Οικονομικά μέτρα - φωτιά πριν 2.500 χρόνια!

Πώς αντιμετώπιζαν οι ηγέτες τις οικονομικές κρίσεις πριν 2.500 χρόνια; Διαβάστε για το colpo grosso του Διονυσίου του Συρακούσιου, το φαινόμενο subprime στη Νάξο, το τάμα του Κύψελου του Κορίνθιου, την επίλυση του δικαστικού θέματος από τον Αριστοτέλη τον Ρόδιο και τα μέτρα που έλαβε ο Κλεομένης, διοικητής της Αιγύπτου, για τις εξαγωγές του σιταριού.

Η αναγκαιότητα των κρατών για εξεύρεση πόρων, ανέκαθεν, υπήρξε καταλυτική. Συχνά, έγινε αιτία πολέμων και αφορμή για την εφαρμογή ποικίλων τεχνασμάτων από τους ηγέτες, ενώ απασχόλησε τη γραφίδα εμβριθών φιλοσόφων, όπως ο Αριστοτέλης.

Όταν ο Θερβάντες ισχυριζόταν πως "η Ιστορία είναι μάρτυρας του παρελθόντος, δάσκαλος του παρόντος και σύμβουλος του μέλλοντος", φαίνεται να είχε αξιολογήσει τα ιστορικά παραδείγματα του Αριστοτέλη στο έργο του "Οικονομικός Δεύτερος", όπου η Φιλοσοφία, διαμέσου της Ιστορίας, διδάσκει Οικονομία. Έτσι, πρωτοτυπώντας ο Αριστοτέλης, προτείνει δοκιμασμένες και λίαν αποδοτικές μεθόδους από την Ιστορία για την εξοικονόμηση πόρων από το κράτος - όχι πάντα συμφέρουσες, ωστόσο, για τον απλό πολίτη.

Πιο συγκεκριμένα γράφει: "Συγκεντρώσαμε αξιόλογες μεθόδους που εφάρμοσαν οι προγενέστεροι για να αποκτήσουν χρήματα και να βελτιώσουν τις διοικητικές τους δεξιότητες. Υπάρχει η δυνατότητα κάποτε να τα εφαρμόσει αυτά ένας ηγέτης στις κρατικές υποθέσεις που χειρίζεται". Παράλληλα, διατυπώνει τα ακόλουθα ερωτήματα: "Ποιες πηγές εσόδων θα μπορούσαν να υπάρξουν ή είναι τώρα μικρές και θα μπορούσαν να αυξηθούν; Και από τις υπάρχουσες δαπάνες ποιες και πόσες θα μπορούσαν να περικοπούν χωρίς επιπτώσεις;".Τις απαντήσεις μας οδηγεί να αναζητήσουμε στα ακόλουθα, ιστορικά παραδείγματα:
• 1. Colpo grosso σοφίστηκε ο Διονύσιος ο Συρακούσιος, όταν χρειάστηκε σημαντικά ποσά για να ναυπηγήσει τριήρεις. Συγκάλεσε, λοιπόν, την Εκκλησία του Δήμου και ισχυρίστηκε πως του πουλούσαν μία μικρή πόλη και δεν είχε χρήματα να την εξαγοράσει. Αξίωσε εισφορά δύο στατήρες χρυσού από κάθε πολίτη. Κι αυτοί τους έδωσαν. Μετά από λίγες μέρες, υποκρινόμενος πως το σχέδιο απέτυχε, τους επαίνεσε και επέστρεψε στον καθέναν την εισφορά του. Με αυτή την κίνηση κέρδισε την εμπιστοσύνη τους. Στη συνέχεια, ξαναζήτησε τα χρήματα. Αυτοί νομίζοντας πώς θα τα πάρουν πίσω τα έδωσαν. Αφού τα μάζεψε, όμως, τα έδωσε για τη ναυπήγηση του στόλου και δεν τα επέστρεψε ποτέ.

• 2. Το φαινόμενο subprime δεν είναι σύγχρονο. Αντίστοιχη αντίδραση με αυτήν της σύγχρονης Ιαπωνίας, η οποία, ελλείψει αγοραστών για τα σπίτια των χρεοκοπημένων δανειοληπτών, τα ξαναπούλησε στους ίδιους τους ιδιοκτήτες τους, καταγράφεται και για τον Λύγδαμι το Νάξιο, τον πρώτο διδάξαντα την αντιμετώπιση του ντόμινο subrime. Αναλυτικότερα, επειδή κανείς δεν ήθελε να αγοράσει τις περιουσίες όσων εξόρισε ο Λύγδαμις, τις πούλησε στους ίδιους τους εξόριστους. Ακόμη και τα αφιερώματα που άφησαν πίσω τους οι εξόριστοι και τα προόριζαν για προσφορά στους θεούς, τους έβαλε και τα αγόρασαν ξανά, επιτρέποντας να χαράξουν πίσω απ΄αυτά τα ονόματά τους.

• 3. Ο Κύψελος ο Κορίνθιος, έταξε στο Δία πως, αν γίνει κύριος της πόλης, θα του αφιέρωνε όλο τον πλούτο των Κορινθίων. Διέταξε, λοιπόν να απογράψουν τις περιουσίες τους. Όταν τέλειωσε η απογραφή πήρε από τον κάθε πολίτη το 1/10 και τους διέταξε να αξιοποιήσουν παραγωγικά τα υπόλοιπα. Ένα χρόνο αργότερα, επανέλαβε το ίδιο. Έτσι, μέσα σε δέκα χρόνια κατάφερε αυτός να έχει συγκεντρώσει όσα είχε υποσχεθεί να αφιερώσει στο Θεό αλλά και οι Κορίνθιοι να έχουν αυξήσει τις περιουσίες τους.

• 4. Ο Αριστοτέλης ο Ρόδιος, άρχοντας της Φώκαιας , όταν παρατήρησε πως χρόνιζαν άλυτες, πάμπολλες, μακροχρόνιες, δικαστικές υποθέσεις των πολιτών σύστησε ένα δικαστήριο και ανακοίνωσε πως εάν δεν εκδικασθούν οι υποθέσεις τους μέσα σ΄ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, δεν θα υπήρχε πλέον η δυνατότητα δικαστικής ρύθμισής τους. Το αποτέλεσμα ήταν να προκύψουν διπλά έσοδα για τον άρχοντα. Και από τα παράβολα των δικών που επισπεύστηκαν και από τα πρόστιμα των δικών που δεν έγιναν.

• 5. Ο Κλεομένης, διοικητής της Αιγύπτου,όταν έπεσε πολύ μεγάλη πείνα, απαγόρευσε την εξαγωγή σιταριού. Όταν οι νομάρχες του ανακοίνωσαν ότι δεν θα πλήρωναν φόρο για το σιτάρι, αφού δεν γίνονταν εξαγωγές, ακύρωσε την απαγόρευση αλλά αύξησε τους φόρους εξαγωγής στο σιτάρι. Τότε οι νομάρχες αναδιπλώθηκαν και δεν ζήταγαν την απελευθέρωση των εξαγωγών. Το αποτέλεσμα ήταν πως ο Κλεομένης με ένα πολύ μικρό μέρος εξαγωγών εισέπραξε ένα μεγάλο μέρος φόρων, ενώ οι νομάρχες έπαψαν να διαμαρτύρονται.

Τελικά είναι καταλυτικά όχι τόσο τα συγκεκριμένα, ιστορικά παραδείγματα, τα οποία, σε κάποιες των περιπτώσεων, δεν ενδείκνυνται αλλά διατηρούν την ιστορική τους αξία, όσο η διαπίστωση πως η αρχαία Iστορία βρίθει μεθόδων εξεύρεσης εσόδων για το κράτος, όπως προκύπτει από τον "Οικονομικό Δεύτερο" του Αριστοτέλη.
Το άρθρο ανήκει στον blogger Goldmine