Παροιμιακές φράσεις

Ζωή

• Ζωή και κότα.
• Βίος και πολιτεία.

Θάνατος

• Πνέει τα λοίσθια.
• Το αιώνιο σκοτάδι.
• Το είπε το ποίημα.
• Τα τίναξε (τα πέταλα).
• Βλέπει τα ραδίκια ανάποδα.

Προλήψεις

• Χτύπα ξύλο.
• Φτύσ’ τον κόρφο σου.
• Κουνήσου απ’ τη θέση σου.
• Κούφια η ώρα [που τ’ ακούει].

Κενό

• Τενεκές ξεγάνωτος.
• Αέρας κοπανιστός.

Χρόνος

• Ο πανδαμάτωρ χρόνος.
• Στη χάση και στη φέξη.
• Κοντός ψαλμός αλληλούια.
• Κάθε πέρυσι και καλύτερα.
• Κύλησε πολύ νερό στ’ αυλάκι.

Παρελθόν

• Από τον καιρό του Νώε.

Παιδική Ηλικία

• Εξ απαλών ονύχων.
• Από τα γεννοφάσκια του.

Νεότητα

• Είναι στα ντουζένια του.
• Ακόμα το στόμα του γάλα μυρίζει.
• Ακόμα δεν βγήκε απ’ τ’ αυγό [και πετά στον ουρανό].

Μήνες

• Κι ο μήνας έχει εννιά.
• Ο μήνας που τρέφει τους έντεκα.

Αναβλητικότητα

• Του αγίου ποτέ.
• Το παρέπεμψε στις ελληνικές καλένδες.

Καθυστέρηση

• Έμεινε εκτός νυμφώνος.
• Περσινά, ξινά σταφύλια.
• Ήμουνα νιος και γέρασα.
• Σαν το γιοφύρι της Άρτας.

Τέλος

• Κύκνειο άσμα.
• Τα έχει φτύσει.
• Τέρμα τα δίφραγκα.
• Μαζεύει υπογραφές.
• Τα ‘χει φάει τα ψωμιά του.
• Χάσκει ο κώλος να βγει η ψυχή του.
• Από τα χτες στο σήμερα και πολύ κράτησε.

Σκοτάδι

• Φέξε μου και γλίστρησα.
• Τον έφαγε το μαύρο σκοτάδι.

Άνεμος

• Περί ανέμων και υδάτων.
• Απ’ όπου φυσάει ο άνεμος.

Ήλιος

• Ηλίου φαεινότερον.
• Δεν έχει στον ήλιο μοίρα.

Μάτια

• Γαρίδα το μάτι του.
• Έτριβε τα μάτια του.
• Βγάζουν τα μάτια τους.
• Δεν μου γεμίζει το μάτι.
• Έχει μάτια και στον κώλο.
• Του ‘ριξε στάχτη στα μάτια.
• Να ‘χεις τα μάτια σου δεκατέσσερα.

Όνομα

• Όνομα και πράγμα.
• Πίνει νερό στ’ όνομά του.

Πεποιθήσεις

• Μέχρι το μεδούλι.

Καταγωγή

• Είναι από μεγάλο τζάκι.
• Από πού κρατάει η σκούφια του.

Γέλιο & Χαμόγελο

• Αυγά σου καθαρίζουν;
• Το γέλιο του βγήκε ξινό.
• Γελάνε και τ’ αυτιά του.
• Γέλασε ο κάθε πικραμένος.
• Έπεσε το γέλιο της αρκούδας.
• Γέλασε το χείλι του το πικραμένο.

Μυρωδιές & Αρώματα

• Δεν πήρε μυρωδιά.
• Φρου-φρου κι αρώματα.
• Ακόμα το στόμα του γάλα μυρίζει.
• Το ένα του μυρίζει και τ’ άλλο του βρωμάει.

Εξωτερική Εμφάνιση

• Στην τρίχα.
• Πετσί και κόκαλο.
• Μπουκιά και συχώριο.
• Θεωρία επισκόπου και καρδία μυλωνά.
• Χέρι κάτασπρο κι αφράτο και ποδάρι αμυγδαλάτο.

Υγεία

• Γερός σαν το ρεπάνι.

Οπτικό πεδίο

• Όπως με βλέπεις και σε βλέπω.
• Δεν βλέπει πέρα από τη μύτη του.

Τύχη & Πεπρωμένο

• Έχει άστρο…
• Έβγαλε λαγό.
• Με παπά θα κοιμήθηκε.
• Δεν έχει στον ήλιο μοίρα.
• Έχει το κοκαλάκι της νυχτερίδας.
• Αυτουνού γεννάνε και τα κοκόρια του.
• Αυτός κοιμάται κι η τύχη του δουλεύει.
• Μεγάλη κωλοφαρδία / Είσαι κωλόφαρδος.

Ομοιότητα

• Είναι φτυστός ο…
• Τον έφτυσε στο στόμα.
• Ταιριάξανε τα χνώτα μας.
• Μοιάζουν σα δυο σταγόνες νερό.

Γυμνό

• Όπως τον γέννησε η μάνα του.

Μαλλιά

• Πόσο πάει το μαλλί;
• Μάλλιασε η γλώσσα μου να τα λέω.
• Πλήρωσε τα μαλλιά της κεφαλής του.

Ικανοποίηση

• Την έχω βρει.
• Έβγαλε λαγό.
• Ζωή και κότα.
• Όλα μέλι-γάλα.
• Χαράς ευαγγέλια.
• Πες τα Χρυσόστομε!
• Πασάς στα Γιάννενα.
• Γελάνε και τ’ αυτιά του.
• Πλέει σε πελάγη ευτυχίας.
• Και ούτε γάτα ούτε ζημιά.
• Μην το πεις ούτε του παπά.

Θαυμασμός

• Έτριβε τα μάτια του.
• Στάζει μέλι το στόμα του.
• Και το κουκούτσι αμύγδαλο.

Κατάπληξη

• Του ήρθε ταμπλάς.
• Του ήρθε κεραμίδα.
• Έμεινε στήλη άλατος.
• Έπαθα την πλάκα μου.
• Έπεσε από τα σύννεφα.

Έκπληξη

• Βρε, σαν τα χιόνια…
• Στα καλά καθούμενα.
• Τον έπιασε στα πράσα.
• Κάποιος φούρνος θα γκρεμίστηκε.

Απογοήτευση

• Βράσε ρύζι.
• Χέσε μέσα.
• Καλά κρασιά!
• Φεσωθήκαμε.
• Άνθρακες ο θησαυρός.
• Του κόπηκαν τα φτερά.
• Χέσε ψηλά κι αγνάντευε.
• Φέξε μου και γλίστρησα.
• Πολύ κακό για το τίποτα.
• Χαιρέτα μου τον πλάτανο.
• Πάρ’ τ’ αυγό και κούρεβ’ το.
• Έμεινε στα κρύα του λουτρού.
• Του ‘κανε την καρδιά περιβόλι.

Άγχος & Στεναχώρια

• Δεν τον χωράει ο τόπος.
• Πέσαν έξω τα καράβια σου;
• Κάθεται σε αναμμένα κάρβουνα.

Απόγνωση

• Ζήτω που καήκαμε!
• Κλάφ’ τα, Χαράλαμπε.

Κλάμα & Δάκρυα

• Kορόμηλο το δάκρυ.
• Τραβάτε με κι ας κλαίω.
• Είμαστε να μας κλαίν’ οι ρέγκες.

Φόβος

• Έχει κλάσει μαλλί.
• Τα έκανε πάνω του.
• Μούγγα στη στρούγκα.
• Για να σφίξουν οι κώλοι.
• Τον πήγε τρίτη - τετάρτη.
• Δια τον φόβο των Ιουδαίων.
• Τον έπιασε τεταρταίος πυρετός.
• Το φοβάται όπως ο διάολος το λιβάνι.

Ενοχή

• Σαν βρεγμένη γάτα.
• Τον πήρα στο λαιμό μου.
• Πήρε το κρίμα στο λαιμό του.
• Έχει λερωμένη τη φωλιά του.
• Ποιος θα πληρώσει το μάρμαρο;
• Έχω πολλά ράμματα για τη γούνα σου.

Ντροπή

• Έχουμε γίνει ρόμπες.
• Γίναμε ρεζίλι των σκυλιών.
• Δεν έχω μούτρα να τον δω.
• Ν’ άνοιγε η γη να με καταπιεί.
• Έβαλε την ουρά κάτω από τα σκέλια.

Αξιολόγηση

• Δεν τον πιάνει το μάτι σου.
• Να ξεχωρίσουμε την ήρα από το σιτάρι.

Αξία & Ικανότητα

• Γαμάει και δέρνει.
• Και την πορδή σου δύναμη.

Αθωότητα

• Αθώα περιστερά.
• Δεν είδε παπά κώλο.
• Ως πρόβατον επί σφαγήν.
• Δεν κατούρησα στο πηγάδι.

Ευφυΐα

• Τα έχει τετρακόσια.
• Έχει μυαλό ξουράφι.
• Είναι γάτα με πέταλα.
• Είναι σπίρτο καμινέτο.
• Έχει μάτια και στον κώλο.
• Πιάνει πουλιά στον αέρα.
• Βουλωμένο γράμμα διαβάζει.
• Εδώ πατάει κι αλλού βρίσκεται.

Θέληση & Δύναμη

• Τρώει τα σίδερα.
• Γροθιά στο μαχαίρι.
• Έπιασε τον ταύρο από τα κέρατα.

Υπευθυνότητα

• Άλλου παπά ευαγγέλιο.
• Έβγαλε τα κάστανα από τη φωτιά.
• Ποιος θα βγάλει το φίδι από την τρύπα;

Προνοητικότητα

• Δια τον φόβο των Ιουδαίων.
• Να ‘χεις τα μάτια σου δεκατέσσερα.

Υπομονή

• Γαϊδουρινή υπομονή.

Πειθαρχία & Υπακοή

• Πετάει ο γάιδαρος; Πετάει!

Αδράνεια & Τεμπελιά

• Βαράει μύγες.
• Ψειρίζει τη μαϊμού.
• Λούφα και παραλλαγή.
• Το έριξε στο σορολόπ.
• Τα φόρτωσε στον κόκορα.
• Έχει απλώσει την αρίδα του.

Πάθη & Αμαρτίες

• Εξώλης και προώλης.

Άγνοια

• Δεν πήρε μυρωδιά.
• Έχει μαύρα μεσάνυχτα.
• Του φαίνονται κινέζικα.
• Δε μύρισα τα νύχια μου.
• Δεν μύρισα τα δάχτυλά μου.
• Πάμε στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα.
• Ακόμα δεν ξέρει από πού κατουράει η κότα.

Ματαιοδοξία

• Είναι μεγάλο ψώνιο.
• Καβάλησε το καλάμι.
• Πήρε ψηλά τον αμανέ.
• Πήραν τα μυαλά του αέρα.
• Έπιασε τον παπά απ’ τ’ αρχiδi@.

Καυχησιολογία

• Πουλάει μούρη.
• Προς το θεαθήναι.
• Καμαρώνει σα γύφτικο σκεπάρνι.

Βλακεία

• Δεν του κόβει.
• Μας κούφανες.
• Κοιμάται όρθιος.
• Δεν σκαμπάζει γρυ.
• Πτωχός τω πνεύματι.
• Ό,τι θυμάται χαίρεται.
• Χρωστάει της Μιχαλούς.
• Η μαλακία πάει σύννεφο.
• Άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου.
• Δεν βλέπει πέρα από τη μύτη του.
• Είναι λίγο «είναι τα ζώα μου αργά».

Αδυναμία

• Αχίλλειος πτέρνα.

Αναποτελεσματικότητα

• Τα έκανε ρόιδο.
• Τα έκανε θάλασσα.
• Τα κάναμε μούσκεμα.
• Την κάτσαμε τη βάρκα.
• Τα ‘χουμε κάνει μαντάρα.
• Έκανε μια τρύπα στο νερό.

Ανικανότητα

• Δεν ξέρει πού παν τα τέσσερα.
• Πνίγεται σε μια κουταλιά νερό.
• Στη θάλασσα να τον στείλεις, νερό δεν θα βρει.

Αχαριστία

• Τρέφει φίδι στον κόρφο του.

Πλεονεξία

• Πήρε τη μερίδα του λέοντος.
• Μονά-ζυγά, δικά του τα θέλει.
• Αν του δώσεις ένα δάχτυλο, θα σου αρπάξει ολόκληρο το χέρι.

Φιλαργυρία

• Αυγά και μη πουλιά.
• Δεν δίνει στον Άγιο του κερί.

Ισχυρογνωμοσύνη

• Σκάει γάιδαρο.
• Έχει μουλαρώσει.
• Τα έχει στυλώσει.

Δύσκολοι χαρακτήρες

• Βαρύ πεπόνι.
• Μη μου άπτου.
• Βαρύς κι ασήκωτος.
• Βρήκε το διάολό του.
• Κέρατο βερνικωμένο.
• Βράζει με το ζουμί του.
• Του έκανε το βίο αβίωτο.
• Του ‘ψησε το ψάρι στα χείλη.
• Δε σηκώνει μύγα στο σπαθί του.
• Δεν τον αφήνει σε χλωρό κλαρί.

Παράνοια & Τρέλα

• Έχει σαλτάρει.
• Τράβα κορδέλα.
• Την έχει ψωνίσει.
• Είναι για δέσιμο.
• Του ‘στριψε η βίδα.
• Τρελός παπάς σε βάφτισε.

Δειλία

• Παλικάρι της φακής.
• Φοβάται και τη σκιά του.
• Έκανε τουμπεκί (ψιλοκομμένο.)

Μικροπρέπεια

• Γλείφει τα τσανάκια.

Θρασύτητα

• Έχει μακριά γλώσσα.
• Ζητάει και τα ρέστα.
• Πήραν τα μυαλά του αέρα.

Υποκρισία

• Κάνει την πάπια.
• Κάνει τον Κινέζο.
• Είναι μεγάλη σουπιά.
• Είναι σιγανοπαπαδιά.
• Κάνει τον ψόφιο κοριό.
• Τραβάτε με κι ας κλαίω.
• Κάνει τη λευκή περιστερά.

Αδιαφορία

• Πέρα βρέχει.
• Μας έχει γειώσει.
• Ξέφραγο αμπέλι.
• Δεν τρέχει κάστανο.
• Κι ο μήνας έχει εννιά.
• Άσ’ τον να κουρεύεται.
• Δεν του καίγεται καρφί.
• Μπαινάκης-Βγαινάκης.
• Δεν ιδρώνει το αυτί του.
• Ό,τι βρέξει ας κατεβάσει.
• Θα μας κάνει τα τρία δύο.
• Έβαλε το καπελάκι του στραβά.
• Θα βάλω τη γάτα μου να κλαίει.
• Δεν θα χαλάσω τη ζαχαρένια μου.
• Σκασίλα μου και σκορδοκαΐλα μου.
• Δε μου κάνει ούτε κρύο ούτε ζέστη.
• Τα γράφει εκεί που δεν πιάνει μελάνι.
• Τα γράφει στα παλιά του τα παπούτσια.
• Aπό το ένα αυτί μπαίνει και από το άλλο βγαίνει.
• Στα σέα μας, στα μέα μας και στα βυζαντινά μας.

Ανοχή

• Δώσε τόπο στην οργή.
• Ό,τι βρέξει ας κατεβάσει.
• Μπόρα είναι, θα περάσει.
• Έφτασε ο κόμπος στο χτένι.

Απαξίωση

• Καμένο χαρτί.
• Τζάμπα μάγκας.
• Τενεκές ξεγάνωτος.
• Του γλυκού νερού.
• Δεν έχει το Θεό του.
• Ψώνισε από σβέρκο.
• Κλάνει ο πεθαμένος;
• Κάθε καρυδιάς καρύδι.
• Ο έτερος Καππαδόκης.
• Δεν μου γεμίζει το μάτι.
• Είναι παιδί για υιοθεσία.
• Βόιδι πήγε, γελάδα γύρισε.
• Παρ’ τον έναν και χτύπα τον άλλον.
• Μεγάλο φέσι / φόλα / πίπα (για ταινία κυρίως)
• Δεν τον φτάνει ούτε στο μικρό του το δαχτυλάκι.

Αποδραματοποίηση

• Σιγά τον πολυέλαιο.
• Σπουδαία τα λάχανα!
• Σταγόνα στον ωκεανό.
• Πολύ κακό για το τίποτα.

Σκληρότητα

• Σκληρό καρύδι.
• Δε χαρίζει κάστανα.
• Σφάζει με το βαμβάκι.
• Έκανε πέτρα την καρδιά του.

Ενόχληση

• Άνω ποταμών.
• Αρμένικη βίζιτα.
• Έχω καραφλιάσει.
• Έχει μακριά γλώσσα.
• Βρήκε το διάολό του.
• Μου την έχει σπάσει.
• Μου έπρηξε το συκώτι.
• Έγινε τσάμικος ταμπάκος.
• Μου κάθισε στο σβέρκο.
• Του χάλασε τη μανέστρα.
• Μας έχει ζαλίσει τον έρωτα.
• Του ‘κανε τη ζωή ποδήλατο.

Αποστροφή

• Βρόμα και δυσωδία.
• Δεν τον πάω καθόλου.
• Το ένα του μυρίζει και τ’ άλλο του βρωμάει.

Αχρειότητα

• Φίδι κολοβό.
• Οχιά διμούτσουνη.
• Γάιδαρος ξεκαπίστρωτος!
• Τι ψυχή θα παραδώσεις;
• Του σκοινιού και του παλουκιού.
• Ο καλύτερος έχει σκοτώσει τη μάνα του.
• Η σάρα, η μάρα και το κακό συναπάντημα.
• Αν του δώσεις ένα δάχτυλο, θα σου αρπάξει ολόκληρο το χέρι.

Πονηριά

• Διαόλου κάλτσα.
• Παίζει σε διπλό ταμπλό.
• Σε πουλάει και σ’ αγοράζει.
• Ρίχνει άδεια να πιάσει γεμάτα.
• Πήγαινε στη γωνία να δεις αν έρχομαι.

Απειλή

• Μυρίζει μπαρούτι.
• Δαμόκλειος σπάθη.
• Το κουτί της Πανδώρας.
• Μαύρο φίδι που σ’ έφαγε.
• Του ‘βαλε το μαχαίρι στο λαιμό.
• Θα τον πάρει και θα τον σηκώσει.
• Έχω πολλά ράμματα για τη γούνα σου.
• Θα σου μάθω πόσα απίδια βάνει ο σάκος.
• Τώρα θα μάθεις πώς το τρίβουν το πιπέρι.

Εμπαιγμός

• Σπάνε πλάκα.
• Τον πήραν στο ψιλό.
• Τον δουλεύει ψιλό γαζί.

Καχυποψία

• Τον έζωσαν τα φίδια.
• Τον βλέπει με μισό μάτι.
• Κάποιο λάκκο έχει η φάβα.
• Αλλού να τα πουλάς αυτά.
• Μου μπήκαν ψύλλοι στ’ αφτιά.

Περιφρόνηση

• Σιγά τ’ αυγά.
• Ποιος τον χέζει; / Τον έχει χεσμένο.
• Δεν πα να ‘σαι και η Μάγια Μελάγια.

Άρνηση

• Πάτησε πόδι.
• Του έκοψε το βήχα.
• Να μένει το βύσσινο.
• Ως εδώ και μη παρέκει.
• Θα πάρει τα τέτοια μου.
• Θα πάρει τον τρίτο τον μακρύτερο.

Απόρριψη

• Έμεινε εκτός νυμφώνος.
• Κολοκύθια με τη ρίγανη!
• Του κώλου τα εννιάμερα.
• Εγώ αυτά τ’ ακούω βερεσέ.
• Του έδωσε τα παπούτσια στο χέρι.
• Τον πέταξε σαν την τρίχα απ’ το ζυμάρι.
• Ώρα καλή στην πρύμνη σου κι αγέρα στα πανιά σου.

Ευπιστία

• Δεν τρώμε άχερα.
• Κούνια που σε κούναγε!
• Μ’ αυτό το πλευρό να κοιμάσαι…

Εξαπάτηση

• Τάτσι-Μήτσι-Κώτσι.
• Τα κάνανε πλακάκια.
• Μας πιάσανε τον κώλο.
• Εις υγείαν του κορόιδου.
• Πλανάται πλάνην οικτράν.
• Του ‘ριξε στάχτη στα μάτια.
• Του ‘ταξε λαγούς με πετραχήλια.

Επιτηδειότητα

• Καλιγώνει ψύλλο.
• Είναι στα μέσα και στα έξω.
• Όποια πέτρα να σηκώσεις από κάτω θα τον βρεις.

Δικαιολογίες

• Σούξου μούξου [μανταλάκια].

Παράπονα

• Δεν κατούρησα στο πηγάδι.
• Τα παράπονά σου στο δήμαρχο.

Υπερβολές

• Άκρον άωτον.
• Κάνει την τρίχα τριχιά.
• Ή του ύψους ή του βάθους.
• Τότε που δέναν τα σκυλιά με τα λουκάνικα.

Θυμός

• Πνέει τα μένεα.
• Έγινε Τούρκος.
• Πήρε ανάποδες.
• Εν βρασμώ ψυχής.
• Έγινε πυρ και μανία.
• Κατεβάζει καντήλια.
• Δώσε τόπο στην οργή.
• Την έχει κάνει λαχείο.
• Άστραψε και βρόντηξε.
• Δώσε τόπο στην οργή.
• Βγήκε απ’ τα ρούχα του.
• Τα έχει πάρει στο κρανίο.
• Ανάψαν τα λαμπάκια του.
• Να σου χέσω το γάιδαρο.
• Το φυσάει και δεν κρυώνει.
• Ποιος είδε το Θεό και δεν τον φοβήθηκε.

Εκδίκηση

• Το φύλαξε μανιάτικο.
• Τον περιμένει στη γωνία.

Τιμωρία

• Εις το πυρ το εξώτερον.
• Ήθελές τα και παθές τα.

Μετάνοια

• Είπα, ξείπα.
• Ανέκρουσε πρύμναν.
• Το γέλιο του βγήκε ξινό.

Φυγή

• Ώχετο απιών.
• Έγινε Λούης!
• Έκοψε λάσπη.
• Έγινε καπνός.
• Πέταξε το πουλί.
• Όπου φύγει φύγει.
• Από κει παν κι οι άλλοι.
• Έκοψε ρόδα μυρωμένα.
• Μου άδειασε τη γωνιά.
• Άνοιξε η γη και τον κατάπιε.
• Έριξε μαύρη πέτρα πίσω του.
• Και μην τον είδατε τον Παναγή.
• Την έκανε με ελαφρά πηδηματάκια.

Αγάπη & Έρωτας

• Πονάει το δοντάκι.
• Έχει δαγκώσει τη λαμαρίνα.

Σεξ

• Το πάει το γράμμα.
• Το έπνιξε το κουνέλι.
• Βγάζουν τα μάτια τους.
• Την κουνάει την αχλαδιά.

Συναντήσεις

• Βιζαβί κι απεναντίας.
• Παρουσιάστηκε σαν το Φάντη μπαστούνι.
• Η σάρα, η μάρα και το κακό συναπάντημα.

Συναναστροφές

• Είναι κώλος και βρακί.
• Πάνε φούστα-μπλούζα.
• Ταιριάξανε τα χνώτα μας.
• Φάγαμε ψωμί κι αλάτι μαζί.

Χαιρετισμοί

• Βρε, σαν τα χιόνια…
• Χαιρέτα μου τον πλάτανο.

Υπόληψη

• Τον έχει περί πολλού.
• Πίνει νερό στ’ όνομά του.
• Τον έβγαλε ασπροπρόσωπο.
• Τον έχω κορώνα στο κεφάλι μου.

Κουτσομπολιό

• Ράδιο αρβύλα.
• Οι κακές γλώσσες λένε…

Ομιλία

• Πες τα Χρυσόστομε!
• Τέτοια ώρα, τέτοια λόγια.
• [Δεν] Μασάει τα λόγια του.
• Άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε.
• Στόμα έχει και μιλιά δεν έχει.
• Τα έλεγε με χέρια και με πόδια.
• Μάλλιασε η γλώσσα μου να τα λέω.

Φλυαρία

• Γλιστρίδα έφαγε.
• Περί ανέμων και υδάτων.
• Πάει το στόμα της ροδάνι.

Ακρόαση

• Έτεινε ευήκοον ους.
• Κρέμεται από τα χείλη του.
• Aπό το ένα αυτί μπαίνει και από το άλλο βγαίνει.

Σιωπή

• Ήπιε το αμίλητο νερό.
• Μούγγα στη στρούγκα.
• Κατάπιε τη γλώσσα του.
• Έκανε τουμπεκί (ψιλοκομμένο.)
• Η σιωπή μου προς απάντησίν σου.

Απόκρυψη

• Κρύβε λόγια.
• Όνομα και μη χωριό.
• Μην το πεις ούτε του παπά.
• Τα κουκουλώνει σαν τη γάτα.
• Τα σκουπίδια κάτω από το χαλί.

Μυστικά

• Κεκλεισμένων των θυρών.

Ασυνεννοησία

• Πουλάει τρέλα.
• Συνεννόηση μπουζούκι.
• Και δυο αυγά Τουρκίας.
• Τρία πουλάκια κάθονταν.
• Άρες μάρες κουκουνάρες.
• Άρτζι μπούρτζι και λουλάς.
• Τι σχέση έχει ο φάντης με το ρετσινόλαδο;
• Έτσι κι αλλιώς κι αλλιώτικα και πασαλιμανιώτικα.

Συγχώρεση

• Νερό κι αλάτι.
• Περασμένα, ξεχασμένα.

Δώρα

• Δώρον άδωρον.

Συμβιβασμός

• Μπήκε στο λούκι.
• Έβαλε νερό στο κρασί του.
• Πετάει ο γάιδαρος; Πετάει!

Υποτέλεια

• Χαλί να με πατήσει.
• Του κάνει τεμενάδες.
• Φίλησε κατουρημένες ποδιές.

Προστασία

• Ως κόρην οφθαλμού.
• Έχει μπάρμπα στην Κορώνη.
• Τον έχει μη στάξει και μη βρέξει.

Προδοσία

• Εξ οικείων τα βέλη.
• Του τράβηξε το χαλί κάτω από τα πόδια.

Συγκρούσεις

• Του έβαλε πόστα.
• Τον έκανε τελατίνι.
• Μυρίζει μπαρούτι.
• Ομηρικοί καυγάδες.
• Επί ποδός πολέμου.
• Το μήλον της έριδος.
• Τον πάει καλαμποκάνι.
• Ρίχνει λάδι στη φωτιά.
• Ακονίζουν τα μαχαίρια.
• Τον κακό σου τον φλάρο.
• Έγιναν μαλλιά κουβάρια.
• Του ‘ψαλε τον εξάψαλμο.
• Θα τον χορέψω στο ταψί.
• Του έσουρε τα εξ αμάξης.
• Μαλώνουν σαν τα κοκόρια.
• Θα φάμε τα μουστάκια μας.
• Ξύνει τα νύχια του για καβγά.
• Του έψαλε τον αναβαλλόμενο.
• Γίνανε από δυο χωριά χωριάτες.
• Δεν τον αφήνει σε χλωρό κλαρί.
• Τον πέρασε γενεές δεκατέσσερις.
• Μαλώνουνε σαν τις κακές συννυφάδες.
• Έχει απλωμένο το ζωνάρι του για καβγά.

Εχθροί

• Σαν το σκύλο με τη γάτα.

Μοναξιά

• Έμεινε στο ράφι.
• Τρεις κι ο κούκος.
• Εξορία του Αδάμ.
• Έμεινα μπουκάλα.

Διαφορετικότητα

• Η μέρα με τη νύχτα.
• Απ' όλα έχει ο μπαξές.
• Είναι από άλλο ανέκδοτο.
• Σαν τη μύγα μες στο γάλα.
• Τον πέταξε σαν την τρίχα απ’ το ζυμάρι.

Θύματα

• Ως πρόβατον επί σφαγήν.
• Πήγε σαν το σκυλί στ’ αμπέλι.

Τάξη

• Μπήκε το νερό στ’ αυλάκι.
• Καθάρισε τον κόπρο του Αυγείου.
• Κάθε κατεργάρης στον πάγκο του.

Δημοκρατία

• Προς άγραν ψήφων.

Αντίσταση

• Βγήκε στο κλαρί.
• Κόκκινη γραμμή.
• Γροθιά στο μαχαίρι.
• Κατέβηκε στο πεζοδρόμιο.
• Δεν μπορεί να τον κάνει ζάφτι.
• Σήκωσε [το δικό του] μπαϊράκι.
• Βάστα Ρόμελ!
• Κάνω το δικηγόρο του διαβόλου.

Βία

• Ήρξατο χειρών αδίκων.
• Είδε το Χριστό φαντάρο.
• Τον έκανε του αλατιού.
• Είδε τον ουρανό σφοντύλι.
• Την έφαγε στο Δόξα Πατρί.
• Πού σε πονεί και πού σε σφάζει.
• Έγινε η νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου.

Πλήθος

• Πατείς με πατώ σε.
• Πατείς με πατώ σε.
• Δεν έπεφτε καρφίτσα.
• Χάνει η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα.

Επικοινωνία

• Βρήκε το σφυγμό του.
• Από χείλη σε χείλη το μαθαίνουνε χίλιοι.
• Είμαστε στο ίδιο μήκος κύματος.

Γλώσσα

• Οι κακές γλώσσες λένε…
• Η γλώσσα του πάει ροδάνι.

Γνώση

• Της γης τ’ αυτί.
• Μετά λόγου γνώσεως.
• Επί παντός επιστητού.

Χορός

• Και ο χορός καλά κρατεί.
• Θα τον χορέψω στο ταψί.
• Τρεις λαλούν και δυο χορεύουν.

Εύλογο Συμπέρασμα

• Ο νοών νοείτω.
• Ηλίου φαεινότερον.
• Στο κάτω-κάτω της γραφής.
• Δύο και δύο κάνουν τέσσερα.
• Τι κάνει νιάου-νιάου στα κεραμίδια;

Μυθολογία

• Καλό το παραμύθι σου αλλά δεν έχει μέσα δράκο.

Αλήθεια & Ψέμα

• Πράσινα άλογα.
• Πουλάει τρέλα.
• [Δεν] Μασάει τα λόγια του.
• Πόσα θες να μας τρελάνεις;
• Λέει τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη.

Ερωτήσεις

• Δεν ήξερες, δεν ρώταγες;
• Ρίχνει άδεια να πιάσει γεμάτα.

Κίνητρα

• Πετάει τη σκούφια του.
• Ποια μύγα σε τσίμπησε;
• Άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου.

Όρια

• Κόκκινη γραμμή.
• Διέβη τον Ρουβίκωνα.
• Ως εδώ και μη παρέκει.
• Υπερβαίνει τα εσκαμμένα.
• Μέχρι τελευταίας ρανίδας.
• Το μαχαίρι μέχρι το κόκαλο.
• Έφτασε ο κόμπος στο χτένι.

Επιθυμίες

• Εκών άκων.
• Απ’ το στόμα σου και στού Θεού τ’ αυτί.

Εναλλακτικές λύσεις

• Παίζει σε διπλό ταμπλό.
• Μια στο καρφί και μια στο πέταλο.
• Και με τον χωροφύλαξ και με τον αστφύλαξ.

Ποιότητα

• Κάνει παπάδες.

Σιγουριά

• Κρατάει πισινή.
• Κάθισε στα αβγά σου.
• Έδεσε το γάιδαρό του.
• Μην πατάς σε σάπιο σανίδι.
• Πάνε δυο-δυο, σαν τους Χιώτες.
• Όπως με βλέπεις και σε βλέπω.
• Να δούμε πού θα κάτσει η μπίλια.

Υποσχέσεις

• Λέει παχιά λόγια.
• Του ‘ταξε λαγούς με πετραχήλια.

Εμμονή

• Αυτός το βιολί του.
• Αυτός το χαβά του.
• Και ο χορός καλά κρατεί.
• Το ‘χει βάλει αμέτι μουχαμέτι.
• Το γουδί το γουδοχέρι [και τον κόπανο στο χέρι]

Προσαρμογή

• Όπου γης και πατρίς.
• Προκρούστειος κλίνη.
• Τύπος και υπογραμμός.
• Απ’ όπου φυσάει ο άνεμος.

Ματαιοπονία

• Πίθος των Δαναΐδων.
• Ψάχνει ψύλλους στ’ άχυρα.
• Ψάχνει γωνίες σε δεκάρικα.
• Να τετραγωνίσουμε τον κύκλο.

Παραίτηση

• Να το πάρει το ποτάμι.
• Σήκωσε τα χέρια ψηλά.
• Ας πάει και το παλιάμπελο.
• Μια ψυχή που είναι να βγει, ας βγει.

Αρχή

• Αρχίσανε τα όργανα.

Ολοκλήρωση

• Έλαβε σάρκα και οστά.
• …και έξω απ’ την πόρτα.
• Το κερασάκι στην τούρτα.
• Μέχρι τελευταίας ρανίδας.
• Κλότσησε την καρδάρα με το γάλα.
• Τα σταφύλια τρυγημένα και τα σκόρδα φυτεμένα.

Αναζήτηση

• Ψαρεύει σε θολά νερά.
• Ψάχνει ψύλλους στ’ άχυρα.

Ορμητικότητα

• Φόρα παρτίδα.
• Στο πίτς φυτίλι.
• Στο άψε σβήσε.
• Είναι στην πρίζα.
• Έμπαινε Γιούτσο!
• Τα πήρε όλα σβάρνα.
• Εν τω άμα και το θάμα.
• Αυθωρεί και παραχρήμα.
• Δεν ορρωδεί προ ουδενός.
• Ως ταύρος εν υαλοπωλείω.

Προσπάθεια & Κόπος

• Per mare per terra.
• Κίνησε γη και ουρανό.

Εμπειρία

• Παθός και μαθός.
• Εξ απαλών ονύχων.
• Πήρε το βάπτισμα του πυρός.
• Έχει περάσει από σαράντα κύματα.

Αλλαγή

• Μια ζέστη μια κρύο.

Αποκαλύψεις

• Τον πήρε πρέφα.
• Το έκανε βούκινο.
• Να το πάρει το ποτάμι.
• Με το νι και με το σίγμα.
• Τα είπε χαρτί και καλαμάρι.

Ετοιμότητα

• Είναι στην τσίτα.
• Επί ποδός πολέμου.
• Με το όπλο παρά πόδα.

Πολυπραγμοσύνη

• Εδώ πατάει κι αλλού βρίσκεται.
• Όποια πέτρα να σηκώσεις από κάτω θα τον βρεις.

Ευκαιρίες

• Μάννα εξ ουρανού.
• Βάλτε τώρα που γυρίζει!
• Δώσε και μένα μπάρμπα!
• Ιδού δόξης στάδιον λαμπρόν.
• Ό,τι πάρει η νύφη στην καβάλα.
• Γιούρια στον ταβλά με τα κουλούρια.

Ενθουσιασμός

• Ψυχή τε και σώματι.
• Πετάει τη σκούφια του.
• Εν χορδαίς και οργάνοις.

Δυνατότητες

• Δεν είναι για τα δόντια του.
• Δεν είναι για τα μούτρα του.

Μέσα & Μέθοδοι

• Έβαλε βύσμα.
• Per mare per terra.
• Φίλησε κατουρημένες ποδιές.

Εμπόδια & Δυσκολίες

• Έχω χτικιάσει.
• Μεγάλο λούκι.
• Έχω φτύσει αίμα.
• Παθός και μαθός.
• Του ‘κανε χουνέρι.
• Δια πυρός και σιδήρου.
• Δεν είναι παίξε-γέλασε.
• Την κάναμε από κούπες.
• Με την ψυχή στο στόμα.
• Τα κομβία της Αλέξαινας.
• Άνοιξε ο ασκός του Αιόλου.
• Φωτιά στα μπατζάκια μας.
• Χεστήκαμε κι η βάρκα γέρνει.
• Μεταξύ σφύρας και άκμονος.
• Πήρε το βάπτισμα του πυρός.
• Έπεσε στο λάκκο των λεόντων.
• Θα πει το δεσπότη Παναγιώτη.
• Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα.
• Βρέθηκε στο λάκκο με τα φίδια.
• Έσπασε ο διάολος το ποδάρι του.
• Τη μία Πάσχα και την άλλη χάσκα.
• Έχει περάσει από σαράντα κύματα.
• Έπεσε στο λάκκο με τα κωλοδάκτυλα.

Ευκολία

• Αβρόχοις ποσίν.
• Του ήρθε κουτί.
• Μασημένη τροφή.
• Βρεγμένο θέλει το παξιμάδι.
• Παραβιάζει ανοικτάς θύρας.
• Το κάνει [το ξέρει] κι η κουτσή Μαρία.

Βάσανα

• Δεν είδε άσπρη μέρα.
• Από μικρός στα βάσανα.
• Δεν είδε Θεού πρόσωπο.
• Εις τα καλά καθούμενα ηύραμεν το μπελά μας.

Προβλήματα

• Γόρδιος δεσμός.
• Καινά δαιμόνια.

Επιδείνωση

• Απ’ τη φωτιά στα κάρβουνα.
• Από τη Σκύλλα στη Χάρυβδη.

Παγίδες

• Κάποιο λάκκο έχει η φάβα.

Ρίσκο

• Επί ξυρού ακμής.
• Το πάει φιρί-φιρί.
• Σε τεντωμένο σχοινί.
• Σε τρώει ο κώλος σου.
• Έχω απλωμένο τραχανά.
• Τρέφει φίδι στον κόρφο του.
• Έβαλε το κεφάλι του στον ντορβά.
• Τα θέλει και σένα ο κωλαράκος σου.
• Ποιος θα βγάλει το φίδι από την τρύπα;

Κίνδυνος

• Κρέμεται από μια κλωστή.
• Ούτε ψύλλος στον κόρφο του.
• Είδε το χάρο με τα μάτια του.
• Γλύτωσε από το στόμα του λύκου.

Πειθώ

• Τον έκανα Άγιο.
• Του ‘βαλε το μαχαίρι στο λαιμό.
• … και θα πει κι ένα τραγούδι.

Εργασία

• Μεροδούλι μεροφάι.

Χειραγώγηση

• Τον σέρνει από τη μύτη.
• Τον τραβάει απ’ το καπίστρι.

Γραφειοκρατία

• Από τον Άννα στον Καϊάφα.

Χρήμα & Πλουτισμός

• Χρήμα με ουρά.
• Δεν ξέρει τι έχει.

Αφθονία

• …και των γονέων
• Της Παναγιάς τα μάτια.
• Τρέχει από τα μπατζάκια του.
• …και του πουλιού το γάλα.
• Τότε που δέναν τα σκυλιά με τα λουκάνικα.

Κόστος & Τιμή

• Πόσο πάει το μαλλί;
• Αντί πινακίου φακής.
• Κόστισε ο κούκος αηδόνι.
• Ποιος θα πληρώσει το μάρμαρο;
• Πλήρωσε τα μαλλιά της κεφαλής του.

Κέρδος

• Ίσια βάρκα ίσια νερά.
• Βγάζει απ’ τη μύγα ξύγκι.

Μετρήσεις

• Κουκιά μετρημένα.
• Άλλα μέτρα και άλλα σταθμά.

Χρέη

• Χρωστάει της Μιχαλούς.

Διαφθορά

• Γιούρια στον ταβλά με τα κουλούρια.

Παιχνίδια

• Παίζει εν ου παικτοίς.

Φαΐ

• Την έκανα ταράτσα.
• Έφαγε τον αγλέουρα.
• Έφαγε τον περίδρομο.
• Έφαγε το καταπέτασμα.
• Να γλείφεις τα δάχτυλά σου.
• Να τρώει η μάνα και του παιδιού να μη δίνει.

Αλκοόλ

• Έγινε φέσι.
• Έγινε πίτα.
• Στουπί στο μεθύσι.

Ύπνος

• Κοιμάται σαν αρνάκι.
• Εις τας αγκάλας του Μορφέως.
• Μ’ αυτό το πλευρό να κοιμάσαι…
• Αυτός κοιμάται κι η τύχη του δουλεύει.

Νοικοκυροσύνη

• Καθάρισε τον κόπρο του Αυγείου.

Αίτιο & Αποτέλεσμα

• Για ψύλλου πήδημα.
• Άνευ αποχρώντος λόγου.

Απουσία

• Παρών-απών.
• Άνοιξε η γη και τον κατάπιε.
• Τον έφαγε το μαύρο σκοτάδι.
• Έλαμψε δια της απουσίας του.
• Μαύρα μάτια κάναμε να σε δούμε.

Υπερίσχυση

• Έσκισε τη γάτα.
• Τον έκανε σκόνη.
• Τον έφαγε λάχανο.
• Του πήρε τον αέρα.
• Τον ρίχνει στ’ αυτιά.
• Του ‘βαλε τα γυαλιά.
• Του άλλαξε τα φώτα.
• Τον κόλλησε στον τοίχο.
• Τον έστυψε σαν λεμόνι.
• Είναι καβάλα στ’ άλογο.
• Τους πήρε τις ταυτότητες.
• Τους πήρε και τα σώβρακα.
• Πήρε τη μερίδα του λέοντος.
• Τον έκανε με τα κρεμμυδάκια.
• Του έβαλε τα δυο πόδια σ’ ένα παπούτσι.

Φήμη & Δόξα

• Ιδού δόξης στάδιον λαμπρόν.
• Τον υποδέχτηκαν μετά βαΐων και κλάδων.
• Τον υποδέχτηκαν μετά φανών και λαμπάδων.

Απώλεια

• Πέταξε το πουλί.
• Δεν έμεινε ποδάρι.
• Τι είχαμε τι χάσαμε.
• Έχασε τ’ αυγά και τα καλάθια.

Ισορροπία

• Σε τεντωμένο σχοινί.

Σύγχυση

• Τρικυμία εν κρανίω.
• Μπλέξαμε τα μπούτια μας.
• Έχασε τ’ αυγά και τα καλάθια.
• Όποιος πρόλαβε τον Κύριον είδε.
• Πάνω στην τούρλα του Σαββάτου.

Αταξία

• Φύρδην μίγδην.
• Ανάστα ο Κύριος.
• Ξέφραγο αμπέλι.
• Της πουτάνας το κάγκελο.
• Ανακατωμένος ο ερχόμενος.
• Έγινε του Κουτρούλη ο γάμος.
• Χάνει η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα.

Κατάντια

• Τα κώλα εν τη ερήμω.
• Από δήμαρχος, κλητήρας.
• Είμαστε να μας κλαίν’ οι ρέγκες.
• Απ’ τα ψηλά στα χαμηλά κι απ’ τα πολλά στα λίγα.

Κούραση

• Τα έχει παίξει.
• Τα έχει φτύσει.
• Βάρεσε μπιέλα.

Φτώχεια

• Πανί με πανί.
• Δεν υπάρχει σάλιο.
• Κρυώνει σαν γύφτος.
• Ταπί και ψύχραιμος.
• Ζει με το φακόσπυρο.
• Επί ξύλου κρεμάμενος.
• Βρακί δεν είχε να φορέσει.
• Έμεινε [πέθανε] στην ψάθα.
• Περίοδος ισχνών αγελάδων.
• 'Εμεινε στους πέντε δρόμους.
• Τσακίζει ο ποντικός του μύτη του.

Καταστροφή

• Κρανίου τόπος.
• Δεν έμεινε ρουθούνι.
• Τα έκανε γης Μαδιάμ.
• Το έκανε κεραμιδαριό.
• Τα έκανε γυαλιά καρφιά.
• Έγινε στάχτη και πούλβερη.

Πείνα

• Πεινάει σα λύκος.
• Θα πούμε το ψωμί ψωμάκι.
• Παίζει η κοιλιά του ταμπουρά.
• Βρομάει το χνώτο του απ’ την πείνα.

Σκύλοι

• Σαν το σκύλο με τη γάτα.
• Γίναμε ρεζίλι των σκυλιών.
• Πήγε σαν το σκυλί στ’ αμπέλι.
• Τότε που δέναν τα σκυλιά με τα λουκάνικα.

Γάτες

• Όσο πατάει η γάτα.
• Είναι γάτα με πέταλα.
• Και ούτε γάτα ούτε ζημιά.
• Τα κουκουλώνει σαν τη γάτα.
• Θα βάλω τη γάτα μου να κλαίει.

Άλογα

• Πράσινα άλογα.
• Είναι καβάλα στ’ άλογο.

Γαϊδούρια

• Σκάει γάιδαρο.
• Έδεσε το γάιδαρό του.
• Να σου χέσω το γάιδαρο.
• Πετάει ο γάιδαρος; Πετάει!

Πουλιά

• Αυγά και μη πουλιά.
• Πιάνει πουλιά στον αέρα.

http://www.gnomikologikon.gr