Πέμπτη 26 Φεβρουαρίου 2009

Το ελληνικό καρναβάλι

Οι απόκριες έχουν προέλευση Θρακική, και προέρχονται από την λατρεία του Θεού του κρασιού και του κεφιού, αλλα και της ζωής και της αναπαραγωής Διονύσου. Ο Διόνυσος είχε μαζί του τους Σάτυρους και τους Σελινούς, οι οποίοι έβαζαν στα κεφάλια τους στεφάνι από κισσό, φόραγαν μάσκες, και ντύνονταν με δέρματα ζώων. Οι λάτρεις του Διόνυσου ζαλισμένοι από το κρασί του Βάκχου χυδαιολογούσαν, θορυβούσαν, και χόρευαν. (Η κωμωδία και η σάτυρα αναπτύχθηκαν σταδιακά κατά τις Διονυσιακές αυτές τελετές).
Οι Διονυσιακές και Βάκχικες αυτές γιορτές, είχαν σχέση με το τέλος του χειμώνα, και τον ερχομό της άνοιξης, συμβόλιζαν δε την εποχή που η γή "ξυπνά" από την χειμερία νάρκη, και αναγεννάται. Για τους αρχαίους λαούς ο κύκλος αυτός της αναγέννησης της φύσης, είχε σχέση και με τις ανθρώπινες ψυχές και συμβολίζονταν με το φόρεμα της μάσκας.


Οι Θρακικές αυτές τελετές αναμιγνύονται τον 7ο με 6ο π.χ αιώνα, με την Αθηναική γιορτή των Ανθεστηρίων. Οι γιορτές αυτές γίνονταν κατά την ενδέκατη, δωδέκατη και δέκατη τρίτη ημέρα του μηνός Ανθεστηρίωνος του δικού μας δηλαδή Φεβρουαρίου. Η πρώτη ημέρα λεγόταν "Πιθοιγία", η δεύτερη "Χόες" και η τρίτη "Χύτροι". Την πρώτη ημέρα έκαναν σπονδές στον Διόνυσο, με ένα μείγμα κρασιού, με την ευχή το καινούργιο κρασί να είναι αβλαβές. Την δεύτερη ημέρα, πίστευαν ότι άνοιγαν πύλες του Άδη και ότι οι νεκροί ανέβαιναν στον πάνω κόσμο. Η δεύτερη ημέρα χωριζόταν σε δύο μέρη :
• Στον ιερό γάμο του Διονύσου. Στην ιερογαμία τον Διόνυσο αντιπροσώπευε συμβολικά ο άρχοντας βασιλιάς, στεφανωμένος με φύλλα και φορώντας μάσκα
• και στις "Χόες", τους αγώνες οινοποσίας δηλαδή. Ο νικήτής επιβραβευόταν από τον βασιλία με ένα ασκί γεμάτο κρασί, και στεφάνι από πράσινα φύλλα.
Η τρίτη μέρα των Ανθεστηρίων ήταν αφιερωμένη στους νεκρούς. (Κάτι που διασώζεται διαμέσω του Χριστιανισμού - παρόλους τους αφορισμούς - έως σήμερα, μιάς και το πρώτο Σάβατο της Σαρακοστής είναι αφιερωμένο στους νεκρούς και ονομάζεται "ψυχοσάββατο"). Γίνονταν θυσίες και πρόσφεραν την "πανσπερμία" στον ψυχοπομπό και χθόνιο Ερμή, ένα παρασκεύασμα από σπόρους δημητρικών και όσπριων αντίστοιχο με τα σημερινά κόλλυβα. Η πανσπερμία προσφέρονταν στους νεκρούς, που πίστευαν ότι τους επισκέπτονταν για να συμετάσχουν στα γεύματα. Η αναπαράσταση των νεκρών γινόταν φορώντας μάσκες, και χορεύοντας έξαλλα. Η γιορτή τέλειωνε με την φραση:

"φευγάτε ψυχές των νεκρών, τα ανθεστήρια τελείωσαν".

Τον δεύτερο αιώνα μ.χ οι Βάκχικες γιορτές εισήχθησαν στην Ρώμη, ονομάστηκαν "Σατουρνάλια", προς τιμήν του Σατούρνου (του Κρονου δηλαδή) και άρχιζαν στις 17 Δεκεμβρίου. Αρχικά τελούνταν θυσίες στον ναό του Θεού, ακολουθούσε γέυμα και διάφορες λαικές εκδηλώσεις και διασκεδάσεις. Κατά την διάρκεια των γιορτών αυτών υπήρχε πλήρη κατάλυση των κοινωνικών κανόνων, οι δούλοι ελευθερώνονταν, μπορούσαν και διακωμοδούσαν τους αφέντες τους, φόραγαν τα ρούχα τους, κ.λ.π. Απο τούς δούλους εκλέγονταν δια κλήρου ένας βασιλιάς που κυβερνούσε προσωρινα τον παράλογο και ανάποδο κόσμο της αποκριάς, που συμβόλιζε την Χρυσή εποχή του Κρόνου όπου όλοι οι άνθρωποι ήταν ίσοι.

Το έθιμο τελικά εάν και καταπολεμήθηκε από την εκκλησία λόγω της εθνικής καταγωγής του, επικράτησε και μάλιστα επεκτάθηκε η χρονική του διάρκεια στις τρείς εβδομάδες του Τριωδίου. Το Τριώδιο για το Χριστιανικό εορτολολόγιο είναι τρείς εβδομάδες πριν από την μεγάλη Σαρακοστή, η οποία αρχίζει από την Καθαρά Δευτέρα έως την Κυριακή των Βαίων.

"Ασεμνα" αποκριάτικα τραγούδια

Τις μέρες της αποκριάς ακούγονται σε όλα τα μέρη της Ελλάδας παραδοσιακά τραγούδια που υπερβαίνουν το συνηθισμένο μέτρο έκφρασης και άλλοτε με υπονοούμενα, άλλοτε ευθέως μιλάνε για το ωραιότερο δώρο του δημιουργού, το σεξ.

Αρκετά από αυτα είχαν κυκλοφορήσει σε cd περιοδικού, υπό την επιμέλεια της μεγάλης Δομνας Σαμιου , το οποίο έγινε ανάρπαστο και δεν ξανατυπώθηκε, ενώ δεν υπάρχει ουτε στα δισκοπωλεία.

Απολαύστε μερικά "άσεμνα" σεξουαλικά αποκριάτικα τραγούδια και στιχάκια,
για να μπούμε μέσα στο έκλυτο αποκριάτικο κλίμα.

Τα στιχάκια μπορείτε να τα απαγγείλετε στα πάρτυ που θα πάτε μασκαρεμένοι....













"Για βγέστε ρε γειτονισες να δειτε τον καημό μου
σηκώθηκε ο πούτσος μου ,μεχρι τον αφαλό μου..."

"δεν βρεχει - μωρ' δεν βρεχει λιγο ο ουρανος
διψαει το χώμα για νερο
και λειπει μωρε λειπει και ο άντρας μου
και το μουνί μ' για πούτσο"

Από Πελοπόννησο
H ΠΑΠΑΔΙΑ
- Παπά τα συχαρίκια μου
είδα την παπαδιά σου.
-Και που την είδες βρε μικρό,
βρε την ευλογημένη.
-Κει στο χορό που χόρευε,
της κόπη η βρακοζώνα
κι εφάνη το μουνάκι της
κι εφάνη το μουνί της,
άλλοι το λένε λάγιο αρνί
κι άλλοι λαγός κοιμάται.
-Μ' αυτό δεν είναι λάγιο αρνί,
ούτε λαγός κοιμάται,
παρά είν' η θήκη του παπά
που βάνει την μπιστόλα.
-Φέρτε να πούμε ψέματα
πέντε σακιά γιομάτα.
Ποιος είδε λύκο με βιολί,
λαγό με πετραχήλια
Ποιος είδε τον ηγούμενο
πέντε ημερών λεχώνα...

Από την Ήπειρο
Ένα μουνί παινεύτηκε σ' Ανατολή και Δύση
πως δεν εβρέθει πούτσαρος να πάει να το γαμήσει
κι ο πούτσος μου που τ' άκουσε πολύ του κακοφάνει
βάζει τ' αρχίδια του φτερά και τρέχει και το φτάνει
-Βρε συ βρε συ παλιόμουνο τι έχεις και παινιέσαι
στον κόσμο που γεννήθηκες πρέπει για να γαμιέσαι.

Σαράντα μνιά μι κύκλουσαν( Κοζανίτικο )

Σαράντα μνιά μπρέ, μπρέ, μπρέ,
σαράντα μνιά μι κύκλουσαν, (δις)
σαράντα μνιά μι κύκλουσαν
τουν πούτσου να μι φάνι (δις)

Κι ου πούτσους μου μπρέ, μπρέ, μπρέ,
κι ου πούτσους μου καμαρουτός (δις)
κι ου πούτσους μου καμαρουτός
τ' αρχίδια μ' αρουτάει: (δις)

Τι λέτι ισείς μπρέ, μπρέ, μπρέ,
τι λέτι ισείς, αρχίδια μου; (δις)
τι λέτι ισείς, αρχίδια μου,
μπουρώ να τα γαμήσου; (δις)

Να τα γαμή- μπρέ, μπρέ, μπρέ,
να τα γάμήσεις πούτσκαρι (δις)
να τα γάμήσεις πούτσκαρι
κι μείς τα σι βουηθούμι (δις)

Μούνκι ν' αφή- μπρέ, μπρέ, μπρέ,
μούνκι ν' αφήσεις κι για μας (δις)
Μούνκι ν' αφήσεις κι για μας
να μπούμι λίγου μέσα (δις)


Aπού κατ' τα κιραμίδια
κρέμουντι τα δυό τ' αρχίδια
πάει κι ου πούτσκαρος να ιδεί
τουν ζαμπάκουσαν μαλλί.

Mωρη συ που πας σιαπάν
θα τουν φτιάξου κάτσι ουπάν
μωρέ συ μι του σπαλέτου
κάτσι ουπάν και συναζέτου
μωρη συ μι του σιγκούνι
θέλεις πούτσου μι κουδούνι

Πετεινός μες την αυλή
που λαλάει τη χαραή
και ξυπνάει ένα μνί
κι όποια απόψι δεν γαμθεί
ούτι Πάσχα θα χαρεί.

Για τη συνέχεια ένα εντελώς "σεμνό" τραγούδι των ημερών που προκαλεί λανθασμένες ηχητικές εντυπώσεις...δεν ξέρω αν ο γραπτός λόγος μπορεί να το αποδώσει σωστά. Το τραγουδούν με αντιφώνηση για να βάζουν τα πράγματα στην θέση τους.

Να μουνύ μωρέ να μουνύ νάμουν νύχτα στο γυαλό
ναναψωλύ μωρέ ναναψωλύ ν' ανάψω λύχνο για να δω.

ΘειάμουΝι μωρέ θειάμουΝι θειά μου Νικολάκενα
Θειά μου Νικολάκενα να φυλάς τα λάχανα.

Πουτσανά μωρέ πουτσανά που τς ανάβουν τις φωτιές
Που τς ανάβουν τις φωτιές και πηδάνε οι μικρές.

Στου αρχιδιά μωρέ στου αρχιδιά στου αρχιδιάκου την αυλή
στου αρχιδιάκου την αυλή μαζευτήκανε πολλοί.

Γάμωρέ γάμοςέ γάμος εγινότανε
κάποιος παντρευότανε!

Oυ παπούς ου Pαγκαβέλας

Ου παπούς, άκσιτι, ου παπούς ου Ραγκαβέλας (δις)
Ου παπούς ου Ραγκαβέλας είχιν μνιά κουτσή γουμάρα (δις)

Τ'ν είχιν πού-, άκσιτι, τ'ν είχιν πούτσις φουρτουμένη(δις)
Τ'ν είχιν πούτσις φουρτουμένη, ήτανι κι αγκαστρουμένη (δις)

Τ' σιργιανού-, άκσιτι, τ' σιργιανούσιν στα χουργιά (δις)
Τ' σιργιανούσιν στα χουργιά Σπούρτα, Βάντσις, Κιρασιά (δις)

Σπούρτα, Βά-, άκσιτι, Σπούρτα, Βάντσις, Κιρασιά (δις)
Σπούρτα, Βάντσις, Κιρασιά πάρτι πούτσις, φέρτι μνιά (δις)

Πήραν νιές, άκσιτι, πήραν νιές κι πάντριμένις (δις)
Πήραν νιές κι πάντριμένις, χήρις κι αρραβουνιασμένις (δις)

Κι μνιά κορη, άκσιτι, κι μνιά κορη πινιμένι (δις)
Κι μνιά κορη πινιμένι δεν ιπρόφτασιν να πάρι (δις)

Παίρνει, τ'νά-, άκσιτι, παίρνει, τ'νάζει τα τσιουβάλια (δις)
Παίρνει, τ'νάζει τα τσιουβάλια πέφτι μνιά μι δυό κιφάλια (δις)

Τράβα η μνιά, άκσιτι, τράβα η μνιά κι τράβα η άλλη (δις)
Τράβα η μνιά κι τράβα η άλλη κι της κόψαν του κιφάλι (δις)


Ένα, μωρέ, ένα μουνί στην κερασιά,
ένα μουνί στην κερασιά κι ο πούτσος αποκάτω
πέντε μετάνοιες έκανε: "Μουνί, κατέβα κάτω".
"Δεν κατεβαίνω, πούτσκαρε, γιατί 'σαι κορδωμένος,
μπαίνεις πολύ πολύ βαθιά και βγαίνεις μαραμένος"

Καλές Αποκριές σε όλους!

Δεν υπάρχουν σχόλια :