Παρασκευή 29 Φεβρουαρίου 2008

Περσικοί Πόλεμοι: Η εκστρατεία του Ξέρξη. Θερμοπύλες - Αρτεμίσιο - Σαλαμίνα - Πλαταιές


H εκστρατεία του Ξέρξη


Την άνοιξη του 480 π.Χ. ο Ξέρξης ξεκίνησε με το στρατό του από τις Σάρδεις, αφού ήδη οι απεσταλμένοι του είχαν απαιτήσει προηγουμένως υποταγή προαναγγέλλοντας την άφιξή του. Την εκστρατεία είχε προετοιμάσει με άφθονα μέσα από το 483 π.Χ.: στον Ελλήσποντο είχε κατασκευαστεί γέφυρα, ο ΆAθως είχε κοπεί με διώρυγα, στους δρόμους ανεφοδιασμού του στη Θράκη και την Μακεδονία είχαν κτιστεί αποθήκες και ένας τεράστιος σε αριθμό στρατός είχε συγκεντρωθεί.Ο μεν στόλος αποτελείτο από 2000 πολεμικά πλοία (κατά άλλους από 600-800 ενώ κατά τον Αισχύλο από 1000 πλοία, από τα οποία 207 ταχύπλοα) και πολυάριθμα άλλα φορτηγά, ο δε στρατός ανάγεται σε 1700000 (κατά άλλους σε 700-800000 ή ακόμη και 100000 – εκτός από τον τεράστιο αριθμό των προσώπων που ακολουθούσαν το στρατό του). Πάντως, ο στρατός και ο στόλος του Ξέρξη αποτέλεσαν τη μεγαλύτερη μέχρι την εποχή εκείνη συγκροτηθείσα στρατιά, για κάποιο συγκεκριμένο σκοπό και υπό έναν αρχηγό.Θερμοπύλες - Αρτεμίσιο
Την άνοιξη του 480 π.Χ. οι σύμμαχοι είχαν καταλάβει τα Τέμπη, τη διάβαση για κάθε εισβολή από τη Μακεδονία στη Θεσσαλία, εφόσον μάλιστα οι Θεσσαλοί είχαν υποσχεθεί να υποστηρίξουν τους συμμάχους στην περίπτωση που θα εισέβαλαν οι Πέρσες. Ωστόσο προέκυψαν αμέσως ενδοιασμοί ως προς το αν θα μπορούσε να κρατηθεί η βόρεια αυτή γραμμή υπεράσπισης και έτσι οι Έλληνες αποσύρθηκαν στην αμέσως επόμενη γραμμή, στα στενά των Θερμοπυλών.Εδώ είχε ταχθεί για να ανακόψει την προέλαση του Ξέρξη ο βασιλιάς της Σπάρτης Λεωνίδας έχοντας 4000 Πελοποννήσιους, από τους οποίους 300 ήταν Σπαρτιάτες, όπως επίσης τμήματα από την κεντρική Ελλάδα, συνολικά ίσως 7000 άνδρες.Την αποφασιστική νίκη έπρεπε να πετύχει ο στόλος που είχε παραταχθεί ανατολικά των Στενών, στο βόρειο άκρο της Εύβοιας, στο Αρτεμίσιο. Αλλά το σχέδιο απέτυχε. Οι επιχειρήσεις του στόλου στο Αρτεμίσιο που διήρκεσαν τρεις μέρες δεν έφεραν στους Έλληνες τη νίκη που ήθελαν.Συγχρόνως ο Ξέρξης επιχείρησε με έφοδο να καταλάβει τις ελληνικές θέσεις στις Θερμοπύλες και αποκρούστηκε βέβαια τις δύο πρώτες ημέρες, κατά τη νύχτα όμως από τη δεύτερη προς την τρίτη ημέρα κατέλαβε την ορεινή διάβαση που έδειξε ο Εφιάλτης, η οποία οδηγούσε στα νώτα των ελληνικών θέσεων. (Η κατάληψη της διάβασης έγινε επειδή οι εκεί παραταγμένοι Φωκείς δεν έκαναν το καθήκον τους).Έτσι η μάχη είχε κριθεί. Αφού αποχώρησε ένα μέρος των ελληνικών τμημάτων, πολεμούσε ο Λεωνίδας με τους Σπαρτιάτες του και τους Θεσπιείς που θέλησαν να μείνουν, αποκλεισμένος από τους εχθρούς, ως την τελευταία πνοή, πιστός στην εντολή της Σπάρτης που καθιστούσε άτιμο όποιον εγκατέλειπε τη θέση του στη μάχη.Ωστόσο όχι μόνο ως στρατιώτης, αλλά και ως στρατηγός εκπλήρωσε ο Λεωνίδας απόλυτα το καθήκον του. Και όταν ακόμη – παρά τις οδηγίες που έδωσε εγκαίρως – καταλήφθηκε από τους Πέρσες η ορεινή διάβαση εξαιτίας της ανικανότητας των Φωκέων, τα στενά που κατείχε ο ίδιος περιήλθαν στους Πέρσες ύστερα από τεράστιες γι αυτούς απώλειες.Μνημείο που αναπαριστά πάνοπλο τον Λεωνίδα και στήθηκε απέναντι από τον ιστορικό λόφο του Κολωνού στη δεκαετία του 1950.Το μνημείο ανεγέρθηκε σε ανάμνηση της μάχης των Θερμοπυλών,στην κεντρική πύλη του περάσματος,όπου διεξήχθη η τελική φάση της μάχης.


Σαλαμίνα


Με την κατάληψη των Θερμοπυλών περιήλθε όλη η κεντρική Ελλάδα ως τον Ισθμό στους Πέρσες. Ακόμη και η Αττική εγκαταλείφθηκε στον εχθρό, εφόσον δε γινότανε διαφορετικά. Τα γυναικόπαιδα μεταφέρθηκαν στη Σαλαμίνα, στην Αίγινα και στην Τροιζήνα, οι άνδρες έτοιμοι για τον αγώνα υπό την ηγεσία του Θεμιστοκλή πήγαν στο στόλο, που μετά την επιστροφή από το Αρτεμίσιο είχε παραταχθεί στο στενό της Σαλαμίνας, απέναντι από την ακτή της Αττικής.Από εκεί έβλεπαν τον εχθρό να λεηλατεί την Αττική και να καταστρέφει την Αθήνα, και αυτήν ακόμη την Ακρόπολη, παίρνοντας έτσι εκδίκηση για την πυρπόληση των Σάρδεων από τους Ίωνες.Για τον Θεμιστοκλή εξαρτιόταν το παν από το αν ο περσικός στόλος που είχε αγκυροβολήσει στο Φάληρο θα δεχόταν την μάχη στον στενό χώρο της Σαλαμίνας και δεν έπλεε αλλού, π.χ. στην ακτή της Πελοποννήσου (στο ΆAργος), πράγμα που θα είχε ως συνέπεια οπωσδήποτε τη διάλυση του στρατού των Πελοποννησίων.Γι αυτό και η πληροφορία του Αισχύλου (που πολέμησε στη Σαλαμίνα) ότι ο Θεμιστοκλής έστειλε μυστικά αγγελιοφόρο στον Ξέρξη και τον συμβούλευσε να επιτεθεί στη Σαλαμίνα είναι ευνόητη και ανταποκρίνεται πλήρως στην ιστορική πραγματικότητα.Ο περσικός στόλος εισχώρησε το βράδυ στο στενό, παρατάχθηκε απέναντι στον ελληνικό με τα νώτα προς την ακτή της Αττικής και τα μεσάνυχτα περίπου, σύμφωνα με τη συμβουλή που έδωσε ο Θεμιστοκλής στον Ξέρξη, περικύκλωσε με ελιγμούς στα δυτικά και ανατολικά τον ελληνικό στόλο για να εμποδίσει τους Έλληνες να διαφύγουν.Το πρωί, ήταν μια από τις τελευταίες ημέρες του Σεπτεμβρίου άρχισε η μεγάλη ναυμαχία, τις κύριες φάσεις της οποίας παρουσιάζει πολύ παραστατικά ο Αισχύλος στην περίφημη αναφορά του αγγελιοφόρου, στο δράμα του «Πέρσαι».Η ήττα του Ξέρξη, ο ίδιος παρακολούθησε τη ναυμαχία επάνω στο θρόνο του από την παραλία της Αττικής – ήταν ολοκληρωτική, γι αυτό και τα υπολείμματα του στόλου του αποσύρθηκαν αμέσως με κατεύθυνση προς την Ανατολή.Αν οι Έλληνες είχαν ακολουθήσει τη συμβουλή του Θεμιστοκλή, δηλαδή να έρθουν με το στόλο αμέσως στη μικρασιατική παραλία, να καλέσουν τους εκεί Έλληνες σε εξέγερση και να απειλήσουν έτσι τις γραμμές αποχώρησης του εχθρού, οι Πέρσες θα αναγκάζονταν να αποχωρήσουν από την Ελλάδα και η εκστρατεία τους θα είχε τελειώσει.Αλλά η Σπάρτη που ήταν ανέκαθεν εναντίον κάθε υπερπόντιας επιχείρησης και με την αποχώρηση του στόλου φοβόταν ότι θα μπορούσαν να απειληθούν οι θέσεις της στον Ισθμό, απέρριψε το σχέδιο. Έτσι, αν κατά τον επόμενο χρόνο έγινε και πάλι πόλεμος σε ελληνικό έδαφος, γι αυτό ευθύνεται κυρίως η Σπάρτη. Ο περσικός στρατός, την ηγεσία του οποίου ανέλαβε ο Μαρδόνιος, αποσύρθηκε στους χειμερινούς καταυλισμούς του στη Θεσσαλία. Ο Ξέρξης έφυγε βιαστικά και έμεινε το χειμώνα στις Σάρδεις.


Πλαταιές


Στις αρχές του θέρους του 479 π.Χ. ο Μαρδόνιος προχώρησε προς νότο, αφού προηγουμένως προσπάθησε μάταια να φέρει τους Αθηναίους με το μέρος του. Εισέβαλε στην Αττική που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν και πάλι οι Αθηναίοι και αφού οι Πέρσες κατέστρεψαν και πάλι την Αθήνα αποσύρθηκε, όταν έμαθε ότι πλησίαζε ο συμμαχικός στρατός των Ελλήνων, στην Βοιωτία, όπου βρήκε κατάλληλο για το ιππικό του πεδίο μάχης κοντά στον ποταμό Ασωπό, ανατολικά των Πλαταιών.Εκεί έγινε η αποφασιστική μάχη (θέρος του 479 π.Χ.). Οι Έλληνες υπό την ικανή ηγεσία του Σπαρτιάτη Παυσανία (επιτρόπου του ανήλικου βασιλιά Πλειστάρχου) πέτυχαν ολοκληρωτική νίκη. Τα υπολείμματα του περσικού στρατού αναγκάστηκαν να πάρουν το δρόμο της επιστροφής προς την Ανατολή. Ο ίδιος ο Μαρδόνιος σκοτώθηκε στη μάχη.Οι Έλληνες αφού γιόρτασαν τη νίκη στο πεδίο της μάχης μοίρασαν τα λάφυρα και ευχαρίστησαν με θυσίες τους θεούς που τους είχαν βοηθήσει ενώ κατευθύνθηκαν στη Θήβα για να τιμωρήσουν την πόλη εξαιτίας του μηδισμού της, σύμφωνα με τον όρκο που είχαν δώσει στον Ισθμό. Η Θήβα αναγκάστηκε να παραδοθεί ενώ οι σύμμαχοι απέφυγαν να επιβάλουν άλλες τιμωρίες.Αμέσως μετά τη νίκη στις Πλαταιές εξολοθρεύτηκαν και τα υπολείμματα του περσικού στόλου. Ο ελληνικός στόλος, που βρισκόταν ήδη από την άνοιξη του 479 π.Χ. στη Δήλο υπό την ηγεσία του βασιλιά της Σπάρτης Λεωτυχίδα, έφυγε, προφανώς μόλις έφτασε η είδηση της νίκης στις Πλαταιές, για τη Σάμο.Στην παραλία της χερσονήσου της Μυκάλης βρήκε τα περσικά πλοία τραβηγμένα στην ξηρά, ενήργησε έφοδο στο στρατόπεδο του εχθρού και τον συνέτριψε. Η νίκη στη Μυκάλη έδωσε το σύνθημα για νέα εξέγερση των Ελλήνων της Μ. Ασίας. Επειδή αυτή τη φορά η μητροπολιτική Ελλάδα ενστερνίσθηκε την κατάστασή τους, αμέσως μετά τους αμυντικούς πολέμους για την ελευθερία, άρχισε ο επιθετικός πόλεμος εναντίον της Περσίας.

Aπό το βιβλίο της Πανδώρας

Πέμπτη 28 Φεβρουαρίου 2008

10 όχι στην τηλεοπτική βία

Δέκα συμβουλές για να μετριάσουμε την αρνητική επίδραση της τηλεόρασης μας δίνει η Χρυσάνθη Κολύβα, κλινική ψυχολόγος, στέλεχος Κέντρου Πρόληψης ΠΥΞΙΔΑ.

1. Μην μπαίνετε σε παιχνίδι ανταγωνισμού με την τηλεόραση, το πιο πιθανό είναι ότι θα το χάσετε! Προτείνετε στα παιδιά εναλλακτικούς τρόπους ψυχαγωγίας, όπου περιστασιακά θα συμμετέχει όλη η οικογένεια.

2. Αποφύγετε το κήρυγμα, προτιμήστε τη συζήτηση: μιλήστε με τα παιδιά για τα προγράμματα που παρακολουθούν, συζητήστε για τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους. Προσπαθήστε να τους εξηγήσετε ότι τα πράγματα δεν συμβαίνουν μόνο με τον τρόπο που τα παρουσιάζει η τηλεόραση.

3. Μειώστε τις ώρες που βλέπουν τηλεόραση μόνα τους τα παιδιά.

4. Αν δεν μπορείτε να τα αποτρέψετε από κάποια τηλεοπτικά προγράμματα, παρακολουθήστε τα μαζί τους και συζητήστε για τα μηνύματα που περνάνε μέσα από αυτά.

5. Φτιάξτε μαζί με τα παιδιά ένα καθημερινό πρόγραμμα τηλεθέασης. Το πρόγραμμα θα πρέπει να καλύπτει τις ανάγκες όλης της οικογένειας. Η τηλεόραση δεν θα πρέπει σε καμιά περίπτωση να αφαιρεί χρόνο από τη σχολική μελέτη, το παιχνίδι και την επικοινωνία.

6. Προσέξτε τις δικές σας τηλεσυνήθειες. Τα παιδιά συνήθως ακολουθούν το παράδειγμα των γονέων, ακόμη και στη σχέση τους με την τηλεόραση.

7. Μη στερείτε την τηλεόραση από τα παιδιά ως τιμωρία, την κάνει να φαίνεται σημαντικότερη στα μάτια τους.

8. Η τηλεόραση πρέπει να ανοίγει και να κλείνει για συγκεκριμένους λόγους. Μια τηλεόραση ανοιχτή όλη την ημέρα κουράζει, χωρίς αυτό να γίνεται άμεσα αντιληπτό, και δεν μπορεί να είναι ελεγχόμενη.

9. Η οικογενειακή θαλπωρή δεν πρέπει να συνδέεται μόνο με την τηλεόραση. Εμπλουτίστε την οικογενειακή ζωή με ποικίλες δραστηριότητες (μαγειρική, επιτραπέζια, παιχνίδι, κινηματογράφος, εκδρομές).

10. Μην αφορίζετε την τηλεόραση. Αφού είναι μέσα στη ζωή μας, προσπαθήστε καλύτερα να αναζητήσετε και να αξιοποιήσετε τα θετικά της στοιχεία.

Τρίτη 26 Φεβρουαρίου 2008

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΗΡΑΝ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΣΤΗΣΑΝ ΣΤΑ ΠΟΔΙΑ!

«...Γιά χιλιάδες χρόνια παλαιότεροι πολιτισμοί, όπως αυτοί των Περσών,
των Ασσύριων, των Βαβυλώνιων, έβλεπαν τον άνθρωπο ως ένα απεχθές
ον που σέρνονταν μπροστά σε θεότητες και δυνάστες. Οι 'Ελληνες όμως,
πήραν τον άνθρωπο και τον έστησαν στα πόδια του. Τον δίδαξαν να είναι
υπερήφανος. Ο κόσμος είναι γεμάτος θαύματα, έλεγε ο Σοφοκλής, αλλά
τίποτα δεν είναι πιό θαυμάσιο από τον άνθρωπο.
Οι 'Ελληνες έπεισαν τον άνθρωπο, όπως ο Περικλής το τοποθέτησε,
ότι ήταν δικαιωματικά ο κάτοχος και ο κύριος του εαυτού του και δημιούργησαν
νόμους γιά να περιφρουρήσουν τις προσωπικές του ελευθερίες. Οι αρχαίοι
Έλληνες ενθάρρυναν την περιέργεια που είχε ο άνθρωπος γιά τον εαυτόν
του και γιά τον κόσμο που τον περιτριγύριζε, διακηρύττοντας μαζί με τον
Σωκράτη ότι μιά ζωή χωρίς έρευνα δεν αξίζει τον κόπο να την ζούμε.
Οι 'Ελληνες πίστευαν στην τελειότητα σε όλα τα πράγματα, γιʼ αυτό μας
κληροδότησαν την ομορφιά, που φτάνει από τον Παρθενώνα και τα ελληνικά
αγάλματα, τις τραγωδίες του Αισχύλου, του Ευρυπίδη και του Σοφοκλή,
την ποίηση του Ησίοδου και του 'Ομηρου, μέχρι τα ζωγραφισμένα αγγεία
ενός απλού νοικοκυριού.
Χωρίς τους 'Ελληνες μπορεί ποτέ να μην είχαμε αντιληφθεί τι είναι
αυτοδιοίκηση. Αλλά, πολύ περισσότερο ακόμα και από την γλώσσα μας,
τους νόμους μας, τη λογική μας, τα πρότυπά μας της αλήθειας και της
ομορφιάς, χρωστάμε σε αυτούς την βαθειά αίσθηση γιά την αξιοπρέπεια
του ανθρώπου.
Από τους 'Ελληνες μάθαμε να φιλοδοξούμε χωρίς περιορισμούς,
να είμαστε, όπως είπε ο Αριστοτέλης, αθάνατοι μέχρι εκεί που μας
είναι δυνατό...».
(The New York Times)

Τρίτη 19 Φεβρουαρίου 2008

Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Η ενότητα αυτή έχει ως σκοπό να επιβεβαιώσει την άποψη που προαναφέρθηκε: ότι τα πάντα ανάγονται στους αρχαίους Έλληνες. Φυσικά, είναι γνωστό ότι στην επιστήμη και άλλοι πολιτισμοί είχαν συνεισφέρει στην ανάπτυξή της. Παρά ταύτα, η αρχαία Ελλάδα είναι ο μοναδικός πολιτισμός στον οποίο η επιστήμη, ευτυχώς, απαλλάχθηκε από τα δεσμά της θρησκείας και της θρησκοληψίας σε αντίθεση με όλους τους άλλους μεγάλους νεκρούς σήμερα πολιτισμούς όπως στην Αίγυπτο, στην Φοινίκη, στη Μεσοποταμία και στις Ινδίες. Στην αρχαία Ελλάδα δεν υπήρχε ιερατείο και οι Έλληνες δεν ήταν καθόλου θρησκόληπτοι, ούτε σήμερα είναι. Στην δε Κίνα το πρόβλημα ήταν περισσότερο η φεουδαρχία που κράτησε από την δυναστεία των Τσου (10ος αιώνας π.Χ.) μέχρι τον 19ο αιώνα μ.Χ. (!) Το διάστημα αυτό μπορεί να είναι μεγαλύτερο, ανάλογα με τη οπτική γωνία του μελετητή! Η φεουδαρχία και οι δυναστείες είχαν ως συνέπεια τους συνεχείς πολέμους και την καταδυνάστευση του λαού.
Οι παραπάνω λαοί, εκτός από τους Φοίνικες, ήταν απομονωμένοι. Η Κίνα ουσιαστικά αγνοείτο από τον υπόλοιπο κόσμο, μέχρι το ταξίδι του Μάρκο Πόλο ο οποίος το 1274 μ.Χ. έφτασε στο Πεκίνο!!! Οι Κινέζοι είναι περισσότερο γνωστοί για την ανάπτυξη της αστρονομίας και της αστρολογίας, καθώς και για διάφορες εφευρέσεις (χαρτί, τυπογραφία, πυξίδα, πυρίτιδα) που όμως έγιναν στους μ.Χ. αιώνες. Γενικά, οι περισσότερες πολιτισμικές επιτεύξεις των Κινέζων σημειώθηκαν πολύ μετά τον 5ο αιώνα π.Χ. Επίσης, ο αρχαιότερος πολιτισμός της Αμερικής, των Μάγιας, αναπτύχθηκε στο Μεξικό από τον 4ο ως τον 17ο αιώνα μ.Χ. Τελικά, μόνον οι Φοίνικες, οι Αιγύπτιοι και οι Βαβυλώνιοι είχαν, πλην των Ελλήνων, αξιόλογο πολιτισμό στην αρχαιότητα. Από αυτούς τους πολιτισμούς, όμως, επέζησε μόνον ο ελληνικός, γεγονός που δείχνει το μέγεθός του. Ο ελληνικός πολιτισμός ξεκίνησε την 6η χιλιετία π.Χ. και συνεχίζεται μέχρι σήμερα, παρά τις προσπάθειες βαρβαρικών λαών να τον εξαφανίσουν.
Σε ό, τι αφορά τους Καρχηδόνιους, αυτοί ήταν πάντα ένας βαρβαρικός λαός (τον 5ο αιώνα μ.Χ. εγκαταστάθηκε στην βόρειο Αφρική, με πρωτεύουσα την Καρχηδόνα, ο βαρβαρικός γερμανικός λαός των Βανδάλων) και σε ό, τι αφορά τους Ρωμαίους αναφέρθηκε ότι μιμήθηκαν τον ελληνικό πολιτισμό που τους μετέδωσαν οι αρχαίοι Έλληνες που είχαν αποικήσει την Ιταλία και τη Σικελία τον 8ο αιώνα π.Χ. (αναφέρθηκε πολλές φορές ότι στην πραγματικότητα ίσως ήταν τον 15ο ή 20ο αιώνα π.Χ., μην ξεχνούμε και τους Έλληνες Τυρσινούς που τον 11ο αιώνα π.Χ. πήγαν στην Ιταλία όπου έγιναν Ετρούσκοι). Άλλωστε, η Ρώμη ιδρύθηκε μόλις το 753 π.Χ. και ακόμα και η περιοχή που χτίστηκε είχε κατοικηθεί από Έλληνες! Αργότερα, με την κατάκτηση της Ελλάδος το 146 π.Χ., οι Ρωμαίοι ήλθαν σε έντονη επαφή με τον ελληνικό πολιτισμό. Αλλά και τους άλλους πολιτισμούς (Φοίνικες, Βαβυλώνιοι, Αιγύπτιοι) επηρέασαν οι Έλληνες από τον 20ο αιώνα (βλ. μινωική Κρήτη και Πελασγοί). Οι Έλληνες πολύ πριν τον 5ο αιώνα π.Χ. είχαν φθάσει και στις Ινδίες.
Στην Ελλάδα το 3000 π.Χ. λειτούργησε το πρώτο ορυχείο μετάλλων στην περιοχή Θορικό (αρχαίος δήμος της Αττικής, το σημερινό Λαύριο). Το 2500 π.Χ. αναφέρεται η λειτουργία μεταλλικών Κλιβάνων στην περιοχή Στενό της Αρκαδίας. Η ναυπηγική, ως επιστήμη, αναπτύχθηκε από αρχαιότατων χρόνων στην Ελλάδα. Τον 15ο αιώνα π.Χ. αναφέρεται η ύπαρξη πλοίων στην Θήρα (Σαντορίνη). Οι Έλληνες είχαν ανακαλύψει τα πλοία πιο πριν, το 3000 π.Χ. (ίσως και πρωτύτερα), γιατί από τότε αναφέρεται η ύπαρξη πολιτισμού στα νησιά των Κυκλάδων και της Κρήτης στα οποία έφτασαν από την ηπειρωτική Ελλάδα με καράβια. Έτσι, οι Έλληνες ήδη από το 3000 π.Χ. με τον κυκλαδικό και μινωικό (κρητικό) πολισμό είχαν οργώσει τις θάλασσες και σίγουρα θα είχαν ιδρύσει αποικίες σε πολλά μέρη, πέρα από την ενασχόλησή τους με το εμπόριο. Η ανάπτυξη της ναυτιλίας στην Ελλάδα και στις αποικίες της οδήγησε στην κατασκευή φάρων. Ήδη από τα ομηρικά χρόνια αναφέρονται φάροι που κατασκεύασαν οι Έλληνες.
Έχουν βρεθεί γεωργικά εργαλεία που ανάγονται στην παλαιολιθική εποχή (στο 20000 π.Χ. στο σπήλαιο Φράγχθι της Αργολίδος) και δείχνουν την ενασχόληση των πρωτο - Ελλήνων με την γεωργία. Οστά από ψάρια (ιδίως τόνους) που ανεβρέθησαν και ανάγονται στην ίδια εποχή δείχνουν την πρώιμη ενασχόληση και με την αλιεία. Στην Οδύσσεια του Ομήρου αναφέρεται ο Λαέρτης, ο βασιλιάς της Ιθάκης. Ο Λαέρτης ήταν υιός του Αρκεισία και της Χαλκομέδουσας και σύζυγος της Αντίκλειας. Ήταν ο πατέρας του πολυμήχανου Οδυσσέα. Ο Λαέρτης είχε κτήματα στην Ιθάκη με την καλλιέργεια των οποίων ασχολήθηκε όταν έλειπε ο υιός του στον τρωικό πόλεμο, καθώς και μετά την επιστροφή αυτού στον θρόνο της Ιθάκης. Ο Λαέρτης χρησιμοποιούσε στα κτήματά του θειάφι και αυτό είναι εμφανές από το γεγονός ότι όταν ο Οδυσσέας σκότωσε τους μνηστήρες, διέταξε να ραντίσουν με θειάφι τον χώρο με τα αίματα των νεκρών.
Το θειάφι ή πιο επιστημονικά θείον συναντάται στην φύση σε αυτούσια κοιτάσματα, καθώς και σε θειούχα ή θειικά ορυκτά. Η χρήση του στην γεωργία συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ο Λαέρτης και ο Οδυσσέας τελικά ίσως να ήταν υπαρκτά πρόσωπα, μιας και είναι δυσδιάκριτα τα όρια της μυθολογίας και της πραγματικότητος. Δεδομένου ότι ο τρωικός πόλεμος έγινε στα τέλη του 13ου αιώνα π.Χ., τα παραπάνω δείχνουν ότι οι Έλληνες από τότε και σίγουρα και πιο πριν χρησιμοποιούσαν το θειάφι στις καλλιέργειες και είχαν αναπτύξει έντονα την γεωργία. Σε ό, τι αφορά την αντισηπτική του χρήση από τον Οδυσσέα, πέρα από αντισηπτικό, ίσως το χρησιμοποιούσαν σε αρθροπάθειες και δερματοπάθειες. Άλλωστε, η λέξη ``θείον΄΄ δείχνει ότι οι Έλληνες είχαν καταλάβει τις ``θεϊκές΄΄, δηλαδή χρήσιμες, ιδιότητες της ένωσης αυτής. Ίσως μάλιστα, στα πιο πρώιμα χρόνια, οι Έλληνες να είχαν ανακαλύψει και τη πυρίτιδα (εκρηκτική ύλη από νίτρο, άνθρακα και θειάφι) που αναφέρεται από την μυθολογία ως κεραυνοί του Δία.
Τον 8ο αιώνα π.Χ. αναφέρεται από τον ποιητή Ησίοδο ότι οι Έλληνες χρησιμοποιούσαν το αλέτρι με υνί (σιδερένια αιχμή), αν και η χρήση του αλετριού με πιο πρωτόγονη μορφή ξεκίνησε από το τέλος της παλαιολιθικής εποχής. Απλώς τον 11ο αιώνα κατέβηκε από τον βορά η φυλή των Δωριέων που έφεραν τον σίδηρο και έτσι κατασκευάστηκαν σιδερένια εργαλεία και όπλα. Με τα πρώτα βελτιώθηκε η γεωργία και με τα δεύτερα κατέστη δυνατή η υποδούλωση της ηπειρωτικής Ελλάδος πλην της Αττικής στους Δωριείς που ήταν πολεμική φυλή. Η κάθοδος των Δωριέων στην Ελλάδα έγινε τον 11ο αιώνα π.Χ.. Οι Δωριείς (κατά την παράδοση) στη Ναύπακτο ναυπήγησαν στόλο για να επεκταθούν στην θάλασσα, εξ ου και το όνομα της πόλης Ναύπακτος που σημαίνει ναυπηγείο πλοίων. Πάντως, ήδη από την 2η χιλιετία π.Χ. οι Κρήτες είχαν οργώσει τις θάλασσες με τα πλοία τους και ήταν γνωστοί έμποροι και βιοτέχνες.
Η περίοδος του ``επίσημου΄΄ αποικισμού της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας (και μάλλον σχεδόν όλης της υφηλίου) που άρχισε τον 8ο π.Χ. αιώνα είχε, φυσικά, ως αποτέλεσμα τη ναυπήγηση κατάλληλων πλοίων που επιχειρούσαν τον διάπλου τεραστίων αποστάσεων. Μάλιστα, οι αρχαίοι Έλληνες με τα πλοία τους έφτασαν μέχρι την Αμερική και την Αγγλία. Τα ελληνικά πλοία είχαν και την κατάλληλη διαμόρφωση ακόμα και για την αντιμετώπιση εχθρικών πλοίων. Έτσι, οι ``πεντηκόντοροι΄΄ ήταν πολεμικά πλοία με 50 κωπηλάτες που έφεραν στο κατάστρωμα ειδικό θάλαμο για τους στρατιώτες. Στην πλώρη τους είχαν στο ύψος της θάλασσας ένα έμβολο με χάλκινη αιχμή, για τον εμβολισμό των εχθρικών πλοίων που προφανώς αιφνιδιάζονταν, μιας και το έμβολο λόγω της θέσης του δεν φαινόταν.
Τα εμπορικά πλοία που όργωναν τις θάλασσες ονομάζονταν ``στρογγύλαι νήες΄΄. Είχαν στρογγυλόμορφη και υψηλή πρύμνη και πλώρη και ευρύχωρο αμπάρι. Η αρχαία Κόρινθος ήταν αυτή που κατασκεύασε, στα τέλη του 8ου αιώνα π.Χ., τις περίφημες τριήρεις που τις μιμήθηκαν και άλλοι λαοί μετέπειτα. Τα καταπληκτικά αυτά πλοία είχαν 3 σειρές κουπιών, με συνολικά 200 κωπηλάτες! Συνόδευαν τα εμπορικά πλοία που κινδύνευαν από πειρατές (Φοίνικες, Καρχηδόνιους, Δόλοπες, Ιλλυριούς, από την Καρία της Μ. Ασίας και από άλλα μέρη) ή εχθρικά πλοία. Υπενθυμίζεται ότι η Κόρινθος είχε πολλές αποικίες όπως τις Συρακούσες στη Σικελία (ιδρύθηκαν το 733 π.Χ.), την Απολλωνία (ιδρύθηκε τον 7ο αιώνα π.Χ.) στην Ιλλυρία (περίπου η σημερινή Αλβανία) την Ποτίδαια στην Χαλκιδική, την Κέρκυρα κ. α. Την κορινθιακή τριήρη μιμήθηκαν και άλλες ελληνικές πόλεις όπως η θαλασσοκράτωρ Αθήνα που κατασκεύασε τις περιβόητες αθηναϊκές τριήρεις.
Οι Έλληνες και οι Φοίνικες ήταν οι θαλασσοκράτορες της αρχαιότητος. Το εμπόριο και οι συναλλαγές επέβαλλαν και την χρήση νομισμάτων. Έτσι, οι Έλληνες πρώτοι κατασκεύασαν νομίσματα από ήλεκτρο, χαλκό, ασήμι (άργυρος) και χρυσό για τις συναλλαγές τους. Η κοπή νομισμάτων άρχισε πολύ πρώιμα. Τα πρώτα νομίσματα στην Ελλάδα εμφανίστηκαν τον 7ο αιώνα π.Χ στην Μ.Ασια (ναός Αρτέμιδος στην Έφεσο) και στην ηπειρωτική Ελλάδα τον 6ο αιώνα π.Χ. Οι Έλληνες χρησιμοποιούσαν τον οβολό, το τάλαντον (από εκεί προέρχεται και η ιταλική λέξη ``talento΄΄) και την δραχμή (από το αρχαιοελληνικό ρήμα ``δράττομαι΄΄ που σημαίνει παίρνω με το χέρι μου) ως νομισματικές μονάδες. Το τάλαντον ισοδυναμούσε με 60 μνάς (η μία μνα ήταν 100 αττικές δραχμές) και ήταν και μονάδα βάρους. Η δραχμή αρχικά ήταν μια δέσμη από 6 οβολούς και το ``δράττομαι΄΄ είχε την σημασία: όσα μπορούν να κρατηθούν μέσα σε μία παλάμη του χεριού, δηλαδή 6 οβολοί. Όταν η δραχμή έγινε νόμισμα πάλι η υποδιαίρεσή της ήταν 6 οβολοί. Οι οβολοί ήταν ασημένια αρχαιοελληνικά νομίσματα (ισοδυναμούσαν με το 1/6 της δραχμής). Στην αρχική τους μορφή οι οβολοί ξεπερνούσαν σε μήκος το ένα μέτρο! Υπήρχαν, φυσικά, δυσκολίες στις συναλλαγές με το νόμισμα αυτό! Έτσι ο βασιλιάς του Άργους Φείδων (7ος αιώνας π.Χ.) τα απέσυρε από την κυκλοφορία. Ο Φείδων ίδρυσε το πρώτο νομισματοκοπείο στην Αίγινα και μεταρρύθμισε το νομισματικό σύστημα δίδοντας ώθηση στο εμπόριο. Αιώνες πιο πριν ο Ερεχθέας, ως βασιλιάς των Αθηνών (διαδέχθηκε στον θρόνο τον Ερυσίχθονα, τον υιό του Κέκροπα), προσέφερε πολλά στην Αθήνα. Ο Ερεχθέας ήταν υιός του Εριχθόνιου (υιός της Ατθίδος που ήταν κόρη του βασιλιά της Αττικής, Κραναού) που ήταν και αυτός βασιλιάς της Αθήνας. Ήταν, επίσης, θείος του Αιγέα, του πατέρα του Θησέα (και οι δύο βασίλεψαν την Αθήνα). Ο Ερεχθέας ίδρυσε την εορτή των Παναθηναίων, καθιέρωσε τα Ελευσίνια Μυστήρια, πρώτος καθιέρωσε τη χρησιμοποίηση νομισμάτων και επίσης επινόησε το τέθριππον, άρμα που το σέρνουν 4 άλογα.
Στον τομέα της επιστήμης αξίζει να γίνει αναφορά στους Ίωνες φιλοσόφους. Οι 3 Μιλήσιοι (από τη ελληνική αποικία Μίλητο της Μ. Ασίας) φιλόσοφοι: Θαλής, Αναξίμανδρος, Αναξιμένης, καθώς και ο Ηράκλειτος από την Έφεσο γεννήθηκαν σε ελληνικές αποικίες και δεν θα πρέπει να νομίσει κανείς ότι επειδή σήμερα οι περιοχές τους είναι υπό την τούρκικη κατοχή ότι ήταν Τούρκοι! Η Οθωμανική αυτοκρατορία δημιουργήθηκε μόλις το 1300 μΧ.!!! Έχουμε καταντήσει να τονίζουμε τα αυτονόητα, αλλά όχι χωρίς λόγο, μιας και όπως θα αναφερθεί παρακάτω ότι οι Τούρκοι υποστηρίζουν πως ο Όμηρος και ο Ιπποκράτης ήταν Τούρκοι!!! Δεν το ξέρατε ότι οι Τούρκοι αρχικά ήταν ασιατικές φυλές κυρίως Μογγόλοι; Σήμερα με τις επιμειξίες, ακόμα και με εξισλαμισμένους Έλληνες (από γενίτσαρους μέχρι ραγιάδες) παρατηρούνται λευκοί Τούρκοι (αν και με τη χαρακτηριστική μουστάκα) και όχι μελαψοί (βλ. και μελαψοί τσιγγάνοι σε νομάδες, στην νότια Ευρώπη που είναι απόγονοι κυρίως οθωμανικών και μογγολικών φυλών). Η Ιωνία στην αρχαιότητα ήταν η δυτική παραλιακή χώρα της Μ. Ασίας που είχε αποικηθεί από τους Έλληνες ``επίσημα΄΄ από τον 11ο αιώνα π.Χ. Προφανώς, όμως, είχαν αποικηθεί ήδη από τον 20ο αιώνα π.Χ. από τους Έλληνες: Πελασγούς και Αιγαίους. Επίσης, οι επιστήμονες φιλόσοφοι Παρμενίδης και ο Ζήνων γεννήθηκαν στην ελληνική αποικία Ελέα της Κάτω Ιταλίας.
Ο Θαλής από την Μίλητο (624 - 546 π.Χ.) είχε εξαίρετες μαθηματικές και γεωμετρικές γνώσεις. Μάλιστα, προέβλεψε την έκλειψη ηλίου που έγινε τον Μάιο του 585 π.Χ.!!! Στα μαθηματικά είναι γνωστός για τις αναλογίες. Ο Θαλής πίστευε ότι η αρχή του κόσμου ήταν το νερό. Η θεωρία του επιβεβαιώθηκε μόλις τον 20ο αιώνα μ.Χ. με την θεωρία ότι η ζωη γεννήθηκε στο νερό. Βάση της θεωρίας της ``κοσμικής σούπας΄΄ των ωκεανών: στο νερό που περιέβαλλε τη γη τα πρωταρχικά στοιχεία (άζωτο, μεθάνιο, νερό και υδρογόνο) ενεργοποιήθηκαν με την βοήθεια κεραυνών και η πρώτη μορφή ζωής γεννήθηκε στο νερό. Αυτό επιβεβαιώθηκε με το περίφημο πείραμα του Μίλερ το 1959 που εισάγοντας τα παραπάνω στοιχεία σε μια συσκευή, με ηλεκτρικές εκκενώσεις κατάφερε να παραχθούν οργανικές ουσίες όπως αλδεϋδες, αμινοξέα κτλ. Με άλλα πειράματα παρήχθησαν και πολυμερείς ενώσεις όπως πολυνουκλεοτίδια που συνιστούν το DNA (βρίσκεται στον πυρήνα των κυττάρων και στα μιτοχόνδρια) και το RNA, καθώς και πρωτεϊνικά μόρια (πολυμερή αμινοξέων).
Για τον Θαλή πρέπει να σημειωθεί ότι είναι ο πρώτος ορθολογιστής φιλόσοφος, γιατί ερμηνεύει τον κόσμο, όχι χρησιμοποιώντας μύθους, στερεότυπα και προκαταλήψεις, αλλά εισάγοντας τις επιστημονικές μεθόδους της λογικής και της παρατήρησης. Γενικότερα οι Ίωνες φιλόσοφοι είναι οι πρώτοι που ερμηνεύουν με αυτόν τον τρόπο τα πράγματα και εισάγουν την οντολογία και την γνωσιολογία στην φιλοσοφία. Η οντολογία είναι η μελέτη της πραγματικότητας που υπάρχει ή θα μπορούσε να υπάρχει, σε αντίθεση με την (κατά πολλούς φιλοσόφους απατηλή) εικόνα που μας δίνουν οι αισθήσεις μας. Η γνωσιολογία είναι ο κλάδος που ασχολείται με το πως είναι η πραγματικότητα και με ποιον τρόπο θα πρέπει να την μελετάμε ώστε οι γνώσεις μας για αυτήν να είναι έγκυρες.
Ο Αναξίμανδρος από την Μίλητο (611 - 547 π.Χ.) ήταν μαθητής και φίλος του Θαλή. Έζησε για λίγο στη Σπάρτη όπου προέβλεψε μεγάλο σεισμό!!! Επίσης, σχεδίασε γεωγραφικούς χάρτες, ανακάλυψε τον γνώμονα και βελτίωσε το ηλιακό ρολόι με το οποίο οι αρχαίοι Έλληνες εκτιμούσαν την ώρα. Πρώτος ο Αναξίμανδρος διατύπωσε την θεωρία εξέλιξης των ειδών, αιώνες πριν τον Κάρολο Ροβέρτο Δαρβίνο και τον Άλφρεντ Ράσελ Γουάλας οι οποίοι έζησαν τον 19ο αιώνα μ.Χ.!!! Ο Αναξίμανδρος υποστήριξε ότι τα όντα προήλθαν εξελεκτικά από απλούστερες μορφές ζωής και μάλιστα από τα ψάρια. Πραγματικά, επικρατεί σήμερα η θεωρία ότι η πρώτη μορφή ζωής γεννήθηκε στο νερό και μετά με αμφίβια μορφή πέρασε στη στεριά. Σε ό, τι αφορά την θεωρία της εξέλιξης των ειδών, είναι γνωστή η διατύπωσή της με πολλές αποδείξεις, τόσο από τον Δαρβίνο, όσο και από μεταγενέστερους νεοδαρβινιστές. Επί τη ευκαιρία, ο μεγάλος Έλληνας ιατρός Γαληνός (128 - 200 μ.Χ.) ήταν ο πρώτος που μίλησε για ομοιότητα είδους μεταξύ του ανθρώπου και του πιθήκου, αιώνες πριν από τον Δαρβίνο!!! Μάλιστα, έκανε ανατομικές μελέτες σε πιθήκους.
Επιστρέφοντας στον Αναξίμανδρο, είχε επίσης αστρονομικές και γεωμετρικές γνώσεις και διατύπωσε πρώτος την άποψη ότι η γη ήταν μετέωρη στο σύμπαν!!! Ο Αναξίμανδρος ήταν και ο πρώτος που διατύπωσε την θεωρία της περιοδικής καταστροφής και αναγέννησης του σύμπαντος. Η σύγχρονη φυσική αναφέρεται στην ``θεωρία του παλλόμενου σύμπαντος΄΄ που δίκην μπαλονιού φουσκώνει και μετά ξεφουσκώνει, δηλαδή με την Μεγάλη Έκρηξη (Big Bang) δημιουργήθηκε το σύμπαν το οποίο διαστέλλεται επιταχυνόμενα ή επιβραδυνόμενα. Η διαστολή του σύμπαντος δημιουργεί τον χώρο και τον χρόνο μέσα στον οποίο περικλείεται αυτό. Δηλαδή είμαστε στο εσωτερικό του …μπαλονιού!!! Μετά το σύμπαν επανασυστέλλεται και καταρρέει. Έπειτα, με νέα Μεγάλη Έκρηξη το σύμπαν αναγεννάται, διαστέλλεται, επανασυστέλλεται κ. ο. κ. Ο Αναξίμανδρος υποστήριξε ότι αρχή των πάντων είναι το άπειρο. Σήμερα το άπειρο, ως έννοια και ως σύλληψη, δεν έχει προσδιοριστεί. Αποτελεί περισσότερο μελέτη των μαθηματικών. Το άπειρο, το μηδέν και άλλα για τα οποία αναφερόμαστε κατά κόρον είναι όλα ανθρώπινες επινοήσεις και συμβάσεις. Κατά σύμβαση και υπό προϋποθέσεις έχουν δημιουργηθεί και όλες οι θεωρίες και οι μαθηματικές σχέσεις. Τα πάντα, λοιπόν, έχουν δημιουργηθεί από το πεπερασμένης δυνατότητας ανθρώπινο μυαλό που χρησιμοποιεί το 2% των δυνατοτήτων του.
Ο Αναξιμένης από τη Μίλητο (585 - 525 π.Χ.) αναφέρει ως πρώτη αιτία του κόσμου τον αέρα. Ήταν ο πρώτος που μίλησε για την πύκνωση και την αραίωση του αέρα και είπε ότι ο αέρας (εννοώντας, προφανώς, τους υδρατμούς) συμπυκνώνεται σε νερό. Μάλιστα, μίλησε για την αλλαγή της φάσης από στέρεο σε υγρό και μετά σε αέριο και το αντίστροφο, σαν τον πάγο που με την προσφορά θερμότητας τήκεται σε νερό το οποίο με τη σειρά του με την προσφορά θερμότητας μετατρέπεται σε υδρατμούς. Όλα αυτά τα είπε αιώνες πριν τα ανακαλύψουν οι φυσικοί και οι χημικοί. Ο Αναξιμένης, επίσης, ερμήνευσε την έκλειψη του ηλίου και της σελήνης. Για την έκλειψη της σελήνης είπε ότι παίρνει το φως του ηλίου!!! Και αυτός, όπως και ο Αναξίμανδρος, πίστευε στην περιοδική δημιουργία και καταστροφή του σύμπαντος.
Ο Ηράκλειτος από την Έφεσο (544 - 484 π.Χ.) έλεγε ότι στον κόσμο: ``πόλεμος πατήρ πάντων΄΄ (την ίδια φράση είπε και ο αρχαίος Έλληνας ιστορικός Ηρόδοτος για την ιστορία), ότι ``πάντα ρεί, πάντα χωρεί και ουδέν μένει΄΄ (δηλαδή ότι όλα ρέουν και τίποτα δεν καταστρέφεται) και ότι ``δίς εις τον αυτόν ποταμόν ουκ αν εμβαίης΄΄ (δεν μπορείς να μπεις δύο φορές στο ίδιο ποτάμι). Δηλαδή, πίστευε ότι στον κόσμο υπάρχει αντιπαράθεση των πραγμάτων, η συνύπαρξη των αντιθέτων και η διαρκής μεταβολή. Κατά τον Ηράκλειτο τα πάντα μεταβάλλονται και τίποτα δεν παραμένει σταθερό και αναλλοίωτο. Όλα αλλάζουν τόσο γρήγορα, ώστε τίποτα δεν παραμένει το ίδιο λίγο αργότερα. Ο Ηράκλειτος υποστήριξε ότι υπάρχει η ``παλίντονος αρμονία΄΄ που εξασφαλίζεται από την αρχή της δικαιοσύνης. Χάρις σε αυτήν, ο συνεχής ``πόλεμος΄΄ και η συνεχής μεταβολή των πάντων δεν καταλήγουν στον αφανισμό του κόσμου, αλλά υπάρχει αρμονία μεταξύ των αντιθέτων δυνάμεων. Τα στοιχεία καταστρέφονται, όμως δεν χάνονται. Ο Ηράκλειτος ονομάστηκε και πατέρας της διαλεκτικής. Επιπλέον, είπε ότι αρχή του κόσμου είναι το πυρ. Οι απόψεις του Ηρακλείτου έχουν επιστημονική βάση. Καταρχάς, πραγματικά η αρχή των γαλαξιών και των πλανητών είναι το πυρ. Το ηλιακό σύστημα ήταν μια πυρακτωμένη περιστρεφόμενη ύλη που τελικά αποσχίσθηκε σε πυρακτωμένες σφαίρες οι οποίες τελικά στερεοποιήθηκαν (όχι όλοι) και έγιναν πλανήτες. Ως γνωστόν, στο κέντρο της γης υπάρχει λάβα ως υπόλειμμα αυτής της διαδικασίας.
Σχετικά με την αρμονία των αντιθέτων δυνάμεων, η φυσική αναφέρει ότι υπάρχει η ύλη και η αντιύλη που αν βρεθούν μαζί εξαϋλώνονται έπειτα από τεραστία έκρηξη. Επί τη ευκαιρία, ο σχηματισμός αντιύλης χρησιμοποιείται στο ιατρικό μηχάνημα PET (τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων). Η ``αρμονία΄΄ δεν επιτρέπει την καταστροφική ένωση ύλης με αντιύλη. Μάλιστα, ίσως να υπάρχει κάποιος άλλος κόσμος, αντικατοπτρισμός (βλ. Πλάτων) του υπάρχοντος (κάτι σαν… παράδεισος), με την διαφορά ότι είναι κόσμος αντιύλης. Στην αρμονία περιλαμβάνεται και η άποψη της φυσικής περί δυϊσμού, δηλαδή ότι τα πάντα είναι σώμα και κύμα, δηλαδή έχουν σωματιδιακή και κυματική φύση. Ακόμα και άνθρωπος! Μπορεί, όμως, τα πάντα να είναι σαν ``χορδές΄΄ (κάτι σαν μακαρόνια), σύμφωνα με την ``θεωρία των υπερχορδών΄΄ στην φυσική!!!
Η φυσική αναφέρεται και στα ``δυνάμει΄΄ σωματίδια, δηλαδή στα σωματίδια που υπάρχουν και συγχρόνως δεν υπάρχουν! Επίσης, η φυσική αναφέρεται στην θετική και στην αρνητική ενέργεια. Η τελευταία σχετίζεται με τα περιβόητα ταξίδια στον χρόνο, μαζί με την θεωρητική μείωση της εντροπίας! Σημειώνεται ότι στον εγκέφαλο του ανθρώπου, όταν σκέφτεται, μειώνεται η εντροπία του. Προφανώς, γι αυτό το λόγο το μυαλό μας ταξιδεύει στο παρελθόν!!! Η εντροπία, για όσους δεν γνωρίζουν, είναι η κατάσταση αταξίας του σώματος και του περιβάλλοντος. Αθροιστικά, είναι μεγαλύτερη του μηδενός. Στο σύμπαν η εντροπία αυξάνεται. Τότε, όμως, πώς δικαιολογείται η θεωρία ότι το σύμπαν θα διαστέλλεται συνεχώς, ώσπου τα πάντα θα παγώσουν και τελικά θα εξαερωθούν; Μάλλον η δυναμική θεωρία της κατάρρευσης του σύμπαντος είναι η πιθανότερη! Η συστολή του σύμπαντος μάλλον θα αρχίσει έπειτα από 10 δισεκατομμύρια έτη. Αν δεν συμβεί συστολή και το σύμπαν διαστέλλεται συνεχώς (με επιταχυνόμενη ή επιβραδυνόμενη διαστολή), τότε το σύμπαν θα παγώσει και για την πλήρη εξαέρωσή του θα χρειαστούν 1090 (χίλια εικοσιοκτάκις εκατομμύρια) έτη! Σημειώνεται ότι η ηλικία του σύμπαντος είναι 10 - 20 δισεκατομμύρια έτη.
Σήμερα οι φυσικοί, λόγω της σκοτεινής ύλης και της κοσμολογικής σταθεράς, προσανατολίζονται προς την θεωρία της συστολής και της κατάρρευσης του σύμπαντος, αντί της συνεχούς διαστολής του (που δημιουργεί τον χωροχρόνο) και το πάγωμα και τελικά την εξαέρωση των σωματιδίων. Η σκοτεινή ύλη περιλαμβάνει τουλάχιστον το 90% του σύμπαντος και αποτελείται από ``εξωτικά σωματίδια΄΄ ή νετρίνα που έχουν τελικά μάζα ή από τις τρομερές ``μέλανες οπές΄΄ (μαύρες τρύπες). Επηρεάζει, έτσι, την κοσμολογική σταθερά που συνδέεται με την πιθανότητα συστολής ή διαστολής του σύμπαντος. Όλα τα παραπάνω αναφέρθηκαν για να δείξουν την σύνδεση της σύγχρονης κοσμολογίας με τους Ίωνες φιλοσόφους. Η θεωρία του παλλόμενου σύμπαντος μιλάει για συνεχή καταστροφή και αναγέννηση του σύμπαντος, θυμίζοντας την θεωρία των Ιώνων φιλόσοφων περί συνεχούς καταστροφής και αναδημιουργίας του σύμπαντος. Η συνεχής μεταβολή των πάντων του Ηρακλείτου θυμίζει και την ``αρχή της απροσδιοριστίας΄΄ του Werner Heisenberg (διατυπώθηκε το1925) που λεει ότι είναι αδύνατος ο σύγχρονος προσδιορισμός της θέσης και της ταχύτητας ενός σωματιδίου με απόλυτη ακρίβεια.
Παράλληλα, ο Ηράκλειτος, με την άποψή του ότι τίποτα δεν χάνεται, ανακάλυψε και την αρχή διατήρησης της ενέργειας στην φυσική, σύμφωνα με την οποία η ενέργεια δεν χάνεται (ΔΕ = 0, άρα Εαρχική = Ετελική). Σημειώνεται ότι η ενέργεια είναι ανάλογη του τετραγώνου της μάζας με τη γνωστή εξίσωση του Αϊνστάιν. Ακόμα και να διαλυθούμε πέφτοντας σε μια μέλανα οπή (μια από τις οποίες είναι και στο κέντρο του γαλαξία μας, τον στριφογυρίζει και καταπίνει τα πάντα) η ενέργειά μας θα παραμείνει και θα περάσει μάλλον σε ένα άλλο σύμπαν ή σε άλλο σημείο του ιδίου σύμπαντος, μέσα από μια κοσμική σήραγγα (γέφυρα Αϊνστάιν Rosen). Φυσικά, το σώμα μας θα έχει διαλυθεί από την τεράστια βαρυτική έλξη, αλλά ίσως να αναδημιουργηθεί μια νέα μορφή του στην έξοδο της σήραγγας. Σημειώνεται ότι σε μέλανα οπή (μαύρη τρύπα) καταλήγουν τα ψυχρά άστρα (τα άστρα όταν ``τελειώσουν τα καύσιμά τους΄΄ κυρίως το υδρογόνο) που έχουν μάζα 1. 5 φορές μεγαλύτερη της μάζας του ηλίου μας (όριο Chandrasekhar).
Το άστρο που πληρεί την παραπάνω συνθήκη καταρρέει στην ίδια του την βαρύτητα και μετατρέπεται σε μέλανα οπή ή ``κβάζαρ΄΄ (μακρινό ημιαστρικό αντικείμενο) ή ``πάλσαρ΄΄ (περιστρεφόμενος αστέρας νετρονίων ακτίνας 15 Khm) ή εκρήγνυται με μια τρομερή έκρηξη που λέγεται υπερκαινοφανής ή στα αγγλικά σουπερνόβα. Η έκρηξη του υπερκαινοφανούς δίδει τα βαρύτερα στοιχεία που θα χρησιμεύσουν ως πρώτη ύλη άλλων άστρων! Με τα στοιχεία αυτά ίσως γεννήθηκε και η ζωή στη γη! Με βάση την παραπάνω εξίσωση, ο ήλιος μας που θα πεθάνει σε 5 δισεκατομμύρια έτη δεν θα γίνει μέλανα οπή, αλλά θα γίνει πρώτα ``ερυθρός γίγαντας΄΄, δηλαδή θα διασταλεί, θα ``καταπιεί΄΄ όλους τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος και έπειτα θα συσταλεί και θα παγώσει σε ``λευκό νάνο΄΄. Αφήνοντας την αστροφυσική και επιστρέφοντας στον Ηράκλειτο, η συνεχής κίνηση που αναφέρει επιβεβαιώνεται από την φυσική που μιλά για τη συνεχή κίνηση των μορίων (κίνηση Brown) που δεν είναι ακίνητα, αλλά ταλαντώνονται. Ακόμα και στο απόλυτο μηδέν η κβαντομηχανική δέχεται ότι υπάρχει κίνηση των μορίων.
Ο Παρμενίδης (540 - 470 π.Χ.) από την ελληνική αποικία της Ελέας στην Κάτω Ιταλία απάντησε στην μεταβολή των πάντων του Ηρακλείτου. Υποστήριξε ότι πίσω από την φαινομενική αέναη μεταβολή υπάρχει σταθερότητα και ακινησία, αλλιώς η συνεχής μεταβολή του κόσμου δεν θα αποτελούσε αντικείμενο βέβαιης γνώσης, μιας και τα πάντα σε κλάσματα του δευτερολέπτου θα μεταβάλλονταν. Αυτό φαίνεται και στη γλώσσα. Για παράδειγμα όταν λέμε ότι κάτι, για παράδειγμα ένα δένδρο ή κάποιος άνθρωπος, έχει μια συγκεκριμένη μορφή, τότε αν αυτή αλλάζει συνεχώς, δεν μπορούμε να έχομε σταθερό σημείο αναφοράς στον λόγο μας. Κατά τον Παρμενίδη, η πραγματικότητα είναι νοητή, γιατί με το νου του ο άνθρωπος ορίζει και ερμηνεύει τα πράγματα. Πραγματικά, η σύγχρονη επιστήμη που μελετά τον εγκέφαλο έχει διαπιστώσει ότι ο εγκέφαλος δεν καταγράφει τα άπειρα (κατά σύμβαση η λέξη) ερεθίσματα που δέχεται, αλλά τα ``φιλτράρει΄΄. Από αυτά που περνούν φιλτραρισμένα, τα περισσότερα μένουν υποσυνείδητα. Αντιληπτές γίνονται μόνον οι πληροφορίες που έχουν σημασία για την ομοιόστασή μας ή αξιολογούνται υποσυνείδητα (χωρίς να το καταλαβαίνουμε) ως σημαντικές.
Για παράδειγμα, κάποιος που οδηγάει στην εθνική λεωφόρο σε άδειο δρόμο, οδηγάει αυτόματα, μηχανικά, χωρίς να σκέφτεται συνειδητά, αλλά υποσυνείδητα. Αν πεταχτεί ένας σκύλος στον δρόμο, τότε η πληροφορία περνά από τα αισθητήρια όργανα (εδώ τους οφθαλμούς) πρώτα στο ασυνείδητο μέρος του εγκεφάλου και από εκεί ταχύτατα στο συνειδητό όπου αξιολογείται. Τελικά, ο οδηγός φρενάρει μετά από ένα δευτερόλεπτο, ώσπου να περάσει η εντολή από τον εγκέφαλο στο πόδι του (σε μερικά κλάσματα του δευτερολέπτου) και να κινήσει τους μύες του άκρου ποδός του που θα το κάμψουν, για να πατήσει το φρένο. Στην νευροεπιστήμη, η άποψη του Παρμενίδη ότι ο νους κατασκευάζει την πραγματικότητα δεν υποστηρίχθηκε μόνον από τον Φρόιντ , αλλά και από άλλους επιστήμονες. Για παράδειγμα η όραση του ανθρώπου δημιουργείται από την κεντρική όραση (σαν να βλέπεις από κλειδαρότρυπα) και η υπόλοιπη εικόνα κατασκευάζεται και έτσι δημιουργείται η τετραδιάστατη (3 διαστάσεις του χώρου και μια του χρόνου, αν και μερικοί μιλάνε για 20 διαστάσεις στο σύμπαν) στερεοσκοπική όραση.
Μιας και αναφέρεται ότι η όραση είναι το απείκασμα των ειδώλων της αισθητής πραγματικότητας, μας έρχεται στο νου ο Πλάτωνας !!! Κατά μια θεωρία, ο άνθρωπος κατασκευάζει αυτά που βλέπει. Αυτό, εν μέρει, ισχύει σε όλους μας. Ισχύει, επίσης, στα άτομα που έχουν παραισθήσεις και ψευδαισθήσεις όπως χρήστες ψυχοτρόπων ουσιών, ψυχοπαθητικές ή σχιζοειδείς προσωπικότητες, ασθενείς με παραλήρημα κ. α. Αλλά όλοι μας θα έχουμε την εμπειρία των ψευδο - ψευδαισθήσεων, όταν κάποτε ξυπνήσαμε το βράδυ από κάποιο όνειρο και νομίσαμε ότι είδαμε ένα ανύπαρκτο αντικείμενο. Επίσης, την ημέρα κάτι που νομίσαμε ότι είδαμε ήταν η ιδέα μας!
Τι είναι πραγματικότητα, εξάλλου, αποτελεί αντικείμενο αιώνιας φιλοσοφικής διαμάχης. Δεν είναι γνωστό το παράδειγμα των σχιζοφρενών ή των ναρκομανών που βλέπουν υποτιθέμενες εικόνες και ακούνε φωνές, καθώς και το παράδειγμα των δήθεν γνωστικών ανθρώπων που βλέπουν ένα θαύμα του θεού, ακόμα και αν τελικά είναι απατή ή αυτών που βλέπουν οράματα; Η ακινησία του Παρμενίδη θυμίζει την ανθρώπινη όραση που σχηματίζει την ιδέα ή ψευδαίσθηση της κινούμενης εικόνας, με εικόνες που αλληλοδιαδέχονται καρέ - καρέ η μια την άλλη, σαν τον κινηματογράφο. Τα άλλα ζώα βλέπουν διαφορετικά, σε σχέση με τον άνθρωπο που βλέπει ευκρινώς 10 φωτεινές εικόνες το sec. Ο αετός βλέπει την κίνηση να γίνεται πιο αργά (σαν το ``slow΄΄, το αργό, στο βίντεο), η μύγα επίσης, ενώ η χελώνα βλέπει την κίνηση να γίνεται ταχύτατα (σαν το ``FF΄΄, το γρήγορο, στο βίντεο ή DVD)!
Ο Ζήνων (488 - 430 π.Χ.) από την Ελέα της Κάτω Ιταλίας ήταν μαθητής του Παρμενίδη. Μαζί με τον Ηράκλειτο και τον Παρμενίδη είναι οι δημιουργοί της διαλεκτικής την οποία χρησιμοποιεί για να αποδεικνύει τις απόψεις του. Ο Ζήνων πίστευε ότι η κίνηση είναι αδύνατη, γιατί δεν μπορεί να δικαιολογηθεί με βάση τη λογική!!! Ο Ζήνων χρησιμοποίησε για πρώτη φορά την εις άτοπον απαγωγή, ως επιστημονική μέθοδο. Κατά τον συλλογισμό του, υποστήριξε ότι έστω κάποιος πρέπει να καλύψει μια απόσταση. Για να την καλύψει, πρέπει πρώτα να καλύψει το μισό της, το 1/2. Πριν, όμως, πρέπει να καλύψει το μισό αυτού του διαστήματος, δηλαδή το 1/4 της απόστασης και πιο πριν το 1/8 κ. ο. κ. Άρα, το άτομο θα χρειαστεί άπειρο χρόνο να καλύψει την τελικά άπειρη αυτή απόσταση και ποτέ δεν θα φθάσει στο τέρμα!
Ο παραπάνω συλλογισμός είναι γνωστός ως το ``παράδοξο του Ζήνωνα΄΄ και κλασσικό είναι το παράδειγμα του Αχιλλέα που ποτέ δεν θα φθάσει μια χελώνα!!! Είναι, πάντως, γεγονός ότι με την θεωρία αυτή ο Ζήνων έθεσε πρώτος την βάση για την θεωρία των ``φράκταλς΄΄ στα μαθηματικά!!! Η θεωρία των φράκταλς ερμηνεύει τα πάντα σε όλες τις επιστήμες, ακόμα και την ιατρική στον θεωρούμενο ως άπειρο σε αριθμό και σε μέγεθος επιφανείας (που δήθεν νομίζουν ότι έχει μόνο το μέγεθος γηπέδου τένις) των κυψελίδων του πνεύμονα. Επίσης, η θεωρία του Ζήνωνα θυμίζει την απόδειξη της εξίσωσης του Brown στην φυσική. Η κίνηση Brown αφορά τα αέρια που αποτελούνται από μόρια που είναι σε διαρκή κίνηση. Πάντως και τα μόρια των στερεών, καθώς και των υγρών, ταλαντώνονται. Γενικά, η ταλάντωση των μορίων είναι συνάρτηση της θερμοκρασίας και άλλων παραγόντων.
Σημαντικός μελετητής των φυσικών φαινομένων ήταν και ο Εμπεδοκλής (494 - 434 π.Χ.) από τον Ακράγαντα (ελληνική αποικία της Σικελίας). Ο Εμπεδοκλής ασχολήθηκε με την φυσική, την ιατρική και τη μουσική. Αναφέρθηκε σε άλλο κεφάλαιο ότι στην ιατρική μίλησε για την προοδευτική ανάπτυξη των οργάνων, μέχρι την τελειοποίησή τους. Ο Εμπεδοκλής στην γνωσιολογία και στην οντολογία πίστευε ότι ο κόσμος αποτελείται από 4 στοιχεία: το πυρ, ο αέρας, το νερό και η γη. Μια δύναμη που ονομάζεται ``φιλότητα΄΄ ενώνει τα 4 αυτά στοιχεία, ενώ μια άλλη δύναμη που ονομάζεται ``νείκος΄΄ τα διαχωρίζει και προκαλεί την φθορά. Τα λόγια του Εμποδοκλή θυμίζουν αυτά των παραπάνω φιλοσόφων. Ο Εμπεδοκλής μίλησε και αυτός για την αναγέννηση και την φθορά, φαινόμενα τα οποία είναι συνάρτηση των φυσικών δυνάμεων. Αυτή η διαπίστωση σχετίζεται και με την φιλοσοφική του θεωρία στην οποία αναφέρθηκε στην μετενσάρκωση. Γι αυτήν μίλησε αργότερα και ο Πλάτων.
Ο Δημόκριτος (460 - 370 π.Χ.) γεννήθηκε στα Άβδηρα της Θράκης. Στην περιοχή αυτή ο Λεύκιππος είχε σχολή στην οποία φοίτησε ο Δημόκριτος. Ο Λεύκιππος θεωρείται εισηγητής της ατομικής θεωρίας και ο Δημόκριτος θεμελιωτής της. Ο Δημόκριτος, πέρα από την φυσική, ασχολήθηκε με τα μαθηματικά, την φιλοσοφία κ. α. Ταξίδεψε σε πολλά μέρη, ακόμα και στις Ινδίες. Ο Δημόκριτος πρώτος αναφέρθηκε στα άτομα. Είπε ότι το άτομο είναι το μικρότερο στοιχείο της ύλης που δεν τέμνεται περαιτέρω από αυτό, εξ ου και η αρχαιοελληνική λέξη ``άτομον΄΄ που σημαίνει άτμητον (στερητικό α + τέμνω), αδιαίρετον. Τα άτομα, κατά τον Δημόκριτο, είναι άτμητα, αόρατα στο μάτι, απειροελάχιστα στοιχεία της ύλης. Ο Δημόκριτος υποστήριξε ότι τα άτομα κινούνται στο κενό, συγκρούονται μεταξύ τους και συνενούμενα σχηματίζουν τα διάφορα σώματα. Ο Δημόκριτος συνδύασε την θεωρία της διαρκούς μεταβολής του Ηρακλείτου με την θεωρία της ακινησίας του Παρμενίδη, λέγοντας αντίστοιχα ότι τα άτομα βρίσκονται σε διαρκή κίνηση στο κενό και ότι είναι καθαυτά αμετάβλητα. Τα άτομα του Δημοκρίτου είναι τα άτομα που όλοι γνωρίζουμε από την φυσική και τη χημεία. Τα μόρια αποτελούνται από τα άτομα.
Όμως, θα μπορούσε να υποστηρίξει κάποιος ότι τα άτομα, με τη σειρά τους, αποτελούνται από τα κουάρκ, τα μικρότερα σωματίδια της ύλης. Συγκεκριμένα, τα νετρόνια και τα πρωτόνια, που συνιστούν τον πυρήνα του ατόμου, αποτελούνται από 3 κουάρκ το καθένα. Τελικά, ο Δημόκριτος προφανώς αναφερόταν στα κουάρκ τα οποία αυτά έπρεπε να ονομαστούν άτομα!!! Τα κουάρκ δεν είναι ακίνητα, όπως και τα άτομα, αλλά κινούνται. Συγκεκριμένα ταλαντώνονται. Ο Δημόκριτος είπε ότι κινούνται υπό μορφή δίνης. Πραγματικά η δίνη αποτελεί τεράστιο αίνιγμα για την σύγχρονη φυσική και τα μαθηματικά, εντούτοις η κίνηση της δίνης, που αναφέρθηκε ως έννοια από τον Δημόκριτο, εμπεριέχει την έννοια της πιθανότητας και θα μπορούσε να ερμηνεύσει την κίνηση των ατόμων και των κουάρκ. Στα άτομα ισχύει η αρχή της απροσδιοριστίας του Werner Heisenberg που αναφέρει ότι η θέση και η ταχύτητά τους δεν μπορούν να προσδιοριστούν συγχρόνως. Εντούτοις, προσδιορίζονται με εξισώσεις της κβαντομηχανικής που χρησιμοποιεί τους νόμους των πιθανοτήτων. Σε ότι αφορά την κίνηση των ατόμων στο κενό, θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ότι στο κενό δεν υπάρχουν άτομα. Η φυσική όμως λεει ότι δεν υπάρχει κενό (προηγουμένως έγινε αναφορά ότι στο 90% του σύμπαντος που θεωρούμε κενό, αλλά υπάρχει η σκοτεινή ύλη που επηρεάζει την κοσμολογική σταθερά). Σύμφωνα με το φαινόμενο Casimir υπάρχουν και στο κενό σωματίδια! Εξάλλου, υπάρχουν και τα ``δυνάμει΄΄ σωματίδια.
Πέρα από τα άτομα, οι αρχαίοι Έλληνες είχαν ανακαλύψει και τον ηλεκτρισμό!!! Είναι γνωστό πως οι αρχαίοι Έλληνες είχαν συνειδητοποιήσει το φαινόμενο του στατικού ηλεκτρισμού από το κεχριμπάρι που το ονόμασαν ``ήλεκτρον΄΄ εξ ου και ο όρος ``ηλεκτρισμός΄΄ (``electricity΄΄ στα αγγλικά). Με το κεχριμπάρι οι Έλληνες κατασκεύαζαν διάφορα αντικείμενα και κομψοτεχνήματα. Ήξεραν ότι το κεχριμπάρι είχε, με τον στατικό του ηλεκτρισμό, την δυνατότητα να έλκει διάφορα σωματίδια όπως τα άχυρα. Άλλωστε η λέξη κεχριμπάρι σημαίνει αυτό που έλκει τα άχυρα. Οι Έλληνες επινόησαν πολλές μηχανικές κατασκευές. Το 580 π.Χ. επινόησαν την πρέσα λαδιού και το 530 π.Χ. τις ανυψωτικές μηχανές. Το 520 π.Χ. στο νησί της Σάμου κατασκευάστηκε σε όρος σήραγγα μήκους 1800 μέτρων και διατομής 1. 75 επί 1. 75 μέτρα! Οι εργασίες κατασκευής της σήραγγας ξεκίνησαν από τις 2 πλευρές του βουνού και τα 2 συνεργεία κατασκευής συναντήθηκαν στη μέση του όρους με απόλυτη ακρίβεια!!! Την μελέτη της κατασκευής ανέλαβε ο πολιτικός μηχανικός Ευπαλίνος από τα Μέγαρα. Κατά μήκος της σήραγγας κατασκευάστηκε υδραγωγός για την μεταφορά νερού στην πόλη της Σάμου! Αργότερα, το 400 π.Χ. κατασκευάστηκε καταπέλτης που έριχνε ακόντια μήκους 1. 80 μέτρων, σε απόσταση 200 μέτρων!!! Επίσης, κατασκευάστηκε βαλλίστρα (είδος καταπέλτη) που έριχνε πέτρες βάρους 60 κιλών σε μεγάλη απόσταση!!!
Το 350 π.Χ. ο Αινείας αναφέρει την χρήση υδραυλικού τηλεγράφου!!! Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν ως μέσον επικοινωνίας και την φωτιά. Σήματα με πυρσούς μετέδιδαν σε μακρινές αποστάσεις κωδικοποιημένα μηνύματα, κάτι σαν σήματα μορς. Το σύστημα επικοινωνίας ήταν τόσο εκτεταμένο που στα μέσα του 13ου αιώνα π.Χ. προτού καν επιστρέψουν οι Έλληνες η είδηση της πτώσης της Τροίας έφθασε από την πολύπαθη πόλη της βορειοδυτικής Μ.Ασίας στην Πελοπόννησο, στις Μυκήνες!!! Προφανώς υπήρχαν επίγειοι σταθμοί μετάδοσης μηνυμάτων στην Ελλάδα, ενώ σίγουρα θα υπήρχε και η μορφή αυτή επικοινωνίας μεταξύ των πλοίων (στα οποία χρησιμοποιείται, σε μικρότερο βαθμό, ακόμα και σήμερα). Η μετάδοση σημάτων με φωτιές γινόταν από τους ``φρυκτωρούς΄΄ και ονομαζόταν ``φρυκτωρία΄΄.
Τον 5ο αιώνα π.Χ έζησε ο Μέτων στην Αθήνα. Ήταν αστρονόμος, γεωμέτρης και μηχανικός. Αυτός επινόησε τον ημερολογιακό κύκλο, γνωστό και ως ``κύκλο του Μέτωνα΄΄ ή ``κύκλο της σελήνης΄΄, γιατί παρατηρώντας τις χρονολογίες των πανσελήνων επί 19 έτη μπορούν να προσδιοριστούν οι μελλοντικές πανσέληνοι. Ο κύκλος του Μέτωνα χρησιμοποιήθηκε αργότερα στο εβραϊκό ημερολόγιο και από την χριστιανική εκκλησία για τον προσδιορισμό των εορτών. Τον 5ο αιώνα π.Χ. έζησε στην Αθήνα ο Αναξαγόρας από τις Κλαζομενές (ελληνική αποικία στη Μ. Ασία). Οι θεωρίες του Αναξαγόρα σκανδάλισαν τους Αθηναίους και έτσι αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πόλη. Ο Αναξαγόρας πρώτος υπεστήριξε ότι η σελήνη είναι ένας συμπαγής πλανήτης! Έλεγε ότι αρχή του κόσμου ήταν το χάος. Έπειτα, ο ``νούς΄΄, η πρωταρχική ουσία, ώθησε την ύλη σε περιδίνηση και τότε αποσπάστηκαν κομμάτια ύλης που διαπυρώθηκαν από τον αιθέρα και σχηματίστηκε ο ήλιος, η σελήνη, η γη και τα άλλα ουράνια σώματα. Έτσι, από το χάος σχηματίστηκε η ύλη.
Κατά τον Αναξαγόρα δεν υπάρχει αρχή και τέλος. Τα πάντα μεταβάλλονται, αλλά τίποτα δεν χάνεται γιατί τα στοιχεία ενώνονται και αποσυντίθενται συνεχώς. Με το τελευταίο ο Αναξαγόρας θυμίζει την αρχή της διατήρησης της ενέργειας στην φυσική και τον Ηράκλειτο! Σε ό, τι αφορά τον όρο ``νούς΄΄ που αναφέρει ο Αναξαγόρας, αυτός είναι ο Θεός ή αυτός τέλος πάντων που πάτησε το κουμπί για να γίνει η Μεγάλη Έκρηξη και να δημιουργηθεί το σύμπαν! Ο Αναξαγόρας συλλαμβάνει πραγματικά το νόημα της δημιουργίας του σύμπαντος και του ηλιακού μας συστήματος που προήλθε από μια περιστρεφόμενη διάπυρη μάζα από την οποία σχηματίστηκαν οι πλανήτες περιστρεφόμενοι γύρω από τον ήλιο, το κέντρο της αρχικής διάπυρης μάζας. Αργότερα, οι πλανήτες πάγωσαν και οι περισσότεροι έγιναν συμπαγείς. Η έννοια των συμπαγών πλανητών και των αστρικών σωμάτων του Αναξαγόρα αναίρεσε την μυθολογική εικόνα ότι ο ουρανός περιβαλλόταν το βράδυ από ένα διάτρητο μαύρο πανί!
Ο Αναξαγόρας υποστήριξε ότι και ο ήλιος είναι συμπαγής, αλλά δεν έχει και άδικο, γιατί θεωρητικά θα γίνει! Αναφέρθηκε παραπάνω ότι όταν τα καύσιμα του ηλίου (υδρογόνο και ήλιον) τελειώσουν, τότε ο ήλιος θα διασταλεί σε ``ερυθρό γίγαντα΄΄ και μετά θα συσταλεί σε ``λευκό νάνο΄΄. Ο λευκός νάνος είναι ένα σώμα ακτίνας μερικών χιλιάδων χιλιομέτρων και πυκνότητας κάποιων δεκάδων τόνων ανά κυβικό εκατοστόμετρο. Αλλά όλα αυτά θα γίνουν σε 5 δισεκατομμύρια έτη. Επίσης, η έννοια της περιδίνησης, κάτι που αποτελεί μυστήριο για τη σύγχρονη επιστήμη, ενυπάρχει στο σύμπαν. Υπάρχει στους γαλαξίες που γυρνάνε γύρω από μια μέλανα οπή, στα ``πάλσαρ΄΄ (περιστρεφόμενοι αστέρες νετρονίων), στις δίνες της θάλασσας, στους ανεμοστρόβιλους, στον μικρόκοσμο κτλ. Παράλληλα, ο Αναξαγόρας εισάγει και την έννοια του αιθέρα που επηρέασε την φυσική. Μέχρι τον 19ο αιώνα μ.Χ. οι φυσικοί νόμιζαν ότι στο σύμπαν υπήρχε αιθέρας! Τελικά το σύμπαν δεν έχει αιθέρα, αλλά κενό, αν και ούτε αυτό ισχύει, γιατί και στο κενό εμπεριέχεται η άγνωστη σκοτεινή ύλη (είναι μάλλον τα ``νετρίνα΄΄ που έχουν απειροελάχιστη μάζα ή τα ``εξωτικά΄΄ σωματίδια) και τα ``δυνάμει΄΄ σωματίδια.
Τον 5ο αιώνα π.Χ. έζησε και ο πρώτος πολεοδόμος της ιστορίας, ο Ιππόδαμος από τη Μίλητο (ελληνική αποικία στη Μ. Ασία) που ανέλαβε τα σχέδια της οικοδόμησης του Πειραιά, των Θουρίων (αθηναϊκή αποικία στην Κάτω Ιταλία) και άλλων πόλεων. Πρώτος εφήρμοσε το σχέδιο παραλλήλων και καθέτων οδών που χωρίζουν την πόλη σε ίσα οικοδομικά τετράγωνα. Το πρότυπο της ιπποδάμειου ρυμοτομίας ακολούθησαν πολλές ελληνικές πόλεις και ελληνικές αποικίες στην Κάτω Ιταλία όπως η Ποσειδώνια και οι Θούριοι (αθηναϊκή αποικία οργανωμένη στα πρότυπα της Αθήνας), και στη Σικελία όπως ο Ακράγαντας και ο Σελινούντας. Το πρότυπο αυτό στη ρυμοτομία συνεχίστηκε να εφαρμόζεται μέχρι και σήμερα!!! Αργότερα, στα ελληνιστικά χρόνια (323- 30 π.Χ.), οι πολυπληθείς πόλεις (η Αντιόχεια είχε 500000 κάτοικους) που ίδρυσε ο Μέγας Αλέξανδρος και οι διαδόχοι του στην νοτιοδυτική Ασία και στην Αίγυπτο, είχαν θαυμαστή ρυμοτομία που βασιζόταν σε αυτήν του Ιπποδάμου. Η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, που ίδρυσε ο Μέγας Αλέξανδρος, χωριζόταν σε 4 τετράγωνα από 2 κύριες λεωφόρους. Στην πόλη, λόγω του υπερπληθυσμού, υπήρχαν πολυώροφα κτίρια. Το πιο γνωστό ήταν ο περίφημος φάρος της. Πιο εντυπωσιακή ήταν η αρχαιοελληνική αποικία της Μ. Ασίας, Σμύρνη που στα ελληνιστικά χρόνια ήταν πλακόστρωτη. Στην Πέργαμο της Μ. Ασίας υπήρχαν και τσουχτερά πρόστιμα για την μόλυνση του περιβάλλοντος!!! Άρα, οι πρώτοι οικολόγοι γεννήθηκαν στην Πέργαμο! Στην Αντιόχεια η κεντρική λεωφόρος είχε μήκος 3 χιλιόμετρα και ήταν διακοσμημένη με στοά με σειρά 4ων κιονοστοιχιών.
Τον 5ο αιώνα π.Χ. δίδαξε στην Θήβα και ο Φιλόλαος από την ελληνική αποικία του Κρότωνα της Κάτω Ιταλίας. Ο Φιλόλαος ήταν πυθαγόρειος φιλόσοφος και δίδασκε, όπως και ο δάσκαλός του Πυθαγόρας, ότι τα πάντα στο σύμπαν είναι μίμηση των αριθμών. Οι θεωρίες του Φιλολάου για τον σχηματισμό του κόσμου έθεσαν την βάση για το ηλιοκεντρικό αστρονομικό σύστημα του Νικολάου Κοπέρνικου (1473 - 1543). Επίσης, στο κεφάλαιο ``Η ιατρική στην αρχαία Ελλάδα΄΄ αναλύθηκαν οι απόψεις του Φιλολάου για ιατρικά ζητήματα. Μιας και γίνεται αναφορά για την ιατρική, την ίδια εποχή έζησε και ο μαθητής του Πυθαγόρα, Αλκμαίων από τον Κρότωνα. Ο Αλκμαίων (τέλος 6ου - αρχές 5ου αιώνα π.Χ.) ήταν ιατρός και φιλόσοφος (ιατροφιλόσοφος). Θεωρείται ο πατέρας της ιατρικής. Ο γραφών αλλού τον χαρακτηρίζει ως παππού της ιατρικής, αφού ο πατέρας της ήταν ο Ιπποκράτης (460 - 377 π.Χ.) από το νησί Κω όπου και ίδρυσε ιατρική σχολή και την ιατρική επιστήμη.
Τον 4ο αιώνα π.Χ. η επιστήμη συνέχισε να γνωρίζει μεγάλη άνθηση στην Ελλάδα και τις αποικίες της. Την διεύθυνση της σχολής των πυθαγορείων φιλοσόφων ανέλαβε ο μαθητής του Πυθαγόρα, Αρχύτας (430 -350 π.Χ.) από τον Τάραντα (ελληνική αποικία στην Κάτω Ιταλία) όπου και συνέχισε τη λειτουργία της σχολής. Ο Αρχύτας ήταν μάλιστα και φίλος του Πλάτωνα. Την σχολή των πυθαγορείων είχε ιδρύσει ο αριστοκράτης φιλόσοφος Πυθαγόρας (6ος - 5ος αιώνας π.Χ.), όταν οι πολιτικοί του αντίπαλοι τον εκδίωξαν από την πατρίδα του, Σάμο. Ο Πυθαγόρας (13) κατέφυγε στην Κάτω Ιταλία και στον Κρότωνα ίδρυσε την σχολή του. Ο Πυθαγόρας, όπως αναφέρθηκε αλλού, ήταν μεγάλος μαθηματικός (γνωστό το ``Πυθαγόρειο θεώρημα΄΄΄ στην γεωμετρία που αποδίδεται σε αυτόν), φυσικός και φιλόσοφος. Η θεωρία του για τους αριθμούς που ήταν η αρχή του κόσμου αναπτύχθηκε στην ενότητα που αναφέρεται στο κεφάλαιο ``Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι΄΄ (στον Πλάτωνα).
Με την ανάληψη της διεύθυνσης της σχολής των πυθαγορείων από τον Αρχύτα, σημειώνεται μεγάλη ανάπτυξη στα μαθηματικά και στην αστρονομία. Ο Αρχύτας θεωρείται θεμελιωτής της γεωμετρίας. Ασχολήθηκε με τα μαθηματικά, την αστρονομία, την μηχανική, τη μουσική, την πολιτική και την φιλοσοφία. Στην μουσική, όπως αναφέρθηκε σε άλλη ενότητα, ασχολήθηκε με τη μελέτη της θεωρίας των μουσικών διαστημάτων. Ο Αρχύτας ήταν αυτός που εφηύρε την τροχαλία. Μάλιστα, επινόησε και μια κατασκευή που μπορούσε να πετάει!!! Ήταν μια ιπτάμενη μηχανή που διήνυσε απόσταση 200 μέτρων στον αέρα!!! Ο Αρχύτας ονόμασε την εφεύρεσή του ``περιστερά΄΄.
O Πυθέας που έζησε στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. ήταν θαλασσοπόρος, γεωγράφος και αστρονόμος. Ξεκίνησε με πλοίο από την Μασσαλία της Γαλλίας (αρχαιοελληνική αποικία), πέρασε το Γιβραλτάρ, περιέπλευσε την Αγγλία, συνέχισε στην Νορβηγία ή στην Ισλανδία (ο Πυθέας ονόμασε το άγνωστο αυτό μέρος ``Θούλη΄΄), έπλευσε νότια στην Βαλτική και έφτασε στις όχθες του ποταμού Έλβα στην Γερμανία και του ποταμού Βιστούλα στη Πολωνία!!! Επίσης, χαρτογράφησε τις περιοχές αυτές και μέτρησε το μήκος των ακτών της Αγγλίας!!! Ο Ηρακλείδης από την Ηράκλεια (ελληνική αποικία στη Μαύρη Θάλασσα) έζησε και αυτός τον 4ο αιώνα π.Χ. Ήταν μαθητής του Πλάτωνα και ασχολήθηκε με τη γεωγραφία, την φιλοσοφία και άλλα θέματα.
Από τους σημαντικότερους επιστήμονες του 4ου αιώνα π.Χ. ήταν και ο Εύδοξος από την Κνίδο (ελληνική αποικία στη Μ. Ασία απέναντι από την Κω). Ο Εύδοξος ασχολήθηκε με τη γεωγραφία, τα μαθηματικά, την ιατρική (στην Κνίδο υπήρχε ιατρική σχολή) και την αστρονομία. Επίσης, ήταν φιλόσοφος και νομοθέτης. Ήταν ο πρώτος που υποστήριξε ότι η γη είναι σφαιρική! Επίσης διαίρεσε τον πλανήτη μας σε μεσημβρινούς! Στην Κνίδο ο Εύδοξος είχε κατασκευάσει και αστεροσκοπείο για τις αστρονομικές του παρατηρήσεις!!! Το 360 π.Χ. ο Εύδοξος εφηύρε τον αστρολάβο και τον πόλο. Ο αστρολάβος είναι αστρονομικό και γεωδαιτικό όργανο που χρησιμεύει σε γωνιομετρήσεις.
Τον 4ο αιώνα π.Χ. έζησε και ο Αριστοτέλης (384 -323 π.Χ.) από τα Στάγιρα της Χαλκιδικής για τον οποίο ήδη έχει γίνει εκτενής αναφορά στο κεφάλαιο ``Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι΄΄. Υπενθυμίζεται ότι ο Αριστοτέλης είναι ο θεμελιωτής της επιστημονικής έρευνας και είχε έναν τεράστιο πλούτο γνώσεων. Ο Αριστοτέλης, πέρα από την φιλοσοφία, την ηθική, την αισθητική, τη λογική που αυτός θεμελίωσε, την πολιτική και την μεταφυσική, ασχολήθηκε και με τις επιστήμες και συγκεκριμένα την φυσική, την βιολογία, τα μαθηματικά, την ψυχολογία, την ιστορία κ. α. Στην βιολογία ήταν ο πρώτος που έκανε επιστημονική ταξινόμηση των ζωών! Μάλιστα, πρώτος κατέταξε τα δελφίνια στα θηλαστικά και όχι στα ψάρια.
Ο ίδιος ο Μέγας Αλέξανδρος ενδιαφέρθηκε για τον πολιτισμό και τις επιστήμες των λαών της νοτιοδυτικής Ασίας και της Αιγύπτου, όταν απελευθέρωσε τους λαούς αυτούς από τον περσικό ζυγό. Η εκστρατεία του, που άρχισε το 334 π.Χ σε ηλικία 22 ετών (!) και τελείωσε με τον θάνατό του στην Βαβυλώνα το 323 π.Χ., ονομάστηκε ``ένοπλη εξερεύνηση΄΄. Ο Μέγας Αλέξανδρος, φτάνοντας μέχρι και τις Ινδίες, εξερεύνησε άγνωστα μέρη και κατέγραψε άγνωστα ζώα και κήτη. Με εντολή του Αλεξάνδρου, ο στρατηγός του Νέαρχος χαρτογράφησε τα παράλια της Αραβικής Θάλασσας και συγκέντρωσε σπάνια φυτά και ψαριά. Αυτά τα κατέγραψε μετά στο βιβλίο του ``Παράπλουν΄΄. Οι επιστήμονες που συνόδευαν τον Αλέξανδρο κατέγραφαν και συγκέντρωναν κάθε νέο στοιχείο. Μάλιστα, στον Ινδικό Καύκασο έγιναν κλιματολογικές και γεωλογικές παρατηρήσεις.
Στις όχθες του ποταμού Ώξου στην Βακτριανή (στο σημερινό Αφγανιστάν) ο μακεδονικός στρατός του Αλεξάνδρου ανακάλυψε το ``φλεγόμενο υγρό΄΄, δηλαδή πετρέλαιο!!! Ο Μέγας Αλέξανδρος έστειλε επιστήμονες στο Σουδάν, για να μελετήσουν τα αίτια των πλημμύρων του Νείλου. Άλλοι επιστήμονες ερεύνησαν διάφορα ορυχεία στις Ινδίες. Επίσης, ο Αλέξανδρος είχε τους λεγόμενους ``βηματιστές΄΄ που μετρούσαν, με τον αριθμό των δρασκελισμών τους, τις αποστάσεις που διήνυε ο στρατός του. Η εκστρατεία του Αλεξάνδρου έγινε και με τον διάπλου των διαφόρων παραποτάμων του Ινδού ποταμού. Ο στρατηγός του Αλεξάνδρου, Νέαρχος, έπλευσε από τις εκβολές του Ινδού ποταμού μέχρι τις εκβολές του Τίγρη και του Ευφράτη ποταμού στη Μεσοποταμία. Ο Νέαρχος, ενώ έπλεε με τα ελληνικά πλοία, είδε στο νερό τεραστία θαλάσσια κήτη που όπως έγραψε μετά ``τίναζαν το νερό προς τα πάνω με ένα φύσημα΄΄. Προφανώς πρόκειται για φάλαινες ή παρόμοια είδη!
Μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου, την επικράτεια που κατέκτησε (περιλάμβανε την νοτιοδυτική Ασία και την Αίγυπτο) κυβέρνησαν οι διαδόχοι του (επίγονοι). Οι Έλληνες Μακεδόνες ίδρυσαν πολλές πόλεις όπως την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Ο Αλέξανδρος ίδρυσε 70 πόλεις!!! Στις πόλεις αυτές οι Έλληνες έχτισαν θέατρα, γυμνάσια (γυμναστήρια), βιβλιοθήκες, ναούς, υδραγωγεία, λουτρά, στοές, πανεπιστήμια, βουλευτήρια, αγορές, ακόμα και μουσεία! Στις πόλεις εγκατέστησαν στρατιωτική φρουρά από παλαιμάχους στρατιώτες, για την προστασία τους. Επίσης, έχτισαν οχυρωματικά έργα, γέφυρες, προχώρησαν σε αρδευτικά και εγγειοβελτιωτικά έργα και γενικά εκπολίτισαν τον απολίτιστο κόσμο.
Στα ελληνιστικά χρόνια (323 - 30 π.Χ.) έζησαν πολλοί επιστήμονες. Στην Αλεξάνδρεια έζησε τον 3ο αιώνα π.Χ. ο Κτησίβιος που ήταν φυσικός, μηχανικός και εφευρέτης. Ο Κτησίβιος επινόησε την ατμομηχανή!!! Επίσης, σε ένα από τα βιβλία του ο Κτησίβιος μιλάει και για την κατασκευή πυροβόλων όπλων!!! Σε προηγούμενη ενότητα αναφέρθηκε ότι επινόησε το μουσικό όργανο ``ύδραυλις΄΄ που ήταν αρμόνιο υδραυλικής πίεσης. Θεωρείται ο πρόδρομος του εκκλησιαστικού οργάνου! Ο Κτησίβιος κατασκεύασε και υδραυλικό ρολόι (πριν τα κλασσικά ελληνικά ρολόγια ήταν ηλιακά), καθώς και αντλία!!! Όσοι αναγνώστες πιστεύουν ότι αυτά είναι υπερβολικά, δεν έχουν παρά να τα διασταυρώσουν σε κάποια καλή εγκυκλοπαίδεια ή βιβλίο ιστορίας.
Ο μαθητής του Κτησιβίου, Ήρων (1ος αιώνας π.Χ - 1ος αιώνας μ.Χ.), έζησε και αυτός στην Αλεξάνδρεια. Σημειώνεται και πάλι ότι στην Αλεξάνδρεια ζούσαν πολλοί Έλληνες. Άλλωστε, οι Έλληνες κατείχαν τις δημόσιες θέσεις και τα αξιώματα. Επίσης, το κράτος της Αιγύπτου το κυβερνούσε το ελληνικό βασιλικό γένος των Πτολεμαίων. Γνωστή είναι η τελευταία βασίλισσα της Αιγύπτου, Κλεοπάτρα (51 - 30 π.Χ.) που άνηκε στην οικογένεια αυτή και ήταν ερωμένη του Ιουλίου Καίσαρα και του Μάρκου Αντωνίου! Οι Πτολεμαίοι ήταν απόγονοι του διαδόχου του Αλεξάνδρου, Πτολεμαίου του Α΄(304 - 283 π.Χ). Επιστρέφοντας στον Ήρωνα, ασχολήθηκε με την φυσική, τη μηχανική, τη γεωμετρία και τη στερεομετρία. Στην γεωμετρία έδωσε τον τύπο για το εμβαδόν του τριγώνου (Ε=αβγ). Επίσης, κατασκεύασε υδραυλικό ρολόι (!), αρμόνιο υδραυλικής πίεσης και μηχανή βολής με τη χρήση πεπιεσμένου αέρα!!! Είχε πολλές γνώσεις υδροδυναμικής και αερομηχανικής, όπως και ο Κτησίβιος. Οι εφευρέσεις τους είναι παρόμοιες.
Μιας και γίνεται αναφορά σε εξωφρενικές εφευρέσεις, λίγοι θα γνωρίζουν ότι ο πρώτος υπολογιστής κατασκευάστηκε στην Ελλάδα!!! Είναι ο περίφημος ``αστρολάβος ή υπολογιστής των Αντικυθήρων΄΄. Ήταν ένα μηχάνημα που βρέθηκε το 1900 στο ναυάγιο ενός αρχαίου πλοίου το οποίο μετέφερε και το καταπληκτικό άγαλμα του εφήβου των Αντικυθήρων. Το ναυάγιο αυτό ήταν ρωμαϊκού πλοίου. Οι Ρωμαίοι, κατά την γνωστή ληστρική συνήθειά τους, έκλεψαν από την Ρόδο αγγεία, κεραμικά και 3000 αγάλματα!!! Κάποια από τα ευρήματα αυτά, μαζί με τον κλεμμένο αστρολάβο, βρέθηκαν στο ναυάγιο του ρωμαϊκού πλοίου. Πολύ αργότερα, το 1974, διαπιστώθηκε από τον καθηγητή Price με την βοήθεια ακτίνων γ ότι το μηχάνημα αυτό ήταν ένας υπολογιστής!!! Δεν λειτουργούσε φυσικά με ρεύμα, αλλά ήταν μια μηχανική κατασκευή από γρανάζια κτλ. Ήταν μια εξαιρετικά πολύπλοκη και πολυσύνθετη κατασκευή την οποία χρησιμοποιούσαν οι Έλληνες στα ελληνιστικά χρόνια για να υπολογίζουν την ώρα της ανατολής και της δύσης των άστρων, καθώς και την πορεία τους στον ουρανό!!! Δηλαδή, ήταν ένας υπολογιστής που έκανε αστρονομικές μετρήσεις!
Τον αστρολάβο τον χρησιμοποιούσαν στα πλοία στα οποία τον τοποθετούσαν στην γέφυρα. Ο καπετάνιος καθημερινά, με την ανατολή του ηλίου, γυρνούσε το μικρό χερούλι που βρισκόταν στα πλάγια του μηχανήματος και μετακινούσε τον δείκτη του ηλίου να δείχνει την επόμενη ημέρα. Δηλαδή ο αστρολάβος ήταν μια μηχανή που μετρούσε τον χρόνο και έκανε αστρονομικούς υπολογισμούς, εξ ου και ο όρος: ``υπολογιστής των Αντικυθήρων΄΄. Ο εφευρέτης του αστρολάβου αυτού ήταν ο Νικίας από την Ρόδο (2ος - 1ος αιώνας π.Χ.) που ήταν μαθητής του Γέμινου. Ο Γέμινος ήταν μαθητής του Ποσειδωνίου (135 - 51 π.Χ.) ο οποίος ήταν στωικός φιλόσοφος και αστρονόμος. Η φιλοσοφία του Ποσειδωνίου αναπτύχθηκε στο κεφάλαιο ``Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι΄΄. Ο Γέμινος κατασκεύασε το ημερολόγιο και επίσης ερμήνευσε τον ``κύκλο του Μέτωνα΄΄, δηλαδή την διαπίστωση του Αθηναίου επιστήμονα Μέτωνα (5ος αιώνας π.Χ., βλ. πριν) ότι παρατηρώντας τις χρονολογίες των πανσελήνων επί 19 έτη, μπορούν να προσδιοριστούν οι μελλοντικές πανσέληνοι. Ο Νικίας, για να επινοήσει τον αστρολάβο, θα είχε συνειδητοποιήσει σίγουρα ότι ο ήλιος μένει στάσιμος και ότι η γη είναι αυτή που κινείται γύρω του. Αυτή την άποψη την εξέφρασε πρώτος ο Αρίσταρχος (310 -250 π.Χ.), αστρονόμος, μαθηματικός και φυσικός από τη Σάμο.
Τον αστρολάβο των Αντικυθήρων χρησιμοποίησε και η ιέρεια του ναού της Λινδίας Αθηνάς (η Λίνδος ήταν ονομαστή αρχαία πόλη στην Ρόδο) και μάλιστα προέβλεψε έκλειψη σελήνης!!! Κατά την Gladys Weingerg, η κατασκευή του αστρολάβου των Αντικυθήρων χρονολογείται το 80 -82 π.Χ. Γενικά το νησί της Ρόδου είχε αναπτύξει υψηλό πολιτισμό. Γνωστά είναι τα αγάλματα και άλλα έργα τέχνης στην Ρόδο. Οι Ρόδιοι γλύπτες θεωρούνταν από τους καλύτερους της αρχαιότητος. Στο λιμάνι της Ρόδου υπήρχε και το γιγάντιο άγαλμα του ``Κολοσσού της Ρόδου΄΄ που ήταν ένα από τα 7 θαύματα της αρχαιότητας και το οποίο μυστηριωδώς εξαφανίστηκε. Στην Ρόδο είχε αναπτυχθεί και υψηλή τεχνολογία. Πέρα από τον αστρολάβο, στην περιοχή Κέσκινδο υπήρχε αστεροσκοπείο. Ο Στράβωνας αναφέρει (ΙΔ΄ 654 / 54) ότι τεχνίτες στην Ρόδο κατασκεύαζαν αγάλματα που μιλούσαν και περπατούσαν. Ίσως να πρόκειται για ρομπότ ανθρωποειδή, κάτι σαν τον Τάλω. Σχετικά με τη Ρόδο, αξίζει να σημειωθεί ότι εμπορευόταν κασσίτερο από την Αγγλία!!! Άρα, η Ρόδος είχε κατακτήσει δια θαλάσσης τον κόσμο.
Αφού γίνεται αναφορά σε πρωτοποριακές επινοήσεις, δεν είναι δυνατόν να μην αναφερθεί και ένας από τους μεγαλύτερους εφευρέτες της αρχαιότητος, ο Έλληνας Αρχιμήδης (287 - 212 π.Χ.) από τις Συρακούσες που ήταν ελληνική αποικία (των Κορινθίων που την ίδρυσαν το 733 π.Χ.) στη Σικελία. Ο Αρχιμήδης ήταν μαθηματικός, φυσικός, χημικός, μηχανολόγος και εφευρέτης. Στην φυσική μίλησε για την ανάκλαση και την διάθλαση του φωτός. Επίσης, ανακάλυψε τους νόμους της άνωσης, κάτι πρωτοποριακό για την φυσική και συγκεκριμένα για την υδροστατική και γενικά για τους νόμους των υγρών και των αερίων. Είναι γνωστή η φράση του ``εύρηκα΄΄ την οποία είπε όταν γυμνός από το μπάνιο του βγήκε στον δρόμο, για να πανηγυρίσει την ανακάλυψη της άνωσης που έκανε στην μπανιέρα του! Όταν ο Αρχιμήδης επισκέφτηκε την Αίγυπτο, επινόησε ένα ειδικό σύστημα άντλησης νερού από τον ποταμό Νείλο! Το μηχάνημα αυτό είχε μια ελικοειδή αντλία. Ο Αρχιμήδης είχε επινοήσει και 2 αστρονομικά όργανα.
Στις Συρακούσες ο Αρχιμήδης, χρησιμοποιώντας τεραστία κοίλα κάτοπτρα, κατάφερε από την πόλη να κάψει τα πλοία των Ρωμαίων που απειλούσαν να την κυριεύσουν. Δηλαδή, μόνος του με μερικούς μεγάλους καθρέπτες που εστίαζαν τις ηλιακές ακτίνες, κατάφερε να βυθίσει τον εχθρικό στόλο!!! Το πιο εξωφρενικό είναι ότι με τεράστιους γάντζους σήκωνε τα εχθρικά πλοία σε μεγάλο ύψος και έπειτα τα έριχνε στο νερό όπου διαλύονταν από την πτώση!!! Στις Συρακούσες, πάλι, χρησιμοποιώντας ένα συνδυασμό μοχλών, κατάφερε με μικρή προσπάθεια να καθελκύσει ένα μεγάλο πλοίο, τη ``Συρακοσία΄΄, που ανήκε στον τύραννο των Συρακουσών, Ιέρωνα. Αυτό γέμισε με τόση περηφάνια τον Αρχιμήδη που τότε είπε την περίφημη φράση: ``Δός μοι πα στω καί τά γαν κινήσω΄΄, δηλαδή: ``δώσε μου μέρος και θα κινήσω τη γη΄΄!!! Ο Αρχιμήδης χρησιμοποιούσε μοχλούς ανυψώνοντας τεράστια αντικείμενα. Πιθανόν να είχε επινοήσει πολλές εφευρέσεις που δεν έγιναν ποτέ γνωστές.
Όταν οι Ρωμαίοι κατέλαβαν τις Συρακούσες, είδαν τον Αρχιμήδη να σχεδιάζει κύκλους στην άμμο. Όταν τον πλησίασαν, αυτός ατάραχος τους είπε το περίφημο: ``μή μου τούς κύκλους τάραττε΄΄(μην ταράζετε τους κύκλους μου) και τότε ένας Ρωμαίος στρατιώτης τον σκότωσε... Αυτή ήταν και η γενικότερη συμπεριφορά και ο ``πολιτισμός΄΄ των Ρωμαίων σε πλήρη αντιδιαστολή με τον ελληνικό πολιτισμό. Ο Μέγας Αλέξανδρος δεν αιματοκύλισε τις περιοχές της νοτιοδυτικής Ασίας και της Αιγύπτου που απελευθέρωσε από τους Πέρσες, αλλά τις εκπολίτισε. Σημειώνεται και αλλού ότι στον στρατό του Αλεξάνδρου συμμετείχαν και ντόπιοι. Γενικά οι ντόπιοι θεοποίησαν, τόσο τον Αλέξανδρο, όσο και τους διαδόχους του όπως τους Πτολεμαίους στην Αίγυπτο. Τόσο πολύ τους έκαναν εντύπωση οι Έλληνες που τους μετέδωσαν τον θαυμαστό πολισμό τους που δυστυχώς σήμερα οι ανατολίτες δεν διατήρησαν. Σήμερα κανένας λαός, ούτε η Ελλάδα, δεν έχει τα πραγματικά ιδανικά του ελληνικού πολιτισμού.

Από το βιβλίο της Πανδώρας

Δευτέρα 11 Φεβρουαρίου 2008

Το Τάγμα των Μεβλεβί Ντερβίς

Οι Μεβλεβί Ντερβίς ή Σούφι είναι οι πρώτες ασκητικές κοινότητες του Ισλάμ, και οι οποίες εγκατέλειψαν τα εγκόσμια, πρεσβεύοντας ότι το ανθρώπινο πεπρωμένο εξαρτάται από την ανεξιχνίαστη θέληση του Θεού. Σε αυτές τις κοινότητες επικράτησε αρχικά το ασκητικό στοιχείο του μυστικισμού, ενώ με την πάροδο του χρόνου ο ασκητισμός θεωρήθηκε ως προκαταρκτικό στάδιο για την επίτευξη της πνευματικής ζωής. Ο μυστικισμός πήρε τη θέση του ασκητισμού ως στόχος και επιδίωξη. Οι κοινότητες των Σούφι επηρεάστηκαν άμεσα από τις αρχαιότερες παραδόσεις και φιλοσοφίες της Ανατολής και της λεκάνης της Μεσογείου, όπως ο Νεοπλατωνισμός, ο Γνωστικισμός, ο Βουδισμός και ο Χριστιανισμός. Όλες αυτές οι διδασκαλίες έπαιξαν το ρόλο τους στην τελική διαμόρφωση της σουφικής διδασκαλίας, αφού σύμφωνα με τους Σούφι «όλες οι παραδόσεις οδηγούν στην μια και μόνη αλήθεια».Κ. Καλογερόπουλος (MA) in Anthropology
Τζελαλεντίν Ρουμί Τον 13ο αιώνα (1207-1273) εμφανίστηκε στον ιδεολογικό-θρησκευτικό χώρο του Ισλάμ μια χαρισματική προσωπικότητα που άφησε τη σφραγίδα του στον μουσουλμανικό μυστικισμό, ο Τζελαλεντίν Ρουμί ή Εξαίσιος Ρωμιός, όπως σημαίνει το όνομα του στα Ελληνικά. Για πολλούς μελετητές θεωρήθηκε ως ένας από τους μεγαλύτερους μυστικούς ποιητές του ανθρώπινου γένους και από τους συγχρόνους του δόθηκε το όνομα «Μεβλανά» που σημαίνει «ο δάσκαλός μας». Το όνομά του Jalal-Al-Din Rumi προέρχεται από το πλήρες όνομα (Jalal al-Din Mohammad Ibn Mohammad Ibn Mohammad Ibn Husain al-Rumi). Γεννήθηκε το 604 έτος Εγείρας (1207/8 μ.Χ.) στο Μπαλκ (σημερινό Αφγανιστάν). Ο πατέρας του Μπαχά αλ-Ντιν (Baha al-Din) ήταν φημισμένος λόγιος. Υπό την κηδεμονία του ο Ρουμί έλαβε την πρώτη του μόρφωση από τον Σιέντ Μπουρχάν-αλ-Ντιν (Syed Burhan-al-Din). Όταν έγινε 18 ετών, η οικογένεια ξεφεύγοντας από τις επιδρομές των Μογγόλων, μετά από αλλεπάλληλες μεταναστεύσεις εγκαταστάθηκε στο Ικόνιο και στην ηλικία των 25 ο Ρουμί πήγε στη Δαμασκό για να συμπληρώσει την εκπαίδευσή του. Στην ατραπό του μυστικισμού τον εισήγαγε ένας περιπλανώμενος δερβίσης, ο Σαμσουντίν του Ταμπρίζ. Ο Ρουμί είναι ο συγγραφέας είναι ο συγγραφέας ενός εξάτομου διδακτικού έπους, του Mathnawi ή "Masnavi-ye Manavi", που αποκαλείται ενίοτε και "Qur'an-e Farsi", δηλαδή "Απαγγελία στα Περσικά", από ορισμένους λόγιους. Έγραψε επίσης και διαλόγους (Fihi ma Fihi), που γράφτηκαν για να εισάγουν τους μαθητές του στη μεταφυσική. Το συνολικό ποιητικό έργο του άσκησε βαθιά επίδραση σε όλες τις μορφές αισθητικής έκφρασης του ισλαμικού κόσμου και κυριαρχείται από την απόλυτη αγάπη προς τον Θεό. Όταν πέθανε, στις 17 Δεκεμβρίου του 1273, άνθρωποι από πέντε διαφορετικές πιστεις και θρησκείες ακολούθησαν τη νεκρική πομπή του. Η νύχτα της ταφής ονομάστηκε Σεμπούλ Αρούζ (Sebul Arus), δηλαδή Νύχτα της Ένωσης. Από τότε οι Μεβλεβί Ντερβίς κράτησαν ως γιορτή τούτη την ημερομηνία. Πεποιθήσεις και ανεξιθρησκείαΈλα έλα όποιος κι αν είσαι, περιπλανώμενος, ειδωλολάτρης, πυρολάτρης, Έλα ακόμη κι αν έσπασες χιλιάδες φορές τους όρκους σου, Έλα και πάλι έλα, τo δικό μας καραβάνι δεν είναι καραβάνι της απόγνωσης. Αυτό αναφέρει μια χαρακτηριστική επιγραφή που βρίσκεται στην είσοδο του μαυσωλείου του Ρουμί στο Ικόνιο. Πρόκειται για μια δήλωση ανεξιθρησκείας ουσιαστικά. Σύμφωνα με τους Μεβλεβί ντερβίς όλοι οι άνθρωποι επιζητούν το ίδιο πράγμα, την επιστροφή τους στον Θεό, μόνο που ο καθένας το εκφράζει με διαφορετικά λόγια. Φυσικά οι Μεβλεβί ντερβίς κινούμενοι μέσα στα όρια του Ισλάμ θέτουν μόνο μια προϋπόθεση, την αφοσίωση στον ένα και μοναδικό Θεό, χωρίς να επιδέχονται κανέναν επιμερισμό της θεότητας. Η ιδεολογία των στροβιλιζόμενων ντερβίς αντλεί το υλικό της από την ιδέα της περιστροφής. Η περιστροφή είναι θεμελιώδης συνθήκη της ύπαρξής μας. Όλα όσα υπάρχουν πάνω στο πρόσωπο της γης συνίστανται από περιστρεφόμενα ηλεκτρόνια, πρωτόνια και ουδετερόνια. Όλα περιστρέφονται και το ανθρώπινο πλάσμα ζει μέσω της κυκλικής περιστροφής του αίματος, των κυκλικών εναλλαγών της ζωής από την πρώτη στιγμή της γέννησής του. Όμως, όλες αυτές οι περιστροφές είναι φυσικές και ασυνείδητες. Βέβαια, ο άνθρωπος κατέχει ένα νου, μια διάνοια που τον διακρίνει από τα υπόλοιπα όντα μέσα στη φύση. Έτσι ο περιστρεφόμενος ντερβίς ή σεμαζέν συνειδητά και σκόπιμα συμμετέχει στην κυκλική περιστροφή που μοιράζονται όλες οι υπάρξεις. Αντίθετα με ό,τι πιστεύεται γενικότερα, ο σκοπός του σεμαζέν δεν είναι να πέσει σε έκσrαση ή να χάσει τη συνείδησή του. Περιστρεφόμενος σε αρμονία με όλα τα πράγματα στη φύση ταυτίζεται με την ύπαρξη και το μεγαλείο του Δημιουργού. Τον σκέπτεται, Τον ευχαριστεί, προσεύχεται σ' Αυτόν. Με αυτόν τον τρόπο επιβεβαιώνει τα λόγια του Κορανίου (64: 1) «Όλα στους ουρανούς και επί της γης επικαλούνται τον Θεό». Η μυστικιστική έκσταση μέσω του χορού δεν είναι μόνον έμπνευση του Σουφισμού, αφού μαρτυρείται στους ορφικούς ύμνους και στα μυστήρια της Σαμοθράκης, όπως επίσης και στα διονυσιακά όργια ως χορός των μαινάδων. Ο μυστικισμός των Σούφι και ο εκστατικός χορός σεμά έχει τις ρίζες του πολύ πιο βαθιά στην ιστορία της περιοχής της Μικράς Ασίας και της Ανατολίας και συνδέεται άμεσα με τον μυστικισμό των αρχαίων μυστηριακών θρησκειών, ο οποίος είχε επιβιώσει ακόμα και τους χριστιανικούς χρόνους φθάνοντας έως την εποχή του Ισλάμ. Χαρακτηριστική είναι η σχετική μαρτυρία του βυζαντινού νομομαθούς Ιωάννη Ζωναρά, που έζησε έναν σχεδόν αιώνα πριν τον Ρουμί και ο οποίος σχολιάζοντας τον ΞΒ΄ κανόνα της εν Τρούλλω Συνόδου (691 μ.Χ.) επιβεβαιώνει ότι ακόμα και μέχρι την εποχή του τελούνταν τα διονυσιακά όργια σε επαρχιακές περιοχές της Μ. Ασίας. Ο στροβιλισμός του ανθρώπου γύρω από τον άξονα του σώματός του από την αρχαιότητα ακόμα και πέρα από οποιεσδήποτε θρησκευτικές πρακτικές ήταν μια μέθοδος να ζαλιστεί και να «βγει η ψυχή από το σώμα». Όταν αυτό γίνεται μεθοδευμένα μέσα από προκαθορισμένες θρησκευτικές τελετουργίες όπως η τελετή σεμά των ντερβίς και με την υπόκρουση κατάλληλης μουσικής, τότε δεν επιδιώκεται απλώς να βγει η μουσική από το σώμα αλλά επιπλέον να έρθει μέσω της έκστασης πιο κοντά στον Θεό. Αυτό επιτυγχάνεται με τη συσσώρευση ενέργειας η οποία οδηγεί στην έκσταση και τότε ο χορευτής με τις κινήσεις του σώματος του σχεδιάζει σαν ένα ζωντανό έργο τέχνης τα όσα ζει. Η λατρεία για τους Σούφι είναι μια πορεία προς τα εμπρός και μέσα από την ιδιόρρυθμη λατρεία του χορού ο χορευτής ντερβίς απορροφάται, ενώνεται και ταυτίζεται με το μεταφυσικό, ξεπερνώντας το φράγμα του χώρου και του χρόνου. Σύμφωνα με τον ιμάμη Αλ Γκαζαλί που έζησε τον 12ο αιώνα «ο χρόνος είναι σαν το σπαθί, αν δεν τον διαπεράσεις θα σε διαπεράσει». Στον κόσμο αυτό, σύμφωνα με την διδασκαλία των Σούφι, τα πάντα αλληλεπιδρούν και συνδέονται μεταξύ τους με έναν ιστό. Η μουσική και ο εκστατικός χορός είναι μόνο όργανα για να φτάσει ο χορευτής στη μεταφυσική εμπειρία. Πρόκειται για την ύψιστη κατάσταση συνειδητοποίησης του ανθρώπου, κατά την οποία η πρώτη του σκέψη είναι πως υπάρχει κάτι άλλο πολύ μεγαλύτερο από αυτόν, το οποίο και αναζητά. Πρόκειται για μια λατρευτική σχέση, η οποία βασίζεται στην αγάπη και ταυτόχρονα στην ταπείνωση του «εγώ», κάτι που σε θεωρητικό επίπεδο βρίσκεται πολύ κοντά στη χριστιανική διδασκαλία και πρακτική. Η τελετουργία της ΣεμάΕν γένει η τελετουργία συνίσταται από αρκετά μέρη με διαφορετικό νόημα. Αρχικά με τη συνοδεία του τύμπανου (κουντούμ) γίνεται το Νάατ ιτ Σερίφ, μια ευλογία προς τον Προφήτη που αντιπροσωπεύει την αγάπη. To Νάατ ακολουθείται από ένα Ταξίμ, αυτοσχεδιασμό με νέυ (φλάουτο), που αντιπροσωπεύει τη θεία ανάσα, η οποία εμψυχώνει τα πάντα. To βάδισμα του Σουλτάν Βελέντ, συνοδευόμενο από μουσική περσέβ, είναι μια τριπλή κίνηση γύρω από τον χώρο της περιστροφής και οι χαιρετισμοί των σεμαζέν συμβολίζουν τον χαιρετισμό της ψυχής προς την ψυχή, ο οποίος αποκρύπτεται από τη μορφή και το σώμα. Κατά τη διάρκεια της Σεμά συμβαίνουν τέσσερις σελάμ, ή μουσικές κινήσεις, κάθε μία από τις οποίες ακολουθεί διαφορετικό ρυθμό. Η πρώτη σελάμ συμβολίζει τη γέννηση του ανθρώπου στην αλήθεια. Η δεύτερη σελάμ συμβολίζει την έκστασή του, όταν ατενίζει το μεγαλείο του Θεού. Η τρίτη σελάμ αντιπροσωπεύει τη θυσία του νου μπρος στην αγάπη. Είναι επίσης μια εκμηδένιση του εαυτού, γνωστή και ως νιρβάνα στη βουδιστική φιλοσοφία. Η τέταρτη σελάμ σηματοδοτεί την επιστροφή του ντερβίς από την πνευματική του αναζήτηση. Ακολουθεί η απαγγελία από τo Κοράνιο με έμφαση στους στίχους «Στον Θεό ανήκει η Ανατολή και η Δύση. Όπου κι αν στραφείς, εκεί υπάρχει το πρόσωπο του Θεού. Είναι Εκείνος που όλα τα αγκαλιάζει, εκείνος που όλα τα γνωρίζει" (Σουρά Μπάκαρα 2:115). Η τελετουργία τελειώνει με μια προσευχή για ειρήνη στην ψυχή των προφητών και των πιστών. Κατόπιν οι ντερβίς αποσύρονται στα δώματά τους για διαλογισμό (τεφεκούρ). Οι τέσσερις σελάμ ως σύνολο αναλύονται ως εξής. Οι ντερβίς εισέρχονται στο σεμαχάν (δώμα της σεμά) οδηγούμενοι από τον σεμαζένμπασι (οδηγό του χορού) και στέκουν στη μία πλευρά με την κεφαλή σκυμμένη. Ο σεμαζένμπασι φορά ένα λευκό σίκε (κάλυμμα κεφαλής) και στέκει κοντά στη θέση του Σεΐκ Ο Σεΐκ είναι ο τελευταίος που μπαίνει στο δωμάτιο. Σταματά και υποκλίνεται προς το σημείο της θέσης του. Κατόπιν προχωρά αργά σε ένα κόκκινο τομάρι από πρόβατο. Οι μουσικοί κάθονται σε ένα εξυψωμένο σημείο απέναντι απ' τον Σεΐκ. Ο χαφίζ (εκείνος που έχει αποστηθίσει όλο το Κοράνιο) ψάλλει μια προσευχή προς τον Μεβλανά και μια σουρά (στροφή) από τo Κοράνιο. Ο ήχος τον κουντούμ σπάζει τη σιωπή. Οι ντερβίς είναι πια γονατισμένοι και ακούν τον ήχο ενός νέυ να παίζει το περσέβ. Ο Σεΐκ κάνει ένα βήμα μπρος απ' τη θέση του. Σκύβει το κεφάλι και αρχίζει να περπατά αργά περιστρεφόμενος γύρω στο σεμαχάν. Οι ντερβίς ακολουθούν κυκλώνοντας το δώμα τρεις φορές και σταματούν για να υποκλιθούν ο ένας στον άλλον μπρος στη θέση του Σεΐκ Καθώς υποκλίνονται, κοιτάζουν το σημείο ανάμεσα στα φρύδια του ντερβίς που στέκει απέναντί τους, ατενίζοντας έτσι τη θεία εκδήλωση μέσα στον άνθρωπο. Κυκλώνοντας για τρίτη φορά το δώμα, ο τελευταίος ντερβίς υποκλίνεται στραμμένος στη θέση τον Σεΐκ και επιστρέφει στη θέση του. To ίδιο κάνει και ο Σεΐκ. Κατόπιν οι ντερβίς ή σεμαζέν υποκλίνονται, βγάζουν το μαύρο κάλυμμα του μανδύα τους, το φιλούν και το αφήνουν να πέσει στο πάτωμα. Με αυτόν τον τρόπο αφήνουν πίσω τους καθετί γήινο κι ετοιμάζονται να στραφούν προς τον Θεό. Επιστρέφουν στη θέση τους και στέκουν με τα χέρια σταυρωμένα στο στήθος και το δεξί πάνω απ' το αριστερό. Οι μουσικοί παίζουν καθώς ο σεμαζένμπασι πλησιάζει τον Σεΐκ Υποκλίνεται προβάλλοντας το δεξί του πόδι, με τα χέρια πάντα σταυρωμένα στους ώμους. Φιλά το δεξί χέρι του Σεΐκ κι έπειτα πισωπατεί λίγα μέτρα απ’ τη θέση του Σεΐκ, προκειμένου να διευθύνει το χορό. Ένας-ένας οι ντερβίς πλησιάζουν τον Σεΐκ με τον ίδιο τρόπο. Υποκλίνονται και φιλούν το χέρι του, ενώ εκείνος φιλά το κάλυμμα της κεφαλής τους, το σίκε. Υποκλίνονται και πάλι και στρέφονται προς τον σεμαζένμπασι για σιωπηλή καθοδήγηση. Όλοι οι ντερβίς ξεδιπλώνουν με τη σειρά τα χέρια τους και περιστρέφονται, καθώς ο Σεΐκ στέκει στη θέση του. Οι μουσικοί παίζουν και ο χορός ψάλλει. Οι σεμαζέν εκτείνουν τα χέρια τους με την παλάμη τον δεξιού χεριού στραμμένη προς τα πάνω, ενώ η παλάμη του αριστερού χεριού είναι στραμμένη προς τα κάτω. Η ενέργεια εκ των άνω εισέρχεται στη δεξιά παλάμη, κυλά μέσα από to σώμα και περνά στη γη από την αριστερή παλάμη. Καθώς οι σεμαζέν περιστρέφονται ο σεμαζένμπασι περπατά αργά ανάμεσά τους διορθώνοντας σιωπηρά την ταχύτητα ή τη στάση τους. Οι ντερβίς περιστρέφονται αριστερόστροφα, ψάλλοντας σιωπηλά «Αλλάχ, Αλλάχ». Μετά από δέκα λεπτά περίπου η μουσική σταματά. Οι ντερβίς ολοκληρώνοντας την περιστροφή τους σταματούν στραμμένοι προς τον Σεΐκ. Η κίνησή τους είναι τόσο γοργή που οι μανδύες τους τυλίγονται ορμητικά γύρω από τα πόδια τους. Τούτη η διαδικασία (σελάμ) επαναλαμβάνεται άλλες τρεις φορές. Στην τέταρτη σελάμ ο Σεΐκ εισέρχεται αργά στον κύκλο και πηγαίνει στο κέντρο. Περιστρέφεται σαν τον ήλιο με τους περιστρεφόμενους πλανήτες γύρω τον. Κατόπιν επιστρέφει στη θέση του. Υποκλίνεται, κάθεται και φιλά το πάτωμα. Οι σεμαζέν κάθονται και βάζουν τους μανδύες τους. Ο Σεΐκ απαγγέλλει τη Φατixα, την πρώτη στροφή του Κορανίου. Οι ντερβίς φιλούν το πάτωμα και σηκώνονται. Ο Σεΐκ συνεχίζει με μια επίκληση στον Μεβλανά και ξεκινά τον ήχο «Χου». Οι ντερβίς τον ακολουθούν εκφωνώντας το «χου», τη θεία συλλαβή που αγκαλιάζει όλα τα ονόματα τον Θεού ο Σεΐκ σηκώνεται, διασχίζει το δώμα και φεύγει. To ίδιο κάνουν και οι ντερβίς που τον ακολουθούν. Πριν εγκαταλείψουν την αίθουσα, υποκλίνονται προς την κόκκινη προβιά. Η τελετουργία αυτή τελείται ανελλιπώς εδώ και επτά αιώνες. Στην περιστροφή της υπάρχει μια διαρκής υπενθύμιση πως η ζωή είναι μια διαρκής περιστροφή και πως κανείς δεν μπορεί να τη σταματήσει.

ΒιβλιογραφίαFriedlander Ira, The Whirling Dervishes, MacMillan Publishing Co, Inc., (New York 1975) Τσοπάνης Κ.
Ο Μυστικισμός στις θρησκείες του κόσμου, Ιάμβλιχος, (Αθήνα 2005). Afzal Iqbal, The Life and Work of Jalaluddin Rumi, Oxford University Press, (Oxford 1999).

Κ. Καλογερόπουλος

Παρασκευή 8 Φεβρουαρίου 2008

Ας γελάσουμε !

Μετά από 20 χρόνια που έχουν να ειδωθούν 2 φίλοι Πόντιοι (σημαντικό στην πλοκή), συναντιόνται τυχαία στο δρόμο .

- Τι έκανες ρε Γιωργίκα τόσα χρόνια που δε σε έβλεπα ;
- Α ρε Κωστίκα μ' ! Σπούδαζα στην Αμερική !
- Μπα ; Και τι σπούδασες ορέ ;
- Σπούδασα ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΛΟΓΙΚΗ...!
- Και τι είναι μωρ' τούτο;
- Δεν ξέρεις άκουσε να δεις... Στο σπίτι σου έχεις πηγάδι;
- Έχω μωρέ... δεν το θυμάσ';
- Ωραία! Έχει μέσα νερά το πηγάδι σ';
- Έχει μωρ! Και έχει και ψαράκια!
- Ωραία! Αυτό σύμφωνα με τη μαθηματική αναλογική σημαίνει ότι σου αρέσουν οι γυναίκες!
- Ουάο! (ΜΕΓΑΛΟΣ ΘΑΥΜΑΣΜΟΣ)
- Και αυτό σημαίνει ότι δεν είσαι πούστης!
- ΟΥΑΑΑΑΑΑΩ! (ΘΑΥΜΑΣΜΟΣ ΣΤΟ FULL)
- Ναι! Κατάλαβες τώρα τι είναι η μαθηματική αναλογική;
- Κατάλαβα μωρέ! Χαζός είμαι; Ρε λέω να πάω να σπουδάσω κι εγώ τέτοιο.
- Να πας! Είναι χρήσιμο!
- Έφυγααααααααααααα!
Μετά από 20 χρόνια και έχοντας αποφοιτήσει και ο Κωστίκας γυρνάει στην Ελλάδα και συναντάει το Γιαννίκα!
- Ορέ τι κανείς, Κωστίκα μ'; Έχω να σε δω ΠΟΛΛΑΑΑΑΑ χρόνια...
- Γεια σου Γιαννίκα!
Τι να γίνει ορέ... Σπούδαζα στην Αμερική...
- Μπα! Και τι σπούδαζες τόσο καιρό βρε;
- Σπούδαζα ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΛΟΓΙΚΗ!
- Και τι είναι αυτό; Για δώσε ένα παράδειγμα...!
- Να σου δώσω... Έχεις πηγάδι στο σπίτι σου;
- Όχι, δεν έχω...
- Ε, τότε είσαι πούστης!




Σε ένα διεθνές συνέδριο τηλεφωνίας... Ο Άγγλος εκπρόσωπος ανεβαίνει στη βήμα και κάνει την εξής δήλωση: "Κάναμε ανασκαφές σε βάθος 300 μέτρων και βρήκαμε υπολείμματα τηλεφωνικών εγκαταστάσεων, πράγμα που σημαίνει ότι πριν 3.000 χρόνια ήδη είχαμε τηλεφωνία και γι' αυτό είμαστε ένας πολύ προηγμένος λαός κ.λπ." Από κάτω χειροκροτήματα, χαμός και ανεβαίνει ο Γερμανός εκπρόσωπος: "Κοιτάχτε να δείτε, τα όσα λέει ο Άγγλος συνάδελφος είναι μωρά πράγματα. Εμείς κάναμε ανασκαφές σε βάθος 500 μέτρων και βρήκαμε υπολείμματα τηλεφωνικών εγκαταστάσεων και μάλιστα με καλώδια οπτικών ινών, πράγμα που σημαίνει ότι ήδη πριν 5.000 χρόνια είχαμε πολύ πιο προχωρημένη τεχνολογία από όλους τους άλλους λαούς κ.λπ." Περισσότερα χειροκροτήματα, περισσότερος χαμός και ανεβαίνει ο Πόντιος εκπρόσωπος: "Εμείς σκάψαμε και στα 3 και στα 300 και στα 500 μέτρα αλλά δε βρήκαμε απολύτως τίποτα". Παραξενεμένος ο πρόεδρος τον ρωτά: "Και τι σημαίνει αυτό;" "Μα ότι από πολύ παλιά είχαμε κινητή τηλεφωνία!"

Τρίτη 5 Φεβρουαρίου 2008

Μας λείπει το μέτρο

Αλήθεια, πού το βρήκαμε, από πού το ξεσηκώσαμε αυτό το «εκοιμήθη» επί το βυζαντινότερο ή το «κοιμήθηκε» επί το λαϊκότερο όταν πρόκειται για τον θάνατο ενός προσώπου, σημαντικού ή ενίοτε και ασήμαντου; Γέμισαν οι τηλεοράσεις, γραπτά και προφορικά, από αυτό το ανόητο, το γλυκερό και παραπλανητικό «εκοιμήθη» ή «κοιμήθηκε». Οι πρόγονοί μας έλεγαν «τέθνηκεν», χρησιμοποιούσαν παρακείμενο για να δείξουν ότι ο θάνατος είναι αμετάκλητα τετελεσμένος. Και το «κείμαι» (ότι τάδε κείμεθα) είναι και αυτό πανάρχαιος παρακείμενος που αργότερα περιέπεσε σε αχρησία και καταχρηστικά επιβίωσε έως τις μέρες μας ως ενεστώτας.
Ετσι ή αλλιώς ο θάνατος είναι το τέλος, το αμετάκλητο τέλος της ζωής και της ύπαρξης. Διερωτώμαι αν ανακαλύψαμε αυτό το «εκοιμήθη» ή για λιγότερο σημαντικά πρόσωπα το «έφυγε» για να αποφύγουμε, από φόβο, τη λέξη πέθανε ή για να υπαινιχθούμε ότι αυτός που «εκοιμήθη» θα ξυπνήσει σε μια «νέα ζωή» που κάπου του επιφυλάσσεται ως αντάλλαγμα ή αμοιβή της προσωρινής και συχνά άθλιας επίγειας ζωής. Ας μη συζητήσουμε καλύτερα για ποιες πράξεις και για ποια επίγεια ζωή ελπίζουμε ότι θα προσφερθεί αυτό το αντάλλαγμα. Το «πέθανε» μας απαλλάσσει από τέτοιες πονηρές σκέψεις γιατί και ο ενάρετος και ο αμαρτωλός, ο καλός και ο κακός, ο ευσεβής και ο ασεβής έχουν όλοι κοινή μοίρα, πεθαίνουν όλοι οριστικά και αμετάκλητα. Το τι είμαστε σε αυτή τη ζωή και πώς συμπεριφερόμαστε είναι ζήτημα της ύπαρξης και όχι της «μη ύπαρξης» και το ζήτημα αυτό ούτε μετατίθεται ούτε κρίνεται στο μεταθάνατο μέλλοντα.
Με τον θάνατο του Αρχιεπισκόπου, όλα τα κανάλια πλην του ΣΚΑΪ (προς τιμήν του) διέκοψαν το καθημερινό τους πρόγραμμα, ιδιαίτερα κατά την «πρωινάδικη» ζώνη και επιδόθηκαν στους λεγόμενους «τηλεμαραθώνιους». Τα χείλη των ασεβών δεν έμειναν άλαλα, η ευσεβίστικη υποκρισία δεν έλειψε, ούτε οι μάλλον κωμικές υπερβολές αλλά εκείνο που ενδεχομένως θα ενοχλούσε και τον «κοιμηθέντα» Αρχιεπίσκοπο ήταν η απέραντη, άσκοπη και κενή φλυαρία. Δικαιολογημένη από μια πλευρά, γιατί τι θα έλεγαν τόσες ώρες. Αλλά μέσα σ’ αυτήν την ακατάσχετη φλυαρία χάθηκε «το φοβερό του θανάτου μυστήριο» και διαταράχθηκε η γεμάτη δέος σιωπή μπροστά στον θάνατο. Μόνο ο ΣΚΑΪ αφού κάλυψε πλήρως τον θάνατο του Αρχιεπισκόπου συνέχισε το καθημερινό του πρόγραμμα, σα να ήθελε να τονίσει ότι ο θάνατος είναι η αμετάκλητη μοίρα του ατόμου. Οντολογικά συνεχίζεται παντοδύναμη και με απροσδιόριστο τέλος.
Επιτρέψτε μου τέλος να εκφράσω τον αποτροπιασμό μου στα λεγόμενα προσκυνήματα στα οποία άγεται και εκτίθεται το, συχνά τόσο ταλαιπωρημένο, λείψανο του ατυχούς εκλιπόντος. Το θέαμα (περί αυτού ακριβώς πρόκειται), είναι αισθητικά αποτρόπαιο. Στολισμένος στη νεκρική ακινησία του με τα αρχιερατικά άμφια ο Αρχιεπίσκοπος δεν μπορούσε ούτε να συμφωνήσει ούτε να διαφωνήσει. Ούτε να επικαλεσθεί εκείνο το υπέροχο της νεκρικής ακολουθίας «Αρατίς εστί. Βασιλεύς ή στρατιώτης, πλούσιος ή πένης, δίκαιος ή αμαρτωλός».
Και μια τελευταία παρατήρηση: το τι είδαν τα μάτια μας να παρελαύνουν ως γλάστρες από τα επί τούτο στηθέντα τηλεοπτικά πάνελ! Οι νεόκοποι βουλευτές του ΛΑΟΣ δεν λείπουν πλέον από καμιά τηλεοπτική συζήτηση. Και τι συναισθηματικές πλαδαρότητες και τι κοινοτοπίες άκουσαν τα αφτιά μας.
Το «σεμνά και ταπεινά» η κυβέρνησή μας δεν έδειξε ότι το πιστεύει και το ακολουθεί. Εχουμε, όμως, ανάγκη και από σεμνότητα και από ταπεινότητα και από μέτρο.

Του Αντώνη Καρκαγιάνη
Καθημερινή