνται καθόλου τη θρησκευτική απομόνωση στη δύση - κάτι που δεν απέφυγαν οι ορθόδοξοι Έλληνες[55] . Τη μετανάστευση προς την Ιταλία δεν θα αποφύγουν και πολλοί αλβανοί κληρικοί, οι οποίοι μαζί με φραγκισκανούς, δομινικανούς κτλ ιερείς, κατά τα χρόνια της οθωμανικής κατάκτησης της Αλβανίας, θα εκδιωχθούν ή θα αναγκαστούν να μετακινηθούν, καθώς θεωρούνται από τους Τούρκους συνεργαζόμενοι με τον εχθρό[56] .
Επομένως, η θρησκεία, σε συνδυασμό με τη γλωσσική προσέγγιση αποτελούν στοιχεία σημαντικά για την εξώθηση σε μετανάστευση και για την δυνατότητα προσαρμογής στους νέους τόπους. Ειδικά ως προς το δεύτερο, ας μην ξεχνάμε ότι σπάνια υπάρχει μνεία για διερμηνείς της αλβανικής γλώσσας, πράγμα που πρέπει να μας λέει πολλά για τις πιθανότητες προσαρμογής των Αλβανών εποίκων στο νέο περιβάλλον[57]. Συνεπώς, λιγότερο καλοί υποψήφιοι για μετανάστευση ήταν οι ορθόδοξοι Έλληνες, οι οποίοι τόσο γλωσσικά όσο και θρησκευτικά ένιωθαν «ξένοι» προς τους «λατίνους» και δεν είχαν κανένα λόγο να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους, στις οποίες καθοδηγούνταν από τους πνευματικούς τους ποιμενάρχες. Αντιθέτως, οι Αλβανοί και οι Δαλματοί, εγκαταλειμμένοι καθώς ήταν στην πατρίδα τους από τους θρησκευτικούς τους ταγούς, ήταν πιο εύκολο γι’ αυτούς να ενσωματωθούν σε ένα ξένο πολιτισμικό περιβάλλον που τους ήταν όμως ταυτόχρονα και οικείο.
Στην ελλαδική χερσόνησο, στις αρχές του 14ου αιώνα, οι παράκτιες περιοχές είχαν προσηλυτιστεί στον καθολικισμό ενώ οι φατρίες που κατοικούσαν στα ορεινά παρέμεναν πιστές στην ορθοδοξία.
Σχετικά με τη θρησκευτική νοοτροπία της αλβανικής αριστοκρατίας αξίζει να αναφέρουμε το εξής σημαντικό στοιχείο: το 1390 ο Εβρενός Μπέης, περνώντας από την Άρτα καθ’ οδόν προς τα Ιωάννινα, δέχεται την υποταγή του Γκιν Μπούα Σπάτα και παίρνει ως αιχμάλωτο τον εγγονό του, ο οποίος αργότερα εμφανίζεται στις πηγές με το όνομα Γιακούμπ[58]. Η μετονομασία αυτή υποδηλώνει τον εξισλαμισμό του εγγονού και την ένταξή του στο σύστημα των gulam[59]. Ο Η. Ιnalcic αναφέρει ότι στις αρχές του 15ου αιώνα οι περισσότεροι αλβανοί ηγεμόνες είχαν στείλει, ως υποτελείς, τα παιδιά τους στην αυλή του σουλτάνου, όπου ανατρέφονταν ως πραγματικοί Οθωμανοί. Γίνονταν έτσι, σκλάβοι, “Kul” του σουλτάνου και αναλάμβαναν σημαντικές θέσεις στο στρατό και τη διοίκηση. Καταλήγουμε, λοιπόν, στο συμπέρασμα ότι η εφαρμογή του συστήματος των gulam «εξοθωμάνιζε», κατά κάποιο τρόπο, την αλβανική αριστοκρατία.
ΔΙΚΤΥΑ
Σχετικά με τα δίκτυα το μόνο που μπορούμε να αναφέρουμε, καθώς οι πηγές τις εποχής είναι πολύ πενιχρές σχετικά με τέτοια «σύγχρονα» ζητήματα, είναι κατά την άφιξή τους στην Ιταλία πολλοί μετανάστες δε γνωρίζουν ούτε ιταλικά, ούτε λατινικά. Έτσι, είναι υποχρεωμένοι να καταφύγουν στις υπηρεσίες ενός διερμηνέα, ο οποίος είναι συνήθως μέλος της οικογένειας το οποίο είχε εγκατασταθεί παλαιότερα. Τέτοιες μαρτυρίες δείχνουν ότι, καθ’ ομοίωση των συγχρόνων μας μεταναστών, οι οικογένειες στέλνουν στο μέτωπο πραγματικούς ανιχνευτές - ιχνηλάτες που τους προλειαίνουν το έδαφος και τους κάνουν να έρθουν την καταλληλότερη στιγμή[60].
ΈΝΝΟΙΑ «ΞΕΝΟΥ»: ΕΞΑΣΤΙΣΜΟΣ – ΕΝΤΑΞΗ – ΑΦΟΜΟΙΩΣΗ
Στην Ιταλία οι Αλβανοί μετανάστες αντιμετωπίζουν διττή μεταχείριση. Στις Marche και στην βόρεια Ιταλία οι αλβανοί θα πετύχουν αρκετά εύκολα την ένταξή τους στην αγροτική παραγωγή και εκμετάλλευση και στην αστική βιοτεχνία, σε τέτοιο βαθμό, ώστε να αποκτήσουν, πράγμα όχι ιδιαίτερα σύνηθες, το δικαίωμα του πολίτη. Παράλληλα, σε πόλεις όπως το Rimini, η Brescia, το Bergamo οι Αλβανοί είναι συνήθως ταχυδρόμοι, στρατιώτες και αρκετά συχνά οι έμπιστοι του πρίγκιπα. Αντίθετα, στις περιοχές του Fano και του Pesaro, η καταπιεστική πολιτική των Malatesta τους μετατρέπει ή μάλλον τους διατηρεί σε έναν κατώτερο αστικό πληθυσμό[61].
Για έξω λοιπόν από την περιοχή των Βαλκανίων τα αρχεία τονίζουν την εξαθλίωση των Αλβανών μεταναστών. Για τη νοοτροπία ενός Βενετού του 15ου αιώνα, και μόνο το όνομα «Αλβανός» σημαίνει μία κοινωνική στάθμη ιδιαιτέρως χαμηλή: τον Ιούλιο του 1461 κάποιος Carlo da Venezia πέτυχε να καταδικαστεί σε πρόστιμο 2 λιβρών ένα άτομο που θεωρούσε ότι είχε προσβάλει βάναυσα τη γυναίκα του, απευθύνοντάς της τη βαριά ύβρη «είσαι αλβανή»[62]. Πέραν, όμως, της κοινωνικής περιφρόνησης, δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις Αλβανών που πέφτουν - κατάσταση ευρέως διαδεδομένη την εποχή εκείνη - θύματα ενός απάνθρωπου δουλεμπορίου.
Ο χρονογράφος του Χρονικού των Τόκκων υπογραμμίζει τη διαφορά αλβανών - ελλήνων:
«Επίστευσαν ‘ς τα Ιωάννινα είναι αρβανιτζέλια χοιροβοσκοί παρόμοιοι τους και να τους προσκυνήσουν
και κει ήσαν άρχοντες Ρωμαίοι, στρατιώτες ανδρειωμένοι»[63] .
Ο Αλβανός της εποχής εκείνης, λοιπόν, παρουσιάζεται από το «Χρονικό των Τόκκων» ως μέλος μιας καθυστερημένης και πρωτόγονης κοινωνίας άπορων, ρακένδυτων και εξαθλιωμένων ανθρώπων, αμέτοχων οποιασδήποτε πολιτισμική εξέλιξης. Κατά την Ψιμούλη, - και αυτό είναι κάτι που αναφέραμε μιλώντας και για την οικονομία - «ο χαρακτηρισμός τους από τον χρονογράφο ως “χοιροβοσκών” παραπέμπει στο βελανίδι κι επομένως σε κτηνοτροφία που χρειαζόταν σκληρή τροφή, προφανώς αιγοπροβατοτροφία»[64].
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Είδαμε, λοιπόν, ότι οι Αλβανοί κατά το 14ο και 15ο αιώνα, διείσδυσαν σταδιακά σε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο, ως έμπειροι κτηνοτρόφοι – νομάδες, με πολύ καλή γνώση των στοιχείων εκείνων που θα τους έκαναν να επιλέξουν τους πλέον κατάλληλους τόπους για την άσκηση της βιοποριστικής τους εργασίας. Υποχρεωμένοι από τις σκληρές συνθήκες σε διαρκή αναζήτηση ιδεωδών βοσκοτόπων, ακόμη και σε μέρη που δεν ευνοούσαν τις δραστηριότητές τους, δημιούργησαν τις προϋποθέσεις εκείνες που, σε συνδυασμό με την ενασχόλησή τους με πολεμικές δραστηριότητες - για λόγους άμυνας -, συνέβαλαν στη δημιουργία μικρών χωριών διάσπαρτων στον ελλαδικό χώρο. Μία δομή που - σύμφωνα με τον Παναγιωτόπουλο - «χρονολογείται από το 15ο αιώνα» και της οποίας κοινωνικο-οικονομικοί συντελεστές υπήρξαν οι αλβανοί μετανάστες[65]. Ειδικά για την Πελοπόννησο, ο Παναγιωτόπουλος δεν κρύβει τον εντυπωσιασμό του για την τεράστια διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στην εικόνα των 12.000 ψυχών που σταθμεύουν μαζικά στον Ισθμό, έτοιμοι να μπουν στη χερσόνησο, με την εικόνα που συναντούμε λίγες δεκαετίες αργότερα «με έναν αλβανικό πληθυσμό διάσπαρτο και κατακερματισμένο»[66] και σε μεγάλο βαθμό αφομοιωμένο ή μάλλον προσαρμοσμένο στο νέο περιβάλλον.
Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι αφενός μεν η κατά φύλα οργάνωσή τους (μία οργάνωση που τους επέτρεψε να κατέβουν ως ομάδες στον ελλαδικό χώρο) αφετέρου δε η εγκατάλειψη σταδιακά της ενδογαμίας θα τους κάνουν να αφομοιωθούν σε τέτοιο βαθμό κατά τους δύο τελευταίους προεπαναστικούς αιώνες, ώστε, όταν αυτή ξεσπάσει, να μην ξεχωρίζουν από τους Έλληνες.
Ας μην ξεχνάμε, εξάλλου, ότι πάρα πολλοί από τους αγωνιστές της Επανάστασης του ’21 ήταν Αρβανίτες. Ο Καραϊσκάκης, ο Ανδρούτσος, ο Μιαούλης και η Μπουμπουλίνα αποτελούν τα λαμπρότερα, αλλά όχι τα μόνα, παραδείγματα[67]. Πολλοί μάλιστα, μιλούσαν με δυσκολία τα ελληνικά. Αυτό, βέβαια, δε σημαίνει - σε καμία περίπτωση - ότι δεν ήταν Έλληνες. Το αντίθετο, μάλιστα. Ήταν τόσο Έλληνες που μάχονταν με απαράμιλλο σθένος για την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό, δίνοντας και τη ζωή τους ακόμα.
Επομένως, η ιστορία μας διδάσκει, και η ιστορία πάντοτε έχει κάτι να μας διδάξει, όταν δεν την αγνοούμε, ότι ένας λαός (στην περίπτωσή μας, ο ελληνικός λαός) που υποδέχεται πλήθη μεταναστών, χάρη στην αφομοιωτική δύναμή του, δεν έχει κανένα λόγο να νιώθει φόβο, ανασφάλεια ή μίσος για αυτούς τους «ξένους» που τόση αναστάτωση και τόσα προβλήματα δημιουργούν με την αναγκαστική μετακίνησή τους. Είδαμε, ότι όπως συμβαίνει και σήμερα, έτσι και τότε, σε κείνη τη μακρινή εποχή, ο ελλαδικός χώρος κατακλύστηκε από «ξένους», από «μετανάστες», από «διαφορετικούς». Ίσως μάλιστα σε εκείνη την εποχή τα πράγματα να ήταν πολύ πιο δύσκολα και οι συνθήκες πιο πιεστικές απ’ ότι είναι σήμερα.
Σήμερα, οι απόγονοι αυτών των «ξένων» είναι οι φίλοι μας, οι συγγενείς μας, οι ομοεθνείς μας, οι συμπατριώτες μας, πιθανόν εμείς οι ίδιοι. Κάποιος που φέρει το επώνυμο Λιάπης, Γκέκας, Κόλλιας είναι πολύ πιθανόν να κατάγεται από αυτούς τους «ξένους» του 14ου αιώνα. Αυτό, όμως, σε καμία περίπτωση δεν αναιρεί το γεγονός ότι ο άνθρωπος αυτός, πιστεύει ακράδαντα ότι είναι, και θέλει και οι άλλοι να πιστεύουν, ότι αυτός είναι Έλληνας. Διότι είναι Έλληνας! Όπως Έλληνας ήταν και ο μεγάλος μας Καραϊσκάκης και η μεγάλη μας Μπουμπουλίνα. Όπως Έλληνας θεωρεί ότι είναι και ο γράφων, ο οποίος φέρει ένα κατά τα φαινόμενα «ελληνικότατο» επώνυμο, μολονότι υπάρχουν απίστευτα πολλές πιθανότητες, ερευνώντας το γενεαλογικό του δέντρο, να ανακαλύψει ότι κατάγεται από κάποιον ρακένδυτο Αλβανό «πρόσφυγα» του 14ου αιώνα ή κάποιον Αλγερινό κουρσάρο του 16ου. Τις αλήθειες αυτές μας εμποδίζει να δούμε ο εξωφρενικός μύθος της «βιολογικής» συνέχειας ενός έθνους, της συνέχειας του «αίματος», που είναι εξόφθαλμα ψευδής. Για να είσαι Έλληνας, δε χρειάζεται να είσαι απευθείας απόγονος του Περικλή. Μπορεί να είσαι απευθείας απόγονος του Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα και να είσαι το ίδιο «Έλληνας» όπως όλοι οι άλλοι[68].
Ολοκληρώνοντας τις παραπάνω σκέψεις, ίσως το ακόλουθο χωρίο από τον Ducellier να είναι η ιδανική κατακλείδα:
«Έλληνες και Αλβανοί κατάφεραν, μέσα από αντιπαραθέσεις και συμβιβασμούς, να καταλήξουν σε μια κοινή ζωή, όπου συμφωνούσαν στα ουσιώδη. Και είναι, ίσως, αυτό ένα από τα πρώτα μαθήματα που μας δίδαξαν κατά τη διάρκεια της πιο σκοτεινής περιόδου της ιστορίας τους, εμποδίζοντάς μας να απελπιστούμε για τα σύγχρονα Βαλκάνια. Άλλο ένα μάθημα, που πρέπει να συλλογίζεται ιδιαίτερα ο ελληνικός λαός, όταν του συμβαίνει να αντιμάχεται την ιδέα ότι, κατά τη διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας του, πολλά ετερογενή στοιχεία συνέβαλαν στη διαμόρφωση της σημερινής του οντότητας, είναι ότι, χωρίς να αλλοιωθεί ο προφανής ελληνικός χαρακτήρας του, αυτά τα μεταναστευτικά κύματα μπόρεσαν να χειραγωγηθούν και τελικά να ενσωματωθούν σ’ αυτόν χάρη στην εκπληκτική αφομοιωτική δύναμή του. Το γεγονός αυτό αποτελεί μία από τις ομοιότητές του με το γαλλικό λαό, ο οποίος στις μέρες μας τρομάζει υπερβολικά, καθώς βλέπει τόσους ξένους να συγκεντρώνονται στο έδαφός του»[69].
Κι αυτό, ασφαλώς, είναι ένα μήνυμα που θα πρέπει να προβληματίσει την ελληνική κοινωνία των αρχών του 21ου αιώνα.
Kώστας Πνευματικός
Υποσημειώσεις
Ducellier, 1986, σελ. 24.
Πούλος, 1950, σελ. 1-2.
Εμφανίζονται στις βυζαντινές πηγές. Ως λαός γενικά υπάρχει από τα αρχαία χρόνια (μαρτυρείται σε κείμενα του Πτολεμαίου).
Ducellier, 1986, σελ. 20.
Πούλος, 1950, σελ. 7-8.
Στις πηγές αναφέρονται ως Αλβανοί, Αρβανίτες, Αλβανίτες και Ιλλυριοί (Πούλος, 1950, σελ. 8). Το όνομα «Αλβανός» προέρχεται από τη λέξη «αλμπάν» (αλμπάνης στα ελληνικά, ναλμπάν στα τουρκικά) που σημαίνει πεταλωτής και γιατρός αλόγων (Μπίρης, 1998, σελ. 21). Οι Αλβανοί αυτοαποκαλούνται «Σκιπετάρ» και τη χώρα τους τη λένε «Σκιπερία» που σημαίνει «χώρα του αετού».
Μπίρης, 1998, σελ. 26 -- Ducellier, 1994, σελ. 16.
Σκουλίδας, 1998-1999, σελ. 278-279.
Δε θα μας απασχολήσει, στα πλαίσια της παρούσας μελέτης, η συγκεκριμένη μετανάστευση.
Ducellier, 1994, σελ. 13.
ό.π., σελ. 15.
ό.π., σελ. 18.
Ειδικότερα, ο Τίτος Π. Γιοχάλας (Γιοχάλας, 1993, σελ. 10 κ.ε.) αναφέρει 3 μεταναστευτικές φάσεις προς την Ιταλία που είχαν ως αποτέλεσμα τη
1. δημιουργία των ελληνικών και αλβανικών χωριών της Κ. Ιταλίας και Σικελίας:
1) Μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453 και κυρίως τη λήξη της συμμετοχής του Σκεντέρμπεη (τον οποίο ο πάπας Κάλλιστος ΙΙΙ χαρακτήρισε «αήττητο στρατιώτη και αθλητή του Χριστού») στον αγώνα των Ναπολιτάνων εναντίον των Ανδεγαυών το 1461.
2) Με το θάνατο του Σκεντέρμπεη το 1468 και την κατάληψη της Κρόιας από τους Τούρκους (1478).
3) Και έχουμε και μία 3η φάση που αναφέρει ο Γιοχάλας - είναι αυτή που στο χάρτη 1 απεικονίζεται με διακεκομμένες παύλες και κουκίδες και συμπίπτει με την πέμπτη φάση της παρούσας μελέτης.
Γιοχάλας, 1993, σελ. 10.
Γεώργιος Καστριώτης ή Σκεντέρμπεης (όπως τον αποκαλούσαν οι Τούρκοι): Αλβανός ήρωας, γιος του Ιβάν Καστριώτη. Γεννήθηκε γύρω στα 1403 και πέθανε στα 1468. Πέρασε τα εφηβικά του χρόνια στην αυλή του σουλτάνου (για τον Σκεντέρμπεη βλ. Σούλης, 1980, σελ. 444-457 και Πούλος, 1950, σελ. 7).
Γιοχάλας, 1993, σελ. 10.
Κόλλιας, 1992, σελ. 200.
Μπίρης , 1998, σελ. 53.
Ducellier, 1994, σελ. 14. -- Παναγιωτόπουλος , 1985, σελ. 78 -- Κόλλιας, 1992, σελ.129.
Ο Ι. Πούλος (1950, σελ. 14), αντίθετα θεωρεί πιθανότερο έτος εγκατάστασης των Αλβανικών φύλων στη Θεσσαλία, το 1315.
Με τη γνώμη αυτή του Παναγιωτόπουλου (1985, σελ. 76) συμφωνεί και η Ψιμούλη (1995, σελ. 18), χαρακτηρίζοντας, μάλιστα, το δρόμο αυτό «εξαιρετικά βατό».
Σκουλίδας, 1998-1999, 282-283, Βακαλόπουλος, 1961-80, σελ. 28 κ.ε.. Ο ίδιος μελετητής αναφέρει ότι εκτός των δύο αυτών «οδών» υπάρχει και το από τα βυζαντινά χρόνια γνωστό πέρασμα Ζυγού - Μετσόβου, το οποίο προκάλεσε διχογνωμία στους ιστορικούς, για το αν, δηλαδή, χρησιμοποιήθηκε από τους Αλβανούς της Θεσσαλίας για να εισβάλλουν στην Ήπειρο και την Ακαρνανία ή από τους Αλβανούς της Ηπείρου για να εισδύσουν στη Θεσσαλία.
Ducellier, 1986, σελ. 14 -- Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ. 78 -- Κόλλιας, 1992, σελ. 129.
Πούλος, 1950, σελ. 13. -- Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ. 78.
«Μεγάλη Βλαχία» ονομαζόταν λόγω του μεγάλου αριθμού Βλάχων που κατοικούσαν στην περιοχή. Αξίζει, μάλιστα, να σημειωθεί ότι – σύμφωνα με τον Γ. Σούλη – οι επιμειξίες Αλβανών και Βλάχων ήταν ιδιαίτερα συνηθισμένο φαινόμενο. Για τη «Μεγάλη Βλαχία» βλ. Σούλης, 1980, σελ. 109-117.
Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ. 84.
Σκουλίδας, 1998-99, σελ. 284 -- Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ.80.
Δηλαδή, να εγκατασταθούν ως έποικοι με ειδικά προνόμια, π.χ. απαλλαγή φορολογίας για το πρώτο διάστημα κτλ.
Σκουλίδας, 1998-1999, σελ. 284 -- Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ. 80 -- Βακαλόπουλος τ. Α, σελ. 30 κ.ε. -- Μπίρης , 1998, σελ. 89 -- Κόλλιας, 1992, σελ. 131.
Μπίρης , 1998, σελ. 88.
Πολύτιμες πληροφορίες για αυτό το θέμα μας παρέχει ο λόγος που συνέθεσε ο Μανουήλ Παλαιολόγος, σε μορφή επικήδειου, για τον αδερφό του Θεόδωρο. Για αυτό το έργο βλ. Σπ. Λάμπρος, «Μανουήλ Παλαιολόγου Λόγος επιτάφιος εις τον αυτάδελφον αυτού Δεσπότην πορφυρογέννητον κύρ Θεόδωρον», Παλαιολόγεια και Πελοποννησιακά 3, 1926. (από την παραπομπή αρ. 1 στο Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ. 81).
Οι Σπ. Λάμπρος και Ι. Πούλος υιοθετούν την άποψη ότι η πρώτη παρουσία Αλβανών στην Πελοπόννησο, πρέπει να έλαβε χώρα κατά τα έτη της βασιλείας του Μανουήλ Καντακουζηνού, δηλαδή ανάμεσα στα έτη 1348-80 (Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ. 81).
Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ. 88 -- Σκουλίδας, 1998-99, σελ. 286 -- Ψιμούλη, 1995, σελ. 43.
Μπίρης, 1998, σελ. 55.
Σπ. Λάμπρος, «Μανουήλ Παλαιολόγου Λόγος επιτάφιος εις τον αυτάδελφον αυτού Δεσπότην πορφυρογέννητον κύρ Θεόδωρον», Παλαιολόγεια και Πελοποννησιακά 2, 1926, σελ. 41-41 (από Κόλλιας, 1992, σελ. 131).
Πρόκειται για τη σημερινή Αιτωλία. Το πριγκιπάτο αυτό θα διατηρηθεί μέχρι το 1405, οπότε και θα καταλυθεί από τον κόμητα της Κεφαλληνίας, Κάρολο Α΄ Tocco.
Μπίρης, 41998, σελ. 23, 59 -- Ψιμούλη, 1995, σελ. 25.
Τα αίτια αυτά αναφέρονται στο Σκουλίδας, 1998-1999, σελ. 278-280.
Για το θέμα αυτό, της δημογραφικής ερήμωσης, βλ. Ε.Α.Μπιμπίκου «Ερημωμένα χωριά στην Ελλάδα» [επιμ. Σπ. Ασδραχάς]). Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Παναγιωτόπουλος δε δέχεται την πανώλη ως αίτιο της πληθυσμικής αραίωσης (Ψιμούλη, 1995, σελ. 17).
Για τις θεωρίες του Cvijić, αναφορικά με τα αίτια των αλβανικών μεταναστεύσεων βλ. Jovan Cvijić, La Péninsule Balkanique. Geographie Humaine, Paris 1918, σελ. 90-94 (από την παραπομπή 10 στο Σκουλίδας, 1998-1999, σελ. 279).
Τη θεωρία αυτή του Cvijić, αμφισβητεί ως τρωτή ο Παναγιωτόπουλος, χαρακτηρίζοντάς την «αρχέτυπο, ιδιαίτερα προσφιλές στους γεωγράφους και τους ρομαντικούς ιστορικούς των Βαλκανίων του 19ου αιώνα» (Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ. 74).
Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ. 72.
ό.π., σελ. 69.
Και σε αυτήν τη θεώρηση ο Παναγιωτόπουλος (1985, σελ. 69) εγείρει πολλές ενστάσεις, ιδιαίτερα ως προς την υπόθεση της «δημογραφικής έκρηξης».
Μπίρης, 1998, σελ. 111 -- Κόλλιας, 1992, σελ. 131.
Οι δεσπότες του Μορέως καλούν Αλβανούς στα εδάφη τους, όχι μόνο για να αναζωογονήσουν την κτηνοτροφία, αλλά και γιατί γνωρίζουν τη δεξιότητά τους στη γεωργία.
Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ. 98-99.
Ψιμούλη, 1995, σελ. 35.
Τα Ιωάννινα για παράδειγμα, πολιορκημένα από τα αλβανικά φύλα των Σπάτα και των Μαλακασαίων, δε θα μπορέσουν να σοδιάσουν για 3 χρόνια. Λίγα χιλιόμετρα δυτικότερα, οι κτήσεις του Καρόλου Tocco θα υποφέρουν διαρκώς από τις συνεχείς λεηλασίες και αρπαγές κοπαδιών. Για τη δεινή κατάσταση που επικρατούσε στις περιοχές αυτές βλ. Ψιμούλη, 1995, σελ. 36 --Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ. 79 -- Ducellier, 1994, σελ. 22.
Ψιμούλη, 1995, σελ. 35-36.
Ducellier, 1986, σελ. 34-35.
Ο Ducellier (ο.π. σελ 34) αναφέρει εντυπωσιασμένος πόσοι πολλοί Αλβανοί εξασκούν το δύσκολο επάγγελμα του ταχυδρόμου στη Βενετία.
Ducellier, 1986, σελ. 35.
Είναι αυτονόητο ότι για εκείνες τις μακρινές εποχές, που χαρακτηρίζονται από το φαινόμενο της σπάνιδος δημογραφικών δεδομένων, είναι πολύ δύσκολο να βρει κανείς στοιχεία για τη θρησκευτική σύνθεση του πληθυσμού. Υπό τύπον παραλληλισμού και μόνον για να δώσουμε μία ενδεικτική εικόνα στον αναγνώστη, αξίζει να αναφέρουμε τη σύνθεση του εθνοτικού και θρησκευτικού χάρτη της σημερινής Αλβανίας (απογραφή 1993): επί συνόλου 3.422.000 κατοίκων, το 77% είναι Αλβανοί, το 20% Έλληνες, και ένα 4% λοιποί. Όσον αφορά δε, τη θρησκευτική σύνθεση, μετά από μισό περίπου αιώνα αθεϊκού κομμουνιστικού καθεστώτος, έχουμε: 70% μουσουλμάνους (από τους οποίους 55% σουνίτες και 15% μπεκτασίδες), 20% ορθοδόξους και 10% καθολικούς. Τα παραπάνω στοιχεία βρίσκονται στο: Ευστράτιος Χ. Ζεγκίνης, Γενίτσαροι και Μπεκτασισμός. Γενεσιουργοί παράγοντες του βαλκανικού Ισλάμ, Θεσσαλονίκη 2002, σελ. 369 - 378.
Ducellier, 1986, σελ. 41.
Και πάλι αντίθετα από τους ορθόδοξους Έλληνες καθώς, όπως τονίζει ο Ducellier, ο ορθόδοξος κλήρος σπανίως φεύγει μπροστά στους εισβολείς (ό.π., σελ. 42).
Ο Ducellier (ο.π. σελ 42-43) αποδίδει αυτό το γεγονός στο ότι οι Αλβανοί είχαν πριν την μετακίνησή τους, μία, έστω στοιχειώδη, γνώση της ιταλικής γλώσσας.
Ψιμούλη, 1995, σελ. 42.
Gulam ή Kul ονομάζονταν οι αιχμάλωτοι πολέμου, οι οποίοι εξισλαμίζονταν και αποκαθιστούσαν σχέσεις προσωπικής αφοσίωσης στον κύριό τους. Ο θεσμός ανάγεται στην περίοδο της εξάπλωσης των Σελτζούκων, εποχή κατά την οποία ο όρος δήλωνε τους χριστιανούς που αναλάμβαναν θέσεις στο στρατό ή την ιεραρχία των Σελτζούκων.
Ducellier, 1986, σελ. 36
ό.π., σελ. 35.
ό.π., σελ. 33.
Ψιμούλη, 1995, σελ. 35.
ό.π., σελ. 35-36.
Παναγιωτόπουλος, 1985, σελ. 100.
ό.π.
Κόλλιας, 1992, σελ. 437 κ.ε.
Καμιά φορά, ίσως και περισσότερο από όλους τους άλλους˙ όλους εμάς, δηλαδή, τους «γνήσιους» γηγενείς Έλληνες, που είχαμε το προνόμιο, το τυχαίο συμβάν της γέννησής μας να λάβει χώρα σε έδαφος που κάποια διεθνής συνθήκη έθεσε εντός της επικράτειας του επίσημου ελληνικού κράτους και όχι σε κάποια αλησμόνητη πατρίδα εκτός των συνόρων μας. Όπως για παράδειγμα οι Έλληνες Βορειοηπειρώτες που έχουν το διττό ατυχές προνόμιο να λοιδορούνται ως «Έλληνες» στην Αλβανία και ως «Αλβανοί» στην Ελλάδα. Κανείς όμως δε μπορεί να αμφισβητήσει ότι νιώθουν και είναι Έλληνες με όλη τη σημασία της λέξης.
Ducellier, 1994, σελ. 50.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Αλεξάκης, Ε., Τα παιδιά της σιωπής. Οικογένεια, συγγένεια και γάμος στους Αρβανίτες της ΝΑ Αττικής – Λαυρεωτικής (1850 – 1940), Αθήνα 1996.
Βακαλόπουλος, Α., Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τ. I – V, Θεσσαλονίκη 1961-1980.
Ducellier, A., «Δημογραφία, μεταναστεύσεις και πολιτισμικά σύνορα από τα τέλη του Μεσαίωνα στη νεώτερη εποχή», Τα Ιστορικά, τ. 3 (1986), σ. 19-44.
Ducellier, A., Οι Αλβανοί στην Ελλάδα (13ος – 15ος αι.). Η μετανάστευση μιας κοινότητας, μτφρ. Κατερίνα Νικολάου, Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν, Αθήνα 1994.
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδ. Εκδοτικής Αθηνών Α.Ε., τ. Θ΄, Ι΄, ΙΑ΄. Αθήνα 1974.
Κόλλιας, Α., Αρβανίτες και η καταγωγή των Ελλήνων. Ιστορική, λαογραφική, πολιτιστική, γλωσσολογική επισκόπηση, Αθήνα 1992.
Μπίρης, Κ. Η., Αρβανίτες. Οι Δωριείς του νεώτερου ελληνισμού, Αθήνα 1998.
Παναγιωτόπουλος, Β., Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου (13ος-18ος αιώνας), Ιστορικό Αρχείο. Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος, Αθήνα 1985.
Πούλος, Χ. Ι., Η εποίκησις των Αλβανών εις Κορινθίαν, Αθήνα 1950.
Ψιμούλη, Β., Σούλι και Σουλιώτες. Οικονομικά, κοινωνικά και δημογραφικά δεδομένα. Δακτυλογραφημένη διδακτορική διατριβή, Αθήνα 1995.
Σκουλίδας, Γ. Η., «Μετοικεσίες αλβανόφωνων στον ελλαδικό χώρο». Ηπειρωτικά Χρονικά, τ. 33 (1998-1999), σ. 277 – 290.
Σούλης, Γ., Γεώργιος Σούλης (1927-1966). Ιστορικά μελετήματα. Βυζαντινά, Βαλκανικά, Νεοελληνικά. Αθήνα 1980.
Ζεγκίνης, Χ. Ευ., Γενίτσαροι και Μπεκτασισμός. Γενεσιουργοί παράγοντες του βαλκανικού Ισλάμ, έκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη 2002.
Παρασκευή 15 Αυγούστου 2008
15 Αυγούστου ( Σαν σήμερα )
Γεγονότα
1057 - Κατά τη μάχη του Λουμφάναν, ο Μάλκομ Κάνμορ σκοτώνει τον βασιλιά της Σκοτίας Μάκβεθ. Δεκαεπτά χρόνια νωρίτερα, ο Μάκβεθ είχε σκοτώσει τον βασιλιά Ντάνκαν, πατέρα του Μάλκομ.
1096 - Ξεκινά η Α' Σταυροφορία, με σκοπό την κατάληψη των Αγίων Τόπων.
1261 - Στέψη του Αυτοκράτορα Μιχαήλ Παλαιολόγου στη Κωνσταντινούπολη μετά την από τους Φράγκους επανάκτησή της.
1517 - Γίνεται η πρώτη επίσημη επαφή Ευρώπης-Κίνας, όταν πορτογαλικά οπλοφόρα πλοία φτάνουν στην εκβολή του ποταμού Περλ και ο επικεφαλής Φερνάο Πίρες ντε Αντράδε συναντά Κινέζους αξιωματούχους.
1519 - Ιδρύεται η Πόλη του Παναμά στον Παναμά.
1534 - Ιδρύεται στο Παρίσι από τον Ιγνάτιο Λογιόλα τη θρησκευτική Εταιρεία του Ιησού.
1535 - Ιδρύεται η πρωτεύουσα της Παραγουάης, Ασουνσιόν.
1620 - Το βρετανικό πλοίο Mayflower ξεκινά από το Πλίμουθ της Αγγλίας για το πρώτο του ταξίδι στην Αμερική.
1843 - Γίνονται τα θυρανοίξια του Καθεδρικού της Κυρίας μας της Ειρήνης, στηΧονολουλού στη Χαβάη. Σήμερα ο ναός αυτός αποτελεί τον παλαιότερο ρωμαιοκαθολικό καθεδρικό στις ΗΠΑ, που λειτουργεί ακόμα.
1852 - Το κροκέ εισάγεται στην Αμερική από την Αγγλία και γίνεται πολύ δημοφιλές περισσότερο σαν κοινωνικό γεγονός παρά σαν αθλητικό λόγω του ότι γυναίκες και άνδρες αγωνίζονται μαζί.
1858 - Ο Βασιλιάς Όθωνας θεσπίζει με το βασιλικό διάταγμα «περί συστάσεως των Ολυμπίων» γενικούς αθλητικούς διαγωνισμούς κάθε 4 χρόνια με την επωνυμία «Ολύμπια» μέσα στο πλαίσιο διεθνών εκθέσεων που θα γίνονται στο Ζάππειο. Τον θεσμό αυτό τον χρηματοδοτεί ο Ευάγγελος Ζάππας και οι αγώνες μένουν γνωστοί στην ιστορία ως Ζάππειες Ολυμπιάδες.
1877 - Ο Τόμας Έντισον πραγματοποιεί την πρώτη ηχογράφηση στην ανθρώπινη ιστορία, με το παιδικό τραγούδι "Mary had a little lab".
1900 - Η κατάσταση στην Αλβανία και τη Μακεδονία, από άποψη δημόσιας ασφάλειας, είναι έκρυθμη και πολυάριθμες συμμορίες μαστίζουν τους χριστιανικούς πληθυσμούς.
1901 - Πίνακες του Βασίλι Καντίνσκι εκτίθενται στο Μόναχο.
1903 - Ο εκδότης Τζόζεφ Πούλιτζερ παραχωρεί 2 εκ. δολάρια στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια για να ιδρύσει σχολή δημοσιογραφίας.
1909 - Δημοσιεύεται στις αθηναϊκές εφημερίδες η διακήρυξη του «Στρατιωτικού Συνδέσμου», που μιλάει για την ανάγκη ριζικής αλλαγής και οδηγεί στην εξέγερση στο Γουδί.
1914 - Το πρώτο πλοίο διαπλέει τη Διώρυγα Παναμά.
1919 - Η Γαλλία ανακοινώνει ότι το 60% των ανδρών της αεροπορικής της δύναμης έχασαν τη ζωή τους ή τραυματίστηκαν κατά τον πόλεμο.
1923 - Μετά από επιθυμία της κυβέρνησης της Θουριγγίας, η σχολή Μπαουχάους πραγματοποιεί έκθεση με έργα των τεσσάρων ετών της ύπαρξής της. Μεταξύ των δασκάλων της σχολής που συμμετέχουν στην έκθεση είναι οι Παουλ Κλέε και Βασίλι Καντίνσκι.
1929 - Ρωσία και Κίνα βρίσκονται στα πρόθυρα πολέμου, καθώς ρωσικά πολεμικά πλοία επιτέθηκαν στη Μαντζουρία.
1932 - Ο πυγμάχος Τζακ Ντέμπσι δίνει τον τελευταίο του αγώνα και χάνει από τον Κινγκ Λεβίνσκι
1939 - Κάνει πρεμιέρα στο Χόλιγουντ η πρώτη κινηματογραφική μεταφορά του "Μάγου του Οζ" του Φράνκ Μπάουμ. Την Ντόροθι υποδύονταν η Τζούντι Γκάρλαντ.
1940 - Άγνωστης εθνικότητας υποβρύχιο τορπιλλίζει το ελληνικό «ελαφρύ καταδρομικό» «Έλλη» έξω από το λιμάνι της Τήνου όπου και βυθίζεται. Την επομένη επιβεβαιώνονται οι αρχικές υποψίες περί ιταλικής ευθύνης. Η Κυβέρνηση των Αθηνών ουδέν ανακοινώνει.
1940 - Αρχίζει η Μάχη της Αγγλίας. Σφοδροί από αέρος βομβαρδισμοί του Λονδίνου και άλλων στόχων από τη γερμανική αεροπορία. (Β' Παγκόσμιος Πόλεμος .
1944 - Οι Σύμμαχοι αποβιβάζονται στη Νότια Γαλλία, για την Επιχείρηση Ανβίλ.
1945 - Η Κορέα απελευθερώνεται, μετά από 35 χρόνια ιαπωνικής κατοχής. Χωρίζεται σε δύο κράτη: την κομουνιστική Βόρεια και τη δημοκρατική Νότια.
1945 - Η Ιαπωνία παραδίδεται «άνευ όρων» στις ΗΠΑ.
1947 - Ινδίες και Πακιστάν κηρύσσονται ανεξάρτητες στα πλαίσια της Βρετανικής Κοινοπολιτείας.
1948 - Νότια του 38ου παράλληλου, ιδρύεται η Δημοκρατία της (Νότιας) Κορέας.
1959 - Οι Σοβιετικοί δεν επιτρέπουν στον Νίξον να δει το εργοστάσιο κατασκευής πυραύλων κατά την επίσκεψή του.
1960 - Η Δημοκρατία του Κονγκό κερδίζει την ανεξαρτησία της από τη Γαλλία.
1960 - Στη Βιρτζίνια των ΗΠΑ, αρχίζουν οι εγγραφές των πρώτων νέγρων σε σχολεία λευκών.
1961 - Αρχίζει να χτίζεται το «Τείχος του Αίσχους» στο Βερολίνο, που για χρόνια θα χωρίζει τη Γερμανία σε ανατολική και δυτική.
1962 - Η Ολλανδία υπογράφει συμφωνία με την οποία παραχωρεί στην Ινδονησία τη διακυβέρνηση της Νέας Γουινέας.
1965-Οι Μπητλς παίζουν μπροστά σε 60000 θεατές στο Shea Stadium της Νέας Υόρκης.
1967 - Το Ηνωμένο Βασίλειο θεσπίζει νομοθεσία για τους πειρατικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς. Όλοι οι σταθμοί συμμορφώνονται, εκτός από τον Radio Caroline.
1969 - Αρχίζει το θρυλικό μουσικό φεστιβάλ του Γούντστοκ, το οποίο έσπευσαν να παρακολουθήσουν χιλιάδες άνθρωποι. Ανάμεσα στους μουσικούς, που συμμετείχαν ήταν ο Κάρλος Σαντάνα, ο Τζίμι Χέντριξ, ο Τζο Κόκερ, οι Stills, οι Nash και πολλοί άλλοι.
1970 - Η Πατ Παλίνκας γίνεται η πρώτη γυναίκα που αγωνίζεται σε επαγγελματικό αγώνα αμερικάνικου ποδοσφαίρου με την ομάδα των Orlando Panthers.
1971 - Ο Αμερικανός Πρόεδρος Νίξον αναγγέλλει την εφαρμογή ενός προγράμματος μονεταριστικής και οικονομικής εξυγίανσης των ΗΠΑ με την οποία τερματίζει την ισοδυναμία του δολαρίου με το απόθεμα της χώρας σε χρυσό.
1972 - Η Αιθιοπία ανακοινώνει ότι δεν θα συμμετάσχει στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη συμμετοχή της Ροδεσίας.
1973 - Οι ΗΠΑ παύουν να βομβαρδίζουν την Καμπότζη.
1974 - Κατά τη διάρκεια γιορτής για την ημέρα της Απελευθέρωσης, δολοφονείται η πρώτη κυρία της Νότιας Κορέας Γιούκ Γιούνγκ Σου, κατά την απόπειρα δολοφονίας του Προέδρου της χώρας Παρκ Τσούνγκ Χι, από έναν Βορειοκορεάτη κατάσκοπο.
1974 - Μια εξαμελής ομάδα από το Φοίνιξ της Αριζόνα σημειώνει ρεκόρ μεγαλύτερης διάρκειας (1.248 ώρες ή 52 ημέρες) αναπηδήσεων πάνω σε τραμπολίνο.
1975 - Λαμβάνει χώρα το στρατιωτικό πραξικόπημα στο Μπαγκλαντές, κατά το οποίο δολοφονείται ο Σεΐχ Μουτζίμπ, Πρόεδρος του Μπαγκλαντές.
1979 - Ο Γιώργος Βαμβακάς κερδίζει κατά τη διάρκεια του Πανευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Εφήβων στο Μπίντγκοζ της Πολωνίας τα 400μ εμπόδια με 50.67 δίνοντας στην Ελλάδα το πρώτο της χρυσό μετάλλιο σε μεγάλους διεθνείς αγώνες στίβου.
1980 - Η Ελλάδα επανέρχεται στο ΝΑΤΟ, με ανοικτό το θέμα του Αιγαίου.
1990 - Φωτιά εκδηλώνεται στο Άγιον Όρος, η δεύτερη μέσα σε τρεις μήνες.
1991 - Στη Γερμανία, έκθεση της υπηρεσίας προστασίας του συντάγματος δείχνει ότι, ο κίνδυνος του νεοναζισμού μεγαλώνει στη χώρα, με κέντρο βάρους την πρώην Ανατολική.
1992 - Εκεχειρία υπογράφουν αξιωματούχοι της Γεωργίας και της Αμπχαζίας.
1993 - Ο Ντέιμον Χιλ, γιος του Γκράχαμ Χιλ, κερδίζει το ουγγρικό Grand Prix και πραγματοποιεί τον πρώτο συνδυασμό πατέρα-γιου που κερδίζει Grand Prix της Φόρμουλα 1.
1993 - Στην Ταϊλάνδη, πάνω από 100 νεκροί είναι ο τραγικός απολογισμός από την κατάρρευση ξενοδοχείου.
1994 - Συλλαμβάνεται ο τρομοκράτης Ίλιτς Ραμίρες Σάντσες, γνωστός με το ψευδώνυμο «Κάρλος».
1994 - Την τέταρτη θέση κατακτά η εθνική ομάδα μπάσκετ της Ελλάδας στο Μουντομπάσκετ '94, που διεξήχθη στον Καναδά.
1995 - Η Μόνικα Σέλες επιστρέφει στα γήπεδα μετά την 28μηνη απουσία της λόγω του μαχαιρώματος που είχε δεχθεί το 1993, νικώντας την Κίμπερλι Πο (6-0, 6-3) στο Canadian Open στο Τορόντο.
1995 - Στην Ιαπωνία, ο πρωθυπουργός Μουραγιάμα ζητά συγγνώμη για το ρόλο που διαδραμάτισε η χώρα του στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά αρνείται να προχωρήσει σε αποζημιώσεις.
1995 - Συγκινητικές στιγμές ζουν οι εναπομείναντες Έλληνες στην Ίμβρο, όπου ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ιάκωβος συλλειτουργούν για τον εορτασμό της Κοίμησης της Θεοτόκου.
1996 - Η UEFA αποφασίζει την αύξηση των ομάδων του Champions League από 16 σε 24 την περίοδο 1997-98. Η διοργάνωση του Champions League είχε ξεκινήσει με 8 ομάδες την περίοδο 1992-93.
1996 - Τη συμμετοχή των Γκρίζων Λύκων στα βίαια επεισόδια στην Κύπρο, που είχαν ως αποτέλεσμα τον θάνατο δύο Ελληνοκυπρίων, επιβεβαιώνει ο ΟΗΕ.
1997 - Το τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων Ανατολή ανακοινώνει ότι την τελευταία δεκαετία, οι νεκροί από τις συγκρούσεις μεταξύ στρατού και Κούρδων ανταρτών είναι 26.892.
1998 - Λαμβάνει χώρα ο βομβαρδισμός της πόλης Όμαζ, στη Νότια Ιρλανδία, κατά τον οποίο σκοτώθηκαν 29 άνθρωποι. Πρόκειται για τη χειρότερη επίθεση από το 1960-1990, οπότε ήταν η περίοδος τεταμένων σχέσεων μεταξύ τους παραστρατιωτικούς οργανισμούς, την αστυνομία και το βρετανικό στρατό.
Γεννήσεις
1769 - Ναπολέων Βοναπάρτης, αυτοκράτορας της Γαλλίας
1771 - Ουόλτερ Σκοτ, Σκωτσέζος συγγραφέας
1785 - Τόμας ντε Κουίνσι, Βρετανός συγγραφέας
1858 - Ίντιθ Νέμπσιτ, Βρετανίδα συγγραφέας
1872 - Σρι Ορομπίντο, Ινδός συγγραφέας και γκουρού
1879 - Έθελ Μπάριμρ, Αμερικανίδα ηθοποιός
1883 - Ιβάν Μέστροβιτς, Κροάτης γλύπτης
1893 - Λέσλι Κόμρι, Νεοζηλανδός αστρονόμος
1896 - Λέον Θερεμίν, Ρώσος εφευρέτης
1920 - Κώστας Καπλάνης, ρεμπέτης
1922 - Γιώργος Μουζάκης, Έλληνας συνθέτης και μουσουργός
1924 - Ρόμπερτ Μπολτ, Βρετανός συγγραφέας και σεναριογράφος
1925 - Όσκαρ Πίτερσον, Καναδός τζαζ μουσικός και συνθέτης
1926 - Κωστής Στεφανόπουλος, πρόεδρος της Ελλάδας
1928 - Νίκολας Ρεγκ, Βρετανός σκηνοθέτης
1938 - Γιάνους Α. Ζάτζντελ, Πολωνός συγγραφέας
1944 - Σιλβί Βαρτάν, Βουλγάρα τραγουδίστρια
1944 - Δημήτρης Σιούφας, Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων
1949 - Ρίτσαρντ Ντίκον, Βρετανός γλύπτης
1962 - Παρασκευάς Καρασούλος, Έλληνας στιχουργός
1972 - Μπεν Άφλεκ, Αμερικανός ηθοποιός
1976 - Μπουντεβάιν Ζέντεν,Ολλανδός ποδοσφαιριστής
1978 - Σταύρος Τζιωρτζόπουλος, Έλληνας ποδοσφαιριστής
Θάνατοι
1118 - Αλέξιος Α' Κομνηνός, αυτοκράτορας του Βυζαντίου
1907 - Γιόσεφ Γιοαχίμ Σλοβάκος μουσικός
1935 - Γουάιλι Ποστ, Αμερικανός πιλότος
1951 - Άρθουρ Σνάπελ, Πολωνός μουσικός
1959 - Μπλάιντ Ουίλι Μακ Τελ, Αμερικανός τραγουδιστής και μουσικός
1967 - Ρενέ Μαγκρίτ, Βέλγος ζωγράφος
1999 - Χιου Κάσον, Βρετανός αρχιτέκτονας
1057 - Κατά τη μάχη του Λουμφάναν, ο Μάλκομ Κάνμορ σκοτώνει τον βασιλιά της Σκοτίας Μάκβεθ. Δεκαεπτά χρόνια νωρίτερα, ο Μάκβεθ είχε σκοτώσει τον βασιλιά Ντάνκαν, πατέρα του Μάλκομ.
1096 - Ξεκινά η Α' Σταυροφορία, με σκοπό την κατάληψη των Αγίων Τόπων.
1261 - Στέψη του Αυτοκράτορα Μιχαήλ Παλαιολόγου στη Κωνσταντινούπολη μετά την από τους Φράγκους επανάκτησή της.
1517 - Γίνεται η πρώτη επίσημη επαφή Ευρώπης-Κίνας, όταν πορτογαλικά οπλοφόρα πλοία φτάνουν στην εκβολή του ποταμού Περλ και ο επικεφαλής Φερνάο Πίρες ντε Αντράδε συναντά Κινέζους αξιωματούχους.
1519 - Ιδρύεται η Πόλη του Παναμά στον Παναμά.
1534 - Ιδρύεται στο Παρίσι από τον Ιγνάτιο Λογιόλα τη θρησκευτική Εταιρεία του Ιησού.
1535 - Ιδρύεται η πρωτεύουσα της Παραγουάης, Ασουνσιόν.
1620 - Το βρετανικό πλοίο Mayflower ξεκινά από το Πλίμουθ της Αγγλίας για το πρώτο του ταξίδι στην Αμερική.
1843 - Γίνονται τα θυρανοίξια του Καθεδρικού της Κυρίας μας της Ειρήνης, στηΧονολουλού στη Χαβάη. Σήμερα ο ναός αυτός αποτελεί τον παλαιότερο ρωμαιοκαθολικό καθεδρικό στις ΗΠΑ, που λειτουργεί ακόμα.
1852 - Το κροκέ εισάγεται στην Αμερική από την Αγγλία και γίνεται πολύ δημοφιλές περισσότερο σαν κοινωνικό γεγονός παρά σαν αθλητικό λόγω του ότι γυναίκες και άνδρες αγωνίζονται μαζί.
1858 - Ο Βασιλιάς Όθωνας θεσπίζει με το βασιλικό διάταγμα «περί συστάσεως των Ολυμπίων» γενικούς αθλητικούς διαγωνισμούς κάθε 4 χρόνια με την επωνυμία «Ολύμπια» μέσα στο πλαίσιο διεθνών εκθέσεων που θα γίνονται στο Ζάππειο. Τον θεσμό αυτό τον χρηματοδοτεί ο Ευάγγελος Ζάππας και οι αγώνες μένουν γνωστοί στην ιστορία ως Ζάππειες Ολυμπιάδες.
1877 - Ο Τόμας Έντισον πραγματοποιεί την πρώτη ηχογράφηση στην ανθρώπινη ιστορία, με το παιδικό τραγούδι "Mary had a little lab".
1900 - Η κατάσταση στην Αλβανία και τη Μακεδονία, από άποψη δημόσιας ασφάλειας, είναι έκρυθμη και πολυάριθμες συμμορίες μαστίζουν τους χριστιανικούς πληθυσμούς.
1901 - Πίνακες του Βασίλι Καντίνσκι εκτίθενται στο Μόναχο.
1903 - Ο εκδότης Τζόζεφ Πούλιτζερ παραχωρεί 2 εκ. δολάρια στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια για να ιδρύσει σχολή δημοσιογραφίας.
1909 - Δημοσιεύεται στις αθηναϊκές εφημερίδες η διακήρυξη του «Στρατιωτικού Συνδέσμου», που μιλάει για την ανάγκη ριζικής αλλαγής και οδηγεί στην εξέγερση στο Γουδί.
1914 - Το πρώτο πλοίο διαπλέει τη Διώρυγα Παναμά.
1919 - Η Γαλλία ανακοινώνει ότι το 60% των ανδρών της αεροπορικής της δύναμης έχασαν τη ζωή τους ή τραυματίστηκαν κατά τον πόλεμο.
1923 - Μετά από επιθυμία της κυβέρνησης της Θουριγγίας, η σχολή Μπαουχάους πραγματοποιεί έκθεση με έργα των τεσσάρων ετών της ύπαρξής της. Μεταξύ των δασκάλων της σχολής που συμμετέχουν στην έκθεση είναι οι Παουλ Κλέε και Βασίλι Καντίνσκι.
1929 - Ρωσία και Κίνα βρίσκονται στα πρόθυρα πολέμου, καθώς ρωσικά πολεμικά πλοία επιτέθηκαν στη Μαντζουρία.
1932 - Ο πυγμάχος Τζακ Ντέμπσι δίνει τον τελευταίο του αγώνα και χάνει από τον Κινγκ Λεβίνσκι
1939 - Κάνει πρεμιέρα στο Χόλιγουντ η πρώτη κινηματογραφική μεταφορά του "Μάγου του Οζ" του Φράνκ Μπάουμ. Την Ντόροθι υποδύονταν η Τζούντι Γκάρλαντ.
1940 - Άγνωστης εθνικότητας υποβρύχιο τορπιλλίζει το ελληνικό «ελαφρύ καταδρομικό» «Έλλη» έξω από το λιμάνι της Τήνου όπου και βυθίζεται. Την επομένη επιβεβαιώνονται οι αρχικές υποψίες περί ιταλικής ευθύνης. Η Κυβέρνηση των Αθηνών ουδέν ανακοινώνει.
1940 - Αρχίζει η Μάχη της Αγγλίας. Σφοδροί από αέρος βομβαρδισμοί του Λονδίνου και άλλων στόχων από τη γερμανική αεροπορία. (Β' Παγκόσμιος Πόλεμος .
1944 - Οι Σύμμαχοι αποβιβάζονται στη Νότια Γαλλία, για την Επιχείρηση Ανβίλ.
1945 - Η Κορέα απελευθερώνεται, μετά από 35 χρόνια ιαπωνικής κατοχής. Χωρίζεται σε δύο κράτη: την κομουνιστική Βόρεια και τη δημοκρατική Νότια.
1945 - Η Ιαπωνία παραδίδεται «άνευ όρων» στις ΗΠΑ.
1947 - Ινδίες και Πακιστάν κηρύσσονται ανεξάρτητες στα πλαίσια της Βρετανικής Κοινοπολιτείας.
1948 - Νότια του 38ου παράλληλου, ιδρύεται η Δημοκρατία της (Νότιας) Κορέας.
1959 - Οι Σοβιετικοί δεν επιτρέπουν στον Νίξον να δει το εργοστάσιο κατασκευής πυραύλων κατά την επίσκεψή του.
1960 - Η Δημοκρατία του Κονγκό κερδίζει την ανεξαρτησία της από τη Γαλλία.
1960 - Στη Βιρτζίνια των ΗΠΑ, αρχίζουν οι εγγραφές των πρώτων νέγρων σε σχολεία λευκών.
1961 - Αρχίζει να χτίζεται το «Τείχος του Αίσχους» στο Βερολίνο, που για χρόνια θα χωρίζει τη Γερμανία σε ανατολική και δυτική.
1962 - Η Ολλανδία υπογράφει συμφωνία με την οποία παραχωρεί στην Ινδονησία τη διακυβέρνηση της Νέας Γουινέας.
1965-Οι Μπητλς παίζουν μπροστά σε 60000 θεατές στο Shea Stadium της Νέας Υόρκης.
1967 - Το Ηνωμένο Βασίλειο θεσπίζει νομοθεσία για τους πειρατικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς. Όλοι οι σταθμοί συμμορφώνονται, εκτός από τον Radio Caroline.
1969 - Αρχίζει το θρυλικό μουσικό φεστιβάλ του Γούντστοκ, το οποίο έσπευσαν να παρακολουθήσουν χιλιάδες άνθρωποι. Ανάμεσα στους μουσικούς, που συμμετείχαν ήταν ο Κάρλος Σαντάνα, ο Τζίμι Χέντριξ, ο Τζο Κόκερ, οι Stills, οι Nash και πολλοί άλλοι.
1970 - Η Πατ Παλίνκας γίνεται η πρώτη γυναίκα που αγωνίζεται σε επαγγελματικό αγώνα αμερικάνικου ποδοσφαίρου με την ομάδα των Orlando Panthers.
1971 - Ο Αμερικανός Πρόεδρος Νίξον αναγγέλλει την εφαρμογή ενός προγράμματος μονεταριστικής και οικονομικής εξυγίανσης των ΗΠΑ με την οποία τερματίζει την ισοδυναμία του δολαρίου με το απόθεμα της χώρας σε χρυσό.
1972 - Η Αιθιοπία ανακοινώνει ότι δεν θα συμμετάσχει στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη συμμετοχή της Ροδεσίας.
1973 - Οι ΗΠΑ παύουν να βομβαρδίζουν την Καμπότζη.
1974 - Κατά τη διάρκεια γιορτής για την ημέρα της Απελευθέρωσης, δολοφονείται η πρώτη κυρία της Νότιας Κορέας Γιούκ Γιούνγκ Σου, κατά την απόπειρα δολοφονίας του Προέδρου της χώρας Παρκ Τσούνγκ Χι, από έναν Βορειοκορεάτη κατάσκοπο.
1974 - Μια εξαμελής ομάδα από το Φοίνιξ της Αριζόνα σημειώνει ρεκόρ μεγαλύτερης διάρκειας (1.248 ώρες ή 52 ημέρες) αναπηδήσεων πάνω σε τραμπολίνο.
1975 - Λαμβάνει χώρα το στρατιωτικό πραξικόπημα στο Μπαγκλαντές, κατά το οποίο δολοφονείται ο Σεΐχ Μουτζίμπ, Πρόεδρος του Μπαγκλαντές.
1979 - Ο Γιώργος Βαμβακάς κερδίζει κατά τη διάρκεια του Πανευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Εφήβων στο Μπίντγκοζ της Πολωνίας τα 400μ εμπόδια με 50.67 δίνοντας στην Ελλάδα το πρώτο της χρυσό μετάλλιο σε μεγάλους διεθνείς αγώνες στίβου.
1980 - Η Ελλάδα επανέρχεται στο ΝΑΤΟ, με ανοικτό το θέμα του Αιγαίου.
1990 - Φωτιά εκδηλώνεται στο Άγιον Όρος, η δεύτερη μέσα σε τρεις μήνες.
1991 - Στη Γερμανία, έκθεση της υπηρεσίας προστασίας του συντάγματος δείχνει ότι, ο κίνδυνος του νεοναζισμού μεγαλώνει στη χώρα, με κέντρο βάρους την πρώην Ανατολική.
1992 - Εκεχειρία υπογράφουν αξιωματούχοι της Γεωργίας και της Αμπχαζίας.
1993 - Ο Ντέιμον Χιλ, γιος του Γκράχαμ Χιλ, κερδίζει το ουγγρικό Grand Prix και πραγματοποιεί τον πρώτο συνδυασμό πατέρα-γιου που κερδίζει Grand Prix της Φόρμουλα 1.
1993 - Στην Ταϊλάνδη, πάνω από 100 νεκροί είναι ο τραγικός απολογισμός από την κατάρρευση ξενοδοχείου.
1994 - Συλλαμβάνεται ο τρομοκράτης Ίλιτς Ραμίρες Σάντσες, γνωστός με το ψευδώνυμο «Κάρλος».
1994 - Την τέταρτη θέση κατακτά η εθνική ομάδα μπάσκετ της Ελλάδας στο Μουντομπάσκετ '94, που διεξήχθη στον Καναδά.
1995 - Η Μόνικα Σέλες επιστρέφει στα γήπεδα μετά την 28μηνη απουσία της λόγω του μαχαιρώματος που είχε δεχθεί το 1993, νικώντας την Κίμπερλι Πο (6-0, 6-3) στο Canadian Open στο Τορόντο.
1995 - Στην Ιαπωνία, ο πρωθυπουργός Μουραγιάμα ζητά συγγνώμη για το ρόλο που διαδραμάτισε η χώρα του στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά αρνείται να προχωρήσει σε αποζημιώσεις.
1995 - Συγκινητικές στιγμές ζουν οι εναπομείναντες Έλληνες στην Ίμβρο, όπου ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ιάκωβος συλλειτουργούν για τον εορτασμό της Κοίμησης της Θεοτόκου.
1996 - Η UEFA αποφασίζει την αύξηση των ομάδων του Champions League από 16 σε 24 την περίοδο 1997-98. Η διοργάνωση του Champions League είχε ξεκινήσει με 8 ομάδες την περίοδο 1992-93.
1996 - Τη συμμετοχή των Γκρίζων Λύκων στα βίαια επεισόδια στην Κύπρο, που είχαν ως αποτέλεσμα τον θάνατο δύο Ελληνοκυπρίων, επιβεβαιώνει ο ΟΗΕ.
1997 - Το τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων Ανατολή ανακοινώνει ότι την τελευταία δεκαετία, οι νεκροί από τις συγκρούσεις μεταξύ στρατού και Κούρδων ανταρτών είναι 26.892.
1998 - Λαμβάνει χώρα ο βομβαρδισμός της πόλης Όμαζ, στη Νότια Ιρλανδία, κατά τον οποίο σκοτώθηκαν 29 άνθρωποι. Πρόκειται για τη χειρότερη επίθεση από το 1960-1990, οπότε ήταν η περίοδος τεταμένων σχέσεων μεταξύ τους παραστρατιωτικούς οργανισμούς, την αστυνομία και το βρετανικό στρατό.
Γεννήσεις
1769 - Ναπολέων Βοναπάρτης, αυτοκράτορας της Γαλλίας
1771 - Ουόλτερ Σκοτ, Σκωτσέζος συγγραφέας
1785 - Τόμας ντε Κουίνσι, Βρετανός συγγραφέας
1858 - Ίντιθ Νέμπσιτ, Βρετανίδα συγγραφέας
1872 - Σρι Ορομπίντο, Ινδός συγγραφέας και γκουρού
1879 - Έθελ Μπάριμρ, Αμερικανίδα ηθοποιός
1883 - Ιβάν Μέστροβιτς, Κροάτης γλύπτης
1893 - Λέσλι Κόμρι, Νεοζηλανδός αστρονόμος
1896 - Λέον Θερεμίν, Ρώσος εφευρέτης
1920 - Κώστας Καπλάνης, ρεμπέτης
1922 - Γιώργος Μουζάκης, Έλληνας συνθέτης και μουσουργός
1924 - Ρόμπερτ Μπολτ, Βρετανός συγγραφέας και σεναριογράφος
1925 - Όσκαρ Πίτερσον, Καναδός τζαζ μουσικός και συνθέτης
1926 - Κωστής Στεφανόπουλος, πρόεδρος της Ελλάδας
1928 - Νίκολας Ρεγκ, Βρετανός σκηνοθέτης
1938 - Γιάνους Α. Ζάτζντελ, Πολωνός συγγραφέας
1944 - Σιλβί Βαρτάν, Βουλγάρα τραγουδίστρια
1944 - Δημήτρης Σιούφας, Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων
1949 - Ρίτσαρντ Ντίκον, Βρετανός γλύπτης
1962 - Παρασκευάς Καρασούλος, Έλληνας στιχουργός
1972 - Μπεν Άφλεκ, Αμερικανός ηθοποιός
1976 - Μπουντεβάιν Ζέντεν,Ολλανδός ποδοσφαιριστής
1978 - Σταύρος Τζιωρτζόπουλος, Έλληνας ποδοσφαιριστής
Θάνατοι
1118 - Αλέξιος Α' Κομνηνός, αυτοκράτορας του Βυζαντίου
1907 - Γιόσεφ Γιοαχίμ Σλοβάκος μουσικός
1935 - Γουάιλι Ποστ, Αμερικανός πιλότος
1951 - Άρθουρ Σνάπελ, Πολωνός μουσικός
1959 - Μπλάιντ Ουίλι Μακ Τελ, Αμερικανός τραγουδιστής και μουσικός
1967 - Ρενέ Μαγκρίτ, Βέλγος ζωγράφος
1999 - Χιου Κάσον, Βρετανός αρχιτέκτονας
Μηχανή Κίρλιαν
Από τότε που το ανδρόγυνο Κίρλιαν, στη δεκαετία του '30, φωτογράφησε στο εργαστήριό του (οι πρώτες έρευνες ανακοινώθηκαν στη Ρωσία το 1939), μια φαινομενικά ηλεκτρομαγνητική κορόνα ακτινοβολίας που περιέβαλλε τα αντικείμενα, η πολεμική συνεχίζεται.
Σήμερα αυτό είναι ένα θέμα μεγάλου επιστημονικού ενδιαφέροντος, κυρίως από το 1970 που Αμερικανοί και Κεντροευρωπαίοι επιστήμονες προσπαθούν να εξηγήσουν τι ακριβώς εμφανίζουν αυτές οι φωτογραφίες. Πρόκειται για απλό ηλεκτρικό ρεύμα ή για άλλο, νέο, είδος ενέργειας; Πρόκειται μήπως για τη γνωστή αύρα των αποκρυφιστών, για το φωτοστέφανο των αγίων; Θα μπορούσε η φωτογραφία Κίρλιαν να μας δώσει επιστημονική πρόσβαση στα εσωτερικά μυστικά των ενορατικών γιόγκι, που μας μιλούν για λεπτούς και αόρατους φορείς που περιβάλλουν τον άνθρωπο;Τέτοιες και άλλες παρόμοιες ερωτήσεις προώθησαν την έρευνα σε αρκετά μεγάλο βαθμό και, αν και σήμερα ακόμη, δεν έχουμε καθαρές απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα, έχουν αναπτυχθεί περισσότερες από 20 διαφορετικές τεχνικές ηλεκτροφωτογράφησης, μερικές από τις οποίες είναι ανώτερες σε ποιότητα και πιο οικονομικές από την κλασική μέθοδο των Κίρλιαν. Και οι έρευνες συνεχίζονται.Ενας από τους τομείς που έχει προχωρήσει η έρευνα και γίνεται εφαρμογή των πληροφοριών που μας δίνει η ηλεκτροφωτογραφία είναι η διαγνωστική ιατρική. Και σ' αυτό τον τομέα είναι πολύ σημαντικές οι συμβουλές του Πίτερ Μάντελ, ο οποίος ανάπτυξε μία διαγνωστική μέθοδο βασισμένη σε φωτογραφία τύπου Κίρλιαν στη Δυτική Γερμανία.Εκεί ίδρυσε το "Ινστιτούτο για ενεργειακή επιστημονική φωτογραφία και διάγνωση", που αποτελεί το μοναδικό ερευνητικό κέντρο σ' αυτό τον τομέα στη Γερμανία. Οι έρευνές του στηρίζονται σε πάνω από 25.000 φωτογραφίες, που ταξινομήθηκαν και αξιολογήθηκαν σ' αυτό το κέντρο.Αλλά ας περιγράψουμε πρώτα, συνοπτικά, πώς γίνεται μία ηλεκτροφωτογραφία: Τοποθετείται ένα αντικείμενο ανάμεσα σε δύο ηλεκτρόδια, σε επαφή με ένα ευαίσθητο φιλμ, στο οποίο εντυπώνεται με εκφορτίσεις -που συνήθως κυμαίνονται μεταξύ 75.000 και 200.000 κύκλων το δευτερόλεπτο.Αυτό γίνεται παίρνοντας πολλά προφυλακτικά μέτρα, όπως π.χ. καθαρίζοντας το αντικείμενο με οινόπνευμα, συνδέοντάς το με ένα αγώγιμο καλώδιο γείωσης για να μην ανθρακοποιείται, μέσα σε ένα απολύτως σκοτεινό δωμάτιο κ.λπ.Υπάρχουν όμως διάφοροι τύποι συσκευών Κίρλιαν που διευκολύνουν περισσότερο τις ηλεκτροφωτογραφήσεις και προσφέρουν περισσότερη ασφάλεια ως προς την καθαρότητα και ακρίβεια της κορόνας ακτινοβολίας, η οποία θα μπορούσε να επηρεαστεί από τις μεγάλες, υψηλής τάσης, ηλεκτρικές φορτίσεις.Τι δείχνει όμως μία ηλεκτροφωτογραφία; Δεν δείχνει, όπως πιστευόταν στην αρχή, τη γνωστή αύρα των αποκρυφιστών.Σύμφωνα με την εσωτερική παράδοση, η αύρα του ανθρώπου δείχνει τις συγκινήσεις και τα συναισθήματά του. Αποτελεί λοιπόν έκφραση του συναισθηματικού του κόσμου και μοιάζει με ένα φωτεινό αβγό που περιβάλλει το ανθρώπινο σώμα και είναι χρωματισμένο με ποικίλα και λαμπερά χρώματα, τα οποία συνεχώς κινούνται και δείχνουν τη συγκινησιακή δομή του Αστρικού Σώματος του ανθρώπου.Αλλά επίσης η εσωτερική παράδοση μιλάει για την ύπαρξη άλλων τύπων αύρας, όπως είναι η αύρα ζωτικότητας, που δείχνει την κατάσταση υγείας του ανθρώπου, και η αιθερική αύρα.Η αιθερική αύρα έχει σχέση με την ηλεκτρομαγνητική ενέργεια της επιστήμης μας, ενώ η αύρα ζωτικότητας θα είχε σχέση με ένα άλλο είδος ενέργειας, μη ηλεκτρομαγνητικού τύπου, που θα μπορούσαμε να το συνδέσουμε με την οργόνη του Βίλχελμ Ράιχ ή, στην αρχαία παράδοση, με το Κι των Κινέζων και το Πράνα των Ινδών φιλοσόφων. Αλλά η σημερινή επιστήμη ακόμη δεν την έχει εντοπίσει, παρά μόνο πολύ διαισθητικά (βιοπλασματική ενέργεια;).Η φωτογραφία Κίρλιαν λοιπόν φωτογραφίζει απλώς την αιθερική ή ηλεκτρική αύρα, που διαθέτουν τόσο τα άψυχα όσο και έμψυχα όντα και γι' αυτό φωτογραφίζονται κορόνες εκπομπής ακτινοβολίας στα απλά αντικείμενα, όπως σε μέταλλα, πέτρες, κεραμικά κ.λπ. Ομως μερικά πειράματα δείχνουν ότι στα ζωντανά όντα υπάρχουν μερικές μεταβολές της κορόνας της ακτινοβολίας που δεν υπάρχουν στα άψυχα.Η ηλεκτρομαγνητική εκπομπή λοιπόν, που γίνεται ορατή χάρη στην ηλεκτροφωτογραφία Κίρλιαν, στα ζωντανά πλάσματα, επηρεάζεται από κάποια άλλη ενέργεια και καθρεφτίζει καταστάσεις της υγείας τους. Δηλαδή, στην αιθερική ή ηλεκτρική αύρα που φωτογραφίζει η μηχανή Κίρλιαν, παρουσιάζονται πληροφορίες που δείχνουν τη βιολογική κατάσταση του υποκειμένου και συνεπώς προέρχονται από την αύρα ζωτικότητας, για την οποία μας μιλά ο παραδοσιακός εσωτερισμός.Πρόσφατα πειράματα στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ των ΗΠΑ, με τους Τίλερ και Μπόιερς, έδειξαν ότι τα χρώματα που παρουσιάζονται στις ηλεκτροφωτογραφίες φαίνεται να μην έχουν σχέση ούτε με την κατάσταση της υγείας ούτε με το συναισθηματικό κόσμο του υποκειμένου.Με τις έρευνές τους οι δύο αυτοί ερευνητές δημιούργησαν σοβαρή αμφισβήτηση για τα συμπεράσματα των Ρώσων επιστημόνων που είχαν συσσωρευτεί από τα πρώτα πειράματα με τους Κίρλιαν, ως τη δεκαετία του 1970. Συγκεκριμένα οι Ρώσοι ανέφεραν ότι οι φωτοστέφανοι ακτινοβολίας αλλάζουν σύμφωνα με την εσωτερική κατάσταση ενέργειας του υποκειμένου από γαλάζιο χρώμα σε πύρινο κόκκινο ή πορτοκαλί.Οι Τίλερ και Μπόιερς, ξεκινώντας αρχικά την έρευνά τους για να αναπαραγάγουν και να επιβεβαιώσουν τη ρωσική εργασία, έφτασαν στο συμπέρασμα ότι η παρουσία και οι ποικίλες αλλαγές των χρωμάτων δεν μπορεί να αποδειχθεί ότι αποδίδονται στην εσωτερική κατάσταση ενέργειας, ψυχολογικής ή υγείας του υποκειμένου, γιατί παίζουν σημαντικό ρόλο οι χημικές ουσίες των φιλμ, η υγρασία του περιβάλλοντος, η απόσταση και η πίεση στο αντικείμενο σε σχέση με το φιλμ και άλλοι παράγοντες.Οι εργασίες όμως του Πίτερ Μάντελ στη Γερμανία δεν βασίστηκαν ούτε στα ρωσικά ούτε στα αμερικανικά πειράματα και δεν λαμβάνουν υπόψη τους ούτε το χρώμα ούτε το σχετικό μέγεθος του φωτοστέφανου ακτινοβολίας.Τα πειράματα του Μάντελ βασίστηκαν αποκλειστικά σε ασπρόμαυρες ηλεκτροφωτογραφίες, από τη μελέτη των οποίων (σε περισσότερους από 250.000 ασθενείς) αναπτύχθηκε η διαγνωστική μέθοδος της ηλεκτροφωτογραφίας των ενεργειακών τερματικών σημείων (ΔΗΤΕΣ).
ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΟΥ ΤΕΡΜΑΤΙΚΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΣΗΜΕΙΟΥ (ΔΗΤΕΣ)
Η μέθοδος της ΔΗΤΕΣ επιτρέπει να συλλέξουμε πληροφορίες για μία ενεργειακή διάγνωση, να πάρουμε θεραπευτικά μέτρα και να κάνουμε ακριβείς ελέγχους, τόσο στιγμιαίους όσο και περιοδικούς πάνω στα αποτελέσματα της θεραπείας. Η ηλεκτροφωτογραφία επιτρέπει να γίνονται ορατά τα τερματικά σημεία, δηλαδή τα σημεία εισόδου και εξόδου στο σώμα, των μεσημβρινών του κλασικού βελονισμού.Το κύριο πλεονέκτημα αυτής της πρωτοποριακής μεθόδου είναι ότι μέσα από την ερμηνεία των ηλεκτροφωτογραφιών των άκρων των δακτύλων, των χεριών και των ποδιών μπορούμε να καταλάβουμε την κατάσταση των οργανικών συστημάτων που θα μπορούσαν να ευθύνονται για τα συμπτώματα κάποιας ασθένειας, καθώς και να προβλέπουμε μία μελλοντική εμφάνιση αυτής.Αυτό γίνεται γιατί η κατάσταση του ενεργειακού ρευστού όλων των οργάνων και συστημάτων του σώματος καθρεφτίζεται στους μεσημβρινούς (ενεργειακές οδοί) και γίνεται ορατή μέσω ηλεκτροφωτογραφίας στα τερματικά του σημεία, στα χέρια και στα πόδια.Ετσι, στην εικόνα των ηλεκτροακτινοβολιών μπορεί να δει κανείς όλες τις ανωμαλίες που υπάρχουν στα οργανικά συστήματα καθώς και τα σημάδια περασμένων ασθενειών ή τις ενδείξεις για πιθανές μελλοντικές αρρώστιες.Αλλο σημαντικό πλεονέκτημα της μεθόδου αυτής είναι ότι μπορεί κανείς να επαληθεύσει μέσω διαδοχικών ηλεκτροφωτογραφιών πώς και πότε λειτουργεί η θεραπεία που εφαρμόζεται και κυρίως αν αυτή ήταν σωστή και αν ο ασθενής αντιδρά θετικά ή αρνητικά σ' αυτή.
Η ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ
Το πρώτο που χρειάζεται κανείς για να καταλάβει καλά τη μέθοδο αυτή είναι να εξοικειωθεί με την τοπογραφία, δηλαδή με τα τμήματα στα οποία χωρίζονται οι άκρες των δακτύλων των χεριών και των ποδιών και τα οποία καθρεφτίζουν τα αντίστοιχα συστήματα και όργανα του ανθρώπινου σώματος. Μέσα σ' αυτά τα τμήματα είναι που θα παρουσιαστούν οι διάφορες παραμορφώσεις του φωτοστέφανου, οι οποίες θα επιτρέψουν την ερμηνεία και τη διάγνωση της ασθένειας σε κάποιο συγκεκριμένο όργανο του σώματος που συνδέεται με το αντίστοιχο δάχτυλο και το αντίστοιχο τοπογραφικό ενεργειακό τμήμα.Στον πρώτο πίνακα παρουσιάζουμε την τοπογραφία των 20 μεσημβρινών του βελονισμού στα τερματικά τους σημεία εισόδου και εξόδου της ενέργειας στα χέρια και στα πόδια, σύμφωνα με την παράδοση του κλασικού βελονισμού και τις ορολογίες του ηλεκτροβελονισμού του δρ. Ρ. Βολ. Ελάχιστη τροποποίηση χρειάστηκε να κάνει ο Π. Μάντελ μετά την ανάπτυξη της μεθόδου και την έρευνά του.Συγκεκριμένα συνέδεσε το τερματικό σημείο στον παράμεσο του χεριού με τον μεσημβρινό που ευθύνεται για την ψυχική ισορροπία, αντί για τον οργανικό εκφυλισμό, όπως διδάσκει ο Ρ. Βολ, πράγμα εξάλλου πολύ λογικό, αν έχουμε υπόψη ότι ο διπλανός μεσημβρινός, ο λεγόμενος 30 (Τρεις Θερμαστές) είναι υπεύθυνος για το ενδοκρινές σύστημα, στενά συνδεδεμένο με τον ψυχολογικό κόσμο.Στον δεύτερο πίνακα παρουσιάζουμε ένα παράδειγμα της τμηματικής τοπογραφίας των δακτύλων, του δείκτη, του μέσου, του παράμεσου και του μικρού, του αριστερού χεριού (Γιανγκ), σύμφωνα με τα αποτελέσματα της πολύχρονης έρευνας και ανάλυσης του Π. Μάντελ.
ΠΟΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ
Αλλο ένα σημαντικό στοιχείο που πρέπει να έχει κανείς υπόψη, για να μπορεί να ερμηνεύσει μια ηλεκτροφωτογραφία, για να αποκτήσει σωστές πληροφορίες για τη βιοενεργειακή κατάσταση του υποκειμένου, είναι οι διαφορετικοί τύποι της ακτινοβολίας που μας φανερώνουν τίνος είδους είναι η ενεργειακή αρνητική πληροφορία που βλέπουμε στη φωτογραφία.
1. Είδος ενδοκρινούς ακτινοβολίας:
Πρόκειται για μια ακτινοβολία που δείχνει ότι το όργανο βρίσκεται στην πρώτη φάση της αρρώστιας, δηλαδή ότι ακόμα δεν είναι πολύ άρρωστο και αυτό φαίνεται στο στάδιο της ενδοκρινικής απορρύθμισης. Με τον όρο λοιπόν ενδοκρινική ακτινοβολία ο Μάντελ εννοεί μια αδυναμία ή ανεπάρκεια σε έναν ή περισσότερους αδένες που ανήκουν στον αιτιατό άξονα του ενδοκρινούς συστήματος καθώς και το γεγονός ότι λίγο πολύ η μερική βλάβη στο αδενικό σύστημα έχει αντίκτυπο και ζημιώνει ολόκληρο το σύστημα.Αυτά φαίνονται όταν στην ηλεκτροφωτογραφία υπάρχει μια αδύναμη διακεκομμένη ακτινοβολία ή μερική ή ολική έλλειψη αυτής. Σ' αυτό το είδος εμπεριέχονται οι ασθένειες που σχετίζονται με το νευροφυτικό σύστημα. Επίσης για τον Μάντελ, κάθε είδος λειτουργικών δυσκολιών ταξινομείται μέσα στη μορφή της ενδοκρινούς ακτινοβολίας. Κάθε κατάσταση αρρώστιας προβάλλεται στον αιτιατό άξονα του ενδοκρινούς συστήματος (από την υπόφυση μέχρι το γεννητικό) όποιος κι αν είναι ο παθολογικός πίνακας του ασθενή. Η θεραπευτική αγωγή για το ενδοκρινές είδος ακτινοβολίας αντιστοιχεί στον κλασικό βελονισμό με τους κάθετους μεσημβρινούς.
2. Είδος τοξικής ακτινοβολίας:
Σε περίπτωση που κατά τη διάρκεια της ζωής και κάτω από δυσμενείς συνθήκες αυξηθεί η αρνητική τάση, τότε ο οργανισμός περνάει σε μια δεύτερη φάση πιο σοβαρή, δηλαδή την τοξική (και ακόμα μπορεί να προχωρήσει πιο πολύ η τάση και να πέσει ο οργανισμός στο τρίτο στάδιο, δηλαδή της εκφυλιστικής φάσης). Η εμφάνιση της ποιότητας της τοξικής ακτινοβολίας στην ηλεκτροφωτογραφία ενός ενήλικα ασθενή οφείλεται στο ότι ήδη έχει περάσει από τη φάση ανάπτυξης της ασθένειας (ενδοκρινικής ακτινοβολίας) και προχωρεί προς ένα τελικό στάδιο εκφυλισμού του οργάνου.Στη φωτογραφία αυτή η κατάσταση φαίνεται μέσα από εξογκώματα του φωτοστέφανου σε σχήμα κουκίδας στο ενεργειακό ρεύμα του τμήματος που συνδέεται με την ασθένεια. Σύμφωνα με την ένταση των εξογκωμάτων σε σχήμα κουκίδων στη γενική εικόνα, μπορεί κανείς να προσδιορίσει το βαθμό σοβαρότητας της διαδικασίας τοξίνωσης.Για μία σωστή διάγνωση υπάρχουν πολλά στοιχεία που πρέπει να έχει κανείς υπόψη, όπως η δομή, η απόσταση, το μέγεθος, η ένταση κ.λπ. των κουκίδων καθώς και σε ποιο τμήμα του δακτύλου βρίσκονται, αλλά τέτοιες λεπτομέρειες ξεπερνούν τις δυνατότητες του μικρού αυτού άρθρου.
3. Είδος εκφυλιστικής ακτινοβολίας:
Αυτό το είδος χαρακτηρίζει μια συγκεντρωτική και μαζική αύξηση της ενέργειας στη γενική ολοκληρωμένη εικόνα της ηλεκτροφωτογραφίας καθώς και την ολοσχερή ή μερική εξαφάνιση των λάμψεων. Και εδώ επίσης διακρίνονται κλιμακωτές διαδικασίες που αντιστοιχούν στο βαθμό βαρύτητας της ασθένειας.Οι ανωμαλίες σ' αυτή την ενιαία, συμπαγή ακτινοβολία δείχνουν γενικά ασθένειες εκφυλιστικού τύπου, όπως π.χ. αρτηριοσκλήρωση, ρευματισμούς, εκφυλισμό οργάνων κ.λπ.Η απόφαση για το αν πρόκειται για μία γενική ενόχληση ή για μια τοπική αρρώστια εξαρτάται από το αν οι σχηματισμοί που φαίνονται στις ακτινοβολίες εκφυλιστικού τύπου συγκεντρώνονται μονάχα σε ένα σημείο, όπου καταλήγει ένα ζευγάρι μεσημβρινών ή αν παρουσιάζονται απλωμένοι σε όλη γενικά την εικόνα.Την έννοια των φαινομένων ενεργειακού εκφυλισμού δεν μπορούμε να την εφαρμόσουμε σε εκφυλιστικές κυτταρικές ζημιές. Απλά μας δείχνουν ενεργειακή πληροφόρηση. Μας δείχνουν ενδείξεις κυτταρικής ζημιάς καθώς και εκφυλιστικών ασθενειών που προέρχονται από αυτήν.Οι εκφυλισμοί δηλώνουν μια παράλυση των ενεργειακών πληροφοριακών συστημάτων. Τότε χρειάζεται μεγάλη θεραπευτική προσπάθεια, για να προκληθεί μια οπισθοδρόμηση στην αρνητική ανάπτυξη, δηλαδή χρειάζεται να σταματήσει η παράλυση του συστήματος.Οταν η εκφυλιστική διαδικασία εξαφανίζεται, εμφανίζονται, μετά από τη θεραπεία, κουκίδες ή ελλείψεις ακτινοβολίας στις φωτογραφίες ελέγχου. Αυτό είναι το σημάδι ότι η διαδικασία αναπτύσσεται τώρα θετικά και το κακό υποχωρεί.
ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ
Για να μπορεί κανείς να διαβάσει τις αρνητικές αλλαγές στις δομές ακτινοβολίας των ηλεκτροφωτογραφιών, χρειάζεται πρώτα να ξέρει τα διάφορα φαινόμενα που πάντα εμφανίζονται σ' αυτές. Καθεμία από αυτές έχει τρεις όψεις που μας χρησιμεύουν για να κάνουμε την πρώτη εκτίμηση:
1. Η μορφή ενός φαινομένου είναι μία ένδειξη γενικού τύπου.
2. Η περιοχή όπου εμφανίζεται το φαινόμενο μας επιτρέπει να ανακαλύψουμε το μέρος όπου βρίσκεται η ενόχληση ή η οργανική ανωμαλία.
3. Η τρίτη όψη είναι η εκτίμηση των φαινομένων, συσχετίζοντάς τα μεταξύ τους. Ολα τα φαινόμενα που ως τώρα έχουν εντοπιστεί από τις έρευνες μπορούν να ταξινομηθούν σε τρεις βασικούς τύπους:
α) Ελλείψεις
β) Εξογκώματα σε σχήμα κουκίδας
γ) Σημάδια εκφυλισμού.Υπάρχουν μερικά ειδικά φαινόμενα που συνδέονται με ένα ή περισσότερα τοπογραφικά τμήματα, αλλά που όμως μπορεί να ενσωματωθούν στις τρεις παραπάνω κατηγορίες. Το τι σημαίνει κάθε αρνητικό φαινόμενο βγαίνει σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση από την αντιστοιχία με τα οργανικά τοπογραφικά τμήματα.Η σημασία αυτή αναφέρεται τόσο στα συμπτώματα όσο και στις αιτίες της ασθένειας, κυρίως όταν ληφθούν υπόψη όλα τα χαρακτηριστικά φαινόμενα στο γενικό παθολογικό πίνακα.Το να γίνει όμως αυτό σωστά είναι δύσκολο, γιατί για να διακρίνουμε τις ανωμαλίες ξεκινάμε από την κανονική ακτινοβολία και το ζήτημα είναι ότι εργαζόμαστε πάνω σε ένα πεδίο παλλόμενης και μεταβλητής ενέργειας που αλλάζει συνεχώς.Επιπλέον πρέπει να προσθέσουμε ότι η ύπαρξη των διαδικασιών αυτοθεραπείας στον οργανισμό, που αυτές καθαυτές δεν δίνουν πληροφορίες, κάνει τα πράγματα δυσκολότερα. Υπάρχει όμως μία στάνταρντ, θα λέγαμε, μορφή ακτινοβολίας της υγείας που δείχνει τη φυσιολογική κατάσταση.Η φυσιολογική ακτινοβολία παρουσιάζεται μέσα από κανονικές δομές και σε αυτή την περίπτωση οφείλουμε να διακρίνουμε:
α) ένα φωτοστέφανο θερμοκρασίας που εκδηλώνεται μέσα από μία ακτινοβολία εσωτερικής κανονικής ενέργειας, δηλαδή που είναι καλά ισορροπημένη και μοιρασμένη ομοιόμορφα.
β) Τις βιολάμψεις που βγαίνουν ή προεξέχουν από αυτό το φωτοστέφανο θερμοκρασίας με κανονικό χρώμα και πολύ λεπτές σαν κλωστές. Αυτή η εικόνα λοιπόν της στάνταρντ υγείας θα ήταν ο θεραπευτικός στόχος που πρέπει να κατορθώσει ο φυσιοθεραπευτής ή ο γιατρός σε κάθε περίπτωση ασθένειας.
Στα φαινόμενα έλλειψης οι κύριες παραλλαγές είναι:
1. Ελλειψη τμήματος, που δείχνει ανεπάρκεια του αντίστοιχου οργάνου σύμφωνα με τοπογραφικά τμήματα.
2. Ελλειψη τμήματος με σχήμα σπασμένης γροθιάς. Δείχνει την ανεπάρκεια αλλά και τη σπαστικότητα αυτού του οργάνου.
3. Εναρξη μερικής έλλειψης. Είναι σημάδι προοδευτικής ανεπάρκειας του οργάνου ή του συστήματος.
4. Εξάλειψη της ακτινοβολίας με σημάδια άγχους ή φόβου. Η εξαφάνιση του ενεργειακού ρεύματος δείχνει την ανεπάρκεια του οργάνου που αντιστοιχεί με την περιοχή ή το δάκτυλο. Οι μακρόστενες βιολάμψεις δείχνουν φόβο ή άγχος στο υποκείμενο, συμπέρασμα που ενισχύεται από την παντελή έλλειψη του φωτοστέφανου θερμοκρασίας.
5. Αρχή χάσιμου της όλης ακτινοβολίας. Δείχνει ολική ανεπάρκεια στα διάφορα τμήματα που συνδέονται με τον αντίστοιχο μεσημβρινό.Ακόμη υπάρχουν άλλες πέντε έξι παραλλαγές, πιο ειδικές, που σε γενικές γραμμές δείχνουν το βαθμό ανεπάρκειας των οργάνων ή συστημάτων, αλλά και μερικές φορές δείχνουν μια υπερφόρτωση, υπερκόπωση των συστημάτων.
Στα φαινόμενα ακτινοβολίας σε σχήμα κουκίδων οι κύριοι σχηματισμοί είναι:
6. Συγκέντρωση κουκίδων σε σχήμα δακτυλιδιού που περιβάλλουν εντελώς το φωτοστέφανο. Δείχνει την τάση του σώματος προς μόλυνση και την προσβολή. Το επόμενο βήμα οδηγεί σε ενεργειακό εκφυλισμό.
7. Συγκέντρωση κουκίδων με ένα ξεχωριστό εξόγκωμα. Για τη διάγνωση σ' αυτή την περίπτωση μεγάλη σημασία έχει η κουκίδα που είναι πιο απομονωμένη από τις υπόλοιπες, ενώ το τοπογραφικό τμήμα, στο οποίο βρίσκεται αυτή, θα πρέπει να προσεχτεί περισσότερο.
8. Κουκίδες σε σχήμα σταγόνων. Δείχνουν ότι υπάρχει ειδικά ισχυρή προσβολή οργάνων στον τοπογραφικό τομέα που αντιστοιχεί. Συνήθως αυτό το φαινόμενο παρουσιάζεται στο μεσημβρινό της καρδιάς - λεπτού εντέρου του μικρού δακτύλου και στο κατώτερο μέρος της αύρας.
9. Η κουκίδα που αποσπάται. Δείχνει ότι η διαδικασία τοξίνωσης αναπτύσσεται και βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. Σ' αυτή τη φάση είναι που πιο εύκολα μπορούμε να προλάβουμε την ασθένεια.
10. Σύμπλεγμα χωρισμένων κουκίδων. Μια συγκέντρωση κουκίδων που ταυτόχρονα σχηματίζουν "τσαμπιά" κουκίδων, δείχνει μια πολύ δυνατή πρόσφατη προσβολή. Τέτοιος σχηματισμός παρουσιάζεται συχνά, τόσο σε άντρες όσο και σε γυναίκες στο γενετικό τομέα.
11. Ενοποιημένο σύμπλεγμα κουκίδων. Δηλώνει την υπερφόρτωση του οργανικού τομέα και μια αρχή προσβολής στο αντίστοιχο τοπογραφικό τμήμα. Τόσο σ' αυτή όσο και στην προηγούμενη περίπτωση συνιστάται κλινική διερεύνηση.
12. Εξαφάνιση της ακτινοβολίας με μια χωριστή κουκίδα. Το ρεύμα του μεσημβρινού εξαφανίζεται. Η κουκίδα απομακρύνεται απομονωμένη από το υπόλοιπο της ακτινοβολίας. Το προσβεβλημένο όργανο είναι άσχημα. Σ' αυτή την περίπτωση προτεραιότητα στη θεραπεία έχει η κουκίδα και όχι η έλλειψη ακτινοβολίας.
13. Ενεργειακός εκφυλισμός σε σχήμα κουκίδων. Εδώ πρόκειται για μία διαδικασία προς ολοκληρωτική προσβολή, προς ενεργειακό εκφυλισμό.
Ανακεφαλαιώνοντας, μπορούμε να συμπεράνουμε:
α) Οι κουκίδες ενωμένες στην ακτινοβολία δείχνουν ότι ακόμα υπάρχει κυκλοφορία της ενέργειας και είναι σημάδι ότι αρχίζει μια τοξίνωση ή μια προσβολή στο αντίστοιχο οργανικό τμήμα.
β) Οι κουκίδες που χωρίζονται ή ήδη είναι χωρισμένες είναι συνήθως σημάδι ότι υπάρχει μια ειδική υπερφόρτωση και ίσως επίσης κυτταρικές ζημιές στο αντίστοιχο όργανο. Τέλος μέσα στα εκφυλιστικά φαινόμενα έχουμε:
14. Τμηματικό εκφυλισμό. Αυτό το φαινόμενο ερμηνεύεται σύμφωνα με το τοπογραφικό τμήμα όπου παρουσιάζεται. Οι εκφυλισμοί σε σχήμα δακτυλιδιού π.χ. αρχίζουν πάντα από ένα ορισμένο τμήμα.
15. Εκφυλισμός σε σχήμα δακτυλιδιού με λάμψεις. Είναι σημάδι ενεργειακού εκφυλιστικού φαινομένου που ακόμα μπορεί να λυθεί θετικά.
16. Εκφυλισμός σε σχήμα δαχτυλιδιού χωρίς λάμψεις. Εδώ πρόκειται για ένα γενικό ρευματικό αρθριτικό φαινόμενο. Είναι σημάδι υψηλής πίεσης στη ζώνη της παρουσίας του, δείχνει μεγάλη πίεση στα αγγεία που φτάνουν και ξεκινούν από το κεφάλι. Σημαίνει παράλυση του συστήματος των οργάνων του μεσημβρινού του δακτύλου.
17. Ολικός εκφυλισμός χωρίς λάμψεις. Εδώ φαίνεται ένα ενεργειακό ρεύμα εντελώς παραλυμένο μαζί με μια βαριά υπερφόρτωση των οργάνων που αντιστοιχούν.
18. Ολικός εκφυλισμός με λάμψεις. Είναι σημάδι μεγάλης πίεσης αν και ακόμα μπορεί να επηρεαστεί θετικά με κατάλληλη και έγκαιρη θεραπεία.Παρόλο που οι έρευνες έχουν προχωρήσει αρκετά, ύστερα από περισσότερα από 15 χρόνια πειράματα, τόσο στα εργαστήρια του Π. Μάντελ όσο και σε άλλα ερευνητικά κέντρα, χρειάζεται ακόμα χρόνος για την πλήρη κατανόηση και αποκωδικοποίηση των ηλεκτροφωτογραφιών στην ολική ψυχοσωματική ανθρώπινη λειτουργία.Η συμβολή όμως της μεθόδου αυτής για την ιατρική διάγνωση και την παρακολούθηση της υγείας μπορεί να είναι υψίστης σημασίας για το μέλλον. Και αποτελεί ακόμα ένα βήμα για την προσέγγιση της μοντέρνας ιατρικής προς την αρχαία παράδοση, εκσυγχρονίζοντάς την με καινούργια μεν μέσα, αλλά χωρίς να χάσει το πνεύμα για την κατανόηση του ανθρώπου στην πραγματική εσωτερική του διάσταση.
του Γ. Α. Πλάνα, Ιδρυτή και Διευθυντή της Ν.Α. στην Ελλάδα
Σήμερα αυτό είναι ένα θέμα μεγάλου επιστημονικού ενδιαφέροντος, κυρίως από το 1970 που Αμερικανοί και Κεντροευρωπαίοι επιστήμονες προσπαθούν να εξηγήσουν τι ακριβώς εμφανίζουν αυτές οι φωτογραφίες. Πρόκειται για απλό ηλεκτρικό ρεύμα ή για άλλο, νέο, είδος ενέργειας; Πρόκειται μήπως για τη γνωστή αύρα των αποκρυφιστών, για το φωτοστέφανο των αγίων; Θα μπορούσε η φωτογραφία Κίρλιαν να μας δώσει επιστημονική πρόσβαση στα εσωτερικά μυστικά των ενορατικών γιόγκι, που μας μιλούν για λεπτούς και αόρατους φορείς που περιβάλλουν τον άνθρωπο;Τέτοιες και άλλες παρόμοιες ερωτήσεις προώθησαν την έρευνα σε αρκετά μεγάλο βαθμό και, αν και σήμερα ακόμη, δεν έχουμε καθαρές απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα, έχουν αναπτυχθεί περισσότερες από 20 διαφορετικές τεχνικές ηλεκτροφωτογράφησης, μερικές από τις οποίες είναι ανώτερες σε ποιότητα και πιο οικονομικές από την κλασική μέθοδο των Κίρλιαν. Και οι έρευνες συνεχίζονται.Ενας από τους τομείς που έχει προχωρήσει η έρευνα και γίνεται εφαρμογή των πληροφοριών που μας δίνει η ηλεκτροφωτογραφία είναι η διαγνωστική ιατρική. Και σ' αυτό τον τομέα είναι πολύ σημαντικές οι συμβουλές του Πίτερ Μάντελ, ο οποίος ανάπτυξε μία διαγνωστική μέθοδο βασισμένη σε φωτογραφία τύπου Κίρλιαν στη Δυτική Γερμανία.Εκεί ίδρυσε το "Ινστιτούτο για ενεργειακή επιστημονική φωτογραφία και διάγνωση", που αποτελεί το μοναδικό ερευνητικό κέντρο σ' αυτό τον τομέα στη Γερμανία. Οι έρευνές του στηρίζονται σε πάνω από 25.000 φωτογραφίες, που ταξινομήθηκαν και αξιολογήθηκαν σ' αυτό το κέντρο.Αλλά ας περιγράψουμε πρώτα, συνοπτικά, πώς γίνεται μία ηλεκτροφωτογραφία: Τοποθετείται ένα αντικείμενο ανάμεσα σε δύο ηλεκτρόδια, σε επαφή με ένα ευαίσθητο φιλμ, στο οποίο εντυπώνεται με εκφορτίσεις -που συνήθως κυμαίνονται μεταξύ 75.000 και 200.000 κύκλων το δευτερόλεπτο.Αυτό γίνεται παίρνοντας πολλά προφυλακτικά μέτρα, όπως π.χ. καθαρίζοντας το αντικείμενο με οινόπνευμα, συνδέοντάς το με ένα αγώγιμο καλώδιο γείωσης για να μην ανθρακοποιείται, μέσα σε ένα απολύτως σκοτεινό δωμάτιο κ.λπ.Υπάρχουν όμως διάφοροι τύποι συσκευών Κίρλιαν που διευκολύνουν περισσότερο τις ηλεκτροφωτογραφήσεις και προσφέρουν περισσότερη ασφάλεια ως προς την καθαρότητα και ακρίβεια της κορόνας ακτινοβολίας, η οποία θα μπορούσε να επηρεαστεί από τις μεγάλες, υψηλής τάσης, ηλεκτρικές φορτίσεις.Τι δείχνει όμως μία ηλεκτροφωτογραφία; Δεν δείχνει, όπως πιστευόταν στην αρχή, τη γνωστή αύρα των αποκρυφιστών.Σύμφωνα με την εσωτερική παράδοση, η αύρα του ανθρώπου δείχνει τις συγκινήσεις και τα συναισθήματά του. Αποτελεί λοιπόν έκφραση του συναισθηματικού του κόσμου και μοιάζει με ένα φωτεινό αβγό που περιβάλλει το ανθρώπινο σώμα και είναι χρωματισμένο με ποικίλα και λαμπερά χρώματα, τα οποία συνεχώς κινούνται και δείχνουν τη συγκινησιακή δομή του Αστρικού Σώματος του ανθρώπου.Αλλά επίσης η εσωτερική παράδοση μιλάει για την ύπαρξη άλλων τύπων αύρας, όπως είναι η αύρα ζωτικότητας, που δείχνει την κατάσταση υγείας του ανθρώπου, και η αιθερική αύρα.Η αιθερική αύρα έχει σχέση με την ηλεκτρομαγνητική ενέργεια της επιστήμης μας, ενώ η αύρα ζωτικότητας θα είχε σχέση με ένα άλλο είδος ενέργειας, μη ηλεκτρομαγνητικού τύπου, που θα μπορούσαμε να το συνδέσουμε με την οργόνη του Βίλχελμ Ράιχ ή, στην αρχαία παράδοση, με το Κι των Κινέζων και το Πράνα των Ινδών φιλοσόφων. Αλλά η σημερινή επιστήμη ακόμη δεν την έχει εντοπίσει, παρά μόνο πολύ διαισθητικά (βιοπλασματική ενέργεια;).Η φωτογραφία Κίρλιαν λοιπόν φωτογραφίζει απλώς την αιθερική ή ηλεκτρική αύρα, που διαθέτουν τόσο τα άψυχα όσο και έμψυχα όντα και γι' αυτό φωτογραφίζονται κορόνες εκπομπής ακτινοβολίας στα απλά αντικείμενα, όπως σε μέταλλα, πέτρες, κεραμικά κ.λπ. Ομως μερικά πειράματα δείχνουν ότι στα ζωντανά όντα υπάρχουν μερικές μεταβολές της κορόνας της ακτινοβολίας που δεν υπάρχουν στα άψυχα.Η ηλεκτρομαγνητική εκπομπή λοιπόν, που γίνεται ορατή χάρη στην ηλεκτροφωτογραφία Κίρλιαν, στα ζωντανά πλάσματα, επηρεάζεται από κάποια άλλη ενέργεια και καθρεφτίζει καταστάσεις της υγείας τους. Δηλαδή, στην αιθερική ή ηλεκτρική αύρα που φωτογραφίζει η μηχανή Κίρλιαν, παρουσιάζονται πληροφορίες που δείχνουν τη βιολογική κατάσταση του υποκειμένου και συνεπώς προέρχονται από την αύρα ζωτικότητας, για την οποία μας μιλά ο παραδοσιακός εσωτερισμός.Πρόσφατα πειράματα στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ των ΗΠΑ, με τους Τίλερ και Μπόιερς, έδειξαν ότι τα χρώματα που παρουσιάζονται στις ηλεκτροφωτογραφίες φαίνεται να μην έχουν σχέση ούτε με την κατάσταση της υγείας ούτε με το συναισθηματικό κόσμο του υποκειμένου.Με τις έρευνές τους οι δύο αυτοί ερευνητές δημιούργησαν σοβαρή αμφισβήτηση για τα συμπεράσματα των Ρώσων επιστημόνων που είχαν συσσωρευτεί από τα πρώτα πειράματα με τους Κίρλιαν, ως τη δεκαετία του 1970. Συγκεκριμένα οι Ρώσοι ανέφεραν ότι οι φωτοστέφανοι ακτινοβολίας αλλάζουν σύμφωνα με την εσωτερική κατάσταση ενέργειας του υποκειμένου από γαλάζιο χρώμα σε πύρινο κόκκινο ή πορτοκαλί.Οι Τίλερ και Μπόιερς, ξεκινώντας αρχικά την έρευνά τους για να αναπαραγάγουν και να επιβεβαιώσουν τη ρωσική εργασία, έφτασαν στο συμπέρασμα ότι η παρουσία και οι ποικίλες αλλαγές των χρωμάτων δεν μπορεί να αποδειχθεί ότι αποδίδονται στην εσωτερική κατάσταση ενέργειας, ψυχολογικής ή υγείας του υποκειμένου, γιατί παίζουν σημαντικό ρόλο οι χημικές ουσίες των φιλμ, η υγρασία του περιβάλλοντος, η απόσταση και η πίεση στο αντικείμενο σε σχέση με το φιλμ και άλλοι παράγοντες.Οι εργασίες όμως του Πίτερ Μάντελ στη Γερμανία δεν βασίστηκαν ούτε στα ρωσικά ούτε στα αμερικανικά πειράματα και δεν λαμβάνουν υπόψη τους ούτε το χρώμα ούτε το σχετικό μέγεθος του φωτοστέφανου ακτινοβολίας.Τα πειράματα του Μάντελ βασίστηκαν αποκλειστικά σε ασπρόμαυρες ηλεκτροφωτογραφίες, από τη μελέτη των οποίων (σε περισσότερους από 250.000 ασθενείς) αναπτύχθηκε η διαγνωστική μέθοδος της ηλεκτροφωτογραφίας των ενεργειακών τερματικών σημείων (ΔΗΤΕΣ).
ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΟΥ ΤΕΡΜΑΤΙΚΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΣΗΜΕΙΟΥ (ΔΗΤΕΣ)
Η μέθοδος της ΔΗΤΕΣ επιτρέπει να συλλέξουμε πληροφορίες για μία ενεργειακή διάγνωση, να πάρουμε θεραπευτικά μέτρα και να κάνουμε ακριβείς ελέγχους, τόσο στιγμιαίους όσο και περιοδικούς πάνω στα αποτελέσματα της θεραπείας. Η ηλεκτροφωτογραφία επιτρέπει να γίνονται ορατά τα τερματικά σημεία, δηλαδή τα σημεία εισόδου και εξόδου στο σώμα, των μεσημβρινών του κλασικού βελονισμού.Το κύριο πλεονέκτημα αυτής της πρωτοποριακής μεθόδου είναι ότι μέσα από την ερμηνεία των ηλεκτροφωτογραφιών των άκρων των δακτύλων, των χεριών και των ποδιών μπορούμε να καταλάβουμε την κατάσταση των οργανικών συστημάτων που θα μπορούσαν να ευθύνονται για τα συμπτώματα κάποιας ασθένειας, καθώς και να προβλέπουμε μία μελλοντική εμφάνιση αυτής.Αυτό γίνεται γιατί η κατάσταση του ενεργειακού ρευστού όλων των οργάνων και συστημάτων του σώματος καθρεφτίζεται στους μεσημβρινούς (ενεργειακές οδοί) και γίνεται ορατή μέσω ηλεκτροφωτογραφίας στα τερματικά του σημεία, στα χέρια και στα πόδια.Ετσι, στην εικόνα των ηλεκτροακτινοβολιών μπορεί να δει κανείς όλες τις ανωμαλίες που υπάρχουν στα οργανικά συστήματα καθώς και τα σημάδια περασμένων ασθενειών ή τις ενδείξεις για πιθανές μελλοντικές αρρώστιες.Αλλο σημαντικό πλεονέκτημα της μεθόδου αυτής είναι ότι μπορεί κανείς να επαληθεύσει μέσω διαδοχικών ηλεκτροφωτογραφιών πώς και πότε λειτουργεί η θεραπεία που εφαρμόζεται και κυρίως αν αυτή ήταν σωστή και αν ο ασθενής αντιδρά θετικά ή αρνητικά σ' αυτή.
Η ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ
Το πρώτο που χρειάζεται κανείς για να καταλάβει καλά τη μέθοδο αυτή είναι να εξοικειωθεί με την τοπογραφία, δηλαδή με τα τμήματα στα οποία χωρίζονται οι άκρες των δακτύλων των χεριών και των ποδιών και τα οποία καθρεφτίζουν τα αντίστοιχα συστήματα και όργανα του ανθρώπινου σώματος. Μέσα σ' αυτά τα τμήματα είναι που θα παρουσιαστούν οι διάφορες παραμορφώσεις του φωτοστέφανου, οι οποίες θα επιτρέψουν την ερμηνεία και τη διάγνωση της ασθένειας σε κάποιο συγκεκριμένο όργανο του σώματος που συνδέεται με το αντίστοιχο δάχτυλο και το αντίστοιχο τοπογραφικό ενεργειακό τμήμα.Στον πρώτο πίνακα παρουσιάζουμε την τοπογραφία των 20 μεσημβρινών του βελονισμού στα τερματικά τους σημεία εισόδου και εξόδου της ενέργειας στα χέρια και στα πόδια, σύμφωνα με την παράδοση του κλασικού βελονισμού και τις ορολογίες του ηλεκτροβελονισμού του δρ. Ρ. Βολ. Ελάχιστη τροποποίηση χρειάστηκε να κάνει ο Π. Μάντελ μετά την ανάπτυξη της μεθόδου και την έρευνά του.Συγκεκριμένα συνέδεσε το τερματικό σημείο στον παράμεσο του χεριού με τον μεσημβρινό που ευθύνεται για την ψυχική ισορροπία, αντί για τον οργανικό εκφυλισμό, όπως διδάσκει ο Ρ. Βολ, πράγμα εξάλλου πολύ λογικό, αν έχουμε υπόψη ότι ο διπλανός μεσημβρινός, ο λεγόμενος 30 (Τρεις Θερμαστές) είναι υπεύθυνος για το ενδοκρινές σύστημα, στενά συνδεδεμένο με τον ψυχολογικό κόσμο.Στον δεύτερο πίνακα παρουσιάζουμε ένα παράδειγμα της τμηματικής τοπογραφίας των δακτύλων, του δείκτη, του μέσου, του παράμεσου και του μικρού, του αριστερού χεριού (Γιανγκ), σύμφωνα με τα αποτελέσματα της πολύχρονης έρευνας και ανάλυσης του Π. Μάντελ.
ΠΟΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ
Αλλο ένα σημαντικό στοιχείο που πρέπει να έχει κανείς υπόψη, για να μπορεί να ερμηνεύσει μια ηλεκτροφωτογραφία, για να αποκτήσει σωστές πληροφορίες για τη βιοενεργειακή κατάσταση του υποκειμένου, είναι οι διαφορετικοί τύποι της ακτινοβολίας που μας φανερώνουν τίνος είδους είναι η ενεργειακή αρνητική πληροφορία που βλέπουμε στη φωτογραφία.
1. Είδος ενδοκρινούς ακτινοβολίας:
Πρόκειται για μια ακτινοβολία που δείχνει ότι το όργανο βρίσκεται στην πρώτη φάση της αρρώστιας, δηλαδή ότι ακόμα δεν είναι πολύ άρρωστο και αυτό φαίνεται στο στάδιο της ενδοκρινικής απορρύθμισης. Με τον όρο λοιπόν ενδοκρινική ακτινοβολία ο Μάντελ εννοεί μια αδυναμία ή ανεπάρκεια σε έναν ή περισσότερους αδένες που ανήκουν στον αιτιατό άξονα του ενδοκρινούς συστήματος καθώς και το γεγονός ότι λίγο πολύ η μερική βλάβη στο αδενικό σύστημα έχει αντίκτυπο και ζημιώνει ολόκληρο το σύστημα.Αυτά φαίνονται όταν στην ηλεκτροφωτογραφία υπάρχει μια αδύναμη διακεκομμένη ακτινοβολία ή μερική ή ολική έλλειψη αυτής. Σ' αυτό το είδος εμπεριέχονται οι ασθένειες που σχετίζονται με το νευροφυτικό σύστημα. Επίσης για τον Μάντελ, κάθε είδος λειτουργικών δυσκολιών ταξινομείται μέσα στη μορφή της ενδοκρινούς ακτινοβολίας. Κάθε κατάσταση αρρώστιας προβάλλεται στον αιτιατό άξονα του ενδοκρινούς συστήματος (από την υπόφυση μέχρι το γεννητικό) όποιος κι αν είναι ο παθολογικός πίνακας του ασθενή. Η θεραπευτική αγωγή για το ενδοκρινές είδος ακτινοβολίας αντιστοιχεί στον κλασικό βελονισμό με τους κάθετους μεσημβρινούς.
2. Είδος τοξικής ακτινοβολίας:
Σε περίπτωση που κατά τη διάρκεια της ζωής και κάτω από δυσμενείς συνθήκες αυξηθεί η αρνητική τάση, τότε ο οργανισμός περνάει σε μια δεύτερη φάση πιο σοβαρή, δηλαδή την τοξική (και ακόμα μπορεί να προχωρήσει πιο πολύ η τάση και να πέσει ο οργανισμός στο τρίτο στάδιο, δηλαδή της εκφυλιστικής φάσης). Η εμφάνιση της ποιότητας της τοξικής ακτινοβολίας στην ηλεκτροφωτογραφία ενός ενήλικα ασθενή οφείλεται στο ότι ήδη έχει περάσει από τη φάση ανάπτυξης της ασθένειας (ενδοκρινικής ακτινοβολίας) και προχωρεί προς ένα τελικό στάδιο εκφυλισμού του οργάνου.Στη φωτογραφία αυτή η κατάσταση φαίνεται μέσα από εξογκώματα του φωτοστέφανου σε σχήμα κουκίδας στο ενεργειακό ρεύμα του τμήματος που συνδέεται με την ασθένεια. Σύμφωνα με την ένταση των εξογκωμάτων σε σχήμα κουκίδων στη γενική εικόνα, μπορεί κανείς να προσδιορίσει το βαθμό σοβαρότητας της διαδικασίας τοξίνωσης.Για μία σωστή διάγνωση υπάρχουν πολλά στοιχεία που πρέπει να έχει κανείς υπόψη, όπως η δομή, η απόσταση, το μέγεθος, η ένταση κ.λπ. των κουκίδων καθώς και σε ποιο τμήμα του δακτύλου βρίσκονται, αλλά τέτοιες λεπτομέρειες ξεπερνούν τις δυνατότητες του μικρού αυτού άρθρου.
3. Είδος εκφυλιστικής ακτινοβολίας:
Αυτό το είδος χαρακτηρίζει μια συγκεντρωτική και μαζική αύξηση της ενέργειας στη γενική ολοκληρωμένη εικόνα της ηλεκτροφωτογραφίας καθώς και την ολοσχερή ή μερική εξαφάνιση των λάμψεων. Και εδώ επίσης διακρίνονται κλιμακωτές διαδικασίες που αντιστοιχούν στο βαθμό βαρύτητας της ασθένειας.Οι ανωμαλίες σ' αυτή την ενιαία, συμπαγή ακτινοβολία δείχνουν γενικά ασθένειες εκφυλιστικού τύπου, όπως π.χ. αρτηριοσκλήρωση, ρευματισμούς, εκφυλισμό οργάνων κ.λπ.Η απόφαση για το αν πρόκειται για μία γενική ενόχληση ή για μια τοπική αρρώστια εξαρτάται από το αν οι σχηματισμοί που φαίνονται στις ακτινοβολίες εκφυλιστικού τύπου συγκεντρώνονται μονάχα σε ένα σημείο, όπου καταλήγει ένα ζευγάρι μεσημβρινών ή αν παρουσιάζονται απλωμένοι σε όλη γενικά την εικόνα.Την έννοια των φαινομένων ενεργειακού εκφυλισμού δεν μπορούμε να την εφαρμόσουμε σε εκφυλιστικές κυτταρικές ζημιές. Απλά μας δείχνουν ενεργειακή πληροφόρηση. Μας δείχνουν ενδείξεις κυτταρικής ζημιάς καθώς και εκφυλιστικών ασθενειών που προέρχονται από αυτήν.Οι εκφυλισμοί δηλώνουν μια παράλυση των ενεργειακών πληροφοριακών συστημάτων. Τότε χρειάζεται μεγάλη θεραπευτική προσπάθεια, για να προκληθεί μια οπισθοδρόμηση στην αρνητική ανάπτυξη, δηλαδή χρειάζεται να σταματήσει η παράλυση του συστήματος.Οταν η εκφυλιστική διαδικασία εξαφανίζεται, εμφανίζονται, μετά από τη θεραπεία, κουκίδες ή ελλείψεις ακτινοβολίας στις φωτογραφίες ελέγχου. Αυτό είναι το σημάδι ότι η διαδικασία αναπτύσσεται τώρα θετικά και το κακό υποχωρεί.
ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ
Για να μπορεί κανείς να διαβάσει τις αρνητικές αλλαγές στις δομές ακτινοβολίας των ηλεκτροφωτογραφιών, χρειάζεται πρώτα να ξέρει τα διάφορα φαινόμενα που πάντα εμφανίζονται σ' αυτές. Καθεμία από αυτές έχει τρεις όψεις που μας χρησιμεύουν για να κάνουμε την πρώτη εκτίμηση:
1. Η μορφή ενός φαινομένου είναι μία ένδειξη γενικού τύπου.
2. Η περιοχή όπου εμφανίζεται το φαινόμενο μας επιτρέπει να ανακαλύψουμε το μέρος όπου βρίσκεται η ενόχληση ή η οργανική ανωμαλία.
3. Η τρίτη όψη είναι η εκτίμηση των φαινομένων, συσχετίζοντάς τα μεταξύ τους. Ολα τα φαινόμενα που ως τώρα έχουν εντοπιστεί από τις έρευνες μπορούν να ταξινομηθούν σε τρεις βασικούς τύπους:
α) Ελλείψεις
β) Εξογκώματα σε σχήμα κουκίδας
γ) Σημάδια εκφυλισμού.Υπάρχουν μερικά ειδικά φαινόμενα που συνδέονται με ένα ή περισσότερα τοπογραφικά τμήματα, αλλά που όμως μπορεί να ενσωματωθούν στις τρεις παραπάνω κατηγορίες. Το τι σημαίνει κάθε αρνητικό φαινόμενο βγαίνει σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση από την αντιστοιχία με τα οργανικά τοπογραφικά τμήματα.Η σημασία αυτή αναφέρεται τόσο στα συμπτώματα όσο και στις αιτίες της ασθένειας, κυρίως όταν ληφθούν υπόψη όλα τα χαρακτηριστικά φαινόμενα στο γενικό παθολογικό πίνακα.Το να γίνει όμως αυτό σωστά είναι δύσκολο, γιατί για να διακρίνουμε τις ανωμαλίες ξεκινάμε από την κανονική ακτινοβολία και το ζήτημα είναι ότι εργαζόμαστε πάνω σε ένα πεδίο παλλόμενης και μεταβλητής ενέργειας που αλλάζει συνεχώς.Επιπλέον πρέπει να προσθέσουμε ότι η ύπαρξη των διαδικασιών αυτοθεραπείας στον οργανισμό, που αυτές καθαυτές δεν δίνουν πληροφορίες, κάνει τα πράγματα δυσκολότερα. Υπάρχει όμως μία στάνταρντ, θα λέγαμε, μορφή ακτινοβολίας της υγείας που δείχνει τη φυσιολογική κατάσταση.Η φυσιολογική ακτινοβολία παρουσιάζεται μέσα από κανονικές δομές και σε αυτή την περίπτωση οφείλουμε να διακρίνουμε:
α) ένα φωτοστέφανο θερμοκρασίας που εκδηλώνεται μέσα από μία ακτινοβολία εσωτερικής κανονικής ενέργειας, δηλαδή που είναι καλά ισορροπημένη και μοιρασμένη ομοιόμορφα.
β) Τις βιολάμψεις που βγαίνουν ή προεξέχουν από αυτό το φωτοστέφανο θερμοκρασίας με κανονικό χρώμα και πολύ λεπτές σαν κλωστές. Αυτή η εικόνα λοιπόν της στάνταρντ υγείας θα ήταν ο θεραπευτικός στόχος που πρέπει να κατορθώσει ο φυσιοθεραπευτής ή ο γιατρός σε κάθε περίπτωση ασθένειας.
Στα φαινόμενα έλλειψης οι κύριες παραλλαγές είναι:
1. Ελλειψη τμήματος, που δείχνει ανεπάρκεια του αντίστοιχου οργάνου σύμφωνα με τοπογραφικά τμήματα.
2. Ελλειψη τμήματος με σχήμα σπασμένης γροθιάς. Δείχνει την ανεπάρκεια αλλά και τη σπαστικότητα αυτού του οργάνου.
3. Εναρξη μερικής έλλειψης. Είναι σημάδι προοδευτικής ανεπάρκειας του οργάνου ή του συστήματος.
4. Εξάλειψη της ακτινοβολίας με σημάδια άγχους ή φόβου. Η εξαφάνιση του ενεργειακού ρεύματος δείχνει την ανεπάρκεια του οργάνου που αντιστοιχεί με την περιοχή ή το δάκτυλο. Οι μακρόστενες βιολάμψεις δείχνουν φόβο ή άγχος στο υποκείμενο, συμπέρασμα που ενισχύεται από την παντελή έλλειψη του φωτοστέφανου θερμοκρασίας.
5. Αρχή χάσιμου της όλης ακτινοβολίας. Δείχνει ολική ανεπάρκεια στα διάφορα τμήματα που συνδέονται με τον αντίστοιχο μεσημβρινό.Ακόμη υπάρχουν άλλες πέντε έξι παραλλαγές, πιο ειδικές, που σε γενικές γραμμές δείχνουν το βαθμό ανεπάρκειας των οργάνων ή συστημάτων, αλλά και μερικές φορές δείχνουν μια υπερφόρτωση, υπερκόπωση των συστημάτων.
Στα φαινόμενα ακτινοβολίας σε σχήμα κουκίδων οι κύριοι σχηματισμοί είναι:
6. Συγκέντρωση κουκίδων σε σχήμα δακτυλιδιού που περιβάλλουν εντελώς το φωτοστέφανο. Δείχνει την τάση του σώματος προς μόλυνση και την προσβολή. Το επόμενο βήμα οδηγεί σε ενεργειακό εκφυλισμό.
7. Συγκέντρωση κουκίδων με ένα ξεχωριστό εξόγκωμα. Για τη διάγνωση σ' αυτή την περίπτωση μεγάλη σημασία έχει η κουκίδα που είναι πιο απομονωμένη από τις υπόλοιπες, ενώ το τοπογραφικό τμήμα, στο οποίο βρίσκεται αυτή, θα πρέπει να προσεχτεί περισσότερο.
8. Κουκίδες σε σχήμα σταγόνων. Δείχνουν ότι υπάρχει ειδικά ισχυρή προσβολή οργάνων στον τοπογραφικό τομέα που αντιστοιχεί. Συνήθως αυτό το φαινόμενο παρουσιάζεται στο μεσημβρινό της καρδιάς - λεπτού εντέρου του μικρού δακτύλου και στο κατώτερο μέρος της αύρας.
9. Η κουκίδα που αποσπάται. Δείχνει ότι η διαδικασία τοξίνωσης αναπτύσσεται και βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. Σ' αυτή τη φάση είναι που πιο εύκολα μπορούμε να προλάβουμε την ασθένεια.
10. Σύμπλεγμα χωρισμένων κουκίδων. Μια συγκέντρωση κουκίδων που ταυτόχρονα σχηματίζουν "τσαμπιά" κουκίδων, δείχνει μια πολύ δυνατή πρόσφατη προσβολή. Τέτοιος σχηματισμός παρουσιάζεται συχνά, τόσο σε άντρες όσο και σε γυναίκες στο γενετικό τομέα.
11. Ενοποιημένο σύμπλεγμα κουκίδων. Δηλώνει την υπερφόρτωση του οργανικού τομέα και μια αρχή προσβολής στο αντίστοιχο τοπογραφικό τμήμα. Τόσο σ' αυτή όσο και στην προηγούμενη περίπτωση συνιστάται κλινική διερεύνηση.
12. Εξαφάνιση της ακτινοβολίας με μια χωριστή κουκίδα. Το ρεύμα του μεσημβρινού εξαφανίζεται. Η κουκίδα απομακρύνεται απομονωμένη από το υπόλοιπο της ακτινοβολίας. Το προσβεβλημένο όργανο είναι άσχημα. Σ' αυτή την περίπτωση προτεραιότητα στη θεραπεία έχει η κουκίδα και όχι η έλλειψη ακτινοβολίας.
13. Ενεργειακός εκφυλισμός σε σχήμα κουκίδων. Εδώ πρόκειται για μία διαδικασία προς ολοκληρωτική προσβολή, προς ενεργειακό εκφυλισμό.
Ανακεφαλαιώνοντας, μπορούμε να συμπεράνουμε:
α) Οι κουκίδες ενωμένες στην ακτινοβολία δείχνουν ότι ακόμα υπάρχει κυκλοφορία της ενέργειας και είναι σημάδι ότι αρχίζει μια τοξίνωση ή μια προσβολή στο αντίστοιχο οργανικό τμήμα.
β) Οι κουκίδες που χωρίζονται ή ήδη είναι χωρισμένες είναι συνήθως σημάδι ότι υπάρχει μια ειδική υπερφόρτωση και ίσως επίσης κυτταρικές ζημιές στο αντίστοιχο όργανο. Τέλος μέσα στα εκφυλιστικά φαινόμενα έχουμε:
14. Τμηματικό εκφυλισμό. Αυτό το φαινόμενο ερμηνεύεται σύμφωνα με το τοπογραφικό τμήμα όπου παρουσιάζεται. Οι εκφυλισμοί σε σχήμα δακτυλιδιού π.χ. αρχίζουν πάντα από ένα ορισμένο τμήμα.
15. Εκφυλισμός σε σχήμα δακτυλιδιού με λάμψεις. Είναι σημάδι ενεργειακού εκφυλιστικού φαινομένου που ακόμα μπορεί να λυθεί θετικά.
16. Εκφυλισμός σε σχήμα δαχτυλιδιού χωρίς λάμψεις. Εδώ πρόκειται για ένα γενικό ρευματικό αρθριτικό φαινόμενο. Είναι σημάδι υψηλής πίεσης στη ζώνη της παρουσίας του, δείχνει μεγάλη πίεση στα αγγεία που φτάνουν και ξεκινούν από το κεφάλι. Σημαίνει παράλυση του συστήματος των οργάνων του μεσημβρινού του δακτύλου.
17. Ολικός εκφυλισμός χωρίς λάμψεις. Εδώ φαίνεται ένα ενεργειακό ρεύμα εντελώς παραλυμένο μαζί με μια βαριά υπερφόρτωση των οργάνων που αντιστοιχούν.
18. Ολικός εκφυλισμός με λάμψεις. Είναι σημάδι μεγάλης πίεσης αν και ακόμα μπορεί να επηρεαστεί θετικά με κατάλληλη και έγκαιρη θεραπεία.Παρόλο που οι έρευνες έχουν προχωρήσει αρκετά, ύστερα από περισσότερα από 15 χρόνια πειράματα, τόσο στα εργαστήρια του Π. Μάντελ όσο και σε άλλα ερευνητικά κέντρα, χρειάζεται ακόμα χρόνος για την πλήρη κατανόηση και αποκωδικοποίηση των ηλεκτροφωτογραφιών στην ολική ψυχοσωματική ανθρώπινη λειτουργία.Η συμβολή όμως της μεθόδου αυτής για την ιατρική διάγνωση και την παρακολούθηση της υγείας μπορεί να είναι υψίστης σημασίας για το μέλλον. Και αποτελεί ακόμα ένα βήμα για την προσέγγιση της μοντέρνας ιατρικής προς την αρχαία παράδοση, εκσυγχρονίζοντάς την με καινούργια μεν μέσα, αλλά χωρίς να χάσει το πνεύμα για την κατανόηση του ανθρώπου στην πραγματική εσωτερική του διάσταση.
του Γ. Α. Πλάνα, Ιδρυτή και Διευθυντή της Ν.Α. στην Ελλάδα
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις
(
Atom
)