Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τη ζωή χωρίς όραση ή ακοή — μερικές φορές, μάλιστα, σε ακραίες περιπτώσεις, χωρίς και τα δυο. Ωστόσο, ένας άνθρωπος χωρίς μνημονικό δε θα μπορούσε να ζήσει σχεδόν καθόλου, τουλάχιστο με την ουσιαστική έννοια του όρου. Δε θα μπορούσε να μάθει τίποτα ούτε να προοδεύσει σε οποιονδήποτε τομέα, αλλά θα ζούσε για πάντα σε νηπιακή κατάσταση, μόνιμα εξαρτημένος από τους άλλους. Όμως, όταν μιλάμε για τη μνήμη, τι ακριβώς εννοούμε;
Με τον όρο μνήμη, λοιπόν, εννοούμε τη διαδικασία με την οποία οι άνθρωποι αποθηκεύουν κάποιες πληροφορίες κι έπειτα, όποτε χρειαστεί, τις ανασύρουν στην επιφάνεια και τις χρησιμοποιούν. Στην πραγματικότητα, η λέξη "μνήμη" αναφέρεται σε δύο διαδικασίες και ένα γεγονός. Η μία διαδικασία είναι ότι πρώτα μαθαίνουμε κάτι, κι η δεύτερη ότι το θυμόμαστε. Το γεγονός είναι η αλλαγή που πραγματοποιείται στον εγκέφαλο, όταν μαθαίνουμε κάτι. Παρά τα τόσα χρόνια πειραματισμού και μελέτης γύρω από την υφή του εγκεφάλου και τη συμπεριφορά ανθρώπων και ζώων, η αλλαγή αυτή εξακολουθεί να παραμένει ένα μυστήριο: ακόμα δεν ξέρουμε τι συμβαίνει μέσα σ' έναν άνθρωπο όταν ξυπνούν οι αναμνήσεις, ή όταν θυμάται κάποιο συγκεκριμένο γεγονός. Ωστόσο, γνωρίζουμε αρκετά πράγματα για τις διαδικασίες της μάθησης και του μνημονικού. Γνωρίζουμε, λόγου χάρη, πως η επανάληψη βοηθάει τους ανθρώπους να θυμούνται. Επίσης, γνωρίζουμε τη διαφορά ανάμεσα στην "αναγνώριση" και τη "θύμηση". Η αναγνώριση (το γεγονός, δηλαδή, ότι θυμόμαστε κάτι όταν το βλέπουμε, το ακούμε, το αγγίζουμε, το μυρίζουμε ή το γευόμαστε) είναι απείρως ευκολότερη από τη θύμηση (να θυμόμαστε, δηλαδή, κάτι, χωρίς να υπάρχει οποιοσδήποτε υπαρκτός, απτός ερεθισμός). Η ανάπτυξη της μνήμης Πότε αρχίζει να αναπτύσσεται η μνήμη στα μωρά; Είναι ολοφάνερο πως ακόμα και πολύ μικρά μωρά, έχουν τη δύναμη της αναγνώρισης.
Πειράματα έδειξαν ότι μωρά που δεν έχουν ακόμα συμπληρώσει μια εβδομάδα ζωής, αναγνωρίζουν τη φωνή της μητέρας τους και τη μυρωδιά από το γάλα της. Μελέτες σε λίγο μεγαλύτερα μωρά, έδειξαν ότι στους δύο μήνες τα μωρά έχουν αναπτύξει αξιόλογη ικανότητα να θυμούνται όσα έμαθαν, ενώ στους τρεις μήνες θυμούνται για πολύ περισσότερο χρόνο.Σε μια μελέτη μωρών ηλικίας από δύο έως τεσσάρων μηνών, πάνω από την κούνια κάθε μωρού κρέμασαν ένα κινητό παιχνιδάκι και το συνέδεσαν ύστερα, με μια κορδέλα, από το ένα πόδι του μωρού. Ακόμα και τα πιο μικρά μωρά, σύντομα έμαθαν πως μόλις κλοτσούσαν, το παιχνιδάκι κινιόταν. Στη συνέχεια, οι ερευνητές απομάκρυναν το παιχνίδι. Λίγο αργότερα το κρέμασαν πάλι πάνω από την κούνια του μωρού και περίμεναν να δουν αν το μωρό θα κλοτσούσε, με τρόπο που θα έδειχνε πως αναγνώριζε το παιχνίδι κι ότι θυμόταν τι έπρεπε να κάνει για να το κινήσει. Ανακάλυψαν ότι στους δύο μήνες, τα μωρά θυμούνταν για μια περίοδο τριών ημερών κι ότι σε ηλικία τριών μηνών, θυμούνταν για μια εβδομάδα. Οι ερευνητές προχώρησαν ακόμα περισσότερο, με ένα πείραμα που τα αποτελέσματα του θα αποκάλυπταν κι άλλα πράγματα για τις ικανότητες των μωρών. Μωρά δύο μηνών, αφού έμαθαν πρώτα την κίνηση της κλοτσιάς, έμειναν "ελεύθερα" για δεκαοχτώ ημέρες κι ύστερα συνδέθηκαν ξανά με το παιχνίδι. Στην αρχή, δεν αντέδρασαν καθόλου. Κάποιος κίνησε από πάνω τους το παιχνίδι και τότε, μετά από μερικές στιγμές, άρχισαν να κλοτσούν με δύναμη και ενθουσιασμό. Οι αναμνήσεις υπήρχαν, αλλά τα μωρά χρειάζονταν κάποια υπενθύμιση για να τις ανακαλέσουν. Και οι γονείς έχουν αναφέρει πολλά παραδείγματα, συμπεριφοράς των μωρών τους, που μοιάζουν να υποδηλώνουν ότι τα μωρά θυμούνται ορισμένα περιστατικά του παρελθόντος. Φαίνεται πως τα μωρά έχουν πλουσιότερες αναμνήσεις μέσα στο περιβάλλον του σπιτιού τους απ' αυτές που δείχνουν στο εργαστήριο, κι αυτό δεν είναι διόλου παράξενο. Μωρά ηλικίας από εφτά μέχρι έντεκα μηνών, θυμούνται την ώρα του φαγητού τους, τη διαδικασία του μπάνιου και του ύπνου, τα αγαπημένα τους παραμύθια, ακόμα και μερικά παιχνίδια. Σε ηλικία οχτώ μηνών, το μωρό δείχνει ότι θυμάται κάπως ένα αντικείμενο που ούτε το βλέπει ούτε το αγγίζει — μπορεί να αναζητάει, λόγου χάρη, κάποιο χαμένο παιχνίδι στο σημείο που το φυλάει συνήθως η μητέρα του. Εννέα μηνών, δείχνει πια αδιαμφισβήτητα να θυμάται πως όταν έρχεται η μπέιμπι-σίτερ φεύγουν οι γονείς του, ή ότι την τελευταία φορά που επισκέφθηκε τον παιδίατρο γνώρισε κάποια οδυνηρή εμπειρία. Τι είναι αυτό που βοηθάει τα μωρά να θυμούνται Φυσικά, στα περισσότερα μωρά που ζουν μια φυσιολογική ζωή, η μνήμη αναπτύσσεται χωρίς να έχει ανάγκη κάποιας συγκεκριμένης στρατηγικής από μέρους των γονιών. Ωστόσο, θα ήταν ενδιαφέρον να παρατηρήσετε ποια πράγματα κυρίως θυμάται το μωρό σας, και τι είναι αυτό που το βοηθάει να θυμάται.Κάτι που βοηθάει πολύ τα παιδιά να θυμούνται - όπως όλους μας άλλωστε - είναι η επανάληψη. Ακούν πολλές φορές συνέχεια το όνομα τους κι έτσι μαθαίνουν να το αναγνωρίζουν. Ευκολότερα θυμούνται τα μωρά κάτι με το οποίο έρχονται σε σωματική επαφή, παρά κάτι που παρατηρούν από μακριά και παθητικά. Επιπλέον, πιο εύκολα εντυπώνεται στη μνήμη τους ένα αντικείμενο ή μια εμπειρία που το βιώνουν με περισσότερες από μία αισθήσεις, παρά εκείνο που το προσεγγίζουν με μια μονάχα αίσθηση. Έτσι, καλύτερα θυμούνται τα μωρά όσα μπορούν να αγγίζουν και να βλέπουν ταυτόχρονα, παρά κάτι που μόνο βλέπουν —αν μπορούν να το ακούνε κιόλας, είναι ακόμα πιο βέβαιο ότι θα το θυμούνται. Μωρά και νήπια διευκολύνονται ακόμα περισσότερο, όταν μπορούν να φτιάξουν ένα νοερό χάρτη στον οποίο εντοπίζεται το γεγονός ή η πράξη. Μέσα στη γνώριμη ρουτίνα του σπιτιού, θα θυμούνται το μπάνιο ή την κούνια τους, καθώς και τα παιχνίδια ή τις δραστηριότητες που συνοδεύουν την ώρα του μπάνιου ή του ύπνου. Για να ανακεφαλαιώσουμε: στα μωρά, όπως και στους ενήλικες, η μνήμη δεν μπορεί να ερευνηθεί απομονωμένη από άλλες φυσικές λειτουργίες. Υπάρχει αλληλεπίδραση ανάμεσα σ' αυτό που έγινε, σ' αυτό που κατάλαβε το μωρό και σ' αυτό που θεώρησε σημαντικό και ενδιαφέρον.
www.mother.gr
Με τον όρο μνήμη, λοιπόν, εννοούμε τη διαδικασία με την οποία οι άνθρωποι αποθηκεύουν κάποιες πληροφορίες κι έπειτα, όποτε χρειαστεί, τις ανασύρουν στην επιφάνεια και τις χρησιμοποιούν. Στην πραγματικότητα, η λέξη "μνήμη" αναφέρεται σε δύο διαδικασίες και ένα γεγονός. Η μία διαδικασία είναι ότι πρώτα μαθαίνουμε κάτι, κι η δεύτερη ότι το θυμόμαστε. Το γεγονός είναι η αλλαγή που πραγματοποιείται στον εγκέφαλο, όταν μαθαίνουμε κάτι. Παρά τα τόσα χρόνια πειραματισμού και μελέτης γύρω από την υφή του εγκεφάλου και τη συμπεριφορά ανθρώπων και ζώων, η αλλαγή αυτή εξακολουθεί να παραμένει ένα μυστήριο: ακόμα δεν ξέρουμε τι συμβαίνει μέσα σ' έναν άνθρωπο όταν ξυπνούν οι αναμνήσεις, ή όταν θυμάται κάποιο συγκεκριμένο γεγονός. Ωστόσο, γνωρίζουμε αρκετά πράγματα για τις διαδικασίες της μάθησης και του μνημονικού. Γνωρίζουμε, λόγου χάρη, πως η επανάληψη βοηθάει τους ανθρώπους να θυμούνται. Επίσης, γνωρίζουμε τη διαφορά ανάμεσα στην "αναγνώριση" και τη "θύμηση". Η αναγνώριση (το γεγονός, δηλαδή, ότι θυμόμαστε κάτι όταν το βλέπουμε, το ακούμε, το αγγίζουμε, το μυρίζουμε ή το γευόμαστε) είναι απείρως ευκολότερη από τη θύμηση (να θυμόμαστε, δηλαδή, κάτι, χωρίς να υπάρχει οποιοσδήποτε υπαρκτός, απτός ερεθισμός). Η ανάπτυξη της μνήμης Πότε αρχίζει να αναπτύσσεται η μνήμη στα μωρά; Είναι ολοφάνερο πως ακόμα και πολύ μικρά μωρά, έχουν τη δύναμη της αναγνώρισης.
Πειράματα έδειξαν ότι μωρά που δεν έχουν ακόμα συμπληρώσει μια εβδομάδα ζωής, αναγνωρίζουν τη φωνή της μητέρας τους και τη μυρωδιά από το γάλα της. Μελέτες σε λίγο μεγαλύτερα μωρά, έδειξαν ότι στους δύο μήνες τα μωρά έχουν αναπτύξει αξιόλογη ικανότητα να θυμούνται όσα έμαθαν, ενώ στους τρεις μήνες θυμούνται για πολύ περισσότερο χρόνο.Σε μια μελέτη μωρών ηλικίας από δύο έως τεσσάρων μηνών, πάνω από την κούνια κάθε μωρού κρέμασαν ένα κινητό παιχνιδάκι και το συνέδεσαν ύστερα, με μια κορδέλα, από το ένα πόδι του μωρού. Ακόμα και τα πιο μικρά μωρά, σύντομα έμαθαν πως μόλις κλοτσούσαν, το παιχνιδάκι κινιόταν. Στη συνέχεια, οι ερευνητές απομάκρυναν το παιχνίδι. Λίγο αργότερα το κρέμασαν πάλι πάνω από την κούνια του μωρού και περίμεναν να δουν αν το μωρό θα κλοτσούσε, με τρόπο που θα έδειχνε πως αναγνώριζε το παιχνίδι κι ότι θυμόταν τι έπρεπε να κάνει για να το κινήσει. Ανακάλυψαν ότι στους δύο μήνες, τα μωρά θυμούνταν για μια περίοδο τριών ημερών κι ότι σε ηλικία τριών μηνών, θυμούνταν για μια εβδομάδα. Οι ερευνητές προχώρησαν ακόμα περισσότερο, με ένα πείραμα που τα αποτελέσματα του θα αποκάλυπταν κι άλλα πράγματα για τις ικανότητες των μωρών. Μωρά δύο μηνών, αφού έμαθαν πρώτα την κίνηση της κλοτσιάς, έμειναν "ελεύθερα" για δεκαοχτώ ημέρες κι ύστερα συνδέθηκαν ξανά με το παιχνίδι. Στην αρχή, δεν αντέδρασαν καθόλου. Κάποιος κίνησε από πάνω τους το παιχνίδι και τότε, μετά από μερικές στιγμές, άρχισαν να κλοτσούν με δύναμη και ενθουσιασμό. Οι αναμνήσεις υπήρχαν, αλλά τα μωρά χρειάζονταν κάποια υπενθύμιση για να τις ανακαλέσουν. Και οι γονείς έχουν αναφέρει πολλά παραδείγματα, συμπεριφοράς των μωρών τους, που μοιάζουν να υποδηλώνουν ότι τα μωρά θυμούνται ορισμένα περιστατικά του παρελθόντος. Φαίνεται πως τα μωρά έχουν πλουσιότερες αναμνήσεις μέσα στο περιβάλλον του σπιτιού τους απ' αυτές που δείχνουν στο εργαστήριο, κι αυτό δεν είναι διόλου παράξενο. Μωρά ηλικίας από εφτά μέχρι έντεκα μηνών, θυμούνται την ώρα του φαγητού τους, τη διαδικασία του μπάνιου και του ύπνου, τα αγαπημένα τους παραμύθια, ακόμα και μερικά παιχνίδια. Σε ηλικία οχτώ μηνών, το μωρό δείχνει ότι θυμάται κάπως ένα αντικείμενο που ούτε το βλέπει ούτε το αγγίζει — μπορεί να αναζητάει, λόγου χάρη, κάποιο χαμένο παιχνίδι στο σημείο που το φυλάει συνήθως η μητέρα του. Εννέα μηνών, δείχνει πια αδιαμφισβήτητα να θυμάται πως όταν έρχεται η μπέιμπι-σίτερ φεύγουν οι γονείς του, ή ότι την τελευταία φορά που επισκέφθηκε τον παιδίατρο γνώρισε κάποια οδυνηρή εμπειρία. Τι είναι αυτό που βοηθάει τα μωρά να θυμούνται Φυσικά, στα περισσότερα μωρά που ζουν μια φυσιολογική ζωή, η μνήμη αναπτύσσεται χωρίς να έχει ανάγκη κάποιας συγκεκριμένης στρατηγικής από μέρους των γονιών. Ωστόσο, θα ήταν ενδιαφέρον να παρατηρήσετε ποια πράγματα κυρίως θυμάται το μωρό σας, και τι είναι αυτό που το βοηθάει να θυμάται.Κάτι που βοηθάει πολύ τα παιδιά να θυμούνται - όπως όλους μας άλλωστε - είναι η επανάληψη. Ακούν πολλές φορές συνέχεια το όνομα τους κι έτσι μαθαίνουν να το αναγνωρίζουν. Ευκολότερα θυμούνται τα μωρά κάτι με το οποίο έρχονται σε σωματική επαφή, παρά κάτι που παρατηρούν από μακριά και παθητικά. Επιπλέον, πιο εύκολα εντυπώνεται στη μνήμη τους ένα αντικείμενο ή μια εμπειρία που το βιώνουν με περισσότερες από μία αισθήσεις, παρά εκείνο που το προσεγγίζουν με μια μονάχα αίσθηση. Έτσι, καλύτερα θυμούνται τα μωρά όσα μπορούν να αγγίζουν και να βλέπουν ταυτόχρονα, παρά κάτι που μόνο βλέπουν —αν μπορούν να το ακούνε κιόλας, είναι ακόμα πιο βέβαιο ότι θα το θυμούνται. Μωρά και νήπια διευκολύνονται ακόμα περισσότερο, όταν μπορούν να φτιάξουν ένα νοερό χάρτη στον οποίο εντοπίζεται το γεγονός ή η πράξη. Μέσα στη γνώριμη ρουτίνα του σπιτιού, θα θυμούνται το μπάνιο ή την κούνια τους, καθώς και τα παιχνίδια ή τις δραστηριότητες που συνοδεύουν την ώρα του μπάνιου ή του ύπνου. Για να ανακεφαλαιώσουμε: στα μωρά, όπως και στους ενήλικες, η μνήμη δεν μπορεί να ερευνηθεί απομονωμένη από άλλες φυσικές λειτουργίες. Υπάρχει αλληλεπίδραση ανάμεσα σ' αυτό που έγινε, σ' αυτό που κατάλαβε το μωρό και σ' αυτό που θεώρησε σημαντικό και ενδιαφέρον.
www.mother.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου