Ι. Ν. ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΣ
Ο όρος «μονισμός» χαρακτηρίζει, ως γνωστόν, κάθε κοσμοθεωρία που υποστηρίζει τη δημιουργία του κόσμου από μια αρχή, που θα μπορούσε να είναι πνευματική ή υλική. Την αρχή αυτή θα μπορούσαμε επίσης να την ονομάσουμε: πρωταρχική ουσία, στοιχείο ή ακόμη και πρώτη αιτία (αίτιο). Σε αντίθεση με τον μονισμό, ο δυϊσμός ή δυαρχία προσπαθεί να ερμηνεύσει τον κόσμο χρησιμοποιώντας δύο εξηγητικές αρχές, που συνυπάρχουν και συνενεργούν.
Οι δύο αυτές δοξασίες φαίνεται ότι αποτελούν συστατικά στοιχεία της σκέψης μας, που από αρχαιοτάτων χρόνων διακατέχεται από τις σχεδόν έμμονες αυτές ιδέες (έστω και αν ως όροι, ο μονισμός και ο δυϊσμός, είναι πολύ μεταγενέστεροι). Πιστεύω πάντως ότι οι συγκεκριμένες κοσμοθεωρίες παρουσιάζουν κάποιες, λεπτές ίσως, διαφορές αναφορικά με το αρχικό τους υπόβαθρο· κάποιες διαφορετικές, αν θέλετε, ιδιαιτερότητες, που αφορούν το αρχέτυπο θρησκευτικό και ψυχολογικό τους υπόστρωμα και τις βαθύτερες ανθρώπινες ανάγκες, που ίσως τελικά εξυπηρετούν. Και οι δύο θεωρίες έχουν βέβαια μια έντονη μεταφυσική διάσταση. Φαίνεται ωστόσο ότι όσον αφορά τη θεολογία και το θρησκευτικό συναίσθημα του ανθρώπου η μονιστική αντίληψη (μονοθεϊσμός) είναι μάλλον προγενέστερη της δυϊστικής. Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζουν αρκετές μελέτες της σύγχρονης εθνολογίας. Με βάση αυτό το δεδομένο, ο μονισμός φέρει, κατά την άποψή μου, ένα μεγαλύτερο μεταφυσικό φορτίο, σε σύγκριση με τον δυϊσμό, που φαίνεται από τη μεριά του να στηρίζεται περισσότερο στην εμπειρία απ' ό,τι η μονιστική αντίληψη.
Οι δύο λοιπόν αυτές κοσμοθεωρίες δεν είναι δυνατόν να μην αλληλεπιδράσουν και με τη νεότερη φυσική επιστήμη. Τα παραδείγματα στα οποία εδώ θα αναφερθώ δεν είναι ασφαλώς τα μοναδικά· είναι όμως, κατά την άποψή μου, πολύ χαρακτηριστικά.
Κύμα και σωματίδιο
Αρχίζω με το άκρως αινιγματικό παράδειγμα του δυϊσμού κύματος-σωματιδίου στη σύγχρονη Φυσική. Τα στοιχειώδη συστατικά της ύλης, που θεωρούσαμε σύμφωνα με την κλασική Φυσική ότι συμπεριφέρονται ως σωμάτια, αποδεικνύεται πως συμπεριφέρονται επίσης ως κύματα, και αντιστρόφως. Το ίδιο μπορεί να υποστηριχθεί και για την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Ανάλογα με τις πειραματικές συνθήκες εκδηλώνεται η μία ή η άλλη ιδιότητα. Τον παράδοξο αυτό κυματοσωματιδιακό δυϊσμό αναδεικνύει, με παραδειγματικό τρόπο, το περίφημο πλέον «πείραμα των δύο σχισμών» του Feynman (βλ., για παράδειγμα, Richard Ρ. Feynman «Εξι Εύκολα Κομμάτια», Μετ. Αθηνά Τσαγκογέωργα, Εκδόσεις Κάτοπτρο, Αθήνα, 1998).
Βέβαια, η Κβαντομηχανική υποστηρίζει σήμερα μέσα από μια εννοιολογική, σίγουρα μονιστική στην αντίληψή της, ενοποίηση του πεδίου (και των κυμάτων του) με τα σωματίδια ότι δεν υπάρχει διάκριση μεταξύ ενός κύματος και ενός σωματιδίου· ότι στην πραγματικότητα το μικροσωμάτιο είναι μια νέα, παράξενη διφυής οντότητα με συμπληρωματικές ιδιότητες.
Ενέργεια και ύλη
Η αντίληψη αυτή εδράζεται στην «Αρχή της Συμπληρωματικότητας» του Niels Bohr, σύμφωνα με την οποία οι πειραματικές διατάξεις που επιτρέπουν την ανάδειξη της μιας ιδιότητας (π.χ. της σωματιδιακής) δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για την ανίχνευση της άλλης (της κυματικής). Η εμφάνιση επομένως των σωματιδιακών ιδιοτήτων, κατά τη διάρκεια κάποιου συγκεκριμένου πειράματος, αποκλείει την ταυτόχρονη εμφάνιση των κυματικών ιδιοτήτων, και αντιστρόφως. Τελικά, η «πραγματικότητα» προκύπτει από τη σύνθεση των δύο αυτών συμπληρωματικών «περιγραφών».
Μια τέτοια θεώρηση δεν εξαφανίζει πάντως, κατά την άποψή μου, την έννοια του δυϊσμού από το προσκήνιο, ούτε αντιμετωπίζει ικανοποιητικά το αίνιγμά του, αφού οι δύο ιδιότητες (δύο σύνολα ιδιοτήτων), σωματιδιακή και κυματική, είναι μεν συμπληρωματικές, δεν παύουν όμως να είναι και αμοιβαία αποκλειόμενες.
Τι είναι λοιπόν τελικά το σωματίδιο της σύγχρονης Φυσικής και πώς θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε την ύπαρξη οντοτήτων με συμπληρωματικές ιδιότητες; Στο ερώτημα αυτό δεν έχει ως σήμερα δοθεί μια σαφής απάντηση· συνεχίζουμε ακόμη να βρισκόμαστε σε ένα «τοπίο στην ομίχλη».
Ολοκληρώνοντας την αναφορά μου στον δυϊσμό κύματος-σωματιδίου, ας μου επιτραπεί να συμπληρώσω εδώ ότι ο δυϊσμός αυτός σχετίζεται επίσης με τον δυϊσμό ενέργειας-ύλης, και οπωσδήποτε βέβαια με τον πανάρχαιο δυϊσμό πνεύματος-σώματος (ή κατ' άλλους, ψυχής-σώματος).
Σε αντίθεση με τον δυϊσμό, η σχέση του μονισμού με την επιστήμη της Φυσικής φαίνεται να είναι πολύ πιο φιλόδοξη. Πράγματι το ζητούμενο στη σύγχρονη φυσική επιστήμη είναι η διατύπωση μιας ενιαίας θεωρίας, που θα ενοποιεί στην ουσία τη σχετικιστική Κβαντομηχανική με τη γενική θεωρία της σχετικότητας. Η θεωρία αυτή (κβαντική θεωρία της βαρύτητας), που θα πρέπει να εξηγεί τη συμπεριφορά ολόκληρου του φυσικού κόσμου από το μικρόκοσμο ως τον μεγάκοσμο , ονομάζεται, από ορισμένους επιστήμονες, και «θεωρία των πάντων». Η φιλοδοξία της νεότερης Φυσικής να βρει μια τέτοια «υπερθεωρία» εκφράζει σίγουρα την τάση της για μια μονιστική κοσμοθεώρηση.
Πνεύμα και σώμα
Σχετικά με το ζήτημα αυτό, ας μου επιτραπεί αντί της προσωπικής μου άποψης να παραθέσω εδώ ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από το βιβλίο του φιλοσόφου Thomas Nagel «Θεμελιώδη Φιλοσοφικά Προβλήματα» (Μετ. Χριστίνα Μιχαλοπούλου-Βεΐκου, Εκδόσεις Σμίλη, Αθήνα, 1989). Στη σελίδα 46, στο τέλος του τετάρτου κεφαλαίου, με τίτλο «Τα προβλήματα της σχέσης πνεύματος-σώματος», αναφέρει ο Nagel: «Αν η συνείδηση καθεαυτή μπορούσε να ταυτιστεί με κάποιου είδους φυσική κατάσταση, θα άνοιγε ο δρόμος για μια ενοποιημένη φυσική θεωρία σχετικά με το πνεύμα και το σώμα και, ίσως, ακόμη για μια ενοποιημένη θεωρία σχετικά με το σύμπαν. Αλλά... φαίνεται... πως είναι αδύνατη μια φυσική θεωρία για το σύνολο της πραγματικότητας».
Την αποδοχή του δυϊσμού πνεύματος-σώματος εξέφρασε πρόσφατα και ο Γιώργος Γραμματικάκης, σε μια πολύ ενδιαφέρουσα διάλεξη με τίτλο «Ο άνθρωπος εξόριστος ή κέντρο του σύμπαντος;», που έδωσε τις 24.11.1998 στην κατάμεστη από ακροατές Αίθουσα Τελετών του ΑΠΘ. Προς την ίδια, νομίζω, κατεύθυνση φαίνεται πως κινούνται και οι απόψεις της Φωτεινής Τσαλίκογλου, όπως τουλάχιστον αυτό προκύπτει από το, επίσης πολύ ενδιαφέρον, άρθρο της «Εικονική πραγματικότητα» («Τα Νέα», 25.11.1998).
Η ενιαία θεωρία της Φυσικής δεν αποκλείεται λοιπόν να αποτελεί μια ουτοπία. Οπως τελικά λέει ο Τ. Nagel, στο βιβλίο που προανέφερα, στη σελίδα 46, «ίσως υπάρχουν στον κόσμο περισσότερα πράγματα απ' όσα μπορεί να κατανοήσει η φυσική επιστήμη».
Ο κ. Ι. Ν. Μαρκόπουλος είναι επίκουρος καθηγητής της Χημικής Μηχανικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Τετάρτη 31 Οκτωβρίου 2007
Πέμπτη 25 Οκτωβρίου 2007
Ενίσχυση της αυτοπεποίθησης
Τι είναι η αυτοπεποίθηση;
H αυτοπεποίθηση δεν είναι η εγωκεντρική, ναρκισσιστική αίσθηση έπαρσης και ανωτερότητας. Είναι η συναίσθηση της ικανότητας να ανταποκρίνεται κανείς στις απαιτήσεις της καθημερινότητας και η επίγνωση της σημαντικότητάς του ως ιδιαίτερο πρόσωπο. Η συναίσθηση ότι ως άνθρωποι είμαστε σημαντικοί και έχουμε αξία θεμελιώνεται σε τρεις κυρίως παράγοντες:- Στις πρακτικές ικανότητες που μας επιτρέπουν να τα καταφέρνουμε στις επαγγελματικές, κοινωνικές, πολιτιστικές και αθλητικές μας δραστηριότητες.- Στην αναγνώριση, την αποδοχή και την αγάπη, των άλλων.- Στη δυνατότητά μας να αντιμετωπίζουμε με δυναμισμό και αξιοπρέπεια τις κρίσιμες καταστάσεις τις προσωπικής μας ζωής όπως είναι η ασθένεια, ο χωρισμός, η απώλεια θέσης εργασίας, ο θάνατος αγαπημένου προσώπου κλπ.Η αυτοπεποίθηση εκφράζεται με συγκεκριμένες γόνιμες συμπεριφορές και υγιή συναισθήματα όπως υπευθυνότητα, πρωτοβουλία, αξιοπρέπεια, αυτοέλεγχο, ανεκτικότητα και σεβασμό των άλλων, επιδίωξη αξιόλογων στόχων κλπ.Η αυτοπεποίθηση συνοδεύεται από ένα αίσθημα επάρκειας των ικανοτήτων μας, δημιουργική επικοινωνία, γόνιμο προβληματισμό, κατάλληλο σχεδιασμό, σωστές αποφάσεις και από την συναίσθηση ότι με τις προσπάθειές μας μπορούμε να πετύχουμε τα αποτελέσματα που επιθυμούμε. Η αυτοπεποίθηση δεν καλλιεργείται μόνο με τα ενισχυτικά και υποστηρικτικά λόγια των άλλων αλλά κυρίως με την ρεαλιστική και έγκυρη αυτο-αξιολόγηση, μέσα από την ανάληψη ευθυνών, την εμπειρία της αγάπης και την δυναμική στάση απέναντι στις καθημερινές δυσκολίες και τις αναπόφευκτες αντιξοότητες.
Παιδαγωγικές τακτικές ενίσχυσης της αυτοπεποίθησης.
Επικοινωνώ με το παιδί με ειλικρίνεια και ενδιαφέρον. Του δείχνω ότι χαίρομαι που μιλάω μαζί του και δεν το κάνω σαν αγγαρεία. Εκδηλώνω με σωματικό τρόπο την αγάπη μου με αγκαλιές και χάδια.
Ξεκινώ την επικοινωνία μου με το παιδί εστιάζοντας πάντοτε την προσοχή μου στα θετικά του χαρακτηριστικά και στα χαρίσματά του.
Στις συζητήσεις μας με το παιδί δεν επιβάλλω ευγενικά τις απόψεις μου. Προσπαθώ να είμαι διαλλακτικός και αληθινά δημοκρατικός.
Ομολογώ στο παιδί ότι κάποια από τα αισθήματα που το τρομάζουν είναι ή ήταν και δικά μου αισθήματα. Το παιδί δέχεται τον εαυτό του καλύτερα όταν συνειδητοποιεί ότι τα πρόσωπα που θεωρεί σημαντικά έχουν περάσει ανάλογες δυσκολίες με τις δικές του.
Προτείνω στο παιδί να τοποθετήσει μικρά, έγχρωμα, αυτοκόλλητα χαρτάκια σε διάφορα σημεία του χώρου του, με θετικά μηνύματα που ενισχύουν την αυτοπεποίθηση. Για παράδειγμα: «Ανακαλύπτω τις δυνάμεις που κρύβονται μέσα μου». «Μαθαίνω να σέβομαι τις αδυναμίες μου και να μαθαίνω από αυτές». «Εισπνέω βαθιά, χαλαρώνω το σώμα και μένω ήρεμος.». «Αυτοπεποίθηση». «Δυναμισμός». «Αγάπη».
Ενθαρρύνω το παιδί να αντιμετωπίζει με χιούμορ ακόμη και δυσάρεστα γεγονότα.
Εξηγώ στο παιδί πως αν κάποιος θυμώνει μαζί του, το κοροϊδεύει ή του επιτίθεται, αυτό δεν σημαίνει ότι φταίει ή ότι είναι κακό παιδί.
Εξηγώ στο παιδί πως μέσα του κρύβονται απεριόριστες δυνατότητες που αν τις αξιοποιήσει με συστηματική προσπάθεια μπορεί να πετύχει σε όλους τους τομείς αξιόλογη πρόοδο.
Προτρέπω ευγενικό παιδί να επιδιώκει υψηλότερες επιδόσεις. Θεμελιώνω όμως τις προσδοκίες μου σε μια ρεαλιστική εκτίμηση των ικανοτήτων του παιδιού και όχι σε πιέσεις που ασκούνται από το κοινωνικό-πολιτιστικό μου περιβάλλον ή από προσωπικές μου ανάγκες για προβολή και επιτυχία.
Προτρέπω το παιδί να βάζει στόχους, να παίρνει αποφάσεις και να λύνει προβλήματα. Το βοηθώ να σχεδιάζει το δρόμο προς την επιτυχία με μια συγκεκριμένη σειρά σταδιακών επιδιώξεων με μικρά και συγκεκριμένα βήματα.
Το βοηθώ να υπομένει, να επιμένει, και να αγωνίζεται μέχρι να πετύχει τους στόχους του.
Το προτρέπω να αποδέχεται χωρίς ταραχή τον έπαινο και την κοροϊδία.
Το ενθαρρύνω να εκφράζει ειλικρινά τις προσωπικές του απόψεις και να εξωτερικεύει ξεκάθαρα τα αισθήματά του.
Το βοηθώ να αναπτύξει αυτοέλεγχο. Να επιλέγει τη συναισθηματική του αντίδραση αντί να αντιδρά παρορμητικά στις προκλήσεις του περιβάλλοντος.
Του μαθαίνω να απορρίπτει την άδικη κριτική αλλά να δέχεται και να αξιοποιεί την καλοπροαίρετη κριτική.
Εξηγώ στο παιδί ότι είναι φυσικό μερικές φορές να μην πηγαίνουν τα πράγματα όπως θα ήθελε.
Επιβραβεύω κάθε μικρή πρόοδο που κάνει το παιδί. Ενισχύω την που κάνει ακόμη και όταν δεν τα καταφέρνει.
Προτρέπω το παιδί να σέβεται και να εκτιμά τον εαυτό του ανεξάρτητα από το πόσο αποδίδει.
Προτείνω στο παιδί να γράψει ένα γράμμα σε ένα άλλο (υποθετικό) παιδί που αντιμετωπίζει ανάλογες δυσκολίες με τις δικές του. Να του γράψει συμβουλές σχετικά με το πώς θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τα προβλήματά του και να νιώσει καλύτερα. Η αναζήτηση και ο προβληματισμός του παιδιού σε νοητικό και συναισθηματικό επίπεδο, είναι πολύ εποικοδομητική.
Προσπαθώ χωρίς να το καταπιέζω να βάλω τάξη και δομή στην καθημερινή του ζωή.
Προτρέπω το παιδί να αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεών του και να διεκδικεί τα δικαιώματά του.
Βοηθώ το παιδί να αναζητά και να αναγνωρίζει τις θετικές πτυχές της κάθε κατάστασης. (Να βλέπει το μισό ποτήρι γεμάτο).
Βοηθώ το παιδί να αντιμετωπίζει δημιουργικά το φόβο, τον κίνδυνο και την αποτυχία. Να διαχειρίζεται τις δύσκολες καταστάσεις με υπομονή και δυναμισμό. Να συμφιλιώνεται με τους φόβους και να τους αντιμετωπίζει αντί να τους αφήνει να το κυριεύουν και να ελέγχουν τη ζωή του. Να μαθαίνει από τα λάθη του. Να χάνει χωρίς να θίγεται η αξιοπρέπειά του.
Βοηθώ το παιδί να επιλέγει τη συναισθηματική του αντίδραση απέναντι στα γεγονότα. Να καταλάβει ότι δεν είναι τα γεγονότα και οι περιστάσεις που προσδιορίζουν τη ζωή μας αλλά ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε τα γεγονότα.
Εξηγώ στο παιδί τα χαρακτηριστικά και τις ιδιότητες που μπορούν να συμβάλλουν στη δημιουργία και τη διατήρηση μιας υγιούς σχέσης.
Βοηθώ το παιδί να αντιλαμβάνεται τις επιθετικές προκλήσεις των άλλων και να τις απενεργοποιεί ή να αδιαφορεί.
Το προτρέπω να μπαίνει στη θέση του άλλου και να βλέπει τα γεγονότα μέσα από τα δικά του μάτια. Του μαθαίνω να είναι ανεκτικός και να σέβεται την διαφορετικότητα.
Το προτρέπω να σκέφτεται θετικά και να οραματίζεται τη θετική έκβαση των γεγονότων αλλά να μην απογοητεύεται όταν τα πράγματα δεν πάνε όπως θα ήθελε.
Εξηγώ στο παιδί ότι μπορεί μειώσει το θυμό, το άγχος και το φόβο του με την παρακάτω απλή τεχνική: Εισπνέω βαθιά, χαλαρώνω τους μύες του σώματός μου και συγκεντρώνω την προσοχή μου σε μια υποστηρικτική θετική σκέψη όπως για παράδειγμα «Είμαι σημαντικός ανεξάρτητα από τι πιστεύουν οι άλλοι για μένα» ή «Αντιμετωπίζω το φόβο και γίνομαι πιο δυνατός» ή «μπορώ να ελέγχω τον εαυτό μου και να χαλαρώνω». Ακόμη το προτρέπω να συγκεντρώσει την προσοχή του σε κάτι ουδέτερο όπως, να μετρήσει μέχρι το δέκα ή να παρατηρήσει αναλυτικά τις λεπτομέρειες της μορφής ενός αντικειμένου που είναι κοντά μου (πόρτα, μολύβι, πίνακας)».
Εξηγώ στο παιδί τον τρόπο με οποίο η εικόνα που δίνει στους άλλους (εμφάνιση, στάση του σώματος, τρόπος κοιτάγματος, χειρονομίες, μιμική έκφραση του προσώπου, τόνος, χροιά και ένταση της φωνής) μπορεί να αποκαλύπτει φόβο και ανασφάλεια ή αυτοπεποίθηση και δυναμισμό.
Η εικόνα της ανασφάλειας μαζί με κάποιες άλλες ακατάλληλες συμπεριφορές, προκαλούν αυτούς που αναζητούν κάποιο στόχο για να εκφράσουν την επιθετικότητά τους.
Εξηγώ στο παιδί συμπεριφορές που δηλώνουν ή οδηγούν στην ενίσχυση και την προβολή της αυτοπεποίθησης. (κατάλληλη στάση του σώματος, χειρονομίες, μιμική του προσώπου και τόνος της φωνής που φανερώνουν δυναμισμό).
Εξηγώ στο παιδί την διαφορά ανάμεσα στις παρακάτω συμπεριφορές:Παθητική Συμπεριφορά: Ανασφάλεια, μπλοκάρισμα αισθημάτων, υποχωρητικότητα, φόβος. Τα θέλω μου και οι ανάγκες μου είναι λιγότερο σημαντικές από των άλλων. Δυναμική Συμπεριφορά: Υπεράσπιση και διεκδίκηση των ατομικών δικαιωμάτων με τρόπο που δεν θίγει τον άλλο. Τα θέλω μου και οι ανάγκες μου είναι εξίσου σημαντικές με των άλλων. Ειλικρινής εξωτερίκευση των αισθημάτων. Επιθετική Συμπεριφορά: Παραβίαση των δικαιωμάτων του άλλου, εξωτερίκευση των αισθημάτων με παρενόχληση. Τα θέλω μου και οι ανάγκες μου είναι περισσότερο σημαντικές από των άλλων.Εξηγώ στο παιδί πώς να κερδίζει την προσοχή και το ενδιαφέρον των άλλων με δημιουργικές – θετικές συμπεριφορές και όχι με προκλήσεις, αταξίες και απαράδεκτα αστεία.
Βοηθώ το παιδί να αξιολογεί και να αποτιμά την βελτίωση που κατορθώνει μέσα από τις προσπάθειές του.
H αυτοπεποίθηση δεν είναι η εγωκεντρική, ναρκισσιστική αίσθηση έπαρσης και ανωτερότητας. Είναι η συναίσθηση της ικανότητας να ανταποκρίνεται κανείς στις απαιτήσεις της καθημερινότητας και η επίγνωση της σημαντικότητάς του ως ιδιαίτερο πρόσωπο. Η συναίσθηση ότι ως άνθρωποι είμαστε σημαντικοί και έχουμε αξία θεμελιώνεται σε τρεις κυρίως παράγοντες:- Στις πρακτικές ικανότητες που μας επιτρέπουν να τα καταφέρνουμε στις επαγγελματικές, κοινωνικές, πολιτιστικές και αθλητικές μας δραστηριότητες.- Στην αναγνώριση, την αποδοχή και την αγάπη, των άλλων.- Στη δυνατότητά μας να αντιμετωπίζουμε με δυναμισμό και αξιοπρέπεια τις κρίσιμες καταστάσεις τις προσωπικής μας ζωής όπως είναι η ασθένεια, ο χωρισμός, η απώλεια θέσης εργασίας, ο θάνατος αγαπημένου προσώπου κλπ.Η αυτοπεποίθηση εκφράζεται με συγκεκριμένες γόνιμες συμπεριφορές και υγιή συναισθήματα όπως υπευθυνότητα, πρωτοβουλία, αξιοπρέπεια, αυτοέλεγχο, ανεκτικότητα και σεβασμό των άλλων, επιδίωξη αξιόλογων στόχων κλπ.Η αυτοπεποίθηση συνοδεύεται από ένα αίσθημα επάρκειας των ικανοτήτων μας, δημιουργική επικοινωνία, γόνιμο προβληματισμό, κατάλληλο σχεδιασμό, σωστές αποφάσεις και από την συναίσθηση ότι με τις προσπάθειές μας μπορούμε να πετύχουμε τα αποτελέσματα που επιθυμούμε. Η αυτοπεποίθηση δεν καλλιεργείται μόνο με τα ενισχυτικά και υποστηρικτικά λόγια των άλλων αλλά κυρίως με την ρεαλιστική και έγκυρη αυτο-αξιολόγηση, μέσα από την ανάληψη ευθυνών, την εμπειρία της αγάπης και την δυναμική στάση απέναντι στις καθημερινές δυσκολίες και τις αναπόφευκτες αντιξοότητες.
Παιδαγωγικές τακτικές ενίσχυσης της αυτοπεποίθησης.
Επικοινωνώ με το παιδί με ειλικρίνεια και ενδιαφέρον. Του δείχνω ότι χαίρομαι που μιλάω μαζί του και δεν το κάνω σαν αγγαρεία. Εκδηλώνω με σωματικό τρόπο την αγάπη μου με αγκαλιές και χάδια.
Ξεκινώ την επικοινωνία μου με το παιδί εστιάζοντας πάντοτε την προσοχή μου στα θετικά του χαρακτηριστικά και στα χαρίσματά του.
Στις συζητήσεις μας με το παιδί δεν επιβάλλω ευγενικά τις απόψεις μου. Προσπαθώ να είμαι διαλλακτικός και αληθινά δημοκρατικός.
Ομολογώ στο παιδί ότι κάποια από τα αισθήματα που το τρομάζουν είναι ή ήταν και δικά μου αισθήματα. Το παιδί δέχεται τον εαυτό του καλύτερα όταν συνειδητοποιεί ότι τα πρόσωπα που θεωρεί σημαντικά έχουν περάσει ανάλογες δυσκολίες με τις δικές του.
Προτείνω στο παιδί να τοποθετήσει μικρά, έγχρωμα, αυτοκόλλητα χαρτάκια σε διάφορα σημεία του χώρου του, με θετικά μηνύματα που ενισχύουν την αυτοπεποίθηση. Για παράδειγμα: «Ανακαλύπτω τις δυνάμεις που κρύβονται μέσα μου». «Μαθαίνω να σέβομαι τις αδυναμίες μου και να μαθαίνω από αυτές». «Εισπνέω βαθιά, χαλαρώνω το σώμα και μένω ήρεμος.». «Αυτοπεποίθηση». «Δυναμισμός». «Αγάπη».
Ενθαρρύνω το παιδί να αντιμετωπίζει με χιούμορ ακόμη και δυσάρεστα γεγονότα.
Εξηγώ στο παιδί πως αν κάποιος θυμώνει μαζί του, το κοροϊδεύει ή του επιτίθεται, αυτό δεν σημαίνει ότι φταίει ή ότι είναι κακό παιδί.
Εξηγώ στο παιδί πως μέσα του κρύβονται απεριόριστες δυνατότητες που αν τις αξιοποιήσει με συστηματική προσπάθεια μπορεί να πετύχει σε όλους τους τομείς αξιόλογη πρόοδο.
Προτρέπω ευγενικό παιδί να επιδιώκει υψηλότερες επιδόσεις. Θεμελιώνω όμως τις προσδοκίες μου σε μια ρεαλιστική εκτίμηση των ικανοτήτων του παιδιού και όχι σε πιέσεις που ασκούνται από το κοινωνικό-πολιτιστικό μου περιβάλλον ή από προσωπικές μου ανάγκες για προβολή και επιτυχία.
Προτρέπω το παιδί να βάζει στόχους, να παίρνει αποφάσεις και να λύνει προβλήματα. Το βοηθώ να σχεδιάζει το δρόμο προς την επιτυχία με μια συγκεκριμένη σειρά σταδιακών επιδιώξεων με μικρά και συγκεκριμένα βήματα.
Το βοηθώ να υπομένει, να επιμένει, και να αγωνίζεται μέχρι να πετύχει τους στόχους του.
Το προτρέπω να αποδέχεται χωρίς ταραχή τον έπαινο και την κοροϊδία.
Το ενθαρρύνω να εκφράζει ειλικρινά τις προσωπικές του απόψεις και να εξωτερικεύει ξεκάθαρα τα αισθήματά του.
Το βοηθώ να αναπτύξει αυτοέλεγχο. Να επιλέγει τη συναισθηματική του αντίδραση αντί να αντιδρά παρορμητικά στις προκλήσεις του περιβάλλοντος.
Του μαθαίνω να απορρίπτει την άδικη κριτική αλλά να δέχεται και να αξιοποιεί την καλοπροαίρετη κριτική.
Εξηγώ στο παιδί ότι είναι φυσικό μερικές φορές να μην πηγαίνουν τα πράγματα όπως θα ήθελε.
Επιβραβεύω κάθε μικρή πρόοδο που κάνει το παιδί. Ενισχύω την που κάνει ακόμη και όταν δεν τα καταφέρνει.
Προτρέπω το παιδί να σέβεται και να εκτιμά τον εαυτό του ανεξάρτητα από το πόσο αποδίδει.
Προτείνω στο παιδί να γράψει ένα γράμμα σε ένα άλλο (υποθετικό) παιδί που αντιμετωπίζει ανάλογες δυσκολίες με τις δικές του. Να του γράψει συμβουλές σχετικά με το πώς θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τα προβλήματά του και να νιώσει καλύτερα. Η αναζήτηση και ο προβληματισμός του παιδιού σε νοητικό και συναισθηματικό επίπεδο, είναι πολύ εποικοδομητική.
Προσπαθώ χωρίς να το καταπιέζω να βάλω τάξη και δομή στην καθημερινή του ζωή.
Προτρέπω το παιδί να αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεών του και να διεκδικεί τα δικαιώματά του.
Βοηθώ το παιδί να αναζητά και να αναγνωρίζει τις θετικές πτυχές της κάθε κατάστασης. (Να βλέπει το μισό ποτήρι γεμάτο).
Βοηθώ το παιδί να αντιμετωπίζει δημιουργικά το φόβο, τον κίνδυνο και την αποτυχία. Να διαχειρίζεται τις δύσκολες καταστάσεις με υπομονή και δυναμισμό. Να συμφιλιώνεται με τους φόβους και να τους αντιμετωπίζει αντί να τους αφήνει να το κυριεύουν και να ελέγχουν τη ζωή του. Να μαθαίνει από τα λάθη του. Να χάνει χωρίς να θίγεται η αξιοπρέπειά του.
Βοηθώ το παιδί να επιλέγει τη συναισθηματική του αντίδραση απέναντι στα γεγονότα. Να καταλάβει ότι δεν είναι τα γεγονότα και οι περιστάσεις που προσδιορίζουν τη ζωή μας αλλά ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε τα γεγονότα.
Εξηγώ στο παιδί τα χαρακτηριστικά και τις ιδιότητες που μπορούν να συμβάλλουν στη δημιουργία και τη διατήρηση μιας υγιούς σχέσης.
Βοηθώ το παιδί να αντιλαμβάνεται τις επιθετικές προκλήσεις των άλλων και να τις απενεργοποιεί ή να αδιαφορεί.
Το προτρέπω να μπαίνει στη θέση του άλλου και να βλέπει τα γεγονότα μέσα από τα δικά του μάτια. Του μαθαίνω να είναι ανεκτικός και να σέβεται την διαφορετικότητα.
Το προτρέπω να σκέφτεται θετικά και να οραματίζεται τη θετική έκβαση των γεγονότων αλλά να μην απογοητεύεται όταν τα πράγματα δεν πάνε όπως θα ήθελε.
Εξηγώ στο παιδί ότι μπορεί μειώσει το θυμό, το άγχος και το φόβο του με την παρακάτω απλή τεχνική: Εισπνέω βαθιά, χαλαρώνω τους μύες του σώματός μου και συγκεντρώνω την προσοχή μου σε μια υποστηρικτική θετική σκέψη όπως για παράδειγμα «Είμαι σημαντικός ανεξάρτητα από τι πιστεύουν οι άλλοι για μένα» ή «Αντιμετωπίζω το φόβο και γίνομαι πιο δυνατός» ή «μπορώ να ελέγχω τον εαυτό μου και να χαλαρώνω». Ακόμη το προτρέπω να συγκεντρώσει την προσοχή του σε κάτι ουδέτερο όπως, να μετρήσει μέχρι το δέκα ή να παρατηρήσει αναλυτικά τις λεπτομέρειες της μορφής ενός αντικειμένου που είναι κοντά μου (πόρτα, μολύβι, πίνακας)».
Εξηγώ στο παιδί τον τρόπο με οποίο η εικόνα που δίνει στους άλλους (εμφάνιση, στάση του σώματος, τρόπος κοιτάγματος, χειρονομίες, μιμική έκφραση του προσώπου, τόνος, χροιά και ένταση της φωνής) μπορεί να αποκαλύπτει φόβο και ανασφάλεια ή αυτοπεποίθηση και δυναμισμό.
Η εικόνα της ανασφάλειας μαζί με κάποιες άλλες ακατάλληλες συμπεριφορές, προκαλούν αυτούς που αναζητούν κάποιο στόχο για να εκφράσουν την επιθετικότητά τους.
Εξηγώ στο παιδί συμπεριφορές που δηλώνουν ή οδηγούν στην ενίσχυση και την προβολή της αυτοπεποίθησης. (κατάλληλη στάση του σώματος, χειρονομίες, μιμική του προσώπου και τόνος της φωνής που φανερώνουν δυναμισμό).
Εξηγώ στο παιδί την διαφορά ανάμεσα στις παρακάτω συμπεριφορές:Παθητική Συμπεριφορά: Ανασφάλεια, μπλοκάρισμα αισθημάτων, υποχωρητικότητα, φόβος. Τα θέλω μου και οι ανάγκες μου είναι λιγότερο σημαντικές από των άλλων. Δυναμική Συμπεριφορά: Υπεράσπιση και διεκδίκηση των ατομικών δικαιωμάτων με τρόπο που δεν θίγει τον άλλο. Τα θέλω μου και οι ανάγκες μου είναι εξίσου σημαντικές με των άλλων. Ειλικρινής εξωτερίκευση των αισθημάτων. Επιθετική Συμπεριφορά: Παραβίαση των δικαιωμάτων του άλλου, εξωτερίκευση των αισθημάτων με παρενόχληση. Τα θέλω μου και οι ανάγκες μου είναι περισσότερο σημαντικές από των άλλων.Εξηγώ στο παιδί πώς να κερδίζει την προσοχή και το ενδιαφέρον των άλλων με δημιουργικές – θετικές συμπεριφορές και όχι με προκλήσεις, αταξίες και απαράδεκτα αστεία.
Βοηθώ το παιδί να αξιολογεί και να αποτιμά την βελτίωση που κατορθώνει μέσα από τις προσπάθειές του.
Τρίτη 23 Οκτωβρίου 2007
Ο ΓΥΜΝΑΣΙΑΡΧΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΒΕΡΟΙΑΣ
Ένα από το πιο σημαντικά επιγραφικά κείμενα που προέρχονται από την αρχαία Βέροια, σχετίζεται με τον κανονισμό της λειτουργίας του Γυμνασίου της πόλεως και χρονολογείται στις τρεις πρώτες δεκαετίες του 2 αι., περίπου 168 π.Χ.
Ανακαλύφθηκε το καλοκαίρι του 1949, νοτιοανατολικά της πόλεως στην περιοχής της Παλαιοφόρου.
… Ορκίζομαι στο Δία, στη Γη, στον Ήλιο, στον Απόλλωνα και στον Ερμή, να υπηρετήσω ως γυμνασίαρχος σύμφωνα με τα καθήκοντα που ορίζει ο νόμος. Όσον αφορά περιπτώσεις που δεν περιλαμβάνονται μέσα στο νόμο, χρησιμοποιώντας τη δική μου γνώμη όσο είναι δυνατόν να φανώ ηθικός και δίκαιος χωρίς να κάνω χάρη σε φίλο ή να βλάψω εχθρό ενάντια στο δίκαιο. Όσο για τα υπάρχοντα έσοδα από τους νέους, ούτε εγώ ο ίδιος θα εκμεταλλευτώ ούτε και σε άλλον θα επιτρέψω με οποιοδήποτε τρόπο να εφεύρει κάποια πρόφαση, για να τα εκμεταλλευτεί. Εάν τηρήσω τον όρκο μου, ας υπάρχουν για μένα πολλά και καλά, αν όμως φανώ επίορκος ας συμβεί το αντίθετο.
(Απόσπασμα από το κείμενο του Γυμνασιαρχικού Νόμου)
Ανακαλύφθηκε το καλοκαίρι του 1949, νοτιοανατολικά της πόλεως στην περιοχής της Παλαιοφόρου.
… Ορκίζομαι στο Δία, στη Γη, στον Ήλιο, στον Απόλλωνα και στον Ερμή, να υπηρετήσω ως γυμνασίαρχος σύμφωνα με τα καθήκοντα που ορίζει ο νόμος. Όσον αφορά περιπτώσεις που δεν περιλαμβάνονται μέσα στο νόμο, χρησιμοποιώντας τη δική μου γνώμη όσο είναι δυνατόν να φανώ ηθικός και δίκαιος χωρίς να κάνω χάρη σε φίλο ή να βλάψω εχθρό ενάντια στο δίκαιο. Όσο για τα υπάρχοντα έσοδα από τους νέους, ούτε εγώ ο ίδιος θα εκμεταλλευτώ ούτε και σε άλλον θα επιτρέψω με οποιοδήποτε τρόπο να εφεύρει κάποια πρόφαση, για να τα εκμεταλλευτεί. Εάν τηρήσω τον όρκο μου, ας υπάρχουν για μένα πολλά και καλά, αν όμως φανώ επίορκος ας συμβεί το αντίθετο.
(Απόσπασμα από το κείμενο του Γυμνασιαρχικού Νόμου)
Κυριακή 14 Οκτωβρίου 2007
'Παίκτες' και 'θύματα'
Υπάρχουν δύο κατηγορίες κρατών στην παγκόσμια ιστορία:
Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν τα κράτη που σχεδιάζουν το μέλλον τους με δυναμισμό, φαντασία και ρεαλισμό ταυτόχρονα.
Στην δεύτερη κατηγορία ανήκουν τα κράτη που, βυθισμένα σε ιδεοληψίες, ψευδαισθήσεις και αναστολές, παραμένουν παράλυτα και αδρανή την πρωτοβουλία των αντιπάλων τους.
Τα κράτη-παίκτες αποτιμούν ψύχραιμα την διεθνή κατάσταση, αποφασίζουν με ρεαλισμό, θέτουν εφικτούς και ανέφικτους στόχους, αξιοποιούν τους πόρους τους, τοποθετούν στις υπεύθυνες θέσεις το καλύτερο ανθρώπινο δυναμικό που διαθέτουν, καθιστούν σαφές στον αντίπαλο ότι πρέπει να προσέχει στις κινήσεις του, προλαβαίνουν τις εξελίξεις, προβλέπουν και προετοιμάζουν διαφορετικά εναλλακτικά σενάρια, αποκτούν την αναγκαία υλική ισχύ και αν χρειασθεί την χρησιμοποιούν.
Τα κράτη-θύματα κολακεύουν τους ισχυρούς, εκλιπαρούν για ξένη βοήθεια, υφίστανται αναξιοπρεπώς πλήγματα στην αξιοπρέπειά τους χωρίς να αντιδρούν, δεν έχουν στόχους, δεν προσπαθούν καν να αποκτήσουν υλική ισχύ, αναδεικνύουν ανίκανους και ακατάλληλους ηγέτες, διαρκώς αιφνιδιάζονται από τις εξελίξεις, συνεχώς επικαλούνται το δίκαιο του αδυνάτου και -ως αντίβαρο και ψυχολογικό αντιστάθμισμα– σχηματίζουν υπεραναπληρωματικές ψευδαισθήσεις περί δήθεν ηθικής τους ανωτερότητος και διάφορα άλλα ιδεολογήματα όπως ακριβώς ο χρεωκοπημένος άνθρωπος στρέφεται στον αλκοολισμό για να μην αντιμετωπίσει την πραγματικότητα.
Η Ελλάδα του Κολοκοτρώνη και του Καποδίστρια ανήκε στην πρώτη κατηγορία· η Ελλάδα του Κουμουνδούρου και του Δηλιγιάννη στην δεύτερη. Η Ελλάδα του Βενιζέλου, του Πλαστήρα, του Μεταξά, του Μαρκεζίνη, στην πρώτη κατηγορία.
Μετά τον Β' παγκόσμιο πόλεμο, σταδιακά η Ελλάδα διολίσθησε προς την δεύτερη κατηγορία.
Κεντρικοί σταθμοί υπήρξαν η αποτυχία της να διασφαλίσει τα δικαιώματα των βορειοηπειρωτών μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου, ή μη-αντίδρασή της στα Σεπτεμβριανά του 1955, η ταπεινωτική απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας της Κύπρου από την χούντα το 1967, όπως και η πρόκληση και η εν συνεχεία μη απάντηση στον τουρκικό Αττίλα το 1974, για να φθάσουμε στα γεγονότα των Ιμίων, της υπόθεσης των πυραύλων S-300 και το σημερινό σκηνικό μειωμένης κυριαρχίας της Ελλάδας και ανοχής των τουρκικών παρεμβάσεων στο Αιγαίο.
Οι ιστορικοί, πολιτειολόγοι και κοινωνιολόγοι του μέλλοντος θα ασχοληθούν πιθανώς με τις βαθύτερες διεργασίες που μετέτρεψαν ένα έθνος που αψήφησε την «ιερά συμμαχία» και συνέτριψε μία αυτοκρατορία που εκτεινόταν από τον Δούναβι ως τον Νείλο στις αρχές του 19ου αιώνα, σε ένα κράτος-παρία, έρμαιο των κλυδωνισμών και περίγελω ακόμη και νάνων όπως τα Σκόπια στις αρχές του 21ου αιώνα.
Εδώ ας περιορισθούμε να καταγράψουμε ψύχραιμα την σημερινή εθνική στρατηγική, εάν αυτή όντως υπάρχει.
Παραδόξως, υπάρχει ελληνική εθνική στρατηγική, έναντι της Τουρκίας τουλάχιστον.
Και μάλιστα χαίρει διακομματικής στήριξης, έχει συνέχεια και συνέπεια, προβάλλεται συστηματικά στα μέσα ενημέρωσης.
Η στρατηγική αυτή έχει δύο σκέλη.
Πρώτον: υποχωρώντας διαρκώς και μη αντιδρώντας ποτέ στις τουρκικές προκλήσεις και στην τουρκική επιθετικότητα δείχνουμε την ανωτερότητά μας και αποφεύγουμε τον πόλεμο.
Δεύτερον: η Τουρκία επιδιώκει να γίνει πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), άρα θα «συμμορφωθεί» και θα «εκπολιτισθεί».
Το πρώτο σκέλος αποτελεί την συνήθη πλάνη και αυταπάτη των αδυνάτων. Και ο πρωτοετής φοιτητής διεθνών σχέσεων γνωρίζει ότι η επίδειξη αδυναμίας καθιστά όλο και πιθανότερη την σύγκρουση.
Απεναντίας, όταν ο επιτιθέμενος γνωρίζει ότι η επίθεσή του πιθανώς θα αποτύχει ή ότι έστω θα έχει υψηλό κόστος, τότε το ενδεχόμενο σύγκρουσης εξασθενεί.
Το δεύτερο σκέλος περί υποτιθέμενου εξευρωπαϊσμού της Τουρκίας βασίζεται στο θεώρημα ότι χάριν της εισόδου της στην ΕΕ η γειτονική χώρα θα εγκαταλείψει τις φιλοδοξίες της και τα γεωστρατηγικά της συμφέροντα.
Ασφαλώς τα τελευταία έχουν για τους Τούρκους στρατηγούς πολύ μεγαλύτερη αξία από τα οικονομικά κυρίως ωφέλη μιας ενδεχόμενης ένταξης της Τουρκίας.
Ουδέποτε πρόκειται η Τουρκία να εγκαταλείψει την κατεχόμενη βόρεια Κύπρο, την επεκτατική στρατηγική της στο Αιγαίο, την παρεμβατική και υπονομευτική της ελληνικής κυριαρχίας πολιτική της στην δυτική Θράκη χάριν της εισόδου της στην Ευρώπη.
Απεναντίας, με διάφορους τρόπους έχει καταστήσει σαφές ότι η υποψηφιότητά της στην ΕΕ και τα ελληνοτουρκικά είναι δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα.
Ας θυμηθούμε ότι τις ημέρες που κρινόταν η έναρξη διαπραγματεύσεων ΕΕ-Τουρκίας, μπαράζ παραβιάσεων και παραβάσεων από τουρκικά αεροπλάνα στο Αιγαίο κατέστησε ξεκάθαρο αυτό ακριβώς το ζήτημα.
Αλλά και στην συνέχεια η τουρκική πολιτική δεν μεταβλήθηκε ούτε στο εκατομμυριοστό, παρά την αρχικώς ομαλή συνέχιση των διαπραγματεύσεων.
Συμβαίνει μάλλον το ακριβώς αντίθετο: η Τουρκία γνωρίζει καλά ότι το ειδικό βάρος της στην όλη ευρωπαϊκή πολιτική εξαρτάται από την αδιαφορία της στις όποιες προτροπές των πολιτισμένων ευρωπαίων να εγκαταλείψει τα πάγια γεωστρατηγικά της συμφέροντα και τις περιφερειακές φιλοδοξίες της.
Όσο περισσότερο αδιάλλακτη εμφανίζεται, τόσο μεγαλύτερη διαπραγματευτική ισχύ αποκτά και τόσο περισσότερο κατοχυρώνει τον ηγεμονικό της ρόλο και εντός της Ευρώπης.
Στοιχειώδεις κανόνες για τα κράτη που θέλουν να είναι παίκτες.
Τι θα μπορούσε να υποκαταστήσει το ατελέσφορο και εκτός πραγματικότητας «δόγμα» της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής;
Τρία κατ' αρχήν γενικά πράγματα:
Πρώτον: η απόλυτη αρχή της εθνικής άμυνας σε περίπτωση παραβίασης της εθνικής ακεραιότητας.
Κάτι που πρέπει όμως να καταστεί σαφές προς άπαντες, γιατί σήμερα δεν είναι. Και που φυσικά συνεπάγεται ριζικές μεταβολές στις ένοπλες δυνάμεις, στην εφεδρεία, αλλά και στο συλλογικό φρόνημα, που ασφαλώς δεν υποστηρίζεται με βιβλία όπου η σφαγή ενός εκατομμυρίου Ελλήνων περιγράφεται ως «συνωστισμός».
Δεύτερον: η πλήρης και οργανική ενεργοποίηση της Ελλάδας στα πλαίσια του δυτικού κόσμου, στους αμυντικούς και διπλωματικούς μηχανισμούς στους οποίους ανήκει.
Τρίτον: ο σχεδιασμός δόγματος εξωτερικής πολιτικής, το οποίο να περιλαμβάνει στόχους (βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους) και μέσα.
Και η αποσαφήνιση του ρόλου που θέλουμε επιτέλους να διαδραματίσει η Ελλάδα διεθνώς.
Ασφαλώς για όλα αυτά απαιτείται υψηλού επιπέδου και παιδείας πολιτικό δυναμικό, και όχι οι γνωστοί κλώνοι πολιτικών οικογενειών.
Όσον αφορά την Τουρκία, η εθνική στρατηγική της Ελλάδας πρέπει κατά την γνώμη μας να στηριχθεί (και να αξιοποιήσει) την σοβαρότερη μετά τον Α' παγκόσμιο πόλεμο διάσταση μεταξύ της Τουρκίας και της δύσης.
Η Τουρκία απομακρύνεται συνεχώς από την δυτική πολιτική, μετά την άρνησή της να υποστηρίζει την αμερικανο-βρετανική παρέμβαση στο Ιράκ.
Σήμερα, η Τουρκία απειλεί ευθέως το αμερικανικό προτεκτοράτο του ιρακινού Κουρδιστάν, ενώ το ενδεχόμενο ισλαμοποίησης της Τουρκίας με την άνοδο ισλαμιστή στον προεδρικό θώκο ή το εναλλακτικό ενδεχόμενο δικτατορίας περιπλέκουν το ζήτημα.
Είναι μία μοναδική ευκαιρία η Ελλάδα να ξαναβρεί την χαμένη εδώ και δεκαετίες γεωπολιτική της σημασία, ως προπύργιο του δυτικού κόσμου σε εποχή σφοδρής σύγκρουσης των πολιτισμών.
Φλανηφήματα περί «τρίτου δρόμου», «βαλκανικής συμμαχίας», «ορθοδόξου τόξου», συμμαχίας με την Ρωσία κ.λπ, ανήκουν στην σφαίρα των φαντασιώσεων, και μάλιστα φαντασιώσεων επικίνδυνων για την εθνική μας ασφάλεια.
Ο μόνος πραγματικός ρόλος που έχει να παίξει η σημερινή Ελλάδα είναι αυτός του οργανικού μέρους (όχι υποτελούς) του δυτικού κόσμου, που αυτήν την στιγμή βιώνει υπαρξιακό κίνδυνο από διάφορες πλευρές και δεν έχει την πολυτέλεια να αγνοεί ή να υποβαθμίζει πρόθυμους και χρήσιμους συμμάχους, όπως θα μπορούσε και θα έπρεπε να είναι η Ελλάς.
Η οποία, αφού ανασυγκροτηθεί εσωτερικά ώστε να καταστεί από θύμα παίκτης, θα διεκδικήσει την θέση που της αξίζει.
'Παίκτες' και 'θύματα' / του Μελέτη Μελετόπουλου
Αναδημοσίευση από τη «Νέα Πολιτική»
Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν τα κράτη που σχεδιάζουν το μέλλον τους με δυναμισμό, φαντασία και ρεαλισμό ταυτόχρονα.
Στην δεύτερη κατηγορία ανήκουν τα κράτη που, βυθισμένα σε ιδεοληψίες, ψευδαισθήσεις και αναστολές, παραμένουν παράλυτα και αδρανή την πρωτοβουλία των αντιπάλων τους.
Τα κράτη-παίκτες αποτιμούν ψύχραιμα την διεθνή κατάσταση, αποφασίζουν με ρεαλισμό, θέτουν εφικτούς και ανέφικτους στόχους, αξιοποιούν τους πόρους τους, τοποθετούν στις υπεύθυνες θέσεις το καλύτερο ανθρώπινο δυναμικό που διαθέτουν, καθιστούν σαφές στον αντίπαλο ότι πρέπει να προσέχει στις κινήσεις του, προλαβαίνουν τις εξελίξεις, προβλέπουν και προετοιμάζουν διαφορετικά εναλλακτικά σενάρια, αποκτούν την αναγκαία υλική ισχύ και αν χρειασθεί την χρησιμοποιούν.
Τα κράτη-θύματα κολακεύουν τους ισχυρούς, εκλιπαρούν για ξένη βοήθεια, υφίστανται αναξιοπρεπώς πλήγματα στην αξιοπρέπειά τους χωρίς να αντιδρούν, δεν έχουν στόχους, δεν προσπαθούν καν να αποκτήσουν υλική ισχύ, αναδεικνύουν ανίκανους και ακατάλληλους ηγέτες, διαρκώς αιφνιδιάζονται από τις εξελίξεις, συνεχώς επικαλούνται το δίκαιο του αδυνάτου και -ως αντίβαρο και ψυχολογικό αντιστάθμισμα– σχηματίζουν υπεραναπληρωματικές ψευδαισθήσεις περί δήθεν ηθικής τους ανωτερότητος και διάφορα άλλα ιδεολογήματα όπως ακριβώς ο χρεωκοπημένος άνθρωπος στρέφεται στον αλκοολισμό για να μην αντιμετωπίσει την πραγματικότητα.
Η Ελλάδα του Κολοκοτρώνη και του Καποδίστρια ανήκε στην πρώτη κατηγορία· η Ελλάδα του Κουμουνδούρου και του Δηλιγιάννη στην δεύτερη. Η Ελλάδα του Βενιζέλου, του Πλαστήρα, του Μεταξά, του Μαρκεζίνη, στην πρώτη κατηγορία.
Μετά τον Β' παγκόσμιο πόλεμο, σταδιακά η Ελλάδα διολίσθησε προς την δεύτερη κατηγορία.
Κεντρικοί σταθμοί υπήρξαν η αποτυχία της να διασφαλίσει τα δικαιώματα των βορειοηπειρωτών μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου, ή μη-αντίδρασή της στα Σεπτεμβριανά του 1955, η ταπεινωτική απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας της Κύπρου από την χούντα το 1967, όπως και η πρόκληση και η εν συνεχεία μη απάντηση στον τουρκικό Αττίλα το 1974, για να φθάσουμε στα γεγονότα των Ιμίων, της υπόθεσης των πυραύλων S-300 και το σημερινό σκηνικό μειωμένης κυριαρχίας της Ελλάδας και ανοχής των τουρκικών παρεμβάσεων στο Αιγαίο.
Οι ιστορικοί, πολιτειολόγοι και κοινωνιολόγοι του μέλλοντος θα ασχοληθούν πιθανώς με τις βαθύτερες διεργασίες που μετέτρεψαν ένα έθνος που αψήφησε την «ιερά συμμαχία» και συνέτριψε μία αυτοκρατορία που εκτεινόταν από τον Δούναβι ως τον Νείλο στις αρχές του 19ου αιώνα, σε ένα κράτος-παρία, έρμαιο των κλυδωνισμών και περίγελω ακόμη και νάνων όπως τα Σκόπια στις αρχές του 21ου αιώνα.
Εδώ ας περιορισθούμε να καταγράψουμε ψύχραιμα την σημερινή εθνική στρατηγική, εάν αυτή όντως υπάρχει.
Παραδόξως, υπάρχει ελληνική εθνική στρατηγική, έναντι της Τουρκίας τουλάχιστον.
Και μάλιστα χαίρει διακομματικής στήριξης, έχει συνέχεια και συνέπεια, προβάλλεται συστηματικά στα μέσα ενημέρωσης.
Η στρατηγική αυτή έχει δύο σκέλη.
Πρώτον: υποχωρώντας διαρκώς και μη αντιδρώντας ποτέ στις τουρκικές προκλήσεις και στην τουρκική επιθετικότητα δείχνουμε την ανωτερότητά μας και αποφεύγουμε τον πόλεμο.
Δεύτερον: η Τουρκία επιδιώκει να γίνει πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), άρα θα «συμμορφωθεί» και θα «εκπολιτισθεί».
Το πρώτο σκέλος αποτελεί την συνήθη πλάνη και αυταπάτη των αδυνάτων. Και ο πρωτοετής φοιτητής διεθνών σχέσεων γνωρίζει ότι η επίδειξη αδυναμίας καθιστά όλο και πιθανότερη την σύγκρουση.
Απεναντίας, όταν ο επιτιθέμενος γνωρίζει ότι η επίθεσή του πιθανώς θα αποτύχει ή ότι έστω θα έχει υψηλό κόστος, τότε το ενδεχόμενο σύγκρουσης εξασθενεί.
Το δεύτερο σκέλος περί υποτιθέμενου εξευρωπαϊσμού της Τουρκίας βασίζεται στο θεώρημα ότι χάριν της εισόδου της στην ΕΕ η γειτονική χώρα θα εγκαταλείψει τις φιλοδοξίες της και τα γεωστρατηγικά της συμφέροντα.
Ασφαλώς τα τελευταία έχουν για τους Τούρκους στρατηγούς πολύ μεγαλύτερη αξία από τα οικονομικά κυρίως ωφέλη μιας ενδεχόμενης ένταξης της Τουρκίας.
Ουδέποτε πρόκειται η Τουρκία να εγκαταλείψει την κατεχόμενη βόρεια Κύπρο, την επεκτατική στρατηγική της στο Αιγαίο, την παρεμβατική και υπονομευτική της ελληνικής κυριαρχίας πολιτική της στην δυτική Θράκη χάριν της εισόδου της στην Ευρώπη.
Απεναντίας, με διάφορους τρόπους έχει καταστήσει σαφές ότι η υποψηφιότητά της στην ΕΕ και τα ελληνοτουρκικά είναι δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα.
Ας θυμηθούμε ότι τις ημέρες που κρινόταν η έναρξη διαπραγματεύσεων ΕΕ-Τουρκίας, μπαράζ παραβιάσεων και παραβάσεων από τουρκικά αεροπλάνα στο Αιγαίο κατέστησε ξεκάθαρο αυτό ακριβώς το ζήτημα.
Αλλά και στην συνέχεια η τουρκική πολιτική δεν μεταβλήθηκε ούτε στο εκατομμυριοστό, παρά την αρχικώς ομαλή συνέχιση των διαπραγματεύσεων.
Συμβαίνει μάλλον το ακριβώς αντίθετο: η Τουρκία γνωρίζει καλά ότι το ειδικό βάρος της στην όλη ευρωπαϊκή πολιτική εξαρτάται από την αδιαφορία της στις όποιες προτροπές των πολιτισμένων ευρωπαίων να εγκαταλείψει τα πάγια γεωστρατηγικά της συμφέροντα και τις περιφερειακές φιλοδοξίες της.
Όσο περισσότερο αδιάλλακτη εμφανίζεται, τόσο μεγαλύτερη διαπραγματευτική ισχύ αποκτά και τόσο περισσότερο κατοχυρώνει τον ηγεμονικό της ρόλο και εντός της Ευρώπης.
Στοιχειώδεις κανόνες για τα κράτη που θέλουν να είναι παίκτες.
Τι θα μπορούσε να υποκαταστήσει το ατελέσφορο και εκτός πραγματικότητας «δόγμα» της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής;
Τρία κατ' αρχήν γενικά πράγματα:
Πρώτον: η απόλυτη αρχή της εθνικής άμυνας σε περίπτωση παραβίασης της εθνικής ακεραιότητας.
Κάτι που πρέπει όμως να καταστεί σαφές προς άπαντες, γιατί σήμερα δεν είναι. Και που φυσικά συνεπάγεται ριζικές μεταβολές στις ένοπλες δυνάμεις, στην εφεδρεία, αλλά και στο συλλογικό φρόνημα, που ασφαλώς δεν υποστηρίζεται με βιβλία όπου η σφαγή ενός εκατομμυρίου Ελλήνων περιγράφεται ως «συνωστισμός».
Δεύτερον: η πλήρης και οργανική ενεργοποίηση της Ελλάδας στα πλαίσια του δυτικού κόσμου, στους αμυντικούς και διπλωματικούς μηχανισμούς στους οποίους ανήκει.
Τρίτον: ο σχεδιασμός δόγματος εξωτερικής πολιτικής, το οποίο να περιλαμβάνει στόχους (βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους) και μέσα.
Και η αποσαφήνιση του ρόλου που θέλουμε επιτέλους να διαδραματίσει η Ελλάδα διεθνώς.
Ασφαλώς για όλα αυτά απαιτείται υψηλού επιπέδου και παιδείας πολιτικό δυναμικό, και όχι οι γνωστοί κλώνοι πολιτικών οικογενειών.
Όσον αφορά την Τουρκία, η εθνική στρατηγική της Ελλάδας πρέπει κατά την γνώμη μας να στηριχθεί (και να αξιοποιήσει) την σοβαρότερη μετά τον Α' παγκόσμιο πόλεμο διάσταση μεταξύ της Τουρκίας και της δύσης.
Η Τουρκία απομακρύνεται συνεχώς από την δυτική πολιτική, μετά την άρνησή της να υποστηρίζει την αμερικανο-βρετανική παρέμβαση στο Ιράκ.
Σήμερα, η Τουρκία απειλεί ευθέως το αμερικανικό προτεκτοράτο του ιρακινού Κουρδιστάν, ενώ το ενδεχόμενο ισλαμοποίησης της Τουρκίας με την άνοδο ισλαμιστή στον προεδρικό θώκο ή το εναλλακτικό ενδεχόμενο δικτατορίας περιπλέκουν το ζήτημα.
Είναι μία μοναδική ευκαιρία η Ελλάδα να ξαναβρεί την χαμένη εδώ και δεκαετίες γεωπολιτική της σημασία, ως προπύργιο του δυτικού κόσμου σε εποχή σφοδρής σύγκρουσης των πολιτισμών.
Φλανηφήματα περί «τρίτου δρόμου», «βαλκανικής συμμαχίας», «ορθοδόξου τόξου», συμμαχίας με την Ρωσία κ.λπ, ανήκουν στην σφαίρα των φαντασιώσεων, και μάλιστα φαντασιώσεων επικίνδυνων για την εθνική μας ασφάλεια.
Ο μόνος πραγματικός ρόλος που έχει να παίξει η σημερινή Ελλάδα είναι αυτός του οργανικού μέρους (όχι υποτελούς) του δυτικού κόσμου, που αυτήν την στιγμή βιώνει υπαρξιακό κίνδυνο από διάφορες πλευρές και δεν έχει την πολυτέλεια να αγνοεί ή να υποβαθμίζει πρόθυμους και χρήσιμους συμμάχους, όπως θα μπορούσε και θα έπρεπε να είναι η Ελλάς.
Η οποία, αφού ανασυγκροτηθεί εσωτερικά ώστε να καταστεί από θύμα παίκτης, θα διεκδικήσει την θέση που της αξίζει.
'Παίκτες' και 'θύματα' / του Μελέτη Μελετόπουλου
Αναδημοσίευση από τη «Νέα Πολιτική»
Μήπως γνωρίζει;
Μήπως γνωρίζει το ΥΠΕΠΘ ότι αν κανείς υπολογίσει αυτά που πληρώνουν οι γονείς κάθε χρόνο σε σχολικές υποδομές και αναλώσιμα υλικά φτάνουν ως και τα 10.000 € ανά σχολείο;
Μήπως γνωρίζει ότι υποχρεώνονται οι εκπαιδευτικοί να ζητούν από τους γονείς να ενισχύουν οικονομικά το σχολείο ακόμα και για τα πιο στοιχειώδη όπως χαρτί φωτοτυπικού ;
Μήπως γνωρίζει πόσα χρήματα πληρώνουν οι γονείς στα νηπιαγωγεία για να καλύψουν τις στοιχειώδεις εκείνες ανάγκες (αναλώσιμα υλικά, εκπαιδευτικό υλικό κλπ.) που αυτονόητα θα έπρεπε να καλύπτει η πολιτεία ; Αυτή είναι η δωρεάν παιδεία ;
Μήπως γνωρίζει το ΥΠΕΠΘ ότι η σημερινή χρηματοδότηση των σχολείων αρκεί μόνο για τα απολύτως απαραίτητα σε πετρέλαιο, καθαριότητα, λογαριασμούς και αναλώσιμα;
Αλλά που να ξέρει η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΠΘ τι συμβαίνει στα σχολεία αφού τα βλέπει μόνο σε αγιασμούς, σε εγκαίνια και σε λογύδρια... Στην πραγματικότητα όμως γνωρίζει. Γνωρίζει καλά».
Με τέτοιες υποδομές οι καινοτομίες γίνονται κενοτομίες. Πόσες σχολικές τάξεις θυμίζουν τις εικόνες των βιβλίων; Πώς θα νιώθει το παιδάκι ενός σχολείου κλουβιού βλέποντας ότι, σύμφωνα με τις εικόνες του βιβλίου του, το μάθημα γίνεται σε αίθουσα στρωμένη με μοκέτα;
Μήπως γνωρίζει ότι υποχρεώνονται οι εκπαιδευτικοί να ζητούν από τους γονείς να ενισχύουν οικονομικά το σχολείο ακόμα και για τα πιο στοιχειώδη όπως χαρτί φωτοτυπικού ;
Μήπως γνωρίζει πόσα χρήματα πληρώνουν οι γονείς στα νηπιαγωγεία για να καλύψουν τις στοιχειώδεις εκείνες ανάγκες (αναλώσιμα υλικά, εκπαιδευτικό υλικό κλπ.) που αυτονόητα θα έπρεπε να καλύπτει η πολιτεία ; Αυτή είναι η δωρεάν παιδεία ;
Μήπως γνωρίζει το ΥΠΕΠΘ ότι η σημερινή χρηματοδότηση των σχολείων αρκεί μόνο για τα απολύτως απαραίτητα σε πετρέλαιο, καθαριότητα, λογαριασμούς και αναλώσιμα;
Αλλά που να ξέρει η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΠΘ τι συμβαίνει στα σχολεία αφού τα βλέπει μόνο σε αγιασμούς, σε εγκαίνια και σε λογύδρια... Στην πραγματικότητα όμως γνωρίζει. Γνωρίζει καλά».
Με τέτοιες υποδομές οι καινοτομίες γίνονται κενοτομίες. Πόσες σχολικές τάξεις θυμίζουν τις εικόνες των βιβλίων; Πώς θα νιώθει το παιδάκι ενός σχολείου κλουβιού βλέποντας ότι, σύμφωνα με τις εικόνες του βιβλίου του, το μάθημα γίνεται σε αίθουσα στρωμένη με μοκέτα;
Κυριακή 7 Οκτωβρίου 2007
Είμαστε άσοι στα Μαθηματικά!
ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ είναι δυνατότεροι από τους Αμερικανούς στα Ανώτερα Μαθηματικά και στη Φυσική, σύμφωνα με έκθεση των εκπαιδευτικών των ΗΠΑ για τις επιδόσεις των αποφοίτων Λυκείου σε 20 χώρες.
Η Ελλάδα, η Κύπρος, η Ρωσία, η Σουηδία και η Νορβηγία είναι μεταξύ των πρώτων στη Φυσική, σε επίπεδο «αισθητά ανώτερο» εκείνο των μαθητών των ΗΠΑ. Ο διεθνής μέσος όρος βαθμολογίας στον τομέα αυτό είναι 501, αλλά οι Αμερικανοί μαθητές εμφανίζονται καθηλωμένοι στο 423.
Ανάλογη είναι η κατάσταση και στα Ανώτερα Μαθηματικά. Σύμφωνα με την ετήσια Διεθνή Συγκριτική Έκθεση Φυσικομαθηματικών Επιδόσεων, οι Έλληνες δεσπόζουν και στα Ανώτερα Μαθηματικά, μαζί με τους Κύπριους, Ελβετούς, Σουηδούς, Δανούς και Ρώσους. Και εδώ οι ΗΠΑ είναι χαμηλά, στο 442, με μέσο όρο 501.
Λιγότερο καλές είναι οι ελληνικές επιδόσεις στα βασικά Μαθηματικά και στη Γενική Φυσική, όπου όμως χαμηλά πάντα βρίσκονται και οι μαθητές των ΗΠΑ.
Οι Αμερικανοί εκπαιδευτικοί εκφράζουν κάποια απογοήτευση για το επίπεδο των αποφοίτων των Λυκείων τους στα Φυσικομαθηματικά.
Εντυπωσιακά πρωτεία, πάντως, κατάγουν σε όλα τα σχετικά τεστ, στερεότυπα, οι Σκανδιναβοί και οι Ρώσοι, ακολουθούμενοι από τους Ολλανδούς.
Η Ελλάδα, η Κύπρος, η Ρωσία, η Σουηδία και η Νορβηγία είναι μεταξύ των πρώτων στη Φυσική, σε επίπεδο «αισθητά ανώτερο» εκείνο των μαθητών των ΗΠΑ. Ο διεθνής μέσος όρος βαθμολογίας στον τομέα αυτό είναι 501, αλλά οι Αμερικανοί μαθητές εμφανίζονται καθηλωμένοι στο 423.
Ανάλογη είναι η κατάσταση και στα Ανώτερα Μαθηματικά. Σύμφωνα με την ετήσια Διεθνή Συγκριτική Έκθεση Φυσικομαθηματικών Επιδόσεων, οι Έλληνες δεσπόζουν και στα Ανώτερα Μαθηματικά, μαζί με τους Κύπριους, Ελβετούς, Σουηδούς, Δανούς και Ρώσους. Και εδώ οι ΗΠΑ είναι χαμηλά, στο 442, με μέσο όρο 501.
Λιγότερο καλές είναι οι ελληνικές επιδόσεις στα βασικά Μαθηματικά και στη Γενική Φυσική, όπου όμως χαμηλά πάντα βρίσκονται και οι μαθητές των ΗΠΑ.
Οι Αμερικανοί εκπαιδευτικοί εκφράζουν κάποια απογοήτευση για το επίπεδο των αποφοίτων των Λυκείων τους στα Φυσικομαθηματικά.
Εντυπωσιακά πρωτεία, πάντως, κατάγουν σε όλα τα σχετικά τεστ, στερεότυπα, οι Σκανδιναβοί και οι Ρώσοι, ακολουθούμενοι από τους Ολλανδούς.
Πέμπτη 4 Οκτωβρίου 2007
Μη μου κρύβεις τον ήλιο!
Τα αρχαία χρόνια τους μεγάλους βασιλείς και στρατηλάτες συνόδευαν στις εκστρατείες τους ιστορικοί που σκοπό είχαν να καταγράφουν τα ανδραγαθήματα των εργοδοτών τους, εξασφαλίζοντας μέσω της φήμης την αιωνιότητα.
Στους σύγχρονους καιρούς το ρόλο των ιστορικών παίζουν τα ΜΜΕ. Αντί για βασιλείς και στρατηλάτες έχουμε τους ηθοποιούς και τους τραγουδιστές. Και αντί για την αιωνιότητα, το εφήμερο. Ο Άντι Γουόρχολ είχε σωστά προφητεύσει ότι "στο μέλλον θα είναι όλοι διάσημοι για δεκαπέντε λεπτά!". Πώς έγινε αυτός ο ιστορικός μετασχηματισμός; Και πόσο σπουδαία είναι τελικά η διασημότητα; Ωστόσο, ίσως την απάντηση να μας την έχει δώσει ήδη ο κυνικός φιλόσοφος Διογένης πριν από χιλιάδες χρόνια, όταν βρέθηκε μπροστά στον Μέγα Αλέξανδρο. Όταν ο Μακεδόνας βασιλιάς επισκέφτηκε την Αθήνα, συνάντησε το φιλόσοφο και τον ρώτησε τι θα μπορούσε να κάνει για εκείνον. Η απάντηση που έλαβε θα μείνει για πάντα καταγραμμένη στην ιστορία ως η αντίθεση στο δέος της φήμης: "Κάνε πιο πέρα γιατί μου κρύβεις τον ήλιο!".
Στους σύγχρονους καιρούς το ρόλο των ιστορικών παίζουν τα ΜΜΕ. Αντί για βασιλείς και στρατηλάτες έχουμε τους ηθοποιούς και τους τραγουδιστές. Και αντί για την αιωνιότητα, το εφήμερο. Ο Άντι Γουόρχολ είχε σωστά προφητεύσει ότι "στο μέλλον θα είναι όλοι διάσημοι για δεκαπέντε λεπτά!". Πώς έγινε αυτός ο ιστορικός μετασχηματισμός; Και πόσο σπουδαία είναι τελικά η διασημότητα; Ωστόσο, ίσως την απάντηση να μας την έχει δώσει ήδη ο κυνικός φιλόσοφος Διογένης πριν από χιλιάδες χρόνια, όταν βρέθηκε μπροστά στον Μέγα Αλέξανδρο. Όταν ο Μακεδόνας βασιλιάς επισκέφτηκε την Αθήνα, συνάντησε το φιλόσοφο και τον ρώτησε τι θα μπορούσε να κάνει για εκείνον. Η απάντηση που έλαβε θα μείνει για πάντα καταγραμμένη στην ιστορία ως η αντίθεση στο δέος της φήμης: "Κάνε πιο πέρα γιατί μου κρύβεις τον ήλιο!".
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις
(
Atom
)