ΕΡΙΝΥΕΣ

Από τις υποχθόνιες θεότητες, οι Ερινύες, που παρουσιάζουν πολλές αναλογίες με τις Κήρες και τις Άρπυες, παίζουν σημαντικό ρόλο. Κατά τον Ησίοδο γεννήθηκαν, όπως και οι γίγαντες, από το αίμα που έσταξε από την πληγή του Ουρανού, όταν τον ακρωτηρίασε ο γιος του Κρόνος. Ο Αισχύλος τις θεωρεί κόρες της Νύχτας, ο Σοφοκλής της Γης και του Σκοταδιού. Ένας άλλο συγγραφέας τους δίνει για πατέρα το Φόρκυ, και άλλοι, αργότερα, θεωρούν γονείς τους τον Άδη και την Περσεφόνη. Κι ο αριθμός τους παραλλάζει με τις εποχές. Ο Ευριπίδης πρώτος ορίζει τον αριθμό τους σε τρεις και μόνο από την Αλεξανδρινή εποχή έχουν χωριστά ονόματα: Αληκτώ (αυτή που τίποτα δεν την καταπραΰνει), Τισιφόνη (που εκδικείται τους φόνους) και Μέγαιρα (το πνεύμα του μίσους).
Οι Ερινύες όπως και οι Άρπυες είναι φτερωτοί δαίμονες που καταδιώκουν τη λεία
τους πετώντας, και αργότερα θα τους αποδώσουν μάλιστα την ικανότητα να μεταμορφώνονται γρήγορα και συχνά. Το δέρμα τους είναι μαύρο και φορούν μαύρα φορέματα. Τα μαλλιά τους είναι ανάκατα με φίδια. Στο χέρι τους κρατούν είτε έναν πυρσό είτε μαστίγιο. Σύμφωνα μ’ ένα μύθο, η Μέγαιρα, μαστίγωσε τις γυναίκες της πόλης Νύσας κι αυτές μουγκανίζανε σαν ταύροι, ώσπου τρελάθηκαν και σκότωσαν τα παιδιά τους. Η ανάσα τους ήταν φαρμακερή, όπως κι ο αφρός που έβγαινε από το στόμα τους. Έτσι, σκορπούσαν στο πέρασμά τους κάθε λογής αρρώστιες κι εμπόδιζαν τα φυτά ν’ αναπτυχθούν. Η πνοή τους και η ματιά τους πετούσαν φλόγες.
Ποιο έργο είχαν οι Ερινύες; Έργο τους ήταν να καταδιώκουν τους ενόχους, ιδιαίτερα όσους δεν είχαν τηρήσει τις υποχρεώσεις που υπαγορεύει η υιική στοργή. Στην Ιλιάδα βλέπουμε τον Άρη να τον καταδιώκουν οι Ερινύες, επειδή βοήθησε τους Τρώες, αντίθετα με την επιθυμία της μητέρας του. Η ίδια απειλή κρέμεται πάνω απ’ τον Τηλέμαχο σε περίπτωση που θα έδιωχνε τη μητέρα του από το πατρικό σπίτι. Η μητέρα του Μελέαγρου επικαλείται τις Ερινύες κατά του γιου της, που είχε σκοτώσει τα αδέλφια της. Τέλος, οι συμφορές του Οιδίποδα προέρχονται από το ότι άθελά του, είχε καταστεί ένοχος απέναντι στους γονείς του. Οι Ερινύες εκδικήτριες του φριχτότερου απ’ όλα τα εγκλήματα, της πατροκτονίας, χρησίμεψαν για θέμα στους Έλληνες τραγικούς, ιδιαίτερα στους μύθους του Ορέστη και του Οιδίποδα, που τους ανέβασαν στη σκηνή οι μεγαλύτεροι δραματουργοί της αρχαιότητας.
Φύλακες του όρκου, οι Ερινύες, καταδίωκαν με λύσσα τους επίορκους και τους δόλιους. Προστάτευαν τους ξένους και τους ζητιάνους. Φτάνουν στο σημείο να τιμωρούν όσους αρπάζουν τους νεοσσούς απ’ τις φωλιές των πουλιών. Με λίγα λόγια, τιμωρούν όλες τις πράξεις τις αντίθετες προς τη φυσική τάξη. Κανένας ένοχος δε γλιτώνει από την εκδίκησή τους, όσο κι αν πιστεύει ότι είναι ασφαλής. Τη στιγμή που δεν το περιμένει, οι Ερινύες, χιμούν πάνω του, δεν τον αφήνουν σε ησυχία, ρημάζουν το σπίτι του, τον διώχνουν από εκεί και τον καταδιώκουν, ώσπου να πέσει αποκαμωμένος, τρελός απ’ τα τραγούδια τους που πιλατεύουν τα αυτιά του.
Όμως τελικά οι Ερινύες κάπου χάνουν το χαρακτήρα της αμείλικτης θεότητας. Προσαρμόζονται στην ιδέα της συγνώμης και δεν ασχολούνται αποκλειστικά με την καταδίωξη των ενόχων. Γίνονται ευμενίδες, ευεργετικές θεότητες που ξέρουν αν τύχει η περίσταση ν’ απομακρύνουν τον κίνδυνο, ν’ αποτρέψουν από μια χώρα τους βλαβερούς ανέμους, την ξηρασία και τις αρρώστιες και να φέρουν ευφορία και ευημερία.
Στις θεές (ευμενίδες) προσέφεραν νυχτερινές θυσίες, αλλά κυρίως σπονδές με υδρομέλι και γάλα, ύστερα προσεύχονταν με σιγανή φωνή και έπειτα έφευγαν σιωπηλοί χωρίς να κοιτάξουν πίσω τους.



Αιμοβόρες Ερινύες

Για τις Πράξεις μας

Κάποιες πράξεις σ'αυτή την Ζωή
ελλοχεύουν σαν δαμόκλειος σπάθη
κι αν τις διάπραξης ,τότε για κάθε ύβρι
αναπόφευκτα εξαπολύεται αλύπητα η Νέμεσις...

Μην φοβηθείς γιατί ο φόβος οδηγεί στο έγκλημα
κι' αυτό είναι και η ποινή του...
και τότε η φυγή είναι ανύπαρκτη...

Το μόνο που έχεις να κάνεις είναι η συμβίωση
με τις αδυσώπητες και αιμοβόρες Ερινύες...