Θα ήταν αρκετό να περιμένετε λίγο ακόμα, Αθηναίοι, κι ο θάνατος θα ερχόταν μόνος του για να σας απαλλάξει από τον Σωκράτη. Αλλά με τη βιασύνη σας, πράξατε κάτι που προσβάλλει όλη την πόλη. Με καταδικάσατε όχι γι’ αυτά που αναφέρει η κατηγορία, αλλά γιατί σεβάστηκα τον εαυτό μου, γιατί ντράπηκα να σας πω ό,τι θα σας ήταν ευχάριστο, γιατί δεν καταδέχτηκα να κλάψω, να ξεπέσω σε καμώματα ανάξια, που εσείς τάχατε συνηθίσει από τους άλλους".
Ένας σύντομος ψίθυρος διατρέχει το πλήθος. «Δε θέλησα όμως, επειδή αντιμετωπίζω το θάνατο, να κάνω κάτι αταίριαστο για έναν ελεύθερο άνθρωπο. Όπως στον πόλεμο, έτσι και στη δίκη, δεν πρέπει κανείς να σκέφτεται πώς θ’ αποφύγει με κάθε τρόπο το θάνατο. Κι αλήθεια, στον πόλεμο υπάρχουν τέτοιοι τρόποι: αρκεί να πετάξει κανείς τα όπλα και να ικετέψει ταπεινά τους διώκτες του. Κι άλλα παρόμοια. Προσέξτε όμως, Αθηναίοι, γιατί η κακία τρέχει πιο γρήγορα από το θάνατο. Και τώρα, εμένα, επειδή είμαι και γέρος και αργοκίνητος, με πρόλαβε ο θάνατος. Τους κατηγόρους μου όμως, επειδή είναι νέοι και σβέλτοι, τους πρόλαβε η γρηγορότερη, η κακία. Εγώ θα φύγω καταδικασμένος από σας σε θάνατο, αυτοί θα φύγουν καταδικασμένοι από την αλήθεια σαν ένοχοι κακότητας και αδικίας. Θέλω, όμως, τώρα που βρίσκομαι τόσο κοντά στο θάνατο, να κάνω μια πρόβλεψη…».Στην Αγορά, όλοι κρατούν την ανάσα τους. Ο Σωκράτης κοιτάζει μακριά, κατακεί που υψώνονται οι λαμπροί ναοί της Ακρόπολης που διαγράφονται καθαρά στη διάφανη ατμόσφαιρα της βραδιάς. «Σήμερα»,συνεχίζει ο Σωκράτης, «με καταδικάσατε νομίζοντας ότι θα γλιτώσετε έτσι από την υποχρέωση να δίνετε λόγο για τη ζωή σας. Εγώ όμως σας προλέγω ότι το αποτέλεσμα θα είναι αντίθετο. Γιατί θα είναι περισσότεροι εκείνοι που θα σας ελέγχουν – κι όχι μόνο περισσότεροι αλλά και πιο επίμονοι, όσο πιο νέοι θα είναι. Και σεις θα θυμώνετε περισσότερο. Μη φανταστείτε πως θα λείψουν εκείνοι που θα αμφισβητούν τον τρόπο της ζωής σας. Αυτά είναι τα τελευταία μου λόγια σ’ αυτούς που με καταδίκασαν».
Τώρα ο Σωκράτης στρέφεται προς τους δικαστές που έδωσαν αθωωτική ψήφο: «Σήμερα, μου συνέβη κάτι εξαιρετικό. Ξέρετε για το δαιμόνιο που μιλά μέσα μου, γι’ αυτήν τη φωνή που με σταματά κάθε φορά, όταν δεν πρέπει να κάνω κάτι, ακόμα και στη μέση μιας συζήτησης. Ε, λοιπόν, ούτε σήμερα το πρωί που έβγαινα από το σπίτι μου, ούτε όταν έμπαινα στο δικαστήριο, ούτε σε κανένα σημείο της απολογίας μου, όταν πήγαινα να πω κάτι, μου εναντιώθηκε. Πράγμα που σημαίνει ένα μόνο: πως ό,τι έγινε, έχει γίνει για το καλό μου και δεν μπορεί να είναι σωστή η γνώμη εκείνων που νομίζουν ότι ο θάνατος είναι κάτι κακό. Γιατί για μένα υπάρχει η απόδειξη».
Ώστε ο θάνατος είναι κάτι καλό;
«Ναι, αυτή είναι η μεγάλη μου ελπίδα. Γιατί ένα από τα δύο μπορεί να συμβαίνει σχετικά με το θάνατο: ή είναι η απόλυτη αναισθησία του μηδενός, σαν ένας βαθύς ύπνος, δίχως τέλος, ή η μετανάστευση της ψυχής, από τη γη σ’ έναν άλλον κόσμο, που κυβερνιέται από τους υπέρτατους νόμους της οικουμενικής δικαιοσύνης. Σε κάθε περίπτωση, δε με φοβίζει, γιατί μια μεγάλη αλήθεια με παρηγορεί: τίποτα κακό δεν μπορεί να πάθη ένας δίκαιος άνθρωπος, ούτε στη ζωή, ούτε στο θάνατο. Γι’ αυτό, δεν κρατώ κακία ούτε για τους κατηγόρους μου, ούτε για τους δικαστές που με καταδίκασαν».
Οι έντεκα δεσμοφύλακες έχουν τώρα ανέβει στο βήμα όπου στέκει ο κατάδικος.«Ώρα να φεύγωμε»,λέει ο Σωκράτης, «εγώ για να πεθάνω, εσείς να ζήσετε. Ποιος από μας βαδίζει προς ένα καλύτερο πεπρωμένο, αυτό μονάχα ο Θεός το ξέρει».
Τρίτη 30 Σεπτεμβρίου 2008
Παρασκευή 26 Σεπτεμβρίου 2008
Της Νύχτας Τα Ηχεία
Στίχοι: Γιώργος Βρούβος
Μουσική: Λάκης Παπαδόπουλος
Ερμηνευτές: Παπαδόπουλος Λάκης, Μητροπάνος Δημήτρης
Μεσάνυχτα στο ξέφωτο στην έρημη πλατεία
φωνάζω πια δε σ' αγαπώκαι η φωνή μου σταματάσε κάτι κτίσματα παλιά
και ξανακούω την ηχώ, να λέει πια δε σ' αγαπώ
να λέει πια δε σ' αγαπώ.
Ξαναφωνάζω δυνατά κι είπα ξανά δε σ' αγαπώ
με μια φωνή σαν κεραυνό στη μαύρη ησυχία
να ξανακούσω την ηχώ, να λέει πια δε σ' αγαπώ
να λέει πια δε σ' αγαπώ.........
Μα ίσως πήγα πιο κοντά ή πήγα κάπως μακριά
και δε λειτούργησαν καλά της νύχτας τα ηχεία
και κάπου χάθηκε το πια, και δεν ακούστηκε το πια
κι απ' τις φωνής μου την ηχώ, άκουγα μόνο σ' αγαπώ
άκουγα μόνο σ' αγαπώ, άκουγα μόνο σ' αγαπώ....
να, νανανα,
να, νανανα,
να, νανανα,
νάι, νανανανα......
να, νανανα,
Μα ίσως πήγα πιο κοντά ή πήγα κάπως μακριά
και δε λειτούργησαν καλά της νύχτας τα ηχεία
και κάπου χάθηκε το πια, και δεν ακούστηκε το πια
κι απ' τις φωνής μου την ηχώ, άκουγα μόνο σ' αγαπώ
άκουγα μόνο σ' αγαπώ, άκουγα μόνο σ' αγαπώ............
λα λα λα λα λα λα..............
Μα ίσως πήγα πιο κοντά ή πήγα κάπως μακριά
και δε λειτούργησαν καλά της νύχτας τα ηχεία
και κάπου χάθηκε το πια, και δεν ακούστηκε το πια
κι απ' τις φωνής μου την ηχώ, άκουγα μόνο σ' αγαπώ
άκουγα μόνο σ' αγαπώ, άκουγα μόνο σ' αγαπώ............
να, νανανα,
να, νανανα,
νάι, νανανανα.......
νάι, νανανανα................................
Στίχοι: Γιώργος Βρούβος
Μουσική: Λάκης Παπαδόπουλος
Ερμηνευτές: Παπαδόπουλος Λάκης, Μητροπάνος Δημήτρης
Μεσάνυχτα στο ξέφωτο στην έρημη πλατεία
φωνάζω πια δε σ' αγαπώκαι η φωνή μου σταματάσε κάτι κτίσματα παλιά
και ξανακούω την ηχώ, να λέει πια δε σ' αγαπώ
να λέει πια δε σ' αγαπώ.
Ξαναφωνάζω δυνατά κι είπα ξανά δε σ' αγαπώ
με μια φωνή σαν κεραυνό στη μαύρη ησυχία
να ξανακούσω την ηχώ, να λέει πια δε σ' αγαπώ
να λέει πια δε σ' αγαπώ.........
Μα ίσως πήγα πιο κοντά ή πήγα κάπως μακριά
και δε λειτούργησαν καλά της νύχτας τα ηχεία
και κάπου χάθηκε το πια, και δεν ακούστηκε το πια
κι απ' τις φωνής μου την ηχώ, άκουγα μόνο σ' αγαπώ
άκουγα μόνο σ' αγαπώ, άκουγα μόνο σ' αγαπώ....
να, νανανα,
να, νανανα,
να, νανανα,
νάι, νανανανα......
να, νανανα,
Μα ίσως πήγα πιο κοντά ή πήγα κάπως μακριά
και δε λειτούργησαν καλά της νύχτας τα ηχεία
και κάπου χάθηκε το πια, και δεν ακούστηκε το πια
κι απ' τις φωνής μου την ηχώ, άκουγα μόνο σ' αγαπώ
άκουγα μόνο σ' αγαπώ, άκουγα μόνο σ' αγαπώ............
λα λα λα λα λα λα..............
Μα ίσως πήγα πιο κοντά ή πήγα κάπως μακριά
και δε λειτούργησαν καλά της νύχτας τα ηχεία
και κάπου χάθηκε το πια, και δεν ακούστηκε το πια
κι απ' τις φωνής μου την ηχώ, άκουγα μόνο σ' αγαπώ
άκουγα μόνο σ' αγαπώ, άκουγα μόνο σ' αγαπώ............
να, νανανα,
να, νανανα,
νάι, νανανανα.......
νάι, νανανανα................................
Τετάρτη 24 Σεπτεμβρίου 2008
Η ισχύς εν τη ενώσει ( Video )
Τα βουβάλια δέχονται επίθεση από μια αγέλη λιονταριών. Τρομαγμένα τα βουβάλια φεύγουν, αλλά τα λιοντάρια καταφέρνουν να πιάσουν το πιο μικρό και ετοιμάζονται να το κατασπαράξουν. Ξαφνικά πετάγεται από το ποτάμι ένας κροκόδειλος για να πάρει κι αυτός μερίδιο από τη λεία. Το βουβαλάκι όπως καταλάβατε δεν έχει καμιά ελπίδα σωτηρίας. Όμως ....….
Δείτε τι γίνεται παρακάτω και δεν θα πιστεύετε στα μάτια σας.
Δείτε τι γίνεται παρακάτω και δεν θα πιστεύετε στα μάτια σας.
Τρίτη 23 Σεπτεμβρίου 2008
Πώς ονομάζεται ...
1) Πώς λέγεται στα Ισπανικά το νεκροταφείο;
Ξάπλας Κοκαλιέρος!!
2) Πώς λέγεται στα κινέζικα η μεγάλη επιχείρηση;
ΚαιΓ**ώΤοΜαγαζάκι!
3) Πώς λέγεται στα κινέζικα ο ουρολόγος;
ΓιαΤαΟύρα!
4) Πώς λέγεται στα κινέζικα ο βιαστής;
ΚάτσειΔενΚάτσει!
5) Τι είναι ένας λευκός ανάμεσα σε 5 μαύρους;
Προπονητής μπάσκετ.
6) Πώς λέγεται στα κινέζικα ο στομαχολόγος;
ΓιαΚαούρα!
7) Πώς λέγεται στα κινέζικα ο σκουπιδιάρης;
ΓιαΧαβούζα!
8) Πώς λέγεται στα κινέζικα το κυκλοφοριακό;
Κατεχάκη!
9) Πώς λέγεται στα κινέζικα ο νεκροθάφτης;
ΝαΣουΣύρωΤοΚασόνι!
10) Γιατί οι Kούρδοι έχουν Μουστάκι;
Για προσάναμμα.
11) Πώς λένε στη Λάρισα το σαμπουάν Wash N Go;
Πλύς και Τσακίς.
12) Πώς λένε στη Λάρισα το έργο η σιωπή των αμνών;
Μούγκα στη Στρούγκα ή - Το αρνί δε βελάζ.
13) Πώς λέγεται αυτός που πουλάει ηλεκτρικά είδη στο Βόλο και είναι και κουτσός;
Κουτσό-βολος!
14) Πώς λένε τον αδερφό του Καραϊσκάκη;
Καραϊτάβλη.
15) Πώς λέγεται το βλήτο που είναι αγχωμένο;
Πανικόβλητο!
16) Πως λέγονται δύο ίδια κουνούπια;
Κουνουπίδια!
17) Δύο ίδια αυτοκίνητα;
Carίδια!
18) Πως λέγεται το ποντίκι που πίνει μπύρα;
Χάμστελ!
Ξάπλας Κοκαλιέρος!!
2) Πώς λέγεται στα κινέζικα η μεγάλη επιχείρηση;
ΚαιΓ**ώΤοΜαγαζάκι!
3) Πώς λέγεται στα κινέζικα ο ουρολόγος;
ΓιαΤαΟύρα!
4) Πώς λέγεται στα κινέζικα ο βιαστής;
ΚάτσειΔενΚάτσει!
5) Τι είναι ένας λευκός ανάμεσα σε 5 μαύρους;
Προπονητής μπάσκετ.
6) Πώς λέγεται στα κινέζικα ο στομαχολόγος;
ΓιαΚαούρα!
7) Πώς λέγεται στα κινέζικα ο σκουπιδιάρης;
ΓιαΧαβούζα!
8) Πώς λέγεται στα κινέζικα το κυκλοφοριακό;
Κατεχάκη!
9) Πώς λέγεται στα κινέζικα ο νεκροθάφτης;
ΝαΣουΣύρωΤοΚασόνι!
10) Γιατί οι Kούρδοι έχουν Μουστάκι;
Για προσάναμμα.
11) Πώς λένε στη Λάρισα το σαμπουάν Wash N Go;
Πλύς και Τσακίς.
12) Πώς λένε στη Λάρισα το έργο η σιωπή των αμνών;
Μούγκα στη Στρούγκα ή - Το αρνί δε βελάζ.
13) Πώς λέγεται αυτός που πουλάει ηλεκτρικά είδη στο Βόλο και είναι και κουτσός;
Κουτσό-βολος!
14) Πώς λένε τον αδερφό του Καραϊσκάκη;
Καραϊτάβλη.
15) Πώς λέγεται το βλήτο που είναι αγχωμένο;
Πανικόβλητο!
16) Πως λέγονται δύο ίδια κουνούπια;
Κουνουπίδια!
17) Δύο ίδια αυτοκίνητα;
Carίδια!
18) Πως λέγεται το ποντίκι που πίνει μπύρα;
Χάμστελ!
Δευτέρα 22 Σεπτεμβρίου 2008
Ώρια μου πισουλίνα ( Ελληνόφωνο κάτω Ιταλίας )
Ένα πολύ όμορφο γκρεκάνικο τραγούδι.
Ώρια μου πισουλίνα τσαι καλάντα
χερούμενη που πάντα.
Ε παει γελώντα...
χαρούμενη που πάντα πάει γελώντα νινέλα.
Εμοιάζει το καρόφεντο τη κιάντα
πουντάει τη πρίμαβέρα.
Ε πάει πετώντα...
πουντάει τη πρίμαβέρα πάει πετώντα νινέλα.
Εβώ σε κάνω ντέκα χρόνου πάντα
τσαι ντε σοτσιάμου μάι.
Σε κάνονώντα...
τσαι ντε σοτσιάμου μάι σε κανονώντα νινέλα.
Ώρια μου πισουλίνα τσαι καλάντα
χερούμενη που πάντα.
Ε παει γελώντα...
χαρούμενη που πάντα πάει γελώντα νινέλα.
Εμοιάζει το καρόφεντο τη κιάντα
πουντάει τη πρίμαβέρα.
Ε πάει πετώντα...
πουντάει τη πρίμαβέρα πάει πετώντα νινέλα.
Εβώ σε κάνω ντέκα χρόνου πάντα
τσαι ντε σοτσιάμου μάι.
Σε κάνονώντα...
τσαι ντε σοτσιάμου μάι σε κανονώντα νινέλα.
Παρασκευή 19 Σεπτεμβρίου 2008
Ήτανε μια φορά μάτια μου κι έναν καιρό
μια όμορφη κυρά αρχόντισσα να σε χαρώ
Μια μικροπαντρεμένη κόρη ξανθή
τον κύρη της προσμένει βράδυ πρωί
Ένα Σαββάτο βράδυ καλέ μια Κυριακή
τον ήλιο το φεγγάρι παρακαλεί
Ήλιε μου φώτισέ τον φεγγάρι μου
πάνε και μίλησέ του για χάρη μου
Γυρίζει κι αρμενίζει καλέ στα πέλαγα
τους πειρατές θερίζει καλέ και τους χαλά
Στον ήλιο στο φεγγάρι και στη βροχή
και μένανε μ' αφήνει έρμη και μοναχή
Γαλέρα ανοίχτηκε μάτια μου με το βοριά
στη μάχη ρίχτηκε ναι μάτια μου και στον καυγά
Μέσα σ' ένα σινάφι πειρατικό
είδα φωτιά ν' ανάβει και φονικό
Ο Δίας ( Ψαραντώνης )
Η μουσική του Ψαραντώνη είναι ασύγκριτη και μοναδική....όλα τα μουσικά ακούσματα ξεχνιούνται όταν ηχεί η λύρα του Ψαραντώνη....Ruth Roedler (Δημοσιογράφος σε κανάλι της Γερμανίας).
Νόμοι του Μέρφυ
Αφότου τα χέρια σας καλύφθηκαν με γράσο, θα έχετε φαγούρα στη μύτη ή θα πρέπει να κατουρήσετε.
Οποιοδήποτε εργαλείο, όταν πέφτει, θα κυλήσει στη λιγότερο προσιτή γωνία.
Η πιθανότητα να σας προσέξουν είναι ευθέως ανάλογη προς την ηλιθιότητα της πράξης σας.
Εάν σχηματίζετε έναν λανθασμένο αριθμό, δεν ακούτε ποτέ σήμα κατειλημμένου.
Εάν λέτε στον προϊστάμενο ότι αργήσατε στη δουλειά επειδή σας έσκασε το λάστιχο, το επόμενο πρωί σίγουρα θα σας σκάσει το λάστιχο.
Εάν αλλάξετε την ουρά στην οποία βρίσκεστε (ή την λωρίδα κυκλοφορίας), αυτή που ήσαστε μέσα πριν θα αρχίσει να κινείται γρηγορότερα από αυτή που είστε τώρα.
Η πιθανότητα να συναντήσετε κάποιον είναι μεγαλύτερη όταν είστε με κάποιον με τον οποίον δεν θέλετε να σας δούν μαζί.
Όταν προσπαθείτε να αποδείξετε σε κάποιον ότι μια μηχανή δεν λειτουργεί, τότε είναι η στιγμή που θα λειτουργήσει.
Μόλις κάθεστε έχοντας φτιάξει ένα φλυτζάνι καυτού καφέ, ο προϊστάμενός σας θα σας ζητήσει να κάνετε κάτι που θα διαρκέσει έως ότου ο καφές κρυώσει.
Οι πιθανότητες να προσγειωθεί οτιδήποτε είναι καλυμμένο με σοκολάτα/μαρμελάδα/βούτυρο με την πλευρά της σοκολάτας/μαρμελάδας/βουτύρου είναι ευθέως ανάλογη της αξίας της κουβέρτας/τάπητος.
Οποιοδήποτε εργαλείο, όταν πέφτει, θα κυλήσει στη λιγότερο προσιτή γωνία.
Η πιθανότητα να σας προσέξουν είναι ευθέως ανάλογη προς την ηλιθιότητα της πράξης σας.
Εάν σχηματίζετε έναν λανθασμένο αριθμό, δεν ακούτε ποτέ σήμα κατειλημμένου.
Εάν λέτε στον προϊστάμενο ότι αργήσατε στη δουλειά επειδή σας έσκασε το λάστιχο, το επόμενο πρωί σίγουρα θα σας σκάσει το λάστιχο.
Εάν αλλάξετε την ουρά στην οποία βρίσκεστε (ή την λωρίδα κυκλοφορίας), αυτή που ήσαστε μέσα πριν θα αρχίσει να κινείται γρηγορότερα από αυτή που είστε τώρα.
Η πιθανότητα να συναντήσετε κάποιον είναι μεγαλύτερη όταν είστε με κάποιον με τον οποίον δεν θέλετε να σας δούν μαζί.
Όταν προσπαθείτε να αποδείξετε σε κάποιον ότι μια μηχανή δεν λειτουργεί, τότε είναι η στιγμή που θα λειτουργήσει.
Μόλις κάθεστε έχοντας φτιάξει ένα φλυτζάνι καυτού καφέ, ο προϊστάμενός σας θα σας ζητήσει να κάνετε κάτι που θα διαρκέσει έως ότου ο καφές κρυώσει.
Οι πιθανότητες να προσγειωθεί οτιδήποτε είναι καλυμμένο με σοκολάτα/μαρμελάδα/βούτυρο με την πλευρά της σοκολάτας/μαρμελάδας/βουτύρου είναι ευθέως ανάλογη της αξίας της κουβέρτας/τάπητος.
Τρίτη 16 Σεπτεμβρίου 2008
Δύο ξαδέρφια (τακι τσαν )
Δυο ξαδέρφια μεταξύ τους συμφωνήσανε
Τα βρηκανε και είπανε να οικονομίσουνε
Κανόνησαν τα λεφτά μισά μισά
και απ'το εμπόρευμα να μην λείπει ούτε μια μυτιά.
Το βράδυ εκείνο στις εννιά συνάντησαν τον τυπά σ'ενα ρεστοράντ και καλά για να φαν
ενα απ'τα δυο ξαδέρφια αντιδρούσε νευρικά γιατι κάτω απ'το τραπέζι παίζαν κόκα και λεφτά
Χέρι με χέρι κάπως χοντρό το νταλαβέρι σαν να δίναν το αλάτι και να πέρναν το πιπέρι
τελικά σπάσανε το βράχο δυο κιλά και πέσαν και οι δυο τους με τα μούτρα στη δουλειά.
Βγαίνανε στα κλαμπς είχαν πολλές γνωριμίες
Κυρίως πλουσιόπαιδα και ωραίες κυρίες που για χόμπι κανουν πίπες
Μα στη δουλεια αυτη δεν γίνοντε αυτά δεν χαρίζουν μυτιές
Μα ο μικρός ο ξαδερφός ήταν μαλάκας ελαφρώς
Γάμισε την μπίζνα ήταν πίτα.
Πίπωνε μουνιά στις τουαλέτες ως αργά
την είχε δει και καλά γιατί κρατούσε λεφτά.
Αλλά ενα πρωι ενα ωραίο πρωικαθήσαν στο τραπέζι για να κάνουν εκαθάριση
Βαλανε κάτω σταφ και λεφτά , ο μικρός είχε μπει μέσα για τα καλά.
Πάθαν ζημιά τσακωθήκανε το διαλυσαν εκεί , πήρε ο καθενας ότι του αντιστοιχει.
Και τώρα σόλο και αυτό παιζει πολύ μεγάλο ρόλο δώσμου δυο τετράμετρα ακόμα και τελιώνω.
Ο Μεγάλος απέκτησε μεγάλους αντιπάλους
και τον δώσαν καρφωτή τώρα είναι στη στενή.
Ο μικρός είπιε όλη τη κόκα μοναχός απο υπερβολικές μυτιές τώρα είναι νεκρός!
Η Ιστορια αυτη είναι φτιαχτή μα απο τις πραγματικές δεν απέχει πολύ
Πολλοι πεθάνανε πολλοί είναι φυλακή κάποιοι αντεξάν ομώς όχι για πολύ...
Δευτέρα 15 Σεπτεμβρίου 2008
Πέρτικα
Ένα τραγούδι που σήμερα έχει ξεχασθεί στην Κύπρο.
Το τραγουδούσαν όταν ράντιζαν τον γαμπρό με ροδόσταγμα στην εκκλησία.
Ούλον Απρίλλην τζ' ούλον Μαν
μιάν πέρτικαν εμέρωννα,
μιάν πέρτικαν,μιάν πέρτικαν,
που παρπατεί λεβέντικα.
Μιά πέρτικα έχτισεν φουλιάν
που κάτω στην τρανταφυλιάν,
μπέννει τζ'αί βκένει τζ'αί γεννά
κάμνει τ΄αυκά δεκαεννιά.
Ππηά τζ'αί βκαίννει στα κλονιά,
τζ'αί σείζει τα γρυσά φτερά
τζ'αί ππέφτουν τα τραντάφυλλα.
Τζ΄οί κορασσές τα πκιάννουσιν,
στον κόρφον τους τα βάλλουσιν,
βάλλουν τα να μυρίσουσιν
τους νέους ν' αγαπήσουσιν
να τους εξιλοϊσουσιν
όσον τζαιρόν εζήσουσιν.
Βάλλουν τα τζ'αί μαράνασιν
στα γιατρικά τα βάλασιν
ροδόστεμμαν τα βκάλασιν.
Στην εκκλησσιάν τα πήρασιν
του γιορταστή τα δώκασιν,
μα τζεί χαμαί που στέκασιν
οι τόποι ανασταίννασιν.
Μα τζεί που τα ραντίζασιν
τόποι μουσκομυρίζασιν.
Ραντίσαν πρώτα τους Αγιούς
τζ' ύστερα τους πνευματικούς,
ύστερα νύφνην τζ'αί γαμπρόν
πεθθεράν με πεθθερόν
τζ' ύστερα ούλλους που γυρόν.
Το τραγουδούσαν όταν ράντιζαν τον γαμπρό με ροδόσταγμα στην εκκλησία.
Ούλον Απρίλλην τζ' ούλον Μαν
μιάν πέρτικαν εμέρωννα,
μιάν πέρτικαν,μιάν πέρτικαν,
που παρπατεί λεβέντικα.
Μιά πέρτικα έχτισεν φουλιάν
που κάτω στην τρανταφυλιάν,
μπέννει τζ'αί βκένει τζ'αί γεννά
κάμνει τ΄αυκά δεκαεννιά.
Ππηά τζ'αί βκαίννει στα κλονιά,
τζ'αί σείζει τα γρυσά φτερά
τζ'αί ππέφτουν τα τραντάφυλλα.
Τζ΄οί κορασσές τα πκιάννουσιν,
στον κόρφον τους τα βάλλουσιν,
βάλλουν τα να μυρίσουσιν
τους νέους ν' αγαπήσουσιν
να τους εξιλοϊσουσιν
όσον τζαιρόν εζήσουσιν.
Βάλλουν τα τζ'αί μαράνασιν
στα γιατρικά τα βάλασιν
ροδόστεμμαν τα βκάλασιν.
Στην εκκλησσιάν τα πήρασιν
του γιορταστή τα δώκασιν,
μα τζεί χαμαί που στέκασιν
οι τόποι ανασταίννασιν.
Μα τζεί που τα ραντίζασιν
τόποι μουσκομυρίζασιν.
Ραντίσαν πρώτα τους Αγιούς
τζ' ύστερα τους πνευματικούς,
ύστερα νύφνην τζ'αί γαμπρόν
πεθθεράν με πεθθερόν
τζ' ύστερα ούλλους που γυρόν.
Κυριακή 7 Σεπτεμβρίου 2008
Αρχέτυποι Συμβολισμοί και Ουράνιοι Μύθοι στην αρχαία Ελλάδα
Ο έναστρος ουρανός υπήρξε ανέκαθεν για τους Έλληνες «το ανοικτό βιβλίο» πάνω στο οποίο αποτύπωναν τους πανάρχαιους μύθους και τις παραδόσεις που αφηγούνταν για τους θεούς και τους ήρωές τους. Ιδίως αν επρόκειτο για τους 23 αστερισμούς ή τα 12 ζώδια του ζωδιακού κύκλου, που σαν φωτεινοί σηματοδότες φαντάζουν στο νυκτερινό στερέωμα.
Δρ Εμμανουήλ ΚορκιδάκηςΚλινικός ΨυχολόγοςΚαθηγητής (CH) Κοινωνικής Ψυχολογίας
Η πρωταρχή της Αστρονομίας
Η πρώτη ερώτηση που πέρασε από το νου του νοήμονος ανθρώπου, ήταν αστρονομικής φύσεως, άμεσα συσχετιζόμενη με την Σελήνη και τις φάσεις της και στην συνέχεια «τι είναι άραγε όλα αυτά που λάμπουν πάνω από το κεφάλι μου;».
Η ερώτηση αυτή οδήγησε τους ανθρώπους στην ενασχόληση με τον έναστρο ουρανό, η οποία γινόταν όλο και πιο εντατική καθώς οργανώναν τις κοινωνίες τους έτσι ώστε να φθάσουμε σήμερα να μιλάμε για την αρχαία ελληνική αστρονομία και αστρολογία (δηλ. λόγος περί των άστρων).Πολλοί αρχαίοι πολιτισμοί ασχολήθηκαν με τα αστέρια και μελέτησαν τις θέσεις και τις κινήσεις τους, έστω και αν δεν αντλαμβάνονταν την φύση τους. Οι αρχή της αρχαίας Αστρονομίας λοιπόν χάνεται στα βάθη των αιώνων. Παρά ταύτα πολλές παλαιότερες, αλλά κυρίως σύγχρονες επιστημονικές έρευνες, ιστορικές, αστροφυσικές κ.ά. μαζί με διάφορες ανάλογες διεπιστημονικές μελέτες, οδηγούν τα βήματα των ερευνητών στα ίχνη των Ετεοκρητών - Αιγαιοπελασγών και Πρωτελλήνων μαζί με τους Αιγυπτίους και τους Κρητοφοίνικες, πολύ πριν τους Σουμερίους, Χετταίους και Βαβυλωνίους.Στην αρχαία ελληνική αστρονομία τα παρατηρήσιμα ουράνια σώματα φαίνεται ότι ήταν κυρίως οι 5 ορατοί με γυμνό οφθαλμό πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος και μερικές χιλιάδες αστέρων, από τους οποίους μόνον το 1/1.000 μπορεί να ταξινομηθεί σε εύκολα αναγνωρίσιμες ομάδες.Φυσικά στο σύνολο των παρατηρήσεων εντοπίζονται κυρίως τα φαινόμενα των ηλιακών και σεληνιακών εκλείψεων, όπως και η καταγραφή της διελεύσεως των κομητών ή της πτώσεως μετεωριτών (π.χ. αναφορά στο Πάριον Χρονικόν, περί τα τέλη του 6ου π.Χ. αιώνα), αλλά και το φαινόμενο των «επιπροσθήσεων αστέρων» από τη Σελήνη.Όλα αυτά βεβαίως θεωρούνται με βάση την τότε επίσημη οπτική γωνία του γεωκεντρικού σύμπαντος, όπου η Γη παραμένει σταθερή και ακίνητη στο κέντρο του κόσμου και τα ουράια σώματα κινούνται γύρω της σε διάφορες τροχειές, σχηματίζοντας κύκλους ή συνδυασμούς κύκλων και ελλείψεων και η θεωρία αυτή ήταν κατά κανόνα αποδεκτή.Στην πανάρχαια Ελλάδα οι γνώσεις αυτές της αστροσκοπίας - αστρονομίας οφείλονται, όπως συνάγεται από ορισμένους Ορφικούς Υμνους (αλλά αναφέρει και ο Λουκιανός στο Περί Αστρολογίας 10), στον θείο ποιητή και μυσταγωγό πανεπιστήμονα Ορφέα και τους Ορφικούς. Συγκεκριμένα γράφει ο ανωτέρω συγγραφέας τα εξής: «Έλληνες δε ούτε παρ' Αιγυπτίων ούτε παρ' Αιθιόπων αστρολογίης περί ουδέν άκουσαν, αλλά σφίσιν Ορφεύς ο Οιάγρου και Καλλιόπης πρώτος τάδε απηγήσατο». Οι Ορφικοί Υμνοι λοιπόν περιέχουν καταγεγραμμένες γνώσεις οι οποίες αποδεικνύονται, βάσει των σημερινών επιστημονικών επιτευγμάτων, ως επιστημονικά έγκυρες, όπως αποδεικνύεται και από την μελέτη-διατριβή για διδακτορικό του επιφανούς αστρονόμου-αστροφυσικού αείμνηστου Κων/νου Χασάπη, από το 1964 στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας.Θεωρούνται δε οι ανωτέρω καταγραφές σημαντικές καθώς χρονολογήθηκαν γύρω στα μέσα της 2ης π.Χ. Χιλιετηρίδας και χαρακτηρίζονται ως μοναδικές μέσα στην εικόνα του πολιτιστικού πλαισίου εκείνης της εποχής, όπως αυτή περιγράφεται σήμερα από αρχαιολόγους και ιστορικούς.
Πρωτοϊστορικές αναφορές και αστροσκοπικές απεικονίσεις
Μέσα στο σύνολο των πληροφοριών και των γνώσεων αυτών, που αποτελούν ένα μέρος της πανάρχαιας κληρονομιάς των Ελλήνων, επισημαίνονται και οι αρχετυπικοί συμβολισμοί (δηλ., ένα είδος πρωταρχικών αποτυπώσεων ιδεατών εικόνων προτύπων στην εσώτατη διάσταση του ψυχισμού μας) των ουρανίων μύθων σχετικά με τους αστερισμούς των ζωδίων, που φέρουν όλοι αρχαιοελληνικές ονομασίες και απεικονίζουν διάφορα γεγονότα της ελληνικής μυθολογίας-πρωτοϊστορίας. Έτσι τα αστέρια που βρίσκονται σπαρμένα κατά μήκος της εκλειπτικής, της φαινομενικής ετήσιας τροχιάς του Ήλιου στον ουρανό, είχαν χωριστεί ήδη από τα πανάρχαια χρόνια, σε ομάδες που ονομάζονταν «ζωδιακοί αστερισμοί».Οι αστερισμοί που βρισκόντουσαν σε μια πλατειά σφαιρική λωρίδα προς το βορρά και προς το νότο της εκλειπτικής παριστάνουν τη μορφή κάποιου ζώου (εκτός του Ζυγού). Για αυτό οι αστερισμοί αυτοί ονομάστηκαν ζώδια και η πλατειά ζώνη που περιβάλλει την εκλειπτική ονομάστηκε «ζωδιακός κύκλος», ο οποίος είχε διαιρεθεί σε 12 ίσα μέρη. Σε κάθε τμήμα του κύκλου βρίσκεται και ένα ζώδιο, δηλαδή ένας αστερισμός αυτής της μορφής. Ο Ήλιος καθώς ακολουθεί την ετήσια πορεία του, βρίσκεται σε διαδοχικές ημερομηνίες σε διαφορετικό τμήμα του ζωδιακού κύκλου. Για αυτό ονόμαζαν τους ζωδιακούς αστερισμούς «Οίκους του Ήλιου» ή «Ενδιαιτήματα του Απόλλωνα». Αυτό συνέβη σε μία εποχή που μας είναι άγνωστη, από την παράδοση όμως και από άλλες πληροφορίες, επιβεβαιώνεται το γεγονός ότι τα πρωτελληνικά φύλα είχαν αποδώσει σχηματικά και με τη δημιουργική τους φαντασία τα συμπλέγματα των αστερισμών αυτών. Λέγεται επίσης ότι αυτή η φαντασία, η περίφημη αδελφή της δημιουργίας, απέδωσε τους διάφορους καταπληκτικούς αυτούς συνδυασμούς στον Ουράνιο θόλο.Δεν πρέπει όμως να ήταν μόνο η φαντασία, γιατί κάτω από το αραχνοϋφαντο πέπλο της εργαζόταν και μία άλλη δύναμη, η Ανάγκη, η καθημερινή ανάγκη της επίγειας ζωής, επειδή η μοίρα των αρχαίων λαών ήταν στενά συνδεδεμένη με τη Φύση.Οι πλέον ειρηνικές ιδιωτικές ασχολίες τους και οι πιο παράτολμες ομαδικές τους ενέργειες είχαν ανάγκη τον Ουρανό. Οι ναυτικοί έπρεπε να εμπιστευθούν τον Ουρανό για να ταξιδεύσουν, οι γεωργοί έπρεπε να συμβουλευθούν τους αστερισμούς για να εργαστούν στον κάμπο, οι βοσκοί έπρεπε να παρακολουθούν την πορεία των άστρων για να «διαφεντεύουν» καλύτερα τα κοπάδια τους.Είναι φυσικά δύσκολο να πιστέψει κανείς σήμερα ότι η θάση ενός αστερισμού σε ένα συγκεκριμένο σημείο του στερεώματος είναι δυνατόν να έχει επίδραση πάνω στη Γη ή στη μοίρα του ανθρώπου. Η ιδέα αυτή όμως ήταν πλατειά διαδεδομένη στα αρχαία χρόνια, όπως άλλωστε και σήμερα.Η «εώα επιτολή» όμως, δηλαδή η ηλιακή ανατολή ενός άστρου, ή η δύση του, συνδεόταν με καιρικές μεταβολές, βροχές, παγωνιές, τρικυμίες ή άλλα βίαια καιρικά φαινόμενα. Το αστρικό σμήνος των Υάδων, π.χ., όταν εισερχόταν το φθινόπωρο, πρωτοέλαμπε στο ουρανό, και οι βοσκοί της Αρκαδίας και της Κρήτης, οι γεωργοί του Ορχομενού αλλά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας νόμιζαν ότι οι βροχές είναι αποτέλεσμα της εμφάνισης αυτού του αστρικού σμήνους, που ερχόταν να ποτίσει την Γη από τα «καύματα» του θέρους. Με αυτόν τον τρόπο και ετυμολογικά φαίνεται η ονομασία «Υάδες» ότι έχει σχέση με την αρχαία λέξη «υετός», που σημαίνει ραγδαία βροχή. Παράλληλο φαινόμενο παρατηρείται και με την ονομασία των Πλειάδων, του αστρικού σμήνους που πρωτοεμφανίζεται στον ουρανό την άνοιξη, όταν αρχίζουν δηλαδή οι «πλόες», δηλαδή τα ταξίδια... Το ίδιο όμως συνέβαινε και με τους καύσωνες του Θέρους. Επειδή τον Ιούλιο παρουσιαζόταν στον ορίζοντα λίγο πριν την ανατολή του Ηλίου ο αστερισμός του «Κυνός» (του ηλίου Σειρίου στον αστερισμό του Ωρίωνος) επίστευαν ότι η ανυπόφορη ζέστη οφείλεται στην πυρωμένη ανάσα του ζώου και έτσι έμεινε μέχρι σήμερα ο χαρακτηρισμός «Κυνικά καύματα».Και πάλι τον Ιανουάριο, την εποχή που μεσουρανεί η Αλκυόνη, το πιο λαμπρό αστέρι των Πλειάδων, «ίσταται τα πελάγη, ειρήνην δε και φιλίαν άγουσιν οι άνεμοι». Τότε ακριβώς, μέσα στην βαρυχειμωνιά, ξεφαντώνουν οι «Αλκυονίδες ημέραι», που τις παραγγέλλει επίτηδες η «αστροπουλάδα», για να κτίση την φωλιά της, όπως τόσο επιτυχημένα περιγράφεται από τον χαρακτηριστικό στίχο του Άγγελου Σικελιανού, η θαλπωρή και λαμπρότητα των ημερών αυτών: «Και να ο χειμώνας άξαφνα μ' όλο τον ήλιο λάμπει».Δεν πρέπει να αδικήσουμε τους μακρινούς μας προγόνους γι' αυτές τις συσχετίσεις, που σήμερα ίσως μας φαίνονται φαντασιωτικές και ολίγον παράλογες, διότι διέθεταν τουλάχιστον την χάρη, την δροσιά και την αφέλεια της παιδικής ηλικίας, που στην εποχή μας δυστυχώς έχουν ολοκληρωτικά εκλείψει, διότι στην αρχαία Ελλάδα, χάρη σε αυτά τα προσόντα κυρίως, είναι διαπιστωμένη μια θαυμαστή διαύγεια πνεύματος. Έτσι η ενατένιση του νυκτερινού ουρανού και ο σύνδεσμος των ανθρώπων με τα στοιχεία της Φύσεως και με τα αστέρια, διατήρησαν μια σπάνια καθαρότητα σκέψεως και συναισθημάτων. Κανένα είδος σκοτεινού μυστηρίου δεν κηλιδώνει την σχέση του ανθρώπου με τα αστέρια και καμμία αστρομαντική «μαγεία» δεν θαμπώνει την αυθόρμητη και κρυστάλλινη σκέψη των Ελλήνων, ώστε να μπορούν άνετα όχι μόνον να παρατηρούν και να απολαμβάνουν την ομορφιά του Ουρανού και να βλέπουν τα αστέρια σαν φίλους τους, αλλά και να διακρίνουν μέσα σε αυτόν τον θαυμαστό χώρο του «Διός τα σημεία» και να ερμηνεύουν σωστά τους «οιωνούς» και τα φαινόμενα, συνάγοντας με αυτόν τον τρόπο και ενορατικά συμπεράσματα, αλλά και νέους τρόπους για την πορεία τους στη ζωή, όπως και προοπτικές για το μέλλον του Κόσμου
.Αστερισμοί και Ζώδια από αστρονομικής σκοπιάς - Αναλογικες θεωρήσεις των αρχετυπικών απεικονίσεών τους.
Με αυτόν τον τρόπο, το έναστρο στερέωμα του Ουρανού, αποτελούσε το ανοικτό βιβλίο του θαύματος της Δημιουργίας, επάνω στο οποίο είχαν αποτυπώσει τους Μύθους και τις ιστορίες που αφηγούντο για τους θεούς και τους ήρωές τους, ιδιαιτέρως δε στους 13 αστερισμούς και τα 12 Ζώδια του Ζωδιακού κύκλου, οι οποίοι, σαν τεράστιοι οδοδείκτες, σημειοδοτούσαν τους σταθμούς του διαιωνίου ταξιδιού του Ηλίου και της Γής μέσα στον άπειρο χώρο του Διαστήματος και τον ποταμό του Χρόνου.Στην παρούσα φάση αυτής της αναδρομής μας σημειώνεται ότι το 140 μ.Χ. ο αστρονόμος Κλαύδιος Πτολεμαίος, κληρονόμος της πανάρχαιας αυτής Ελληνικής κληρονομιάς που εγκαινίασε ο θρυλικός Ποιητής Ορφεύς και τόσοι άλλοι αρχαίοι Έλληνες γίγαντες της γνώσεως (όπως π.χ. ο Ίππαρχος και ο Αρίσταρχος ο Σάμιος με το ηλιοκεντρικό τους σύστημα, που αντιγράφτηκε από τον ερευνητή Καθολικό ιερομόναχο Νικόλαο Κοπέρνικο), έγραψε τα σημαντικά έργα του «Τετράβιβλος» και «Μεγίστη», όπου εκθέτει το γεωκεντρικό του και «επταπλανητικόν» σύστημά του περί του Σύμπαντος. Εκεί καταγράφει 48 αστερισμούς με τις πανάρχαιες παραδοσιακές Ελληνικές ονομασίες τους, που ισχύουν μέχρι και σήμερα. Ο ίδιος σε αυτά επίσης αναγνώρισε το σημείο τομής του Ουρανίου Ισημερινού με την εκλειπτική, από το οποίον περνά ο Ήλιος, περίπου την 21η Μαρτίου, ότι συνέπιπτε με την αρχή του αστερισμού του Κριού, κατά την ημέρα της εαρινής ισημερίας. Η γνώση βεβαίως αυτή φαίνεται ότι προϋπήρχε σε ένα στενό κύκλο Ορφικοπυθαγορείων μυστών, άπαξ και το σημείο αυτό της τομής της εκλειπτικής με την αρχή του Ζωδίου του Κριού είχε αρχίσει να παρατηρείται από το 1366 π.Χ. περίπου, όπως συνάγεται από τους Ορφικούς Ύμνους, και είναι αστρονομικώς επιβεβαιωμένο σήμερα.Έκτοτε λοιπόν το σημείο αυτό θεωρείται ως η αρχή του φυσικού ετησίου κύκλου της Γης με την διάταξη των εποχών στο Βόρειο ημισφαίριο του πλανήτη μας και ακόμη ισχύει για την κατάστρωση των Ωροσκοπίων της κλασικής, όπως ονομάζεται, ή δυτικής αστρολογίας, εν αντιθέσει προς τις ανατολικές αστρολογίες των Ινδών, Κινέζων, Θιβετανών κ.ά. Κατά την διάρκεια της διαδοχής των εποχών, όμως, εξ αιτίας του φαινομένου της «μεταπτώσεως ή πομπής των ισημεριών» όλα αυτά τα σημεία αλλάσσουν κάθε 2.160 χρόνια. Συγκεκριμένως την θέση του Κριού, κατά την εαρινή ισημερίαν, την κατέλαβε διαδοχικά ο αστερισμός των Ιχθύων και τώρα η αρχή του αστερισμού του Υδροχόου (δηλ. του Γανυμήδη, του Οινοχόου των Ολυμπίων θεών). Γενικά επομένως τα Ζώδια φαίνεται να έχουν μετακινηθεί προς τα αριστερά ή προς τα πίσω από την σκοπιά του γεωθεατού. Γνωρίζοντες βέβαια το φαινόμενον αυτό οι σύγχρονοι αστροσκόποι, όπως συνέβαινε και με τους αρχαίους αστρονόμους, είναι σε θέση να επιφέρουν τις ανάλογες «διορθώσεις» στον Ουράνιο χάρτη, με σκοπό την ακρίβεια των υπολογισμών τους.
Όπως και να έχει το πράγμα, εκτιμάται ότι ο καθένας από εμάς, ως νοήμον όν, από την θέση του γεωθεατού, αξίζει τον κόπο, αντικρύζοντας αυτήν την μεγαλειώδη εικόνα κατά τις ήσυχες στιγμές της ενδοσκοπήσεως του και εξ αιτίας αυτής να διεισδύη εις τα βάθος της συνειδήσεώς του και να αντλεί μηνύματα και διδάγματα. Έτσι ο άνθρωπος που επιθυμεί, παρατηρώντας τα ουράνια σημεία των Ζωδίων και προσπαθώντας να επανακαθορίζη κάθε φοράν το στίγμα του και την θέση του στην καθημερινή ζωή, μπορεί κάλλιστα να ακολουθήσει την στοιχειώδη μέθοδο της σύγχρονης ψυχοθεραπευτικής-υποστηρικτικής αγωγής, που εφαρμόζεται από τους ψυχολόγους της «Ψυχολογίας του βάθους» με τα γνωστά 12 βήματα, που σήμερα υποδεικνύονται και εφαρμόζονται και στην αναλυτική μέθοδο των ονείρων, με στόχο την ενδοσκόπηση (κατά το «ένδον σκάπτε» του Ηρακλείτου) και των προβλημάτων, που κάθε φοράν αναδύονται από τον υποσυνείδησιακό του χώρο, (σύμφωνα και με τους εμπνευσμένους στίχους του Κ. Παλαμά:
«κι έσκυψα προς την ψυχή μου,
σα στην άκρη πηγαδιού,
κι έκραξα προς την ψυχή μου
με το κράξιμο του νου
κι από το πηγάδι το βαθύ
σαν από ταξίδια, ξένη,
προς εμένα ανεβασμένη
ξαναγύρισε η φωνή».
Η συγκεκριμένη αυτή εσωτερική διεργασία βεβαίως οδηγεί όχι μόνον στην εσωτερική διερεύνηση, αλλά και στην ανακάλυψη από τον ίδιο των δυνατοτήτων του και των νέων πεδίων που διανοίγονται εμπρός του προς κατάκτηση. Με αυτήν την μέθοδο είναι βέβαιο ότι θα ιχνηλατήσει τα διαδοχικά βήματα των άθλων του ήρωα-ημιθέου Ηρακλή, που είναι αποτυπωμένα στον Ουρανό και μαγνητικά καλούν τον καθένα μας να τα επαναλάβει προς όφελός του και για το καλό όλης της ανθρωπότητας.
Δρ Εμμανουήλ ΚορκιδάκηςΚλινικός ΨυχολόγοςΚαθηγητής (CH) Κοινωνικής Ψυχολογίας
Η πρωταρχή της Αστρονομίας
Η πρώτη ερώτηση που πέρασε από το νου του νοήμονος ανθρώπου, ήταν αστρονομικής φύσεως, άμεσα συσχετιζόμενη με την Σελήνη και τις φάσεις της και στην συνέχεια «τι είναι άραγε όλα αυτά που λάμπουν πάνω από το κεφάλι μου;».
Η ερώτηση αυτή οδήγησε τους ανθρώπους στην ενασχόληση με τον έναστρο ουρανό, η οποία γινόταν όλο και πιο εντατική καθώς οργανώναν τις κοινωνίες τους έτσι ώστε να φθάσουμε σήμερα να μιλάμε για την αρχαία ελληνική αστρονομία και αστρολογία (δηλ. λόγος περί των άστρων).Πολλοί αρχαίοι πολιτισμοί ασχολήθηκαν με τα αστέρια και μελέτησαν τις θέσεις και τις κινήσεις τους, έστω και αν δεν αντλαμβάνονταν την φύση τους. Οι αρχή της αρχαίας Αστρονομίας λοιπόν χάνεται στα βάθη των αιώνων. Παρά ταύτα πολλές παλαιότερες, αλλά κυρίως σύγχρονες επιστημονικές έρευνες, ιστορικές, αστροφυσικές κ.ά. μαζί με διάφορες ανάλογες διεπιστημονικές μελέτες, οδηγούν τα βήματα των ερευνητών στα ίχνη των Ετεοκρητών - Αιγαιοπελασγών και Πρωτελλήνων μαζί με τους Αιγυπτίους και τους Κρητοφοίνικες, πολύ πριν τους Σουμερίους, Χετταίους και Βαβυλωνίους.Στην αρχαία ελληνική αστρονομία τα παρατηρήσιμα ουράνια σώματα φαίνεται ότι ήταν κυρίως οι 5 ορατοί με γυμνό οφθαλμό πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος και μερικές χιλιάδες αστέρων, από τους οποίους μόνον το 1/1.000 μπορεί να ταξινομηθεί σε εύκολα αναγνωρίσιμες ομάδες.Φυσικά στο σύνολο των παρατηρήσεων εντοπίζονται κυρίως τα φαινόμενα των ηλιακών και σεληνιακών εκλείψεων, όπως και η καταγραφή της διελεύσεως των κομητών ή της πτώσεως μετεωριτών (π.χ. αναφορά στο Πάριον Χρονικόν, περί τα τέλη του 6ου π.Χ. αιώνα), αλλά και το φαινόμενο των «επιπροσθήσεων αστέρων» από τη Σελήνη.Όλα αυτά βεβαίως θεωρούνται με βάση την τότε επίσημη οπτική γωνία του γεωκεντρικού σύμπαντος, όπου η Γη παραμένει σταθερή και ακίνητη στο κέντρο του κόσμου και τα ουράια σώματα κινούνται γύρω της σε διάφορες τροχειές, σχηματίζοντας κύκλους ή συνδυασμούς κύκλων και ελλείψεων και η θεωρία αυτή ήταν κατά κανόνα αποδεκτή.Στην πανάρχαια Ελλάδα οι γνώσεις αυτές της αστροσκοπίας - αστρονομίας οφείλονται, όπως συνάγεται από ορισμένους Ορφικούς Υμνους (αλλά αναφέρει και ο Λουκιανός στο Περί Αστρολογίας 10), στον θείο ποιητή και μυσταγωγό πανεπιστήμονα Ορφέα και τους Ορφικούς. Συγκεκριμένα γράφει ο ανωτέρω συγγραφέας τα εξής: «Έλληνες δε ούτε παρ' Αιγυπτίων ούτε παρ' Αιθιόπων αστρολογίης περί ουδέν άκουσαν, αλλά σφίσιν Ορφεύς ο Οιάγρου και Καλλιόπης πρώτος τάδε απηγήσατο». Οι Ορφικοί Υμνοι λοιπόν περιέχουν καταγεγραμμένες γνώσεις οι οποίες αποδεικνύονται, βάσει των σημερινών επιστημονικών επιτευγμάτων, ως επιστημονικά έγκυρες, όπως αποδεικνύεται και από την μελέτη-διατριβή για διδακτορικό του επιφανούς αστρονόμου-αστροφυσικού αείμνηστου Κων/νου Χασάπη, από το 1964 στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας.Θεωρούνται δε οι ανωτέρω καταγραφές σημαντικές καθώς χρονολογήθηκαν γύρω στα μέσα της 2ης π.Χ. Χιλιετηρίδας και χαρακτηρίζονται ως μοναδικές μέσα στην εικόνα του πολιτιστικού πλαισίου εκείνης της εποχής, όπως αυτή περιγράφεται σήμερα από αρχαιολόγους και ιστορικούς.
Πρωτοϊστορικές αναφορές και αστροσκοπικές απεικονίσεις
Μέσα στο σύνολο των πληροφοριών και των γνώσεων αυτών, που αποτελούν ένα μέρος της πανάρχαιας κληρονομιάς των Ελλήνων, επισημαίνονται και οι αρχετυπικοί συμβολισμοί (δηλ., ένα είδος πρωταρχικών αποτυπώσεων ιδεατών εικόνων προτύπων στην εσώτατη διάσταση του ψυχισμού μας) των ουρανίων μύθων σχετικά με τους αστερισμούς των ζωδίων, που φέρουν όλοι αρχαιοελληνικές ονομασίες και απεικονίζουν διάφορα γεγονότα της ελληνικής μυθολογίας-πρωτοϊστορίας. Έτσι τα αστέρια που βρίσκονται σπαρμένα κατά μήκος της εκλειπτικής, της φαινομενικής ετήσιας τροχιάς του Ήλιου στον ουρανό, είχαν χωριστεί ήδη από τα πανάρχαια χρόνια, σε ομάδες που ονομάζονταν «ζωδιακοί αστερισμοί».Οι αστερισμοί που βρισκόντουσαν σε μια πλατειά σφαιρική λωρίδα προς το βορρά και προς το νότο της εκλειπτικής παριστάνουν τη μορφή κάποιου ζώου (εκτός του Ζυγού). Για αυτό οι αστερισμοί αυτοί ονομάστηκαν ζώδια και η πλατειά ζώνη που περιβάλλει την εκλειπτική ονομάστηκε «ζωδιακός κύκλος», ο οποίος είχε διαιρεθεί σε 12 ίσα μέρη. Σε κάθε τμήμα του κύκλου βρίσκεται και ένα ζώδιο, δηλαδή ένας αστερισμός αυτής της μορφής. Ο Ήλιος καθώς ακολουθεί την ετήσια πορεία του, βρίσκεται σε διαδοχικές ημερομηνίες σε διαφορετικό τμήμα του ζωδιακού κύκλου. Για αυτό ονόμαζαν τους ζωδιακούς αστερισμούς «Οίκους του Ήλιου» ή «Ενδιαιτήματα του Απόλλωνα». Αυτό συνέβη σε μία εποχή που μας είναι άγνωστη, από την παράδοση όμως και από άλλες πληροφορίες, επιβεβαιώνεται το γεγονός ότι τα πρωτελληνικά φύλα είχαν αποδώσει σχηματικά και με τη δημιουργική τους φαντασία τα συμπλέγματα των αστερισμών αυτών. Λέγεται επίσης ότι αυτή η φαντασία, η περίφημη αδελφή της δημιουργίας, απέδωσε τους διάφορους καταπληκτικούς αυτούς συνδυασμούς στον Ουράνιο θόλο.Δεν πρέπει όμως να ήταν μόνο η φαντασία, γιατί κάτω από το αραχνοϋφαντο πέπλο της εργαζόταν και μία άλλη δύναμη, η Ανάγκη, η καθημερινή ανάγκη της επίγειας ζωής, επειδή η μοίρα των αρχαίων λαών ήταν στενά συνδεδεμένη με τη Φύση.Οι πλέον ειρηνικές ιδιωτικές ασχολίες τους και οι πιο παράτολμες ομαδικές τους ενέργειες είχαν ανάγκη τον Ουρανό. Οι ναυτικοί έπρεπε να εμπιστευθούν τον Ουρανό για να ταξιδεύσουν, οι γεωργοί έπρεπε να συμβουλευθούν τους αστερισμούς για να εργαστούν στον κάμπο, οι βοσκοί έπρεπε να παρακολουθούν την πορεία των άστρων για να «διαφεντεύουν» καλύτερα τα κοπάδια τους.Είναι φυσικά δύσκολο να πιστέψει κανείς σήμερα ότι η θάση ενός αστερισμού σε ένα συγκεκριμένο σημείο του στερεώματος είναι δυνατόν να έχει επίδραση πάνω στη Γη ή στη μοίρα του ανθρώπου. Η ιδέα αυτή όμως ήταν πλατειά διαδεδομένη στα αρχαία χρόνια, όπως άλλωστε και σήμερα.Η «εώα επιτολή» όμως, δηλαδή η ηλιακή ανατολή ενός άστρου, ή η δύση του, συνδεόταν με καιρικές μεταβολές, βροχές, παγωνιές, τρικυμίες ή άλλα βίαια καιρικά φαινόμενα. Το αστρικό σμήνος των Υάδων, π.χ., όταν εισερχόταν το φθινόπωρο, πρωτοέλαμπε στο ουρανό, και οι βοσκοί της Αρκαδίας και της Κρήτης, οι γεωργοί του Ορχομενού αλλά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας νόμιζαν ότι οι βροχές είναι αποτέλεσμα της εμφάνισης αυτού του αστρικού σμήνους, που ερχόταν να ποτίσει την Γη από τα «καύματα» του θέρους. Με αυτόν τον τρόπο και ετυμολογικά φαίνεται η ονομασία «Υάδες» ότι έχει σχέση με την αρχαία λέξη «υετός», που σημαίνει ραγδαία βροχή. Παράλληλο φαινόμενο παρατηρείται και με την ονομασία των Πλειάδων, του αστρικού σμήνους που πρωτοεμφανίζεται στον ουρανό την άνοιξη, όταν αρχίζουν δηλαδή οι «πλόες», δηλαδή τα ταξίδια... Το ίδιο όμως συνέβαινε και με τους καύσωνες του Θέρους. Επειδή τον Ιούλιο παρουσιαζόταν στον ορίζοντα λίγο πριν την ανατολή του Ηλίου ο αστερισμός του «Κυνός» (του ηλίου Σειρίου στον αστερισμό του Ωρίωνος) επίστευαν ότι η ανυπόφορη ζέστη οφείλεται στην πυρωμένη ανάσα του ζώου και έτσι έμεινε μέχρι σήμερα ο χαρακτηρισμός «Κυνικά καύματα».Και πάλι τον Ιανουάριο, την εποχή που μεσουρανεί η Αλκυόνη, το πιο λαμπρό αστέρι των Πλειάδων, «ίσταται τα πελάγη, ειρήνην δε και φιλίαν άγουσιν οι άνεμοι». Τότε ακριβώς, μέσα στην βαρυχειμωνιά, ξεφαντώνουν οι «Αλκυονίδες ημέραι», που τις παραγγέλλει επίτηδες η «αστροπουλάδα», για να κτίση την φωλιά της, όπως τόσο επιτυχημένα περιγράφεται από τον χαρακτηριστικό στίχο του Άγγελου Σικελιανού, η θαλπωρή και λαμπρότητα των ημερών αυτών: «Και να ο χειμώνας άξαφνα μ' όλο τον ήλιο λάμπει».Δεν πρέπει να αδικήσουμε τους μακρινούς μας προγόνους γι' αυτές τις συσχετίσεις, που σήμερα ίσως μας φαίνονται φαντασιωτικές και ολίγον παράλογες, διότι διέθεταν τουλάχιστον την χάρη, την δροσιά και την αφέλεια της παιδικής ηλικίας, που στην εποχή μας δυστυχώς έχουν ολοκληρωτικά εκλείψει, διότι στην αρχαία Ελλάδα, χάρη σε αυτά τα προσόντα κυρίως, είναι διαπιστωμένη μια θαυμαστή διαύγεια πνεύματος. Έτσι η ενατένιση του νυκτερινού ουρανού και ο σύνδεσμος των ανθρώπων με τα στοιχεία της Φύσεως και με τα αστέρια, διατήρησαν μια σπάνια καθαρότητα σκέψεως και συναισθημάτων. Κανένα είδος σκοτεινού μυστηρίου δεν κηλιδώνει την σχέση του ανθρώπου με τα αστέρια και καμμία αστρομαντική «μαγεία» δεν θαμπώνει την αυθόρμητη και κρυστάλλινη σκέψη των Ελλήνων, ώστε να μπορούν άνετα όχι μόνον να παρατηρούν και να απολαμβάνουν την ομορφιά του Ουρανού και να βλέπουν τα αστέρια σαν φίλους τους, αλλά και να διακρίνουν μέσα σε αυτόν τον θαυμαστό χώρο του «Διός τα σημεία» και να ερμηνεύουν σωστά τους «οιωνούς» και τα φαινόμενα, συνάγοντας με αυτόν τον τρόπο και ενορατικά συμπεράσματα, αλλά και νέους τρόπους για την πορεία τους στη ζωή, όπως και προοπτικές για το μέλλον του Κόσμου
.Αστερισμοί και Ζώδια από αστρονομικής σκοπιάς - Αναλογικες θεωρήσεις των αρχετυπικών απεικονίσεών τους.
Με αυτόν τον τρόπο, το έναστρο στερέωμα του Ουρανού, αποτελούσε το ανοικτό βιβλίο του θαύματος της Δημιουργίας, επάνω στο οποίο είχαν αποτυπώσει τους Μύθους και τις ιστορίες που αφηγούντο για τους θεούς και τους ήρωές τους, ιδιαιτέρως δε στους 13 αστερισμούς και τα 12 Ζώδια του Ζωδιακού κύκλου, οι οποίοι, σαν τεράστιοι οδοδείκτες, σημειοδοτούσαν τους σταθμούς του διαιωνίου ταξιδιού του Ηλίου και της Γής μέσα στον άπειρο χώρο του Διαστήματος και τον ποταμό του Χρόνου.Στην παρούσα φάση αυτής της αναδρομής μας σημειώνεται ότι το 140 μ.Χ. ο αστρονόμος Κλαύδιος Πτολεμαίος, κληρονόμος της πανάρχαιας αυτής Ελληνικής κληρονομιάς που εγκαινίασε ο θρυλικός Ποιητής Ορφεύς και τόσοι άλλοι αρχαίοι Έλληνες γίγαντες της γνώσεως (όπως π.χ. ο Ίππαρχος και ο Αρίσταρχος ο Σάμιος με το ηλιοκεντρικό τους σύστημα, που αντιγράφτηκε από τον ερευνητή Καθολικό ιερομόναχο Νικόλαο Κοπέρνικο), έγραψε τα σημαντικά έργα του «Τετράβιβλος» και «Μεγίστη», όπου εκθέτει το γεωκεντρικό του και «επταπλανητικόν» σύστημά του περί του Σύμπαντος. Εκεί καταγράφει 48 αστερισμούς με τις πανάρχαιες παραδοσιακές Ελληνικές ονομασίες τους, που ισχύουν μέχρι και σήμερα. Ο ίδιος σε αυτά επίσης αναγνώρισε το σημείο τομής του Ουρανίου Ισημερινού με την εκλειπτική, από το οποίον περνά ο Ήλιος, περίπου την 21η Μαρτίου, ότι συνέπιπτε με την αρχή του αστερισμού του Κριού, κατά την ημέρα της εαρινής ισημερίας. Η γνώση βεβαίως αυτή φαίνεται ότι προϋπήρχε σε ένα στενό κύκλο Ορφικοπυθαγορείων μυστών, άπαξ και το σημείο αυτό της τομής της εκλειπτικής με την αρχή του Ζωδίου του Κριού είχε αρχίσει να παρατηρείται από το 1366 π.Χ. περίπου, όπως συνάγεται από τους Ορφικούς Ύμνους, και είναι αστρονομικώς επιβεβαιωμένο σήμερα.Έκτοτε λοιπόν το σημείο αυτό θεωρείται ως η αρχή του φυσικού ετησίου κύκλου της Γης με την διάταξη των εποχών στο Βόρειο ημισφαίριο του πλανήτη μας και ακόμη ισχύει για την κατάστρωση των Ωροσκοπίων της κλασικής, όπως ονομάζεται, ή δυτικής αστρολογίας, εν αντιθέσει προς τις ανατολικές αστρολογίες των Ινδών, Κινέζων, Θιβετανών κ.ά. Κατά την διάρκεια της διαδοχής των εποχών, όμως, εξ αιτίας του φαινομένου της «μεταπτώσεως ή πομπής των ισημεριών» όλα αυτά τα σημεία αλλάσσουν κάθε 2.160 χρόνια. Συγκεκριμένως την θέση του Κριού, κατά την εαρινή ισημερίαν, την κατέλαβε διαδοχικά ο αστερισμός των Ιχθύων και τώρα η αρχή του αστερισμού του Υδροχόου (δηλ. του Γανυμήδη, του Οινοχόου των Ολυμπίων θεών). Γενικά επομένως τα Ζώδια φαίνεται να έχουν μετακινηθεί προς τα αριστερά ή προς τα πίσω από την σκοπιά του γεωθεατού. Γνωρίζοντες βέβαια το φαινόμενον αυτό οι σύγχρονοι αστροσκόποι, όπως συνέβαινε και με τους αρχαίους αστρονόμους, είναι σε θέση να επιφέρουν τις ανάλογες «διορθώσεις» στον Ουράνιο χάρτη, με σκοπό την ακρίβεια των υπολογισμών τους.
Όπως και να έχει το πράγμα, εκτιμάται ότι ο καθένας από εμάς, ως νοήμον όν, από την θέση του γεωθεατού, αξίζει τον κόπο, αντικρύζοντας αυτήν την μεγαλειώδη εικόνα κατά τις ήσυχες στιγμές της ενδοσκοπήσεως του και εξ αιτίας αυτής να διεισδύη εις τα βάθος της συνειδήσεώς του και να αντλεί μηνύματα και διδάγματα. Έτσι ο άνθρωπος που επιθυμεί, παρατηρώντας τα ουράνια σημεία των Ζωδίων και προσπαθώντας να επανακαθορίζη κάθε φοράν το στίγμα του και την θέση του στην καθημερινή ζωή, μπορεί κάλλιστα να ακολουθήσει την στοιχειώδη μέθοδο της σύγχρονης ψυχοθεραπευτικής-υποστηρικτικής αγωγής, που εφαρμόζεται από τους ψυχολόγους της «Ψυχολογίας του βάθους» με τα γνωστά 12 βήματα, που σήμερα υποδεικνύονται και εφαρμόζονται και στην αναλυτική μέθοδο των ονείρων, με στόχο την ενδοσκόπηση (κατά το «ένδον σκάπτε» του Ηρακλείτου) και των προβλημάτων, που κάθε φοράν αναδύονται από τον υποσυνείδησιακό του χώρο, (σύμφωνα και με τους εμπνευσμένους στίχους του Κ. Παλαμά:
«κι έσκυψα προς την ψυχή μου,
σα στην άκρη πηγαδιού,
κι έκραξα προς την ψυχή μου
με το κράξιμο του νου
κι από το πηγάδι το βαθύ
σαν από ταξίδια, ξένη,
προς εμένα ανεβασμένη
ξαναγύρισε η φωνή».
Η συγκεκριμένη αυτή εσωτερική διεργασία βεβαίως οδηγεί όχι μόνον στην εσωτερική διερεύνηση, αλλά και στην ανακάλυψη από τον ίδιο των δυνατοτήτων του και των νέων πεδίων που διανοίγονται εμπρός του προς κατάκτηση. Με αυτήν την μέθοδο είναι βέβαιο ότι θα ιχνηλατήσει τα διαδοχικά βήματα των άθλων του ήρωα-ημιθέου Ηρακλή, που είναι αποτυπωμένα στον Ουρανό και μαγνητικά καλούν τον καθένα μας να τα επαναλάβει προς όφελός του και για το καλό όλης της ανθρωπότητας.
Παρασκευή 5 Σεπτεμβρίου 2008
Οι 50 χρονιές που σημάδεψαν την ιστορία κατά τον Ρίτσαρντ Όβερι
Το να ξεχωρίσει κανείς 50 ημερομηνίες από την παγκόσμια ιστορία είναι μια δύσκολη αποστολή. Είναι απίθανο δύο άνθρωποι να διαλέξουν τις ίδιες. Οποιοσδήποτε κατάλογος προκαλεί την αντίδραση, «γιατί αφήνεις απ΄ έξω αυτή; Γιατί επιλέγεις την άλλη;»
Ο βρετανός ιστορικός Ρίτσαρντ ΄Οβερι, διευθυντής της Πλήρους Ιστορίας του Κόσμου της εφημερίδας The Times έκανε μία επιλογή την οποία αναδημοσιεύουν Τα Νέα .
΄Οπως εξηγεί΄, το ζήτημα της γεωγραφίας σημαίνει ότι πρέπει να μείνουν απ΄ έξω σημαντικές ημερομηνίες από την ιστορία της Ευρώπης για να μείνει χώρος για ημερομηνίες από την αρχαία Κίνα, τη Μέση Ανατολή ή την Αμερική. Η ανθρώπινη ιστορία είναι μεγάλη και περίπλοκη, όμως η ανθρώπινη κοινωνία λειτούργησε τα 5.000 προηγούμενα χρόνια χάρη σε μερικές σημαντικές εφευρέσεις και ανακαλύψεις. Γι΄ αυτό περιελήφθησαν ο τροχός, το άροτρο, το ιστίο και το φορητό ρολόι.Συνεκτικός κρίκος των ανθρώπινων κοινωνιών είναι η θρησκεία, γι΄ αυτό περιελήφθησαν οι ιδρυτές των μεγάλων θρησκειών. Τα πολιτικά γεγονότα σπάνια είναι σημαντικά, όμως σε μερικές περιπτώσεις διαμορφώνουν καθοριστικά το μέλλον κι αυτός είναι ο λόγος που περιελήφθη η ενοποίηση της αρχαίας Κίνας. Αν οι Πέρσες είχαν νικήσει τους αρχαίους Έλληνες ή οι Καρχηδόνιοι τους Ρωμαίους, ο κλασικός κόσμος θα ήταν πολύ διαφορετικός. Η άνοδος και η πτώση του κομμουνισμού στον 20ό αιώνα επηρέασε τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων.Τέλος η ευφυΐα και η εφευρετικότητα του ανθρώπου διαμόρφωσαν τον τρόπο που σκεπτόμαστε τον κόσμο. Η Φυσική του Νεύτωνα, η Βιολογία του Δαρβίνου και τα έργα του Σαίξπηρ άλλαξαν τον κόσμο.
Ιδού οι πενήντα επιλογές που κατά τον Ρίτσαρντ ΄Οβερι σημάδεψαν την Ιστορία:
1/ Περίπου 3500 π.Χ. Ο τροχός και το αλέτρι εφευρίσκονται στη Μεσοποταμία· στην Αίγυπτο επινοείται το ιστίο: τρεις ανακαλύψεις θεμελιώδεις για το εμπόριο, τη γεωργία και την εξερεύνηση
2/ π. 3200 π.Χ. Η γραφή επινοείται στη Μεσοποταμία: το μέσο για την καταγραφή και την κατανόηση της Ιστορίας
3/π. 3000 π.Χ. Οι πρώτες πόλεις ιδρύονται στη Σουμερία (σημερινό Ιράκ): η καταγωγή των σύγχρονων κοινωνικών και διοικητικών δομών
4 /π. 1600 π.Χ. Επινοείται το αλφάβητο: το ουσιώδες μέσο καταγραφής περίπλοκων εννοιών και διάδοσης πολιτισμού
5 /π. 1600 π.Χ. Αρχή του ελληνικού πολιτισμού: ουσιώδης για τη δυτική κληρονομιά και τις ρίζες των μαθηματικών, της φιλοσοφίας, της πολιτικής σκέψης και της ιατρικής
6/ 753 π.Χ. Ίδρυση της Ρώμης: η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία είναι ένας πυλώνας της σύγχρονης εποχής, παραγωγός ιδεών στη Δικαιοσύνη, τον νόμο, τη μηχανική και τον πόλεμο
7 /π. 670 π.Χ. Επινοείται η σιδηρουργία: κλειδί για περαιτέρω τεχνικές, οικονομικές και στρατιωτικές εξελίξεις
8 /π. 551 π.Χ. Γέννηση του Κομφούκιου, ιδρυτή ενός από τα μείζονα φιλοσοφικά συστήματα του κόσμου
9 /490 π.Χ. Μάχη του Μαραθώνα: οι Έλληνες απωθούν την περσική εισβολή διασφαλίζοντας την επιβίωση του ελληνικού πολιτισμού και της επιστήμης
10/ 486 π.Χ. Γέννηση του Βούδα, ιδρυτή μιας από τις μείζονες θρησκείες
11/ 327 π.Χ. Η αυτοκρατορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου φτάνει στην Ινδία: το πρώτο δείγμα της μακράς και συχνά βίαιης σχέσης ανάμεσα στην Ευρώπη και την Ασία
12/ 202 π.Χ. Ο Αννίβας ηττάται από τη Ρώμη: νίκη ουσιώδης για την εξασφάλιση της επιβίωσης και της επέκτασης του ρωμαϊκού πολιτισμού
13/ 27 π.Χ. Ίδρυση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας: η αρχή της κλασικής περιόδου της ρωμαϊκής κυριαρχίας στην Ευρώπη και τη Μεσόγειο
14/ π. 5 π.Χ. Γέννηση του Ιησού Χριστού, ιδρυτή του Χριστιανισμού. Η ακριβής ημερομηνία αμφισβητείται
15/ 105 μ.Χ. Πρώτη χρήση του χαρτιού: αντικαθιστά την πέτρα, την πλάκα, τον πάπυρο και την περγαμηνή ως φτηνότερο και βολικότερο μέσο
16/ 280 μ.Χ. Η ενοποίηση της Κίνας υπό τη δυναστεία Τσιν δημιουργεί την πολιτική μορφή της σύγχρονης Κίνας
17/ 312 μ.Χ. Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος της Ρώμης ασπάζεται τον Χριστιανισμό: καθίσταται δυνατή η διάδοση της χριστιανικής θρησκείας στην Ευρώπη
18/ 476 μ.Χ. Η πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στη Δύση τερματίζει 800 χρόνια ρωμαϊκής ηγεμονίας. Αρχίζει η δημιουργία της σύγχρονης Ευρώπης
19/ π. 570 μ.Χ. Γέννηση του Μωάμεθ, ιδρυτή μιας από τις μεγάλες θρησκείες του κόσμου
20/ π. 730 μ.Χ. Η τυπογραφία εφευρίσκεται στην Κίνα: ένα ουσιώδες βήμα στη μαζική επικοινωνία/ διοίκηση/ πολιτιστική διασπορά
21/ 800 μ.Χ. Ο Καρλομάγνος στέφεται αυτοκράτορας της νέας Δυτικής Αυτοκρατορίας. Σηματοδοτεί την έναρξη της επανένωσης της Ευρώπη
ς22/ 1054 Σχίσμα ανάμεσα στην Ελληνική και τη Λατινική Εκκλησία. Η Χριστιανοσύνη διχάζεται για πάντα
23/ 1088 Ιδρύεται το πρώτο πανεπιστήμιο στην Μπολόνια της Ιταλίας: η αρχή μια σύγχρονης αντίληψης για τις ανώτερες σπουδές και την γνώση
24/ 1206 Ο Τζένγκις Χαν αρχίζει την κατάκτηση της Ασίας. Επιδρά σημαντικά στην ανάπτυξη της Ασίας και τη μετακίνηση πληθυσμών
25/ 1215 Η Μάγκνα Κάρτα υπογράφεται από τον Βασιλέα Ιωάννη της Αγγλίας: απ΄ αυτή πηγάζει η σύγχρονη αντίληψη της κυριαρχίας του συντάγματος
26/ 1453 Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς
27/ 1455 Τυπώνεται το πρώτο βιβλίο με κινητούς χαρακτήρες: η επανάσταση του Ιωάννη Γουτεμβέργιου στην τεχνολογία της τυπογραφίας καθιστά δυνατή τη μαζική παραγωγή βιβλίων
28/ 1492 Ο Χριστόφορος Κολόμβος ανακαλύπτει τον Νέο Κόσμο και φέρνει την Αμερική στο παγκόσμιο εμπορικό/πολιτιστικό σύστημα
29/ 1509 Επινοείται το φορητό ρολόι: ουσιώδες στη σύγχρονη οικονομία και διοίκηση, εισάγει την έννοια της τακτικής χρονομέτρησης
30/ 1517 Ο Μαρτίνος Λούθηρος κηρύσσει τη Μεταρρύθμιση. Αρχή του Προτεσταντικού Χριστιανισμού και της ιδέας του θρησκευτικού ατομικισμού
31/ 1519 Ο Κορτές αρχίζει την κατάκτηση της Νότιας Αμερικής, η οποία εντάσσεται στο ευρύτερο παγκόσμιο οικονομικό και πολιτικό σύστημα
32/ 1564 Γεννιέται ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ: τα θεατρικά έργα του περιέχουν θεμελιώδεις δηλώσεις για την ανθρώπινη συνθήκη
33/ 1651 Εκδίδεται ο «Λεβιάθαν» του Τόμας Χομπς: πηγή της σύγχρονης ιδέας της πολιτικής κοινωνίας, της ισονομίας και του εγωιστικού ατομικισμού
34/ 1687 Ο Ισαάκ Νεύτων εκδίδει το Ρrincipia Μathematica που θεμελίωσε τη σύγχρονη φυσική επιστήμη
35/ 1776 Η αμερικανική Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας καθορίζει την πολιτική εξέλιξη του Νέου Κόσμου και την άνοδο της αμερικανικής δύναμης
36/ 1789 Η Γαλλική Επανάσταση κάνει τομή στην παράδοση της μοναρχίας· καθιερώνονται τα «δικαιώματα του Ανθρώπου»
37/ 1815 Μάχη του Βατερλώ: τερματίζεται η Ναπολεόντεια Αυτοκρατορία και μαζί της η φιλοδοξία του Ναπολέοντα για κυριαρχία στην Ευρώπη
38/ 1825 Κατασκευάζεται η ατμομηχανή Rocket, σηματοδοτώντας την αρχή της σιδηροδρομικής εποχής των φτηνών και γρήγορων χερσαίων μεταφορών
39/ 1859 Εκδίδεται το βιβλίο του Δαρβίνου «Περί της Καταγωγής των Ειδών». Η εξελικτική θεωρία του μεταμορφώνει τον τρόπο που βλέπουμε τον Άνθρωπο και το περιβάλλον του, καθώς και την πίστη στον Θεό
40/ 1885 Ο Μπεντς κατασκευάζει το πρώτο αυτοκίνητο που κινείται με βενζίνη ξεκινώντας την πιο βαθιά τεχνική και κοινωνική σύγχρονη επανάσταση
41/ 1893 Η Νέα Ζηλανδία υιοθετεί την ψήφο των γυναικών. Οι γυναίκες κερδίζουν την αρχή της πολιτικής ισότητας
42/ 1905 Δημοσιεύεται η θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν. Μεταμορφώνει τη φύση της σύγχρονης γνώσης της Φυσικής
43/ 1917 Η Ρωσική Επανάσταση δημιουργεί το πρώτο επιτυχημένο επαναστατικό κράτος
44/ 1918 Τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι αυτοκρατορίες των Αψβούργων και των Οθωμανών καταρρέουν· χαράσσονται εκ νέου οι χάρτες της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής
45/ 1939 Ξεσπά ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: 50 εκατ. άνθρωποι πεθαίνουν σ΄ όλο τον κόσμο από το 1939 ώς το 1945 στη μεγαλύτερη και πιο αιματηρή σύγκρουση στον κόσμο, με την οποία τερματίζεται η μακροχρόνια εποχή των ιμπεριαλισμών
46/ 1945 Τέλος του Β΄ Παγκοσμίου· η έκρηξη της πρώτης ατομικής βόμβας δείχνει πως η ανθρωπότητα έχει αναπτύξει τα μέσα για να αυτοκαταστραφεί
47/ 1949 Ιδρύεται η κομμουνιστική Κίνα: η Κίνα δημιουργείται ως ενιαία εδαφική μονάδα με κοινή διοίκηση και εκσυγχρονισμένη οικονομία
48/ 1959 Επινοείται το μικροκύκλωμα (τσιπ) από πυρίτιο. Είναι η μείζων τεχνική επινόηση του περασμένου αιώνα, που κατέστησε δυνατή την εποχή των ηλεκτρονικών υπολογιστών
49/ 1960 Το πρώτο αντισυλληπτικό χάπι γίνεται διαθέσιμο για τις γυναίκες, οι οποίες μπορούν πλέον να κάνουν τις δικές τους βιολογικές επιλογές όσον αφορά την αναπαραγωγή
50/ 1989-90 Καταρρέουν τα κομμουνιστικά καθεστώτα στην Ευρώπη: σηματοδοτείται το τέλος του μακροχρόνιου κομμουνιστικού πειράματος· ο ασιατικός κομμουνισμός αλλάζει επίσης.
Ο βρετανός ιστορικός Ρίτσαρντ ΄Οβερι, διευθυντής της Πλήρους Ιστορίας του Κόσμου της εφημερίδας The Times έκανε μία επιλογή την οποία αναδημοσιεύουν Τα Νέα .
΄Οπως εξηγεί΄, το ζήτημα της γεωγραφίας σημαίνει ότι πρέπει να μείνουν απ΄ έξω σημαντικές ημερομηνίες από την ιστορία της Ευρώπης για να μείνει χώρος για ημερομηνίες από την αρχαία Κίνα, τη Μέση Ανατολή ή την Αμερική. Η ανθρώπινη ιστορία είναι μεγάλη και περίπλοκη, όμως η ανθρώπινη κοινωνία λειτούργησε τα 5.000 προηγούμενα χρόνια χάρη σε μερικές σημαντικές εφευρέσεις και ανακαλύψεις. Γι΄ αυτό περιελήφθησαν ο τροχός, το άροτρο, το ιστίο και το φορητό ρολόι.Συνεκτικός κρίκος των ανθρώπινων κοινωνιών είναι η θρησκεία, γι΄ αυτό περιελήφθησαν οι ιδρυτές των μεγάλων θρησκειών. Τα πολιτικά γεγονότα σπάνια είναι σημαντικά, όμως σε μερικές περιπτώσεις διαμορφώνουν καθοριστικά το μέλλον κι αυτός είναι ο λόγος που περιελήφθη η ενοποίηση της αρχαίας Κίνας. Αν οι Πέρσες είχαν νικήσει τους αρχαίους Έλληνες ή οι Καρχηδόνιοι τους Ρωμαίους, ο κλασικός κόσμος θα ήταν πολύ διαφορετικός. Η άνοδος και η πτώση του κομμουνισμού στον 20ό αιώνα επηρέασε τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων.Τέλος η ευφυΐα και η εφευρετικότητα του ανθρώπου διαμόρφωσαν τον τρόπο που σκεπτόμαστε τον κόσμο. Η Φυσική του Νεύτωνα, η Βιολογία του Δαρβίνου και τα έργα του Σαίξπηρ άλλαξαν τον κόσμο.
Ιδού οι πενήντα επιλογές που κατά τον Ρίτσαρντ ΄Οβερι σημάδεψαν την Ιστορία:
1/ Περίπου 3500 π.Χ. Ο τροχός και το αλέτρι εφευρίσκονται στη Μεσοποταμία· στην Αίγυπτο επινοείται το ιστίο: τρεις ανακαλύψεις θεμελιώδεις για το εμπόριο, τη γεωργία και την εξερεύνηση
2/ π. 3200 π.Χ. Η γραφή επινοείται στη Μεσοποταμία: το μέσο για την καταγραφή και την κατανόηση της Ιστορίας
3/π. 3000 π.Χ. Οι πρώτες πόλεις ιδρύονται στη Σουμερία (σημερινό Ιράκ): η καταγωγή των σύγχρονων κοινωνικών και διοικητικών δομών
4 /π. 1600 π.Χ. Επινοείται το αλφάβητο: το ουσιώδες μέσο καταγραφής περίπλοκων εννοιών και διάδοσης πολιτισμού
5 /π. 1600 π.Χ. Αρχή του ελληνικού πολιτισμού: ουσιώδης για τη δυτική κληρονομιά και τις ρίζες των μαθηματικών, της φιλοσοφίας, της πολιτικής σκέψης και της ιατρικής
6/ 753 π.Χ. Ίδρυση της Ρώμης: η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία είναι ένας πυλώνας της σύγχρονης εποχής, παραγωγός ιδεών στη Δικαιοσύνη, τον νόμο, τη μηχανική και τον πόλεμο
7 /π. 670 π.Χ. Επινοείται η σιδηρουργία: κλειδί για περαιτέρω τεχνικές, οικονομικές και στρατιωτικές εξελίξεις
8 /π. 551 π.Χ. Γέννηση του Κομφούκιου, ιδρυτή ενός από τα μείζονα φιλοσοφικά συστήματα του κόσμου
9 /490 π.Χ. Μάχη του Μαραθώνα: οι Έλληνες απωθούν την περσική εισβολή διασφαλίζοντας την επιβίωση του ελληνικού πολιτισμού και της επιστήμης
10/ 486 π.Χ. Γέννηση του Βούδα, ιδρυτή μιας από τις μείζονες θρησκείες
11/ 327 π.Χ. Η αυτοκρατορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου φτάνει στην Ινδία: το πρώτο δείγμα της μακράς και συχνά βίαιης σχέσης ανάμεσα στην Ευρώπη και την Ασία
12/ 202 π.Χ. Ο Αννίβας ηττάται από τη Ρώμη: νίκη ουσιώδης για την εξασφάλιση της επιβίωσης και της επέκτασης του ρωμαϊκού πολιτισμού
13/ 27 π.Χ. Ίδρυση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας: η αρχή της κλασικής περιόδου της ρωμαϊκής κυριαρχίας στην Ευρώπη και τη Μεσόγειο
14/ π. 5 π.Χ. Γέννηση του Ιησού Χριστού, ιδρυτή του Χριστιανισμού. Η ακριβής ημερομηνία αμφισβητείται
15/ 105 μ.Χ. Πρώτη χρήση του χαρτιού: αντικαθιστά την πέτρα, την πλάκα, τον πάπυρο και την περγαμηνή ως φτηνότερο και βολικότερο μέσο
16/ 280 μ.Χ. Η ενοποίηση της Κίνας υπό τη δυναστεία Τσιν δημιουργεί την πολιτική μορφή της σύγχρονης Κίνας
17/ 312 μ.Χ. Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος της Ρώμης ασπάζεται τον Χριστιανισμό: καθίσταται δυνατή η διάδοση της χριστιανικής θρησκείας στην Ευρώπη
18/ 476 μ.Χ. Η πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στη Δύση τερματίζει 800 χρόνια ρωμαϊκής ηγεμονίας. Αρχίζει η δημιουργία της σύγχρονης Ευρώπης
19/ π. 570 μ.Χ. Γέννηση του Μωάμεθ, ιδρυτή μιας από τις μεγάλες θρησκείες του κόσμου
20/ π. 730 μ.Χ. Η τυπογραφία εφευρίσκεται στην Κίνα: ένα ουσιώδες βήμα στη μαζική επικοινωνία/ διοίκηση/ πολιτιστική διασπορά
21/ 800 μ.Χ. Ο Καρλομάγνος στέφεται αυτοκράτορας της νέας Δυτικής Αυτοκρατορίας. Σηματοδοτεί την έναρξη της επανένωσης της Ευρώπη
ς22/ 1054 Σχίσμα ανάμεσα στην Ελληνική και τη Λατινική Εκκλησία. Η Χριστιανοσύνη διχάζεται για πάντα
23/ 1088 Ιδρύεται το πρώτο πανεπιστήμιο στην Μπολόνια της Ιταλίας: η αρχή μια σύγχρονης αντίληψης για τις ανώτερες σπουδές και την γνώση
24/ 1206 Ο Τζένγκις Χαν αρχίζει την κατάκτηση της Ασίας. Επιδρά σημαντικά στην ανάπτυξη της Ασίας και τη μετακίνηση πληθυσμών
25/ 1215 Η Μάγκνα Κάρτα υπογράφεται από τον Βασιλέα Ιωάννη της Αγγλίας: απ΄ αυτή πηγάζει η σύγχρονη αντίληψη της κυριαρχίας του συντάγματος
26/ 1453 Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς
27/ 1455 Τυπώνεται το πρώτο βιβλίο με κινητούς χαρακτήρες: η επανάσταση του Ιωάννη Γουτεμβέργιου στην τεχνολογία της τυπογραφίας καθιστά δυνατή τη μαζική παραγωγή βιβλίων
28/ 1492 Ο Χριστόφορος Κολόμβος ανακαλύπτει τον Νέο Κόσμο και φέρνει την Αμερική στο παγκόσμιο εμπορικό/πολιτιστικό σύστημα
29/ 1509 Επινοείται το φορητό ρολόι: ουσιώδες στη σύγχρονη οικονομία και διοίκηση, εισάγει την έννοια της τακτικής χρονομέτρησης
30/ 1517 Ο Μαρτίνος Λούθηρος κηρύσσει τη Μεταρρύθμιση. Αρχή του Προτεσταντικού Χριστιανισμού και της ιδέας του θρησκευτικού ατομικισμού
31/ 1519 Ο Κορτές αρχίζει την κατάκτηση της Νότιας Αμερικής, η οποία εντάσσεται στο ευρύτερο παγκόσμιο οικονομικό και πολιτικό σύστημα
32/ 1564 Γεννιέται ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ: τα θεατρικά έργα του περιέχουν θεμελιώδεις δηλώσεις για την ανθρώπινη συνθήκη
33/ 1651 Εκδίδεται ο «Λεβιάθαν» του Τόμας Χομπς: πηγή της σύγχρονης ιδέας της πολιτικής κοινωνίας, της ισονομίας και του εγωιστικού ατομικισμού
34/ 1687 Ο Ισαάκ Νεύτων εκδίδει το Ρrincipia Μathematica που θεμελίωσε τη σύγχρονη φυσική επιστήμη
35/ 1776 Η αμερικανική Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας καθορίζει την πολιτική εξέλιξη του Νέου Κόσμου και την άνοδο της αμερικανικής δύναμης
36/ 1789 Η Γαλλική Επανάσταση κάνει τομή στην παράδοση της μοναρχίας· καθιερώνονται τα «δικαιώματα του Ανθρώπου»
37/ 1815 Μάχη του Βατερλώ: τερματίζεται η Ναπολεόντεια Αυτοκρατορία και μαζί της η φιλοδοξία του Ναπολέοντα για κυριαρχία στην Ευρώπη
38/ 1825 Κατασκευάζεται η ατμομηχανή Rocket, σηματοδοτώντας την αρχή της σιδηροδρομικής εποχής των φτηνών και γρήγορων χερσαίων μεταφορών
39/ 1859 Εκδίδεται το βιβλίο του Δαρβίνου «Περί της Καταγωγής των Ειδών». Η εξελικτική θεωρία του μεταμορφώνει τον τρόπο που βλέπουμε τον Άνθρωπο και το περιβάλλον του, καθώς και την πίστη στον Θεό
40/ 1885 Ο Μπεντς κατασκευάζει το πρώτο αυτοκίνητο που κινείται με βενζίνη ξεκινώντας την πιο βαθιά τεχνική και κοινωνική σύγχρονη επανάσταση
41/ 1893 Η Νέα Ζηλανδία υιοθετεί την ψήφο των γυναικών. Οι γυναίκες κερδίζουν την αρχή της πολιτικής ισότητας
42/ 1905 Δημοσιεύεται η θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν. Μεταμορφώνει τη φύση της σύγχρονης γνώσης της Φυσικής
43/ 1917 Η Ρωσική Επανάσταση δημιουργεί το πρώτο επιτυχημένο επαναστατικό κράτος
44/ 1918 Τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι αυτοκρατορίες των Αψβούργων και των Οθωμανών καταρρέουν· χαράσσονται εκ νέου οι χάρτες της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής
45/ 1939 Ξεσπά ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: 50 εκατ. άνθρωποι πεθαίνουν σ΄ όλο τον κόσμο από το 1939 ώς το 1945 στη μεγαλύτερη και πιο αιματηρή σύγκρουση στον κόσμο, με την οποία τερματίζεται η μακροχρόνια εποχή των ιμπεριαλισμών
46/ 1945 Τέλος του Β΄ Παγκοσμίου· η έκρηξη της πρώτης ατομικής βόμβας δείχνει πως η ανθρωπότητα έχει αναπτύξει τα μέσα για να αυτοκαταστραφεί
47/ 1949 Ιδρύεται η κομμουνιστική Κίνα: η Κίνα δημιουργείται ως ενιαία εδαφική μονάδα με κοινή διοίκηση και εκσυγχρονισμένη οικονομία
48/ 1959 Επινοείται το μικροκύκλωμα (τσιπ) από πυρίτιο. Είναι η μείζων τεχνική επινόηση του περασμένου αιώνα, που κατέστησε δυνατή την εποχή των ηλεκτρονικών υπολογιστών
49/ 1960 Το πρώτο αντισυλληπτικό χάπι γίνεται διαθέσιμο για τις γυναίκες, οι οποίες μπορούν πλέον να κάνουν τις δικές τους βιολογικές επιλογές όσον αφορά την αναπαραγωγή
50/ 1989-90 Καταρρέουν τα κομμουνιστικά καθεστώτα στην Ευρώπη: σηματοδοτείται το τέλος του μακροχρόνιου κομμουνιστικού πειράματος· ο ασιατικός κομμουνισμός αλλάζει επίσης.
Τετάρτη 3 Σεπτεμβρίου 2008
Ψηλά τακούνια
Όταν εφευρέθηκαν τα ψηλά τακούνια στη Γαλλία το 1590, φορέθηκαν από άντρες που ήθελαν να δηλώσουν την κυριαρχία τους επί άλλων αντρών.Σύντομα, οι άντρες κατάλαβαν ότι πέφτοντας κάθε τρεις και λίγο, μόνο κυρίαρχοι δεν ήταν.Έτσι, τα ψηλά τακουνιά τα έδωσαν στις γυναίκες και μετον καιρό αυτά έγιναν σύμβολα σεξουαλικής υποταγής. Οι γυναίκες της ανώτερης τάξης τα φορούσαν για να δηλώσουν ότι ήταν πολύ πλούσιες και δεν χρειαζόταν να τρέχουν.Στη Γαλλική Επανάσταση, οι γυναίκες σταμάτησαν να φοράνε ψηλά τακούνια, γιατί τα θεωρούσαν ενδυμασία της ελίτ. Οι μπαλαρίνες, σε μια αντεπαναστατική χειρονομία, άρχισαν να χορεύουν στις μύτες των ποδιών, σαν να φορούσαν δηλαδή ψηλά τακούνια.
Τρίτη 2 Σεπτεμβρίου 2008
Φθινόπωρο
Η λέξη προέρχεται από το ρήμα φθίνω και το ουσιαστικό οπώρα, επειδή αυτή την εποχή του έτους λιγοστεύουν τα οπωρικά (οι εδώδιμοι καρποί του δέντρου, τα φρούτα).
Είναι μία από τις τέσσερις εποχές της εύκρατης ζώνης, η ενδιάμεση ανάμεσα στο καλοκαίρι και τον χειμώνα. Ξεκινά στο Βόρειο ημισφαίριο κατά την φθινοπωρινή ισημερία, στις 21 Σεπτεμβρίου και στις 21 Μαρτίου στο Νότιο ημισφαίριο. Αντίστοιχα στο Βόρειο τελειώνει στο χειμερινό ηλιοστάσιο στις 21 Δεκεμβρίου και στις 21 Ιουνίου στο Νότιο. Ωστόσο, για τη μετεωρολογία οι μήνες Σεπτέμβριος, Οκτώβριος και Νοέμβριος στο βόρειο ημισφαίριο και Μάρτιος, Απρίλιος, Μάιος στο νότιο ημισφαίριο απαρτίζουν συμβατικά την εποχή του Φθινοπώρου. Εξαίρεση σε αυτού του είδους τη διαίρεση αποτελεί το Κελτικό ημερολόγιο που ακολουθεί τον Κελτικό ημερολογιακό κύκλο και θεωρεί ως μήνες του Φθινοπώρου τον Αύγουστο, τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο.
Στην εύκρατη ζώνη το φθινόπωρο είναι η εποχή της συγκομιδής. Τα φυλλοβόλα δένδρα χάνουν το φύλλωμά τους, τα χρώματα στη φύση είναι διαφορετικά και ξεκινούν οι πρώτες βροχές, που προετοιμάζουν το έδαφος μεταφέροντας βαθύτερα τα άλατα, μεταλλικά στοιχεία και τις θρεπτικές ουσίες για την επερχόμενη σπορά. Τα φύλλα των φυλλοβόλων δέντρων, ενεργοποιώντας ένα δικό τους αμυντικό μηχανισμό, όταν ωριμάζουν μπορούν και διασπούν τις χρωστικές ουσίες που έχουν παράγει -ανάμεσά τους και την χλωροφύλλη και τις απορροφούν πίσω στο κοτσάνι για άλλες χρήσεις. Όταν το πράσινο χρώμα της χλωροφύλλης εξαφανίζεται, τότε αποκαλύπτονται τα υπόλοιπα χρώματα, αυτά που συνήθως αποκαλούνται "φθινοπωρινά".
Ο Σεπτέμβριος είναι ο ένατος μήνας του Γρηγοριανού ημερολογίου με διάρκεια 30 ημερών. Η λατινική ονομασία του, September , προέρχεται από το septem =επτά, καθώς ήταν ο έβδομος μήνας του αρχαίου δεκάμηνου ρωμαϊκού ημερολογίου.
Στις αρχές του 4 ου αιώνα μ.Χ. καθιερώθηκε στην Κωνσταντινούπολη ως αρχή του εκκλησιαστικού έτους, η 1 η Σεπτεμβρίου, που συνέπιπτε με την αρχή της Ινδίκτου.
Είναι ο μήνας της φθινοπωρινής ισημερίας (22 Σεπτ.) μιας, από αστρονομική άποψη, λογικής αφετηρίας του έτους. Έχει διάφορες ονομασίες, όπως ορτυκολόγος, λόγω του περάσματος των αποδημητικών ορτυκιών, τρυγομηνάς ή τρυγητής, λόγω του τρύγου, η πιο διαδεδομένη από τις ονομασίες του στο λαϊκό καλαντάρι και βέβαια Σταυριάτης από τη μεγάλη γιορτή του Σταυρού (14 Σεπτ.).
Ο Οκτώβριος είναι ο δέκατος μήνας του Γρηγοριανού ημερολογίου, με διάρκεια 31 ημερών. Η ονομασία του προέρχεται από τη λατινική λέξη octo =οκτώ, ως όγδοος μήνας του ρωμαϊκού δεκάμηνου ημερολογίου.
Ο Οκτώβριος, καρδιά του φθινοπώρου, συχνά αναφέρεται από το λαό ως Αϊ Δημήτρης, ή Αϊ-Δημητριάτης, από τη μεγάλη γιορτή του Αγίου Δημητρίου στις 26 του μήνα, που θεωρείται και ορόσημο του χειμώνα. Για τις πολλές βροχές που χαρίζει στους γεωργούς, ονομάζεται σε πολλά μέρη και Βροχάρης. Μήνας όμως της σποράς, λέγεται και Σποριάτης.
Ο Νοέμβριος είναι ο ενδέκατος μήνας του Γρηγοριανού ημερολογίου, με διάρκεια 30 ημερών. Η ονομασία του προέρχεται από τη λατινική λέξη novem =εννιά, ως ένατος μήνας του ρωμαϊκού δεκάμηνου ημερολογίου.
Κείμενα αφιερωμένα στο φθινόπωρο, (διατήρησα την ορθογραφία τους).
Γρηγόρης Ξενόπουλος: Φθινόπωρο. Διάπλασις των παίδων, 1920
Ο ουρανός σήμερα είναι ασυννέφιαστος, ολογάλανος και ο ήλιος λάμπει και θερμαίνει σαν καλοκαιριάτικος. Κοιτάζοντας έξω από το ανοιχτό παράθυρο, θα μπορούσα να γελαστώ και να νομίσω, πως ο ημεροδείκτης τρελάθηκε. Μα οι φωνές, που ακούω από το δρόμο, με πείθουν πάλι, πως είναι Οκτώβρης.
Ένας από δω φωνάζει:
-Κάστανα! Κάστανα ζεστά!
Κι άλλος από εκεί:
-Κούμαρα! Κούμαρα!
Έπειτα είναι η μυρωδιά του σπιτιού. Σήμερα μυρίζει ναφθαλίνη. Καταλαβαίνετε γιατί: έχουν βγη από τα μπαούλα τα χειμωνιάτικα ρούχα κι είναι απλωμένα εδώ κι εκεί να ξεζαρώσουν και να ξεμυρίσουν: Χοντρά κοστούμια, βαριά επανωφόρια, φανέλλες, χαλιά, μπερντέδες - η πανοπλία, που θα φορέσουν οι άνθρωποι στο σπίτι, για να πολεμήσουν με τον άγριο χειμώνα που έφτασε.
Όχι ο ημεροδείκτης μου ο καημένος δεν τρελάθηκε. Μόνο ο ουρανός σήμερα έχει τις ιδιοτροπίες του. Και αντί να φορή κι αυτός ή να ετοιμάζη τα χειμωνιάτικά του, τα φθινοπωρινά του τουλάχιστο, παρουσιάζεται ψιλοντυμένος με τα γαλάζια του.
Μα αλήθεια τόση τρέλα έχει σήμερα ο ουρανός; Πώς τον αφήνει ο γεροχειμώνας, πώς δεν του θυμίζει, πως θα κρυώσει με τα λινά;
Βγαίνω στο παράθυρο, για να ιδώ καλύτερα. Α. όχι! Ό,τι γίνεται στο σπίτι, γίνεται και στον ουρανό; Σύννεφα ατμοί, ομίχλες, να τα απλωμένα εκεί κάτω στους μακρινούς ορίζοντες. Λες πως ότι βγήκαν κι αυτά από τα ουράνια μπαούλα και κρεμάστηκαν στις άκρες, για να ξεζαρώσουν και να ξεμυρίσουν από τη ναφθαλίνη. Κι αύριο μεθαύριο ο ουρανός, θέλοντας και μη, θα τα φορέση και το γαλάζιο του φόρεμα θα σκεπαστή κι ο λαμπρός ήλιος θα κρυφτή.
Ωστόσο το θέαμα είναι ωραίο. Κανείς δεν μπορεί ν' αρνηθή, πως η φθινοπωριάτικη φύση παρουσιάζει ένα σωρό ομορφιές. Το φως κάνει χίλια τρελοπαίχνιδα μ' εκείνα τα μακρινά σύννεφα, τους ατμούς, τις ομίχλες. Τα χρωματίζει με τρόπο, που θα 'φερνε σ' απελπισία οιοδήποτε ζωγράφο.
Και τα βουνά ολόγυρα, τι ζωηρά χρώματα που παίρνουν; Και τα δέντρα με τα κίτρινα ή κοκκινωπά φύλλα πόσο αλλιώτικα φαίνονται! Και η χλόη ακόμη η πράσινη, με πόσα χρυσάφια έχει στολιστή! Και το χώμα, το σχεδόν άσπρο χώμα του καλοκαιριού, πως έγινε βαθύτερο, ζωηρότερο! Κι όλο το τοπίο, πόλη μαζί και εξοχή, πώς φαίνεται σαν καθαρισμένο, σαν ξανανιωμένο! Γιατί και το φθινόπωρο για μια στιγμή παρουσιάζει το ξανάνιωμα της ανοίξεως. Με τη διαφορά, πως αυτό είναι σταθερό, ενώ εκείνο, το φθινοπώρου, είναι απατηλό, ψεύτικο.
Το φθινόπωρο είναι λιγάκι ύπουλο. Προσποιείται το καλοκαίρι, αλλά στο βάθος είναι πάντα χειμώνας. Ιδιοτροπίες σαν τις σημερινές τα' ουρανού, που βγήκε με τα λινά του, είναι πολύ επικίνδυνες.
Εφημερίς Πρωϊα Στράτης Μυριβήλης: Φθινόπωρο.
Σήμερα, έκαμα μια συγκινητικήν ανακάλυψι. Βρήκα τα πρώτα κυκλάμινα. Και δεν ήταν, να πης, λίγα. Έγιναν ένα σωστό μάτσο. Τάβαλα μέσα σ' ένα κόκκινο μικρό κανάτι και τάχω κοντά μου. Είναι το ευγενικό αγριολούλουδο του φθινοπώρου. Τα βρήκα ξαφνικά, ψάχνοντας μέσα σε μια λαγκαδιά για καρύδια. Σαν ωριμάσουν τα καρύδια, ανοίγει από μοναχό του το πράσινο καρυδότσουφλο. Σκάει σταυρωτά και πέφτει από ψηλά το καρύδι, σαν μέσα από τη χοντρή φασκιά ενός κάλυκα. Κι έτσι, που η λαγκαδιά είναι γιομάτη μέντες και φτέρη και φύλλα πεσμένα, που σαπίζουν πάνω στο χώμα, τα καρύδια κρύβονται και ψάχνεις να τα βρης.
Σε μια απόμερη γωνίτσα, κάτω από μια τούφα πουρναρόκλαδα, τα βρήκα, μια μεγάλη παρέα κυκλάμινα. Τα πρώτα φετεινά μας κυκλάμινα. Η φρέσκη μοσκοβολιά τους είναι απ' τα πιο ακριβά χαρίσματα τούτης της εποχής. Εδώ στη Συκαμινιά, τα κυκλάμινα τα λένε ακόμα «καντινούλες», που θα πει χανουμάκια. Έτσι τα παρωμοίασαν οι κάτοικοι του χωριού, γιατί τους θυμίζουν τις χανουμίτσες, που αντάμωναν τα παλιά τα χρόνια στα σοκάκια του χωριού και τις έβλεπαν να σταματούν μονομιάς παραπέρα και να σκύβουν το κεφαλάκι τους κατ' από το γιασμάκι, ταπεινές και ντροπαλές, να μην τις ιδή ανθρώπου μάτι στο πρόσωπο.
Έτσι κρύβουνται και τα σεμνά κυκλάμινα στις υγρές γωνίτσες. Έτσι κρύβονται παράμερα και μυρίζουν μυστικά ανάμεσα στα κεντημένα του φύλλα οι «καντινούλες» της Συκαμινιάς. Σε λίγες μέρες σαν κάνη ακόμα μια-δυο βροχές, θα πλουμίσουν με το μωβ κέντημά τους δασωμένους λόφους ως κάτω στην ακρογιαλιά. Θα πλημμυρίσουν τον κόσμο. Θα βγούνε παρέες-παρέες μέσα στους χωραφόδρομους, μέσα στα λιοχτήματα, φουντωμένες σύρριζα στις «ποδόμες», όπως λέγονται εδώ οι μακρυές ξερολιθιές, που είναι μέσα στα κατηφορικά χωράφια, για να συγκρατήσουν το χώμα στα λιόδεντρα.
Οι Συκαμινιωτοπούλες τις αγαπούνε πολύ τις «καντινούλες». Και σαν αρχίσουν να ραβδίζουν τις ελιές, τα χωράφια γιομίζουν τραγούδια και κοπέλλες με τα σαλβάρια, «μαζώχτρες» δροσερές, με το καλαμένιο καλάθι στο μπράτσο, κάνουν μεγάλα δεμάτια, για να πάνε το βράδυ στις φτωχικές τους κάμαρες. Κάνουν ακόμα όμορφα μάτσα από φρεσκοκομμένα κυκλάμινα και τα προσφέρουν στην Παναγιά, μαζί με τις μυστικές προσευχές τους, που είναι κι αυτές ντροπαλές και σκεπασμένες στ' απόσκια της καρδιάς τους. Έτσι μπήκε το φθινόπωρο με ένα στεφάνι από κυκλάμινα στο κεφάλι.
Αυτό είναι ένα μεγάλο γεγονός, όπως είναι όλα τα σπουδαία και σημαντικά πράγματα που γίνονται στην εξοχή και στη θάλασσα τις τέσσερις εποχές της χρονιάς. Στην πολιτεία δεν παίρνουμε είδησι. Εκεί η ζωή ξεφεύγει ανούσια απ' τον ημεροδείχτη, που φυλλοροεί αδιάκοπα, με ανόητη ομοιομορφία, τα τετράγωνα χαρτάκια των ημερών του.
Εδώ, όμως, όλα έχουν τόση σπουδαιότητα. Όλες τις μέρες, όλες τις ώρες γίνονται πράγματα σοβαρά και συγκινητικά. Γυρίζεις μέσα στα χωράφια, σκαλώνεις στις ρεμματιές, που βρυάζουν τα μοσκόχορτα, φορτωμένα από πολύχρωμα έντομα και μικροσκοπικές πεταλουδίτσες, μικρές σαν πανσέδες. Εκεί μέσα, βασιλεύουν τα αρχαία πλατάνια και οι δροσερές καρυδιές. Οι γαλιές πηδάνε από δέντρο σε δέντρο τρομαγμένες. Τινάζονται πάνωθέ σου και μόλις βλέπεις ανάερα το φουσκωτό θύσανο της ουράς τους να χαϊδεύει τον αέρα. Αγαπούν ξεχωριστά τα μύγδαλα αυτές οι λιχούδες.
Προχτές οι χωριανοί είχαν πανηγύρι στις καρδιές, Έρριξε μια γερή, μια καλή βροχή όλη τη νύχτα. Φέτος είναι καλή η χρονιά, δόξα να' χη ο Θεός! Ο ελιώνας είναι ένα καμάρι να γυρίζης κάτω από τα δέντρα. Χόντρυναν οι ελιές, ψύχωσαν, άρχισαν κιόλας να κοκκινίζουν. Και περίμεναν ένα νερό πως και πως. Έβρεξε λοιπόν πάνω στα δέντρα, έβρεξε χαρμόσυνα. Άνοιξαν οι ουρανοί πάνω στη ζεστή γη και χύθηκε ποτάμι η ευλογία του Θεού. Αν κρατήση ως το τέλος ο καρπός, οι αγρότες θα ξεχρεώσουν πια φέτος και θα φάνε, λέω, μια φέτα μερωμένο ψσωμί.
Είδα έναν απλόν άνθρωπο να στέκεται στη μέση του δρόμου, μέσα στη βροχή. Είχε το πρόσωπό του σηκωμένο προς τον ουρανό και το νερό του Θεού έπεφτε πάνω στα μάγουλά του τα' αργασμένα από το λιοπύρι.
-Έ, μπάρμπα, του φώναξα, θα γίνης μουσκίδι!
Εγύρισε σιγά-σιγά το κεφάλι του και με κοίταξε ήσυχα. Τότες είδα πως χαμογελούσε φιλικά προς τον ουρανό.
Εσήκωσε το χέρι του και μούδειξε ψηλα. Είπε:
-Είδες; Βρέχει.
Χαμογελούσε ακόμα και εγώ μόλις κατάλαβα τη σπουδαία είδηση.
Πήγα και ξάπλωσα μια ζεστή μέρα κάτω από τις φυλλωσσιές ενός «ποτιζάμενου». Ένα χωράφι με όλα τα φρούτα της εποχής. Τα σταφύλια κρέμονται σκαλωμένα τετράψηλα πάνω στις λαμπαδωτές λεύκες. Οι ρωδιές. Πρέπει να δήτε τις ρωδιές. Είναι από τα πιο όμορφα πλάσματα της ελληνικής εξοχής. Η κλάδωσί τους είναι λεπτή, η φυλλωσσιά τους έχει τόσο άφθονο το πράσινο φως, που γεμίζει τρυφεράδα το τοπίο τα λουλούδια τους είναι εξαίσια σύνθεσι ενός ειδικού κόκκινου με το τρυφερό πράσινο της ρωδιάς. Τώρα τα λυγερά κλωνιά τους λυγάνε απ' τον καρπό.
Τα ρώδια κρέμονται χοντρά, στρογγυλά, τσιτωμένα απ' τις σφιχτές «ρωδοπαππούδες», που ζουλιούνται αλύπητα στριμωγμένες μέσα στον ίδιο κορσέ. Το ντόπιο παραμάντεμα έτσι ορίζει το ρώδι: «χίλιοι μύριοι καλογέροι σ' ένα ράσο τυλιγμένοι». Μερικά ρώδια σκάνουν απ' το ασυγκράτητο σφρίγος τους. Σκάνουν ψηλά σαν ειρηνικές χειροβομβίδες και σε ραντίζουν με τους τριανταφυλλιούς σπόρους τους, που αστράφτουν στον ήλιο. Σαν να σου ρίχνουν κατακέφαλα μια φούχτα ρουμπίνια. Είναι μερικές, που έχουν ωριμασμένους καρπούς και την κορφή τους στολισμένη ακόμα με μερικά από τα απ' τα θαυμαστά λουλούδια τους.
Μοιάζουν με κοπελλιές, που φορούνε στ' αφτί γαρύφαλλο κνικάτο. Κοντά τους οι κυδωνιές σκύβουν ως κάτω τα ελαστικά κλωνάρια τους. Είναι δέντρα βεργάτα, χαριτωμένα, με τη φυλλωσσιά τους θαμπή και σκούρα- Αμ' πώς να μην σκύψουν; Οι καρποί τους κρέμονται ογκώδεις, σκεπασμένοι από κιτρινωπό χνούδι. Το παραμερίζεις με το δάχτυλο και γυαλίζει από κάτω το τσιτωμένο φλούδι. Είναι κάτι νέα κυδωνίτσες τόσο φορτωμένες, που απορείς, πως το σηκώνουνε τόσο πράγμα.
Όλα τα δέντρα έτσι έσκυβαν μέσα σε τούτο το χωράφι. Ωρίμαζαν υπομονετικά τα μεγάλα φρούτα τους, εστέκονταν φορτωμένα απ' τ' αγαθά τους, εστέκονταν σκυφτά κι περιμέναν νάρθουν οι άνθρωποι, να τα ξαλαφρώσουν απ' το βάρος της δημιουργίας τους. Είναι η χαρά του «δίνειν». Μα υπάρχει πιο μεγάλη ευτυχία απ' αυτή; Αν δεν υπήρχαν οι τρυγητές, όλη η δημιουργία, η κάθε δημιουργία θα γινότανε δυστυχία πάνω στη γη.
Ξάπλωσα αποσταμένος γλυκά πάνω σε νιοθέριστη φτέρη. Μύριζε δυνατά. Πάνω στις απλωμένες ρίγανες. Παρέκει, εστέγνωναν τα σύκα. Μέσα απ' τους αγριόβατους, που τα βατόμουρά τους μαύριζαν πια και κανένας άλλος απ' τα πουλιά δεν τα καταδέχεται, έβγαιναν ξαφνικοί, βιαστικοί κελαηδισμοί. Το νερό έτρεχε μές' απ' το χορταριασμένο αυλάκι και τραγουδούσε. Είχα κλεισμένα τα μάτια και άκουγα συγκινημένος. Ένας μαλακός δούπος με ξάφνισε κοντά μου. Πλάϊ στον αγκώνα μου. Ανοίγω τα μάτια. Είναι ένα ροδάκινο μεγάλο σαν τη γροθιά μου. Μου τόρριξε τούτη η σγουρή ροδακινίτσα που γέρνει από πάνω μου.
Το παίρνω και λέω δυνατά «ευχαριστώ»- Ζουλιέται στα δάχτυλά μου σαν κερένιο. Χαϊδεύω το δέρμα του, που είναι λεπτότατο σαν ατζαλένιο, που είναι χνουδάτο και διάφανο. Σ' ένα μέρος είναι πληγωμένο απ' το πέσιμο και στάζει ο γλυκός χυμός του μέσα στη φούχτα μου.
Χώνω τα δόντια μου βαθιά στη σάρκα του και σηκώνω τα μάτια μου και χαμογελώ στη σγουρή ροδακινίτσα. Έτσι χαμογελούσε προς τον ουρανό κείνος ο απλός άνθρωπος, που στεκόταν μέσα στη βροχή και τη λουζόταν ευτυχισμένος.
Πετώ το κοκκινωπό κουκούτσι, κι αυτό κυλάει και κρύβεται κάπου. Ξέρω. Του χρόνου σ' αυτό το μέρος θα τεντώνη με λαχτάρα τα φύτρα της μια νέα ροδακινίτσα.
Είναι μία από τις τέσσερις εποχές της εύκρατης ζώνης, η ενδιάμεση ανάμεσα στο καλοκαίρι και τον χειμώνα. Ξεκινά στο Βόρειο ημισφαίριο κατά την φθινοπωρινή ισημερία, στις 21 Σεπτεμβρίου και στις 21 Μαρτίου στο Νότιο ημισφαίριο. Αντίστοιχα στο Βόρειο τελειώνει στο χειμερινό ηλιοστάσιο στις 21 Δεκεμβρίου και στις 21 Ιουνίου στο Νότιο. Ωστόσο, για τη μετεωρολογία οι μήνες Σεπτέμβριος, Οκτώβριος και Νοέμβριος στο βόρειο ημισφαίριο και Μάρτιος, Απρίλιος, Μάιος στο νότιο ημισφαίριο απαρτίζουν συμβατικά την εποχή του Φθινοπώρου. Εξαίρεση σε αυτού του είδους τη διαίρεση αποτελεί το Κελτικό ημερολόγιο που ακολουθεί τον Κελτικό ημερολογιακό κύκλο και θεωρεί ως μήνες του Φθινοπώρου τον Αύγουστο, τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο.
Στην εύκρατη ζώνη το φθινόπωρο είναι η εποχή της συγκομιδής. Τα φυλλοβόλα δένδρα χάνουν το φύλλωμά τους, τα χρώματα στη φύση είναι διαφορετικά και ξεκινούν οι πρώτες βροχές, που προετοιμάζουν το έδαφος μεταφέροντας βαθύτερα τα άλατα, μεταλλικά στοιχεία και τις θρεπτικές ουσίες για την επερχόμενη σπορά. Τα φύλλα των φυλλοβόλων δέντρων, ενεργοποιώντας ένα δικό τους αμυντικό μηχανισμό, όταν ωριμάζουν μπορούν και διασπούν τις χρωστικές ουσίες που έχουν παράγει -ανάμεσά τους και την χλωροφύλλη και τις απορροφούν πίσω στο κοτσάνι για άλλες χρήσεις. Όταν το πράσινο χρώμα της χλωροφύλλης εξαφανίζεται, τότε αποκαλύπτονται τα υπόλοιπα χρώματα, αυτά που συνήθως αποκαλούνται "φθινοπωρινά".
Ο Σεπτέμβριος είναι ο ένατος μήνας του Γρηγοριανού ημερολογίου με διάρκεια 30 ημερών. Η λατινική ονομασία του, September , προέρχεται από το septem =επτά, καθώς ήταν ο έβδομος μήνας του αρχαίου δεκάμηνου ρωμαϊκού ημερολογίου.
Στις αρχές του 4 ου αιώνα μ.Χ. καθιερώθηκε στην Κωνσταντινούπολη ως αρχή του εκκλησιαστικού έτους, η 1 η Σεπτεμβρίου, που συνέπιπτε με την αρχή της Ινδίκτου.
Είναι ο μήνας της φθινοπωρινής ισημερίας (22 Σεπτ.) μιας, από αστρονομική άποψη, λογικής αφετηρίας του έτους. Έχει διάφορες ονομασίες, όπως ορτυκολόγος, λόγω του περάσματος των αποδημητικών ορτυκιών, τρυγομηνάς ή τρυγητής, λόγω του τρύγου, η πιο διαδεδομένη από τις ονομασίες του στο λαϊκό καλαντάρι και βέβαια Σταυριάτης από τη μεγάλη γιορτή του Σταυρού (14 Σεπτ.).
Ο Οκτώβριος είναι ο δέκατος μήνας του Γρηγοριανού ημερολογίου, με διάρκεια 31 ημερών. Η ονομασία του προέρχεται από τη λατινική λέξη octo =οκτώ, ως όγδοος μήνας του ρωμαϊκού δεκάμηνου ημερολογίου.
Ο Οκτώβριος, καρδιά του φθινοπώρου, συχνά αναφέρεται από το λαό ως Αϊ Δημήτρης, ή Αϊ-Δημητριάτης, από τη μεγάλη γιορτή του Αγίου Δημητρίου στις 26 του μήνα, που θεωρείται και ορόσημο του χειμώνα. Για τις πολλές βροχές που χαρίζει στους γεωργούς, ονομάζεται σε πολλά μέρη και Βροχάρης. Μήνας όμως της σποράς, λέγεται και Σποριάτης.
Ο Νοέμβριος είναι ο ενδέκατος μήνας του Γρηγοριανού ημερολογίου, με διάρκεια 30 ημερών. Η ονομασία του προέρχεται από τη λατινική λέξη novem =εννιά, ως ένατος μήνας του ρωμαϊκού δεκάμηνου ημερολογίου.
Κείμενα αφιερωμένα στο φθινόπωρο, (διατήρησα την ορθογραφία τους).
Γρηγόρης Ξενόπουλος: Φθινόπωρο. Διάπλασις των παίδων, 1920
Ο ουρανός σήμερα είναι ασυννέφιαστος, ολογάλανος και ο ήλιος λάμπει και θερμαίνει σαν καλοκαιριάτικος. Κοιτάζοντας έξω από το ανοιχτό παράθυρο, θα μπορούσα να γελαστώ και να νομίσω, πως ο ημεροδείκτης τρελάθηκε. Μα οι φωνές, που ακούω από το δρόμο, με πείθουν πάλι, πως είναι Οκτώβρης.
Ένας από δω φωνάζει:
-Κάστανα! Κάστανα ζεστά!
Κι άλλος από εκεί:
-Κούμαρα! Κούμαρα!
Έπειτα είναι η μυρωδιά του σπιτιού. Σήμερα μυρίζει ναφθαλίνη. Καταλαβαίνετε γιατί: έχουν βγη από τα μπαούλα τα χειμωνιάτικα ρούχα κι είναι απλωμένα εδώ κι εκεί να ξεζαρώσουν και να ξεμυρίσουν: Χοντρά κοστούμια, βαριά επανωφόρια, φανέλλες, χαλιά, μπερντέδες - η πανοπλία, που θα φορέσουν οι άνθρωποι στο σπίτι, για να πολεμήσουν με τον άγριο χειμώνα που έφτασε.
Όχι ο ημεροδείκτης μου ο καημένος δεν τρελάθηκε. Μόνο ο ουρανός σήμερα έχει τις ιδιοτροπίες του. Και αντί να φορή κι αυτός ή να ετοιμάζη τα χειμωνιάτικά του, τα φθινοπωρινά του τουλάχιστο, παρουσιάζεται ψιλοντυμένος με τα γαλάζια του.
Μα αλήθεια τόση τρέλα έχει σήμερα ο ουρανός; Πώς τον αφήνει ο γεροχειμώνας, πώς δεν του θυμίζει, πως θα κρυώσει με τα λινά;
Βγαίνω στο παράθυρο, για να ιδώ καλύτερα. Α. όχι! Ό,τι γίνεται στο σπίτι, γίνεται και στον ουρανό; Σύννεφα ατμοί, ομίχλες, να τα απλωμένα εκεί κάτω στους μακρινούς ορίζοντες. Λες πως ότι βγήκαν κι αυτά από τα ουράνια μπαούλα και κρεμάστηκαν στις άκρες, για να ξεζαρώσουν και να ξεμυρίσουν από τη ναφθαλίνη. Κι αύριο μεθαύριο ο ουρανός, θέλοντας και μη, θα τα φορέση και το γαλάζιο του φόρεμα θα σκεπαστή κι ο λαμπρός ήλιος θα κρυφτή.
Ωστόσο το θέαμα είναι ωραίο. Κανείς δεν μπορεί ν' αρνηθή, πως η φθινοπωριάτικη φύση παρουσιάζει ένα σωρό ομορφιές. Το φως κάνει χίλια τρελοπαίχνιδα μ' εκείνα τα μακρινά σύννεφα, τους ατμούς, τις ομίχλες. Τα χρωματίζει με τρόπο, που θα 'φερνε σ' απελπισία οιοδήποτε ζωγράφο.
Και τα βουνά ολόγυρα, τι ζωηρά χρώματα που παίρνουν; Και τα δέντρα με τα κίτρινα ή κοκκινωπά φύλλα πόσο αλλιώτικα φαίνονται! Και η χλόη ακόμη η πράσινη, με πόσα χρυσάφια έχει στολιστή! Και το χώμα, το σχεδόν άσπρο χώμα του καλοκαιριού, πως έγινε βαθύτερο, ζωηρότερο! Κι όλο το τοπίο, πόλη μαζί και εξοχή, πώς φαίνεται σαν καθαρισμένο, σαν ξανανιωμένο! Γιατί και το φθινόπωρο για μια στιγμή παρουσιάζει το ξανάνιωμα της ανοίξεως. Με τη διαφορά, πως αυτό είναι σταθερό, ενώ εκείνο, το φθινοπώρου, είναι απατηλό, ψεύτικο.
Το φθινόπωρο είναι λιγάκι ύπουλο. Προσποιείται το καλοκαίρι, αλλά στο βάθος είναι πάντα χειμώνας. Ιδιοτροπίες σαν τις σημερινές τα' ουρανού, που βγήκε με τα λινά του, είναι πολύ επικίνδυνες.
Εφημερίς Πρωϊα Στράτης Μυριβήλης: Φθινόπωρο.
Σήμερα, έκαμα μια συγκινητικήν ανακάλυψι. Βρήκα τα πρώτα κυκλάμινα. Και δεν ήταν, να πης, λίγα. Έγιναν ένα σωστό μάτσο. Τάβαλα μέσα σ' ένα κόκκινο μικρό κανάτι και τάχω κοντά μου. Είναι το ευγενικό αγριολούλουδο του φθινοπώρου. Τα βρήκα ξαφνικά, ψάχνοντας μέσα σε μια λαγκαδιά για καρύδια. Σαν ωριμάσουν τα καρύδια, ανοίγει από μοναχό του το πράσινο καρυδότσουφλο. Σκάει σταυρωτά και πέφτει από ψηλά το καρύδι, σαν μέσα από τη χοντρή φασκιά ενός κάλυκα. Κι έτσι, που η λαγκαδιά είναι γιομάτη μέντες και φτέρη και φύλλα πεσμένα, που σαπίζουν πάνω στο χώμα, τα καρύδια κρύβονται και ψάχνεις να τα βρης.
Σε μια απόμερη γωνίτσα, κάτω από μια τούφα πουρναρόκλαδα, τα βρήκα, μια μεγάλη παρέα κυκλάμινα. Τα πρώτα φετεινά μας κυκλάμινα. Η φρέσκη μοσκοβολιά τους είναι απ' τα πιο ακριβά χαρίσματα τούτης της εποχής. Εδώ στη Συκαμινιά, τα κυκλάμινα τα λένε ακόμα «καντινούλες», που θα πει χανουμάκια. Έτσι τα παρωμοίασαν οι κάτοικοι του χωριού, γιατί τους θυμίζουν τις χανουμίτσες, που αντάμωναν τα παλιά τα χρόνια στα σοκάκια του χωριού και τις έβλεπαν να σταματούν μονομιάς παραπέρα και να σκύβουν το κεφαλάκι τους κατ' από το γιασμάκι, ταπεινές και ντροπαλές, να μην τις ιδή ανθρώπου μάτι στο πρόσωπο.
Έτσι κρύβουνται και τα σεμνά κυκλάμινα στις υγρές γωνίτσες. Έτσι κρύβονται παράμερα και μυρίζουν μυστικά ανάμεσα στα κεντημένα του φύλλα οι «καντινούλες» της Συκαμινιάς. Σε λίγες μέρες σαν κάνη ακόμα μια-δυο βροχές, θα πλουμίσουν με το μωβ κέντημά τους δασωμένους λόφους ως κάτω στην ακρογιαλιά. Θα πλημμυρίσουν τον κόσμο. Θα βγούνε παρέες-παρέες μέσα στους χωραφόδρομους, μέσα στα λιοχτήματα, φουντωμένες σύρριζα στις «ποδόμες», όπως λέγονται εδώ οι μακρυές ξερολιθιές, που είναι μέσα στα κατηφορικά χωράφια, για να συγκρατήσουν το χώμα στα λιόδεντρα.
Οι Συκαμινιωτοπούλες τις αγαπούνε πολύ τις «καντινούλες». Και σαν αρχίσουν να ραβδίζουν τις ελιές, τα χωράφια γιομίζουν τραγούδια και κοπέλλες με τα σαλβάρια, «μαζώχτρες» δροσερές, με το καλαμένιο καλάθι στο μπράτσο, κάνουν μεγάλα δεμάτια, για να πάνε το βράδυ στις φτωχικές τους κάμαρες. Κάνουν ακόμα όμορφα μάτσα από φρεσκοκομμένα κυκλάμινα και τα προσφέρουν στην Παναγιά, μαζί με τις μυστικές προσευχές τους, που είναι κι αυτές ντροπαλές και σκεπασμένες στ' απόσκια της καρδιάς τους. Έτσι μπήκε το φθινόπωρο με ένα στεφάνι από κυκλάμινα στο κεφάλι.
Αυτό είναι ένα μεγάλο γεγονός, όπως είναι όλα τα σπουδαία και σημαντικά πράγματα που γίνονται στην εξοχή και στη θάλασσα τις τέσσερις εποχές της χρονιάς. Στην πολιτεία δεν παίρνουμε είδησι. Εκεί η ζωή ξεφεύγει ανούσια απ' τον ημεροδείχτη, που φυλλοροεί αδιάκοπα, με ανόητη ομοιομορφία, τα τετράγωνα χαρτάκια των ημερών του.
Εδώ, όμως, όλα έχουν τόση σπουδαιότητα. Όλες τις μέρες, όλες τις ώρες γίνονται πράγματα σοβαρά και συγκινητικά. Γυρίζεις μέσα στα χωράφια, σκαλώνεις στις ρεμματιές, που βρυάζουν τα μοσκόχορτα, φορτωμένα από πολύχρωμα έντομα και μικροσκοπικές πεταλουδίτσες, μικρές σαν πανσέδες. Εκεί μέσα, βασιλεύουν τα αρχαία πλατάνια και οι δροσερές καρυδιές. Οι γαλιές πηδάνε από δέντρο σε δέντρο τρομαγμένες. Τινάζονται πάνωθέ σου και μόλις βλέπεις ανάερα το φουσκωτό θύσανο της ουράς τους να χαϊδεύει τον αέρα. Αγαπούν ξεχωριστά τα μύγδαλα αυτές οι λιχούδες.
Προχτές οι χωριανοί είχαν πανηγύρι στις καρδιές, Έρριξε μια γερή, μια καλή βροχή όλη τη νύχτα. Φέτος είναι καλή η χρονιά, δόξα να' χη ο Θεός! Ο ελιώνας είναι ένα καμάρι να γυρίζης κάτω από τα δέντρα. Χόντρυναν οι ελιές, ψύχωσαν, άρχισαν κιόλας να κοκκινίζουν. Και περίμεναν ένα νερό πως και πως. Έβρεξε λοιπόν πάνω στα δέντρα, έβρεξε χαρμόσυνα. Άνοιξαν οι ουρανοί πάνω στη ζεστή γη και χύθηκε ποτάμι η ευλογία του Θεού. Αν κρατήση ως το τέλος ο καρπός, οι αγρότες θα ξεχρεώσουν πια φέτος και θα φάνε, λέω, μια φέτα μερωμένο ψσωμί.
Είδα έναν απλόν άνθρωπο να στέκεται στη μέση του δρόμου, μέσα στη βροχή. Είχε το πρόσωπό του σηκωμένο προς τον ουρανό και το νερό του Θεού έπεφτε πάνω στα μάγουλά του τα' αργασμένα από το λιοπύρι.
-Έ, μπάρμπα, του φώναξα, θα γίνης μουσκίδι!
Εγύρισε σιγά-σιγά το κεφάλι του και με κοίταξε ήσυχα. Τότες είδα πως χαμογελούσε φιλικά προς τον ουρανό.
Εσήκωσε το χέρι του και μούδειξε ψηλα. Είπε:
-Είδες; Βρέχει.
Χαμογελούσε ακόμα και εγώ μόλις κατάλαβα τη σπουδαία είδηση.
Πήγα και ξάπλωσα μια ζεστή μέρα κάτω από τις φυλλωσσιές ενός «ποτιζάμενου». Ένα χωράφι με όλα τα φρούτα της εποχής. Τα σταφύλια κρέμονται σκαλωμένα τετράψηλα πάνω στις λαμπαδωτές λεύκες. Οι ρωδιές. Πρέπει να δήτε τις ρωδιές. Είναι από τα πιο όμορφα πλάσματα της ελληνικής εξοχής. Η κλάδωσί τους είναι λεπτή, η φυλλωσσιά τους έχει τόσο άφθονο το πράσινο φως, που γεμίζει τρυφεράδα το τοπίο τα λουλούδια τους είναι εξαίσια σύνθεσι ενός ειδικού κόκκινου με το τρυφερό πράσινο της ρωδιάς. Τώρα τα λυγερά κλωνιά τους λυγάνε απ' τον καρπό.
Τα ρώδια κρέμονται χοντρά, στρογγυλά, τσιτωμένα απ' τις σφιχτές «ρωδοπαππούδες», που ζουλιούνται αλύπητα στριμωγμένες μέσα στον ίδιο κορσέ. Το ντόπιο παραμάντεμα έτσι ορίζει το ρώδι: «χίλιοι μύριοι καλογέροι σ' ένα ράσο τυλιγμένοι». Μερικά ρώδια σκάνουν απ' το ασυγκράτητο σφρίγος τους. Σκάνουν ψηλά σαν ειρηνικές χειροβομβίδες και σε ραντίζουν με τους τριανταφυλλιούς σπόρους τους, που αστράφτουν στον ήλιο. Σαν να σου ρίχνουν κατακέφαλα μια φούχτα ρουμπίνια. Είναι μερικές, που έχουν ωριμασμένους καρπούς και την κορφή τους στολισμένη ακόμα με μερικά από τα απ' τα θαυμαστά λουλούδια τους.
Μοιάζουν με κοπελλιές, που φορούνε στ' αφτί γαρύφαλλο κνικάτο. Κοντά τους οι κυδωνιές σκύβουν ως κάτω τα ελαστικά κλωνάρια τους. Είναι δέντρα βεργάτα, χαριτωμένα, με τη φυλλωσσιά τους θαμπή και σκούρα- Αμ' πώς να μην σκύψουν; Οι καρποί τους κρέμονται ογκώδεις, σκεπασμένοι από κιτρινωπό χνούδι. Το παραμερίζεις με το δάχτυλο και γυαλίζει από κάτω το τσιτωμένο φλούδι. Είναι κάτι νέα κυδωνίτσες τόσο φορτωμένες, που απορείς, πως το σηκώνουνε τόσο πράγμα.
Όλα τα δέντρα έτσι έσκυβαν μέσα σε τούτο το χωράφι. Ωρίμαζαν υπομονετικά τα μεγάλα φρούτα τους, εστέκονταν φορτωμένα απ' τ' αγαθά τους, εστέκονταν σκυφτά κι περιμέναν νάρθουν οι άνθρωποι, να τα ξαλαφρώσουν απ' το βάρος της δημιουργίας τους. Είναι η χαρά του «δίνειν». Μα υπάρχει πιο μεγάλη ευτυχία απ' αυτή; Αν δεν υπήρχαν οι τρυγητές, όλη η δημιουργία, η κάθε δημιουργία θα γινότανε δυστυχία πάνω στη γη.
Ξάπλωσα αποσταμένος γλυκά πάνω σε νιοθέριστη φτέρη. Μύριζε δυνατά. Πάνω στις απλωμένες ρίγανες. Παρέκει, εστέγνωναν τα σύκα. Μέσα απ' τους αγριόβατους, που τα βατόμουρά τους μαύριζαν πια και κανένας άλλος απ' τα πουλιά δεν τα καταδέχεται, έβγαιναν ξαφνικοί, βιαστικοί κελαηδισμοί. Το νερό έτρεχε μές' απ' το χορταριασμένο αυλάκι και τραγουδούσε. Είχα κλεισμένα τα μάτια και άκουγα συγκινημένος. Ένας μαλακός δούπος με ξάφνισε κοντά μου. Πλάϊ στον αγκώνα μου. Ανοίγω τα μάτια. Είναι ένα ροδάκινο μεγάλο σαν τη γροθιά μου. Μου τόρριξε τούτη η σγουρή ροδακινίτσα που γέρνει από πάνω μου.
Το παίρνω και λέω δυνατά «ευχαριστώ»- Ζουλιέται στα δάχτυλά μου σαν κερένιο. Χαϊδεύω το δέρμα του, που είναι λεπτότατο σαν ατζαλένιο, που είναι χνουδάτο και διάφανο. Σ' ένα μέρος είναι πληγωμένο απ' το πέσιμο και στάζει ο γλυκός χυμός του μέσα στη φούχτα μου.
Χώνω τα δόντια μου βαθιά στη σάρκα του και σηκώνω τα μάτια μου και χαμογελώ στη σγουρή ροδακινίτσα. Έτσι χαμογελούσε προς τον ουρανό κείνος ο απλός άνθρωπος, που στεκόταν μέσα στη βροχή και τη λουζόταν ευτυχισμένος.
Πετώ το κοκκινωπό κουκούτσι, κι αυτό κυλάει και κρύβεται κάπου. Ξέρω. Του χρόνου σ' αυτό το μέρος θα τεντώνη με λαχτάρα τα φύτρα της μια νέα ροδακινίτσα.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις
(
Atom
)