Μ ε την ευκαιρία του εορτασμού της Παγκόσμια Ημέρας κατά του Καπνίσματος (31 Μαΐου) είναι ουσιώδες και ζωτικής σημασίας να τονιστούν η επιβλαβής επίδραση του καπνού σε όποια μορφή κι αν αυτός διατίθεται και η σπουδαιότητα της απεξάρτησης και όλα τα οφέλη που απορρέουν από αυτή για τον άνθρωπο και την υγεία του.
Είναι επίσης αξιοσημείωτη η εισαγωγή νέων όπλων υπό την μορφή μεταμφιεσμένων προϊόντων καπνού προκειμένου να εμφανίζονται αυτά λιγότερο επιβλαβή και περισσότερο ελκυστικά.
Η έξυπνη διαφήμιση και τα πρότυπα που προβάλλονται μέσα από αυτή, οι προσεγμένες και οι ελκυστικές συσκευασίες, οι χαρακτηρισμοί των τσιγάρων σε « ελαφριά», «μαλακά» να αποπροσανατολίζουν τους παλαιούς καπνιστές και να τους δημιουργούν την πεποίθηση ότι είναι ασφαλείς βλάπτοντας λιγότερο την υγεία τους και από την άλλη πλευρά, να προσελκύουν όλο και περισσότερους νέους καπνιστές στον εθισμό του καπνού.
Παρ όλα που συνεχίζονται οι έρευνες για προϊόντα που προκαλούν « μειωμένη βλάβη» ωστόσο, κανένα δεν έχει αξιολογηθεί ενδελεχώς σε μελέτες επί του ανθρώπου οργανισμού, συνεπώς δεν υπάρχει καθόλου αξιόπιστη πληροφόρηση σχετικά με το ποσοστό έκθεσης σε τοξικές ουσίες ή με τι επιπτώσεις στην υγεία.
Τα τοξικά παράγωγα του καπνίσματος είναι:
Νικοτίνη προκαλεί αύξηση πιέσεως, αύξηση καρδιακής συχνότητας, βρογχοσυστολή, υπεργλυκαιμία
Πίσσα αποτελείται από πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες που είναι καρκινογόνοι.
Μονοξείδιο του άνθρακα απορροφάται από τις κυψελίδες μειώνει την ικανότητα του αίματος να οξυγονώνει τους ιστούς.
Οξείδια αζώτου ευθύνοανται για την ανάπτυξη χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας
Πτητικές Ν- νιτροζαν\μίνς καρκινογόνες σε ζώα
Υδροκυάνιο και Ακρολεϊνη βλάπτουν το κροσωτό επιθήλιο (πνεύμονες)
Παράλληλα όλες οι μορφές καπνού όπως τσιγάρα, πίπες πούρα, ταμπάκο, καπνός για μάσηση, bidies , kreteks , τσιγάρα clove , snus ,ήπια, ελαφριά , με χαμηλή περιεκτικότητα σε πίσσα με άρωμα φρούτων, σοκολάτας, φυσικά χωρίς πρόσθετα, οργανικά, Preps (προϊόντα με πιθανή μειωμένη έκθεση) είναι όλα επιβλαβή για την υγεία και τις περισσότερες φορές θανατηφόρα.
Μετά από πολλά χρόνια ερευνών αποδεικνύεται αναμφισβήτητα η επιζήμια επίδραση του καπνίσματος και η διακοπή του αποτελεί πράξη αγάπης στον εαυτό μας αλλά και σεβασμού στους γύρω μας και το περιβάλλον.
Η διακοπή του καπνίσματος έχει και άμεσες αλλά και μακροπρόθεσμες ευεργετικές επιπτώσεις στην υγεία, συγκεκριμένα:
ΜΕΤΑ ΑΠΟ
20 λεπτά
Η πίεση του αίματος και ο σφυγμός μειώνεται σε φυσιολογικά επίπεδα.
24 ώρες
Οι πιθανότητες καρδιακής προσβολής αρχίζουν να μειώνονται
1 μήνα ως 9 μήνες
Μειώνεται ο βήχας, η συμφόρηση των ιγμορείων, η κόπωση και το λαχάνιασμα
Επανεμφανίζονται κροσσοί (μικροσκοπικές τριχοειδείς προσεκβολές) στους πνεύμονες για την καλύτερη αντιμετώπιση των βλεννών, τον καθαρισμό των πνευμόνων και την μείωση των λοιμώξεων.
5 χρόνια
Ο αριθμός των θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα μειώνεται στο μισό
Οι πιθανότητες για εγκεφαλικό επεισόδιο είναι ίδιες με αυτές των μη καπνιστών
Οι πιθανότητες για καρκίνο του στόματος, του φάρυγγα, του οισοφάγου, της ουροδόχου κύστης, του νεφρού και του παγκρέατος μειώνονται .
Ας μην ξεχνάμε ότι το κάπνισμα παραμένει μια από τις βασικές αιτίες θανάτου που μπορεί να αποφευχθεί και η βλαπτική του επίδραση δεν κάνει διακρίσεις σε κανένα στάδιο της ζωής του ανθρώπου είτε αυτό είναι εμβρυϊκή ηλικία, είτε είναι τρίτη ηλικία. Ένας χώρος όπου δεν καπνίζει κανείς σημαίνει αγάπη και σεβασμό στο συνάνθρωπο, σημαίνει ελευθερία, υγεία και καλύτερη ζωή.
Πέμπτη 29 Μαΐου 2008
555 χρόνια από την Άλωση της Πόλης ( 1453-2008 )
Ημερομηνίες Σταθμοί στην Ιστορία των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης
658 π.Χ. Ελληνες άποικοι από τα Μέγαρα ιδρύουν στις ακτές του Κεράτιου Κόλπου μία νέα πόλη, που ονομάζεται Βυζάντιο προς τιμή του οικιστή της Βύζαντα.
330 Η πόλη του Βυζαντίου, αρχικά με το όνομα Νέα Ρώμη και αργότερα με την επωνυμία Κωνσταντινούπολη, γίνεται πρωτεύουσα του Ανατολικού τμήματος της Ρωμαικής Αυτοκρατορίας.
Ως πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η Κωνσταντινούπολη αποτέλεσε για ένδεκα ολόκληρους αιώνες ένα από τα σημαντικότερα πολιτικά, στρατιωτικά, θρησκευτικά και πολιτιστικά κέντρα της Ανατολής, γεγονός που εξηγεί την φήμη της ως "Βασιλίδος των πόλεων".
1204 Απόρθητη από την εποχή του Κωνσταντίνου του Μεγάλου, η Βυζαντινή πρωτεύουσα, καταλαμβάνεται την άνοιξη του 1204 από τους στρατιώτες της Τέταρτης Σταυροφορίας. Το τριήμερο των λεηλασιών και βιαιοπραγιών που ακολούθησε την κατάληψη, κατέστρεψε μεγάλο μέρος της πόλης, η οποία δεν μπόρεσε να ανακτήσει την παλιά της λάμψη ακόμα και μετά την παλινόρθωση των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων το 1261.
1453 Μετά από πέντε αιώνες αντίσταση στις κατακτητικές διαθέσεις των Τουρκικών φύλων της Ανατολής, η πόλη πέφτει τελικά στα χέρια των Οθωμανών Τούρκων. Ο Μωάμεθ ο Πορθητής αναγνωρίζει τον Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης ως πολιτικό και θρησκευτικό ηγέτη όλων των Ορθοδόξων, που ζουν μέσα στα όρια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και του παραχωρεί μία σειρά προνομίων, για να εξασφαλισθεί η ομαλή διαβίωση του ποιμνίου του κάτω από την Οθωμανική δοιήκηση.
1821 Η επανάσταση των Ελλήνων στην κυρίως Ελλάδα ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία οδηγεί στη δημιουργία του ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους. Ως υπεύθυνος απέναντι στην σουλτανική εξουσία για την "ανταρσία" του ποιμνίου του, ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε' απαγχονίζεται στην πύλη του Πατριαρχείου στο Φανάρι, που από τότε παραμένει κλειστή σε ένδειξη πένθους. Μαζί με τον Πατριάρχη χάνουν την ζωή τους και άλλοι Αρχιερείς και μέλη της Ελληνικής Κοινότητας και οι εκκλησίες της Κωνσταντινούπολης πυρπολούνται.
1839 - 1856 Στο πλαίσιο των μεγάλων μεταρρυθμιστικών προσπαθειών του 19ου αιώνα, που έχουν στόχο να ανακόψουν την ραγδαία παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, βελτιώνεται η θέση των μειονοτήτων, γεγονός που οδηγεί ταχύτατα στην μεγάλη οικονομική και πνευματική άνθηση της Ελληνικής Κοινότητας.
1914 Στις παραμονές του Α' Παγκοσμίου πολέμου η Ελληνική Κοινότητα της Κωνσταντινούπολης ζει τις τελευταίες μέρες της χρυσής εποχής της. Σύμφωνα με τα Οθωμανικά αρχεία, οι μη Μουσουλμάνοι κάτοικοι της πόλης αποτελούν το μισό, από ένα συνολικό πληθυσμό 900.000 περίπου. Τη μεγάλη πλειονότητα συνιστούν οι Ελληνες, ενώ οι υπόλοιποι είναι Εβραίοι, Αρμεναίοι και λίγοι Ευρωπαίοι. Ενώ οι Τούρκοι υπερτερούν πληθυσμιακά, οι μειονότητες είναι εκείνες που με την εκτεταμένη τους εμποροβιομηχανική και χρηματιστηριακή δραστηριότητα, τις τραπεζικές τους εργασίες και τους πολιτιστικούς τους δεσμούς δίνουν στην Κωνσταντινούπολη την αίγλη του κοσμοπολίτικου κέντρου της εποχής.
1918 - 1920 Μετά την ήττα της στον Α' Παγκοσμίο πολέμο στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων και την υπογραφή της ανακωχής του Μούδρου, η Οθωμανική Αυτοκρατορία μοιράζεται σε ζώνες επιρροής μεταξύ των συμμάχων της Entente, και η Κωνσταντινούπολη τίθεται υπό καθεστώς διεθνούς ελέγχου. Συμμετέχοντας στις Συμμαχικές Δυνάμεις, Ελληνικά πολεμικά πλοία αγκυροβολούν στον Βόσπορο, ενώ Ελληνικό στρατιωτικό απόσμασμα εδρεύει στην Κωνσταντινούπολη.
1919 Η Ελλάδα του Βενιζέλου αποβιβάζει εκστρατευτικό σώμα στη Σμύρνη. Ξεκινά η περιπέτεια τής Μικράς Ασίας, που θα καταλήξει τρία χρόνια αργότερα στην κατάρρευση του μετώπου και τη δραματική έξοδο του Ελληνισμού από την Μικρά Ασία.
1922 Η είδηση της καταστροφής της Σμύρνης ξυπνά τον πανικό στον Ελληνισμό της Κωνσταντινούπολης. Φοβούμενοι τα Τουρκικά αντίποινα, πολλοί που είχαν εκδηλωθεί ανοιχτά υπέρ της Συμμαχικής κατοχής, παίρνουν το δρόμο για την πρόωρη προσφυγιά. Υπολογίζεται ότι, μόνο από τον Οκτώβριο ως τον Δεκέμβριο του 1922 50.000 άφησαν την Κωνσταντινούπολη. Σχεδόν όλοι τους κατευθύνθηκαν προς την Ελλάδα.
Κων/πολη, η βασιλεύουσα των πόλεων, το στολίδι της Ανατολής και της Δύσης. Δημιουργήθηκε από το Μέγα Κων/νο και αλώθηκε επί Βασιλείας Κων/νου (Παλαιολόγος). Ο Μέγας Κων/νος προτίμησε το Βυζάντιο ως νέα πρωτεύουσα, που ήταν στο σταυροδρόμι δυο ηπείρων και στο πέρασμα μεγάλων χερσαίων και θαλάσσιών εμπορικών οδών και αποδείχτηκε άξιο της μακραίωνης πολιτικής του ιστορίας.
Η Βυζαντινή αυτοκρατορία έζησε 1100 χρόνια γνωρίζοντας όλες τις τροπές της μοίρας: δόξα, μεγαλείο, κατάπτωση.
Η Κωνσταντινούπολη από τις τρεις πλευρές περικλείεται από θάλασσα (Προποντίδα, Βόσπορος, Κεράτιος κόλπος), ενώ από την τέταρτη μπορούσε να οχυρωθεί εύκολα με τείχος. Χάρις στα απόρθητα τείχη της και στην ισχύ του βυζαντινού κράτους η Κωνσταντινούπολη έμεινε απόρθητη για σχεδόν 1000 χρόνια.
Γνώρισε πολλές πολιορκίες από τους Αβάρους, τους Αραβες, τους Ρώσους, τους Βουλγάρους, αλλά έμελλε να πέσει για πρώτη φορά το 1204 στα χέρια των Σταυροφόρων, οι οποίοι κατευθύνονταν προς την Παλαιστίνη για να ελευθερώσουν τους Αγίους Τόπους.
Πολλοί αυτοκράτορες και αυτοκρατόρισσες κάθισαν στο θρόνο του Μ. Κων/νου και λάμπρυναν την πρωτεύουσα με κτίρια, με εκκλησίες και αγωνίστηκαν για τη διατήρηση της μεγάλης και λαμπρής αυτοκρατορίας.
Το σύμβολο όμως του Βυζαντίου ζωντανεύει με τη μορφή του Κων/νου Παλαιολόγου, του τελευταίου αυτοκράτορα, του μαρμαρωμένου βασιλιά, όπως λένε οι θρύλοι που έπεσε με το σπαθί στο χέρι στην πύλη του Αγίου Ρωμανού και αφού είχε αποδείξει πως ήταν αντάξιος απόγονος του Λεωνίδα με την απάντηση που έδωσε στον άπιστο όταν του ζητούσε την παράδοση της Πόλης. Ο Κων/νος Παλαιολόγος, η ψυχή του Ελληνισμού, με την υπέρτατη θυσία του, εξάγνισε την εθνική συνείδηση ενσάρκωσε και συμβόλισε τη συνείδηση χιλιάδων χρόνων Ιστορίας.
Σε όλη τη διάρκεια της πολιορκίας της Πόλης από τους Τούρκους ο τελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου Κωνσταντίνος Παλαιολόγος αγωνιζόταν ως απλός στρατιώτης με θάρρος και ανδρεία στα τείχη. Το παράδειγμα του έδινε θάρρος στους άλλους στρατιώτες που ξεπερνούσαν τους εαυτούς τους στην υπεράσπιση της Βασιλεύουσας. Όταν ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος αντιλήφθηκε ότι οι Τούρκοι είχαν μπει στην εσωτερική πλευρά των τειχών από την Κεκρόπορτα, έβγαλε τα βασιλικά του ρούχα και όλα τα σύμβολα της αυτοκρατορικής του εξουσίας και παίρνοντας ένα σπαθί και μια ασπίδα κατευθύνθηκε στην Πύλη του Ρωμανού για να αγωνιστεί μέχρι θανάτου, αφού η μάχη φαινόταν χαμένη.
Ο θρύλος λέει ότι τη στιγμή που ο βασιλιάς περικυκλώθηκε από τους Τούρκους, ένας άγγελος του Κυρίου τον άρπαξε και τον έκρυψε σε μια σπηλιά, αφού πρώτα τον μαρμάρωσε. Στη σπηλιά αυτή περιμένει για αιώνες ο "Μαρμαρωμένος Βασιλιάς" να ξαναέρθει την κατάλληλη στιγμή, "το πλήρωμα του χρόνου", και ο άγγελος Κυρίου θα του ξαναδώσει τη ζωή και το σπαθί του για να διώξει του Τούρκους από την Κωνσταντινούπολη και να τους κυνηγήσει μέχρι την Κόκκινη Μηλιά και στη μάχη που θα γίνει οι Τούρκοι θα νικηθούν και "θα κολυμπήσει το μοσχάρι στο αίμα τους", Ο θρύλος προσθέτει, ακόμα, ότι οι Τούρκοι ψάχνουν συνεχώς να ανακαλύψουν τη σπηλιά, όπου βρίσκεται ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς για να χτίσουν την είσοδο της, ώστε να μην μπορεί να ξαναβγεί από εκεί. Όμως, οι προσπάθειες τους είναι συνεχώς άκαρπες, αφού ο άγγελος προστατεύει τον Μαρμαρωμένο Βασιλιά και περιμένει την εντολή του θεού για να τον ξυπνήσει.
Η άλωση του 1204 - Ιωάννης Η΄ Παλαιολόγος - ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΑΛΩΣΗΣ
Απόρθητη από την εποχή του Κωνσταντίνου του Μεγάλου, η Βυζαντινή πρωτεύουσα, καταλαμβάνεται την άνοιξη του 1204 από τους στρατιώτες της Τέταρτης Σταυροφορίας. Το τριήμερο των λεηλασιών και βιαιοπραγιών που ακολούθησε την κατάληψη, κατέστρεψε μεγάλο μέρος της πόλης, η οποία δεν μπόρεσε να ανακτήσει την παλιά της λάμψη ακόμα και μετά την παλινόρθωση των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων το 1261.
Οι Σταυροφόροι βάλανε ξανά φωτιά στην Πόλη, για ν' ανοίξουνε δρόμο και κατά το σούρουπο καταλάβανε το βορειοδυτικό τμήμα της Κωνσταντινούπολης, τη συνοικία των Βλαχερνών. Η τρίτη αυτή πυρκαϊά, που κράτησε ίσαμε την άλλη μέρα το βράδυ, συνέχισε την καταστροφή της μεγάλης πόλης. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Γάλλου χρονογράφου Βιλλεαρδουΐνου "υπάρχουνε περισσότερα σπίτια καμένα απ' όσα γερά στις τρεις πιο μεγάλες πόλεις του βασιλείου της Γαλλίας".(...) Αφού η πυρκαϊά χώρισε τους αντιπάλους, ο Μούρτζουφλος προσπάθησε μάταια ν' ανασυντάξει το στρατό του. (...)
Όταν πια ο Μούρτζουφλος είδε πως του ήταν αδύνατο να κρατήσει"την άμυνα, έφυγε προστατευόμενος από το σκοτάδι της νύχτας. Οι ιππότες εκμεταλλευόμενοι την αναρχία που ακολούθησε τη φυγή του κατάλαβαν την πόλη ολόκληρη (13 του Απρίλη του 1204). Τότες άρχισε η καταστροφή και η καταλήστευση της Κωνσταντινούπολης, που έμεινε ξακουστή στα χρονικά του Μεσαίωνα.
Την καταστροφή αυτή την κράτησε χρόνια και χρόνια στην ανάμνηση της όλη η Ανατολή. Δώδεκα ώρες ύστερα από το τέλος της μάχης οι Σταυροφόροι αρχίσανε τη συστηματική λεηλασία. (...) Τρία μερόνυχτα οι πεινασμένοι και εξαγριωμένοι από τη μακρόχρονη πολιορκία στρατιώτες λεηλατούσανε την πόλη. (...)
Οι Σταυροφόροι καταστρέψανε ανελέητα όλα τα έργα της αρχαίας τέχνης που είχαν συγκεντρώσει ο Κωνσταντίνος και οι διάδοχοι του. (...) Οι βυζαντινές πηγές αναφέρουνε τα πιο όμορφα και ονομαστά αριστουργήματα της τέχνης που καταστρέψανε οι Σταυροφόροι. Η μαζική αυτή καταστροφή των πνευματικών προϊόντων, που συγκεντρώθηκαν από αιώνες, έκαμε μεγάλη ζημιά στον ίδιο τον ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Ωστόσο, ακόμα κι αν η τέταρτη Σταυρόφορία θεωρηθεί αποκλειστικά ληστρική επιχείρηση, και τέτοια πραγματικά στάθηκε, τα αποτελέσματα της ήταν πολύ κερδοφόρα για τη Δύση. Έτσι οι Σταυροφόροι βρέθηκαν να κατέχουν, εκτός απ' όσα είχαν αρπάξει σαν άτομα, σύμφωνα με όσα λέγει ένας από τους ιστορικούς τους, (ο Βιλλεαρδουΐνος), τόσα πολλά λάφυρα, που κανένας δε θα μπορούσε να εκτιμήσει την αξία τους.
Μ. Λεφτσένκο, Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, σελ.318 (Διασκευή)
Ο Ιωάννης ο Η΄ μπροστά στις δυσκολίες ακολούθησε τον περπατημένο δρόμο της αναζήτησης βοήθειας από τη Δύση, προσφέροντας ως αντάλλαγμα την ένωση των δύο εκκλησιών. Λίγο πριν τη μεγάλη καταστροφή, η κατάσταση του Βυζαντινού κράτους ήταν απογοητευτική από οικονομική, στρατιωτική και θρησκευτική άποψη.
1438 - 1439 Σύνοδος Φερράρας - Φλωρεντίας. Στη σύνοδο Φερράρας - Φλωρεντίας είχε υπογραφεί η ένωση των Εκκλησιών Ανατολικής - Δυτικής. όμως το αποτέλεσμα για το Βυζαντινό κόσμο ήταν αρνητικό καθώς ο πληθυσμός διηρέθη σε ενωτικούς και ανθενωτικούς. Και ενώ όλοι περίμεναν βοήθεια από τη Δύση και την καθολική εκκλησία, το μίσος των ανθενωτικών ξεσπάθωσε με αρχηγό το Γεώργιο Σχολάριο και με σύνθημα "Τήν γάρ Λατίνων ούτε βοήθειαν ούτε τήν ένωσιν χρήζομεν" θυμούμενοι τη βαρβαρότητα των Λατίνων το 1204 με την 4η Σταυροφορία. Παράλληλα δημιουργήθηκε μια αντιλατινική παράταξη με πρωτεργάτη το Λουκά Νοταρά που κατείχε το ύπατο αξίωμα μετά τον αυτοκράτορα διακήρυσσε "Κρειττότερον έστιν ειδέναι έν μέση τη πόλει φακιόλιον βασιλευον Τούρκων, ή καλύπτραν λατινικήν".
1449 Τελείται η στέψη του νέου αυτοκράτορος της Κων/πολης του Κων/νου ΙΑ΄ Παλαιολόγου που έμελλε να ήταν και ο τελευταίος Βυζαντινός αυτοκράτωρ.
1451 Τα ηνία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας αναλαμβάνει ο οθωμανός σουλτάνος Μωάμεθ Β΄ ο επονομαζόμενος Πορθητής.
Βυζαντινοί και σύμμαχοι. Η μόνη βοήθεια που δέχτηκαν οι Βυζαντινοί ήταν από τον Γενουάτη Ιουστινιάνη, ο οποίος πολέμησε γενναία και πέθανε για την Πόλη. Η οικονομική κατάσταση της Πόλης ήταν σε άθλια κατάσταση. Επειδή όμως το αυτοκρατορικό ταμείο δεν είχε χρήματα για τους μισθούς των στρατιωτών, ο αυτοκράτορας έδωσε διαταγή να αφαιρεθούν από τις εκκλησίες τα ιερά σκεύη και τα αφιερώματα των πιστών για να μας κατασκευαστούν νομίσματα. Κανένας δεν πρέπει να μας κατηγορήσει γι' αυτή την πράξη σαν ιερόσυλους επειδή το επέβαλλε η ανάγκη. Το ίδιο άλλωστε έκανε και ο Δαβίδ όταν πείνασε και έφαγε τους "άρτους της προθέσεως", που μόνο οι ιερείς είχαν το δικαίωμα να φάνε. Ο αείμνηστος αυτοκράτορας είπε γι' αυτή την ενέργειά μας: "Αν ο Θεός γλιτώσει την Πόλη, θα τα επιστρέψω όλα τετραπλάσια στον Κύριό μου".
Απόσπασμα: "Το χρονικό της Άλωσης" Γεώργιος Φραντζής.
Νόθευση και υποτίμηση του βυζαντινού νομίσματος.
Οι αυτοκράτορες νόθευσαν το νόμισμα για να ανταποκριθούν στις ανάγκες των καιρών. Γιατί παλαιότερα, στα χρονιά της βασιλείας του Ιωάννη Βατατζή, τα δυο τρίτα του βάρους του νομίσματος (= 16 κεράτια) ήταν καθαρός χρυσός• την αξία αυτή διατήρησε ο γιος και διάδοχος του (Θεόδωρος Β' Λάσκαρης). Ύστερα, επί Μιχαήλ (Παλαιολόγου), όταν ανακτήθηκε η Κωνσταντινούπολη, εξαιτίας των αναγκαστικών δόσεων προς τους Ιταλούς, τα παλαιά σημεία πάνω στο νόμισμα αντικαταστάθηκαν από την εικόνα της Κωνσταντινούπολης στην πίσω πλευρά του, και η αξία του χρυσού νομίσματος μειώθηκε ακόμη ένα κεράτιο, έτσι που περιείχε πια μόνο 15 κεράτια από τα εικοσιτέσσερα. Μετά το θάνατο του Μιχαήλ Η'. Στις αρχές της βασιλείας του Ανδρόνικου Γ') το νόμισμα περιείχε 14 κεράτια χρυσού και τώρα πια μόνο το μισό του βάρους του είναι καθαρός χρυσός. Γι' αυτόν το λόγο οι τροφές ήταν δυσεύρετες και πολύ δύσκολο να αγοραστούν, αν παρουσιάζονταν κάπου, και ο λαός έμοιαζε να είναι αιχμάλωτος (της οικονομικής ανάγκης) και υπέφερε από πείνα. (Γεώργιος Παχυμέρης, εκδ, Ι Bekker, τ. 2ος, Βόννη 1836, σελ. 493-494 στο Ιστορία του Μεσαιωνικού και του νεότερου κόσμου, 565-1815, ΟΕΔΒ, Αθήνα, σελ. 134)
Το χρονικό της Άλωσης.
Μάρτιος του 1453: Ο Σουλτάνος φθάνει κάτω από τα τείχη της Κων/πολης με πολυάριθμο στρατό, από στρατιώτες τεχνίτες, σιτιστές υπηρέτες και εργάτες και ατελείωτα πλήθη ατάκτων που τους προσείλκυε η προοπτική της λεηλασίας. Πολυάριθμοι φανατικοί Τούρκοι μοναχοί με κηρύγματα τόνωναν το ηθικό τους και την πολεμική τους ορμή.
7 Απριλίου: Κηρύχθηκε επίσημα η πολιορκία. Ο αγώνας ήταν άνισος. Στην Πόλη υπήρχαν 5000 Βυζαντινοί στρατιώτες και 2000 ξένοι Βενετοί και Γενουάτες και τα πληρώματα των πλοίων στο Κεράτιο Κόλπο. Ο ίδιος ο αυτοκράτορας πήρε θέση στην πύλη του Αγίου Ρωμανού απέναντι από το σουλτάνο.
11 Απριλίου: Οι Τούρκοι αρχίζουν το βομβαρδισμό με κανόνια. Κύριοι στόχοι είναι το αυτοκρατορικό παλάτι στις Βλαχερνές και την πύλη του Αγίου Ρωμανού. Το μέγεθος και οι δυνατότητες του, παραδίδονται μεταξύ θρύλου και πραγματικότητας, τέρας τι φοβερό και εξαίσιον με ήχο βολής ουρανόβροντον: είναι πράγμα φοβερότατων ιδειν και ες ακοήν όλως άπιστον και απαράδεκτον (ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ).
Με τη βοήθεια Ιταλού μηχανικού, ο Μωάμεθ, κατασκεύασε δίολκο δώδεκα χιλιομέτρων ανάμεσα στο Βόσπορο και στον Κεράτιο κόλπο, πίσω από το τείχος του Γαλατά. Στον Κεράτιο κόλπο σύρθηκαν νύχτα 70 πλοία με τα πληρώματα τους. Αυτό ήταν βαρύ πλήγμα για τους Κων/πολίτες οι οποίοι υπέφεραν από έλλειψη τροφίμων. Πολλοί συμβούλευαν τον αυτοκράτορα να φύγει και πως η παρουσία του έξω από τα τείχη θα έσωζε την πόλη. Ο Κων/νος απέρριπτε την ταπεινωτική αυτή λύση με θάρρος και αξιοπρέπεια.
Ο σουλτάνος λοιπόν μετέφερε μ' αυτόν τον τρόπο τα πλοία του μέσα σε μια νύχτα και το πρωί βρέθηκαν ξαφνικά στο λιμάνι. Ύστερα έφτιαξε μια γέφυρα με τον εξής τρόπο: συγκέντρωσε πολλές μικρές βάρκες, μεγάλα δοχεία και ξύλινα βαρέλια, τα έδεσε γερά με δοκάρια, σίδερα και σκοινιά ώστε να μη σκορπιστούν από τα κύματα και έβαλε πάνω τους σανίδες τις οποίες στερέωσε με μεγάλα σιδερένια καρφιά. Έτσι κατασκεύασε μια μεγάλη και δυνατή γέφυρα με 50 οργιές πλάτος και 100 μήκος, την οποία τοποθέτησε στη μέση του λιμανιού και η οποία φαινόταν σαν ξηρά. Τοποθέτησε πάνω της ένα κανόνι και άρχισε να χτυπάει με αυτό και με τα πλοία του την Κωνσταντινούπολη από εκείνο το μέρος. "Το χρονικό της Άλωσης", Γεώργιος Φραντζής
12 Απριλίου: Οι Βυζαντινοί με επινοητικότητα αντιμετωπίζουν τις βολές. Κρεμούσαν στην εξωτερική πλευρά των τειχών δέματα με μαλλιά ή με φύλλα ώστε να εξασθενεί η ορμή των βολών. Δημιούργησαν ένα δεύτερο τείχος φτιαγμένο με χόρτα, καλάμια και λάσπη καλυμμένο με δέρματα.
13 Απριλίου: Η κυβέρνηση της Γένοβας καλεί εγγράφως όσους πολίτες της, βρίσκονται στην Ανατολή να συνδράμουν τον αυτοκράτορα Παλαιολόγο με κάθε τρόπο.
20 Απριλίου: Έφθασαν μπροστά στην Κων/πολη τρία καράβια Γενουατικά και ένα βυζαντινό φορτωμένο με προμήθειες. Αν και ο Τουρκικός στόλος κινήθηκε εναντίον τους, οι Βυζαντινοί κέρδισαν χάριν στην ναυτική απειρία των Τούρκων. Ο σουλτάνος είχε τόσο αναστατωθεί ώστε προχώρησε έφιππος μέσα στη θάλασσα.
22 Απριλίου: Ο Σουλτάνος προχωρά στο τελικό σχέδιο.
7 και 11 Μαϊου: Οι Τούρκοι επιχειρούν νέες εφόδους αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ ΣΤΙΣ ΠΡOΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΩΑΜΕΘ Β' (Απόσπασμα):
ΤΟ ΔΕ ΤΗΝ ΠΟΛΙΝ ΣΟΙ ΔΟΥΝΑΙ ΟΥΤ΄ ΕΜΟΝ ΕΣΤΙΝ ΟΥΤ΄ ΑΛΛΟΥ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΟΥΝΤΩΝ ΕΝ ΑΥΤΗ . ΚΟΙΝΗ ΓΑΡ ΓΝΩΜΗ ΠΑΝΤΕΣ ΑΥΤΟΠΡΟΑΙΡΕΤΩΣ ΑΠΟΘΑΝΟΥΜΕΝ ΚΑΙ ΟΥ ΦΕΙΣΟΜΕΘΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΗΜΩΝ. Το να σου παραδώσω την πόλη ούτε στις δικές μου προθέσεις είναι ούτε σε κανενός άλλου απ' όσους κατοικούν σ' αυτή, γιατί όλοι με κοινή απόφαση (που πήραμε) με τη δική μας αβίαστη θέληση θα πεθάνουμε και δε θα υπολογίσουμε τη ζωή μας. Γ. Φραντζής (ιστορικός της άλωσης) (μετάφραση).
Μετά την απάντηση του Παλαιολόγου ο Μωάμεθ κάλεσε πολεμικό συμβούλιο κι έβγαλε λόγο εμψυχώνοντας το στρατό του υπογραμμίζοντας τους θησαυρούς που θα έβρισκαν μέσα στα ανάκτορα, στα σπίτια, στις εκκλησίες. Μόλις άρχισαν να σβήνουν τα άστρα του ουρανού καθώς προχωρούσε το φως της μέρας κι εμφανίστηκε στην ανατολή η ροδοδάχτυλη αυγή, όλο το πλήθος του εχθρού παρατάχθηκε σε μια σειρά που έφτανε από τη μια μέχρι την άλλη άκρη της πόλης. Ακούστηκαν τότε τα τύμπανα, οι σάλπιγγες και τα υπόλοιπα πολεμικά όργανα με φωνές και αλαλαγμούς, ενώ τα κανόνια άρχισαν να ρίχνουν όλα μαζί.
Τότε όλοι οι Τούρκοι όρμησαν από ξηρά και από θάλασσα στα τείχη και άρχισαν τη συμπλοκή μαζί μας. Οι πιο θαρραλέοι έστησαν σκάλες, ανέβηκαν πάνω σ' αυτές και έριχναν αδιάκοπα τα βέλη τους εναντίον των δικών μας. Η φρικτή και αμφίρροπη μάχη κράτησε δύο ώρες και φαινόταν ότι οι χριστιανοί θα έπαιρναν πάλι τη νίκη. Τα πλοία που μετέφεραν τις σκάλες και τις κινητές γέφυρες αποκρούστηκαν από τα παραθαλάσσια τείχη και αναγκάστηκαν να γυρίσουν πίσω άπρακτα. Οι πολεμικές μηχανές, που έριχναν πέτρες από τα τείχη της πόλης, σκότωσαν πολλούς αγαρηνούς. Αλλά και εκείνοι που ήταν στην ξηρά έπαθαν τα ίδια και χειρότερα. Ήταν κολύ παράδοξο θέαμα να βλέπει κανείς τον ήλιο και τον ουρανό σκεπασμένους από ένα σύννεφο σκόνης και καπνού.
Οι δικοί μας έκαιγαν τις εχθρικές πολεμικές μηχανές με το "υγρό πυρ", γκρέμιζαν τις σκάλες με όσους βρίσκονταν πάνω τους και σκότωναν αυτούς που επιχειρούσαν να ανεβούν στα τείχη με μεγάλες πέτρες, ακόντια, πυροβόλα και τόξα. Όπου έβλεπαν συγκεντρωμένους Τούρκους, τους χτυπούσαν με μεγάλα τηλεβόλα, σκοτώνοντας και πληγώνοντας πολλούς. Οι εχθροί απηύδησαν τόσο πολύ από τη σθεναρή αντίσταση που συναντούσαν ώστε θέλησαν να κάνουν λίγο πίσω για να ξεκουραστούν, αλλά οι τσαούσηδες1 και οι ραβδούχοι της τουρκικής Αυλής τους χτυπούσαν με σιδερένια ραβδιά και βούνευρα2 για να μην υποχωρήσουν.
Ποιος μπορεί να περιγράψει τις κραυγές και τα βογκητά των τραυματιών και στα δύο στρατόπεδα; Ο θόρυβος και οι φωνές τους έφταναν μέχρι τον ουρανό. Μερικοί από τους δικούς μας, που έβλεπαν τους εχθρούς να υποφέρουν, τους φώναζαν: "Τι κάνετε συνεχώς επιθέσεις, αφού δεν μπορείτε να μας νικήσετε;" Εκείνοι τότε, προσπαθώντας να δείξουν τη γενναιότητα τους, ανέβαιναν πάλι στις σκάλες. Οι πιο τολμηροί σκαρφάλωναν στους ώμους των άλλων και οι επόμενοι τους μιμούνταν, για να μπορέσουν να φτάσουν στην κορυφή του τείχους. Η πολιορκία και η Άλωση της Κων/λης Γεώργιος Φραντζής 1. Οι σωματοφύλακες του σουλτάνου (σ.τ.μ-). 2. Μαστίγια από δέρμα βοδιών (σ.τ.μ.).
ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ Το πρωί (της 7ης Μαΐου) πάλι οι Τούρκοι έβαλαν με το μεγάλο τηλεβόλο λίγο χαμηλότερα κι εγκρέμισαν ένα μεγάλο κομμάτι - τα ίδια δεύτερη και τρίτη φορά. Κι όταν ήταν πια μεγάλο το χάλασμα, αμέσως πλήθος ασκέρια όρμησαν αλαλάζοντας στο μέρος αυτό πατώντας ο ένας πάνω στον άλλον - τα ίδια και οι Έλληνες από τη μεριά της πόλης: και χτυπούσαν πρόσωπο με πρόσωπο ουρλιάζοντας σαν θηρία. -'Ήταν φριχτό να βλέπει κανείς και των δυο τη δύναμη και παρατολμία. Ο Γιουστινιάνης με κάμποσους πολεμιστές όρμησε κραυγάζοντας απάνω στους Τούρκους με τόση αφοβία, ώστε εν ριπή οφθαλμού τους επέταξε κάτω από τα τείχη "κι εγέμισε το χαντάκι σκοτωμένους. Ένας δε γενίτσαρος, ο Αμουράτ, πολύ δυνατός στο κορμί, έφτασε ως το Γιουστινιάνη κι άρχισε να τον χτυπά με θηριωδία. Τότε κάποιος από τους Έλληνες επήδησε από το τείχος και του πήρε το κεφάλι με το πελέκι κι έτσι έσωσε το Γισυστινιάνη από το θάνατο...
Η πολιορκία και η άλωση της Πόλης από τους Τούρκους το 1453. Το Ρωσικό Χρονικό του. Νέστορα Ισκεντέρη, απόδ. Μ. Αλεξανδρόπουλος, Αθήνα 1978,58.
18 Μαϊου: Οι Τούρκοι στήνουν μεγάλο ξύλινο κινητό πύργο επάνω σε τροχούς κοντά στην πύλη του Αγ. Ρωμανού μπροστά στο χείλος της Τάφρου την οποία αρχίζουν να γεμίζουν. Οι Βυζαντινοί όμως τους απωθούν, αδειάζουν την τάφρο και επισκευάζουν τις ζημιές. Αδημονία και ανησυχία κυριαρχεί στο στρατόπεδο των Τούρκων
21 Μαϊου: Ο Σουλτάνος στέλνει πρέσβη στην Κων/πολη ζητώντας την παράδοση της πόλης.
25-26 Μαϊου: Συμβαίνουν πολλά δυσοίωνα στην Πόλη. Πέφτει κάτω η εικόνα της Παναγίας κατά τη λιτανεία της και τούτο παρά δόξαν γεγονός φρίκην πολλήν και αγωνίαν μέγιστην και φόβος πασιν ενέβαλεν. Επιπλέον ξεσπά μεγάλη νεροποντή με βροντές, αστραπές, χαλάζι και τη επόμενη νέφος βαθύ την πόλιν πασαν περιεκάλυψε από πρωϊας βαθείας έως εσπέρας.
Κυριακή 27 Μαϊου: Ο βομβαρδισμός άρχισε με ιδιαίτερη ένταση και εναντίον των χερσαίων τειχών και εναντίον του τείχους του Κεράτιου.
Δευτέρα 28 Μαϊου: Η Κων/πολη προετοιμαζόταν πυρετωδώς για τη μεγάλη επίθεση. Ταυτόχρονα ο κόσμος προσευχόταν και έγιναν λιτανείες με περιφορές εικόνων μπροστά στα κατεστραμμένα τείχη. Το βράδυ έγινε κατανυκτική λειτουργία στην Αγία Σοφία που έμελλε να είναι και η τελευταία. Ό καίσαρ κι οι άρχοντες εγύριζαν όλη την πόλη. με δάκρυα και θρήνους ικέτευαν τους αρχηγούς και τους στρατηγούς, όλους τους στρατιώτες κι όλο το λαό να μην χάνουν τις ελπίδες τους, να μην κάνουν βήμα πίσω - αλλά με θάρρος κι ακλόνητη πίστη χτυπάτε τους εχθρούς κι ο Κύριος και θεός μας θα μας βοηθήσει. Κι επρόσταξε να σημαίνουν όλες οι καμπάνες συναγερμό των πάντων, σύσσωμος ο λαός έτρεχε στα τείχη κι επολέμαγε τους Τούρκους. έγινε φονικός πόλεμος, φριχτό κι αβάσταχτο ήταν να βλέπεις τόση ανδρεία και παρατολμία.
Ό Πατριάρχης κι όλη η σύνοδος έκαναν δεήσεις στον μεγάλο ιερό ναό, παρακαλώντας αδιάκοπα από το θεό και την υπεραγία Θεοτόκο βοήθεια και θάρρος κατά των εχθρών. Όταν άκουσε τις καμπάνες, έλαβε τις σεπτές εικόνες, εβγήκε μπροστά στην εκκλησία και γονατιστός ευλόγησε την Πόλη με το σταυρό κι έλεγε κλαίγοντας: "Ανάστα, Κύριος ο θεός και βοήθησε μας την έσχατη τούτην ώρα της καταστροφής μας, μην αποστραφείς διαπαντός τα πλάσματα σου και μη δώσεις την κληρονομία σου βορά στους ανθρωποφάγους για να μην ειπούν: "Που είναι ο Θεός τους;", αλλά να ιδούν ότι εσύ είσαι ο θεός μας, ο Κύριος μας Ιησούς Χρίστος προς δόξα του θεού πατρός". Κι αυτά τα ίδια αναφώνησε και στην υπεραγία Θεοτόκο: ""Ω, υπεραγία Δέσποινα, άπλωσε το χέρι ενώπιον του υιού σου και Θεού μας, προστάτεψέ μας Δέσποινα, από την οργή του Θεού κι από τον όλεθρο μας, γιατί αύτη τη στιγμή, Πάναγνη και Υπεράμωμη, είμαστε μπροστά στου άδη το στόμα: έλα, φιλέσπλαχνη και φιλάνθρωπη, και σώσε μας, πάρε μας στη δεξιά σου προτού μας καταβροχθίσει ο άδης κι όλοι θα δοξάζουν, και θα ευχαριστούν το υπεράγιο κι υπέρλαμπρο όνομα σου". Αυτά έλεγαν και προσεύχονταν δίχως να σταματούν. "Το χρονικό της Άλωσης", Γεώργιος Φραντζής.
Τρίτη 29 Μαϊου: Οι Τούρκοι αρχίζουν την επίθεση από την πύλη του Αγ. Ρωμανού όπου το τείχος ήταν σχεδόν κατεστραμμένο. Οι πρώτες επιθέσεις αποκρούσθηκαν μετά από μάχη σώμα με σώμα στις οποίες ήταν παρόντες ο Ιουστινιάνης και ο Κων/νος. Σ' αυτή τη μάχη τραυματίστηκε ο Ιουστινιάνης και κατέφυγε στο Γαλατά. ΜΙΑ ΛΑΪΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ ΣΧΕΤΙΚΗ ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΗ (Το παραθέτουμε με τη γλώσσα του πρωτοτύπου) "Η κακή τύχη ηθέλησε και ελαβώθη ο καπετάνιος Γιουστουνιάς ( Ιουστινιάνης) με μια σαϊττέα εις τα σαγόνια και έτρεχε το αίμα εισέ όλο του το κορμί, και εσκιάχθη να μην αποθάνη, και δεν εμίλησε λόγον να βάλη άλλον εις τον τόπον του, μόνε άφησε τον πόλεμον καί έφυγε κρυφά, δια να μην τζακιστούνε οι σύντροφοι του. Και εμπήκανε οι εχθροί μέσα. Οπού αν ήθελε αφήσει άλλον εις τον τόπον τον, δεν ηθέλανε εμπή, οι εχθροί και ήθελε κρατεί τον πόλεμον και δεν ήθελε χάσει την χωράν, τόσο ότι ακόμα αντιστέκανε οι Ρωμαίοι και πολεμούσανε ανδρείως- και εσκλήρυνε πολλά ο πόλεμος. Και ο βασιλεύς, ωσάν• έμαθε ότι ελαβώθη ο καπετάνιος και έφυγε, τότε επήγαινε με αναστεναγμόν να τον ευρή, και ερωτά πού 'να τον ευρή. Και οι πολεμιστάόες, οι σύντροφοι του, επολεμούσανε χωρίς καπετάνιο. αμή αρχίσανε και αυτοί και άφηναν τον πόλεμον και εφεύγανε. Τότε επηρανε οι Τούρκοι θάρρος πολύ και οι Ρωμαίοι εόειλιάσανε πολλά. Και ετούτα εγίνισαν όιατίέφυγε ο καπετάνιος, οπού έκαμνε χρεία να στέκη και να πολεμά έως να αποθάνη εις την τιμήν του, και ήθελε όιόει θάρρος και των συντρόφων του, όιατί όλη η δύναμη του Τούρκου ήτανε εις εκείνην την μερέα. Και οι ελεεινοί Ρωμαίοι αμή ελιγοστεύανε και δεν ημπορουσανε να αντισταθούνε εισέ τόσο πλήθος Τούρκων". (Βαρβερινός κώδικας)
Η αποχώρηση του Ιουστινιάνη προκάλεσε σύγχυση και οι Τούρκοι άρχισαν να εισβάλλουν στην Πόλη κατά μάζες. Ακολούθησε η τελική αντίσταση κατά την οποία ο Κων/νος έπεσε πολεμώντας ως απλός στρατιώτης. Κι o καίσαρ, όταν άκουσε πώς έγινε πια το θέλημα του Θεού, επήγε στη μεγάλη εκκλησία, έπεσε και προσκύνησε ζητώντας έλεος από το Θεό κι άφεση αμαρτιών. Aποχαιρέτισε τον Πατριάρχη, όλο τον υπόλοιπο κλήρο, τη ρήγισσα, προσκύνησε σ' όλα τα σημεία κι εβγήκε από το ναό, πίσω εβόησε όλος ο κλήρος κι όλοι όσοι βρέθηκαν τότε εκεί, γυναίκες και παιδιά αμέτρητα τον ξεπροβόδισαν με θρήνους κι αναστεναγμούς, τόσο που έλεγες ότι η μεγάλη εκκλησία εσάλεψε από τον τόπο της, κι εμένα μου φαίνεται ότι ή βουή τους θα έφτασε κείνη τη στιγμή ίσαμε τον ουρανό. Καθώς έβγήκε από την εκκλησία είπε ένα μονό: "Όποιος θέλει να θυσιαστεί για τους ιερούς ναούς και την ορθόδοξη πίστη μας, ας με ακολουθήσει" και καβαλίκεψε το φαρί του κι ετράβηξε για τη Χρυσή Πύλη - εκεί ενόμισε ότι θα βρει τον άπιστο. Τον ακολούθησαν ως τρεις χιλιάδες πολεμιστές. Μπροστά στην πύλη είδαν πάρα πολλούς Τούρκους πού καρτερούσαν να πιάσουν τον καίσαρα. Τους εσκότωσαν όλους αυτούς. 'Έτσι ο καίσαρ έφτασε ίσαμε την πύλη, μα από τους πολλούς σκοτωμένους δεν ημπορούσε να προχωρήσει άλλο και πάλι βρέθηκαν μπροστά του άλλοι Τούρκοι κι έπολέμησαν και μ' αυτούς ως το θάνατο. Εκεί έπεσε ο ευσεβής καίσαρ Κωνσταντίνος υπέρ των ιερών ναών και της ορθοδοξίας, μήνας Μάιος, την 29η μέρα, αφού εσκότωσε με το χέρι του, όπως έλεγαν όσοι έμειναν ζωντανοί, πάνω από 600 Τούρκους, κι έτσι αλήθεψε ο χρησμός: "Με Κωνσταντίνο έγινε και πάλι με Κωνσταντίνο θ' αποθάνει". Γιατί οι αμαρτίες έρχεται ή ώρα και κρίνονται από το θεό και, καθώς λέγεται, οι κακουργίες κι οι ανομίες καταλύουν τους θρόνους των ισχυρών.
29η Μαϊου, 2:30 το μεσημέρι: Η χιλιόχρονη βυζαντινή αυτοκρατορία είχε καταλυθεί. Καμιάς πολιτείας η πτώση δεν θρηνήθηκε τόσο πολύ όσο της Πόλης του Ελληνισμού, επειδή ως το 1453 είχε παραμείνει το αδούλωτο προπύργιο του Βυζαντινού κράτους. Η αντίσταση των πολιορκουμένων μπροστά στους πολυάριθμους άπιστους για την πατρίδα και τη θρησκεία, έμεινε χαραγμένη στον υπόδουλο Ελληνισμό και δημιούργησε την εθνική συνείδηση στους 4 αιώνες σκλαβιάς. .... Οι Ελληνες μόλις διέτρεξε η φήμη πως έπεσε η Πόλη, άλλοι άρχισαν να τρέχουν προς το λιμάνι στα πλοία των Βενετσιάνων και των Γενοβέζων και καθώς ορμούσαν πολλοί πάνω στα πλοία βιαστικά και με ακαταστασία χάνονταν, γιατί βούλιαζαν τα πλοία. Και έγινε εκείνο που συνήθως γίνεται σε τέτοιες καταστάσεις. Με θόρυβο, φωνές και χωρίς καμιά τάξη έτρεχαν να σωθεί ο καθένας μέσα σε σύγχυση...
Ένα μεγάλο πλήθος άνδρες και γυναίκες, που όλο και μεγάλωνε από τους κυνηγημένους, στράφηκε προς τον πιο μεγάλο ναό της Πόλης, που ονομάζεται Αγια Σοφιά. Μαζεύτηκαν εδώ άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Σε λίγο όμως πιάστηκαν από τους Τούρκους χωρίς αντίσταση. Πολλοί άνδρες σκοτώθηκαν μέσα στο ναό από τους Τούρκους. Αλλοι πάλι σ' άλλα μέρη της Πόλης πήραν τους δρόμους χωρίς να ξέρουν για που. Σε λίγο άλλοι σκοτώθηκαν, άλλοι πιάστηκαν και πολλοί όμως από τους Ελληνες φάνηκαν γενναίοι αντιστάθηκαν και σκοτώθηκαν, για να μη δουν τις γυναίκες και τα παιδιά τους σκλάβους.
"Σε όλη την Πόλη τίποτε άλλο δεν έβλεπες παρά αυτούς που σκότωναν και αυτούς που σκοτώνονταν αυτούς που κυνηγούσαν και κείνους που έφευγαν". Λαόνικος Χαλκοκονδύλης, "Απόδειξις ιστοριών" (μετάφραση). Ο λαός διέδιδε με το τραγούδι του το σκληρό μήνυμα ως θέλημα Θεού. Πηραν την πόλιν, πηραν την, πηραν τη Σαλονίκη, πηραν και την Αγία Σοφιά, το μέγα Μοναστήρι, που ειχε τριακόσια σήμαντρα κι εξήντα δυό καμπάνες κάθε καμπάνα και παπάς, κάθε παπάς και διάκος. Σιμά να βγουν τά άξια κι ο βασιλιάς του κόσμου φωνή τους ηρθ' εξ ουρανου κι απ' Αρχαγγέλου στόμα. Στις 2:30 το μεσημέρι η χιλιόχρονη Βυζαντινή Αυτοκρατορία το σύμβολο του Ελληνισμού και Χριστιανισμού, είχε καταλυθεί.
Η Λαϊκή μούσα θρηνεί για την άλωση της Πόλης: "Πάψετε το Χερουβικό, κι ας χαμηλώσουν τ' Άγια γιατί είναι θέλημα Θεού, η Πόλη να τουρκέψη". "Η Δέσποινα ταράχτηκε και δάκρυσαν οι εικόνες". Αλλά το γενναίο φρόνημα του έθνους με αισιοδοξία δηλώνει: "Σώπασε, κυρά Δέσποινα, μην κλαις και μη δακρύζης, πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικά μας θα' ναι". Θρήνος κλαυθμός και οδυρμός και στεναγμός και λύπη, Θλίψις απαραμύθητος έπεσεν τοις Ρωμαίοις. Εχάσασιν το σπίτιν τους, την Πόλιν την αγία, το θάρρος και το καύχημα και την απαντοχήν τους. Τις το 'πεν; Τις το μήνυσε; Πότε 'λθεν το μαντάτο; Καράβιν εκατέβαινε στα μέρη της Τενέδου και κάτεργον το υπάντησε, στέκει και αναρωτά το: -"Καράβιν, πόθεν έρκεσαι και πόθεν κατεβαίνεις;" -"Ερκομαι ακ τα' ανάθεμα κι εκ το βαρύν το σκότος, ακ την αστραποχάλαζην, ακ την ανεμοζάλην απέ την Πόλην έρχομαι την αστραποκαμένην. Εγώ γομάριν Δε βαστώ, αμέ μαντάτα φέρνω κακά δια τους χριστιανούς, πικρά και δολωμένα." (δημοτικό, απόσπασμα).
Παραδοσιακοί και θαυμαστοί θρύλοι, αναπτύχθηκαν γύρω από την άλωση της Πόλης, για να θρέψουν τις ελπίδες και το θάρρος του εθνους επί αιώνες. "ΠΑλι με ΧρΟνουΣ και καιροΥΣ" Όταν έπεσε η Κωνσταντινούπολη στους Τούρκους, ένα πουλί ανέλαβε να πάει ένα γραπτό μήνυμα στην Τραπεζούντα στην Χριστιανική Αυτοκρατορία του Ποντου για την Άλωση της Πόλης. Μόλις έφτασε εκεί πήγε κατευθείαν στη Μητρόπολη που λειτουργούσε ο Πατριάρχης και άφησε το χαρτί με το μήνυμα πάνω στην Άγια Τράπεζα. Κανείς δεν τολμούσε να πάει να διαβάσει το μήνυμα. Τότε πήγε ένα παλλικάρι, γιός μιας χήρας, και διάβασε το άσχημο μαντάτο "Πάρθεν η Πόλη, Πάρθεν η Ρωμανία". Το εκκλησίασμα και ο Πατριάρχης άρχισαν τον θρήνο, αλλά ο νέος τους απάντησε "Κι αν η Πόλη έπεσε, κι αν πάρθεν η Ρωμανία, πάλι με χρόνους και καιρούς, πάλι δικά μας θα' ναι". Πάρθεν η Ρωμανία Έναν πουλίν, καλόν πουλίν εβγαίν' από την Πόλην ουδέ στ' αμπέλια κόνεψεν ουδέ στα περιβόλια, επήγεν και-ν εκόνεψεν α σου Ηλί' τον κάστρον. Εσείξεν τ' έναν το φτερόν σο αίμα βουτεμένον, εσείξεν τ' άλλο το φτερόν, χαρτίν έχει γραμμένον, Ατό κανείς κι ανέγνωσεν, ουδ' ο μητροπολίτης έναν παιδίν, καλόν παιδίν, έρχεται κι αναγνώθει. Σίτ' αναγνώθ' σίτε κλαίγει, σίτε κρούει την καρδίαν. "Αλί εμάς και βάι εμάς, πάρθεν η Ρωμανία!" Μοιρολογούν τα εκκλησιάς, κλαίγνε τα μοναστήρια κι ο Γιάννες ο Χρυσόστομον κλαίει, δερνοκοπιέται, -Μη κλαίς, μη κλαίς Αϊ-Γιάννε μου, και δερνοκοπισκάσαι -Η Ρωμανία πέρασε, η Ρωμανία 'πάρθεν. -Η Ρωμανία κι αν πέρασεν, ανθεί και φέρει κι άλλο. (Δημοτικό τραγούδι του Πόντου).
"ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ ΠΟΥ ΣΤΑΜΑΤΗΣΕ ΝΑ ΚΥΛΑΕΙ". Οι περισσότεροι τοπικοί θρύλοι για την άλωση της Κωνσταντινούπολης μοιάζουν σε ένα σημείο: όλοι δείχνουν ότι ο χρόνος σταμάτησε με την κατάληψη της ιερής πόλης της Ορθοδοξίας από τους άπιστους Τούρκους και ότι η τάξη στον κόσμο θα επανέλθει με την ανακατάληψη της Βασιλεύουσας από τους Έλληνες. Έτσι, και στην Ήπειρο υπάρχει μιααντίστοιχη λαϊκή δοξασία. Συγκεκριμένα, ένα πουλί φέρνει την αναγγελία της πτώσης της Πόλης σε μια ομάδα βοσκών που εκείνη τη στιγμή ποτίζουν τα κοπάδια τους σε ένα ποτάμι, Ο θρύλος λέει ότι στο άκουσμα της φοβερής είδησης τα νερά του ποταμίου σταμάτησαν να κυλάνε, αφού και το φυσικό στοιχείο θεώρησε ότι η πτώση της Κωνσταντινούπολης ήταν κάτι το ανήκουστο. Το ποτάμι θα συνεχίσει και πάλι να κυλάει, μόλις απελευθερωθεί η Πόλη, συνεχίζει ο λαϊκός θρύλος...
"ΤΑ ΨΑΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΛΟΓΕΡΟΥ". Κάποιος καλόγερος είχε ψαρέψει σε ένα ποτάμι ψάρια και τα τηγάνιζε κοντά στην όχθη του ποταμού. Τη στιγμή εκείνη ακούστηκε από ένα πουλί το μήνυμα της πτώσης της Κωνσταντινούπολης στους Τούρκους. Ο καλόγερος σάστισε και αμέσως τα μισοτηγανισμένα ψάρια πήδησαν από το τηγάνι και ξαναβρέθηκαν στο ποτάμι. Εκεί ζουν αιώνια μέχρι τη στιγμή της απελευθέρωσης της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους, οπότε και θα ξαναβγούν για να συνεχιστεί το τηγάνισμα τους.
"Ο Πύργος της Βασιλοπούλας". Στα κάστρα του Διδυμότειχου ένας κυκλικός πύργος, ο ψηλότερος ονομάζεται "πύργος της βασιλοπούλας". Η παράδοση λέει πως κάποτε ο βασιλιάς διασκέδαζε κυνηγώντας και στη θέση του άφησε την κόρη του. Όταν τον ειδοποίησαν ότι έρχονται οι Τούρκοι είχε τόση εμπιστοσύνη στην οχυρότητα του κάστρου ώστε είπε: "αν σηκωθεί από τη χύτρα ο κόκορας και λαλήσει, θα πιστέψω ότι κυριεύτηκε η πόλη.". Οι Τούρκοι όμως χρησιμοποίησαν δόλο και έδειξαν το χρυσοκέντητο μαντήλι του βασιλιά στην κόρη του. Αυτή μόλις το είδε, τους παρέδωσε το κλειδί του κάστρου κι έγινε αιτία της άλωσης. Όταν κατάλαβε πως την ξεγέλασαν, δεν άντεξε την ντροπή και αυτοκτόνησε πέφτοντας από τον πύργο. Από τότε ο πύργος λέγεται της βασιλοπούλας.
"0I ΚΡΗΤΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ". Έναν από τους πύργους των τειχών της Πόλης τον υπεράσπιζαν τρία αδέρφια, άρχοντες Κρητικοί που πολεμούσαν με το μέρος των Βενετών (η Κρήτη τότε ήταν κάτω από την κυριαρχία των Βενετών). Μετά την πτώση της πόλης τα τρία αδέρφια και οι άντρες τους εξακολουθούσαν να πολεμούν και παρά τις λυσσώδεις προσπάθειες τους οι Τούρκοι δεν είχαν κατορθώσει να καταλάβουν τον πύργο. Για το περιστατικό αυτό ενημερώθηκε ο Σουλτάνος και εντυπωσιάστηκε από την παλικαριά τους. Αποφάσισε, λοιπόν, να τους επιτρέψει να φύγουν με ασφάλεια από τον πύργο και να πάρουν ένα καράβι με τους άντρες τους και να γυρίσουν στην Κρήτη. Πραγματικά η πρόταση του έγινε δεκτή με τη σκέψη ότι έπρεπε να μείνουν ζωντανοί για να πολεμήσουν να ξαναπάρουν τη Βασιλεύουσα πίσω από τους απίστους. Έτσι οι Κρητικοί επιβιβάστηκαν στο πλοίο τους και ξεκίνησαν για το νησί τους. Το πλοίο δεν έφτασε ποτέ στην Κρήτη και ο θρύλος λέει ότι περιπλανιούνται αιώνια στο πέλαγος μέχρι τη στιγμή που θα ξεκινήσει η μάχη για την ανακατάληψη της Πόλης από τους Έλληνες. Τότε το πλοίο των Κρητικών θα τους ξαναφέρει στην Κωνσταντινούπολη για να πάρουν και αυτοί μέρος στη μάχη και να ολοκληρώσουν την αποστολή τους και το ελληνικό έθνος να ξανακερδίσει την Πόλη.
Πηγή: Εκπαιδευτήρια Μάνεση
658 π.Χ. Ελληνες άποικοι από τα Μέγαρα ιδρύουν στις ακτές του Κεράτιου Κόλπου μία νέα πόλη, που ονομάζεται Βυζάντιο προς τιμή του οικιστή της Βύζαντα.
330 Η πόλη του Βυζαντίου, αρχικά με το όνομα Νέα Ρώμη και αργότερα με την επωνυμία Κωνσταντινούπολη, γίνεται πρωτεύουσα του Ανατολικού τμήματος της Ρωμαικής Αυτοκρατορίας.
Ως πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η Κωνσταντινούπολη αποτέλεσε για ένδεκα ολόκληρους αιώνες ένα από τα σημαντικότερα πολιτικά, στρατιωτικά, θρησκευτικά και πολιτιστικά κέντρα της Ανατολής, γεγονός που εξηγεί την φήμη της ως "Βασιλίδος των πόλεων".
1204 Απόρθητη από την εποχή του Κωνσταντίνου του Μεγάλου, η Βυζαντινή πρωτεύουσα, καταλαμβάνεται την άνοιξη του 1204 από τους στρατιώτες της Τέταρτης Σταυροφορίας. Το τριήμερο των λεηλασιών και βιαιοπραγιών που ακολούθησε την κατάληψη, κατέστρεψε μεγάλο μέρος της πόλης, η οποία δεν μπόρεσε να ανακτήσει την παλιά της λάμψη ακόμα και μετά την παλινόρθωση των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων το 1261.
1453 Μετά από πέντε αιώνες αντίσταση στις κατακτητικές διαθέσεις των Τουρκικών φύλων της Ανατολής, η πόλη πέφτει τελικά στα χέρια των Οθωμανών Τούρκων. Ο Μωάμεθ ο Πορθητής αναγνωρίζει τον Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης ως πολιτικό και θρησκευτικό ηγέτη όλων των Ορθοδόξων, που ζουν μέσα στα όρια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και του παραχωρεί μία σειρά προνομίων, για να εξασφαλισθεί η ομαλή διαβίωση του ποιμνίου του κάτω από την Οθωμανική δοιήκηση.
1821 Η επανάσταση των Ελλήνων στην κυρίως Ελλάδα ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία οδηγεί στη δημιουργία του ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους. Ως υπεύθυνος απέναντι στην σουλτανική εξουσία για την "ανταρσία" του ποιμνίου του, ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε' απαγχονίζεται στην πύλη του Πατριαρχείου στο Φανάρι, που από τότε παραμένει κλειστή σε ένδειξη πένθους. Μαζί με τον Πατριάρχη χάνουν την ζωή τους και άλλοι Αρχιερείς και μέλη της Ελληνικής Κοινότητας και οι εκκλησίες της Κωνσταντινούπολης πυρπολούνται.
1839 - 1856 Στο πλαίσιο των μεγάλων μεταρρυθμιστικών προσπαθειών του 19ου αιώνα, που έχουν στόχο να ανακόψουν την ραγδαία παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, βελτιώνεται η θέση των μειονοτήτων, γεγονός που οδηγεί ταχύτατα στην μεγάλη οικονομική και πνευματική άνθηση της Ελληνικής Κοινότητας.
1914 Στις παραμονές του Α' Παγκοσμίου πολέμου η Ελληνική Κοινότητα της Κωνσταντινούπολης ζει τις τελευταίες μέρες της χρυσής εποχής της. Σύμφωνα με τα Οθωμανικά αρχεία, οι μη Μουσουλμάνοι κάτοικοι της πόλης αποτελούν το μισό, από ένα συνολικό πληθυσμό 900.000 περίπου. Τη μεγάλη πλειονότητα συνιστούν οι Ελληνες, ενώ οι υπόλοιποι είναι Εβραίοι, Αρμεναίοι και λίγοι Ευρωπαίοι. Ενώ οι Τούρκοι υπερτερούν πληθυσμιακά, οι μειονότητες είναι εκείνες που με την εκτεταμένη τους εμποροβιομηχανική και χρηματιστηριακή δραστηριότητα, τις τραπεζικές τους εργασίες και τους πολιτιστικούς τους δεσμούς δίνουν στην Κωνσταντινούπολη την αίγλη του κοσμοπολίτικου κέντρου της εποχής.
1918 - 1920 Μετά την ήττα της στον Α' Παγκοσμίο πολέμο στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων και την υπογραφή της ανακωχής του Μούδρου, η Οθωμανική Αυτοκρατορία μοιράζεται σε ζώνες επιρροής μεταξύ των συμμάχων της Entente, και η Κωνσταντινούπολη τίθεται υπό καθεστώς διεθνούς ελέγχου. Συμμετέχοντας στις Συμμαχικές Δυνάμεις, Ελληνικά πολεμικά πλοία αγκυροβολούν στον Βόσπορο, ενώ Ελληνικό στρατιωτικό απόσμασμα εδρεύει στην Κωνσταντινούπολη.
1919 Η Ελλάδα του Βενιζέλου αποβιβάζει εκστρατευτικό σώμα στη Σμύρνη. Ξεκινά η περιπέτεια τής Μικράς Ασίας, που θα καταλήξει τρία χρόνια αργότερα στην κατάρρευση του μετώπου και τη δραματική έξοδο του Ελληνισμού από την Μικρά Ασία.
1922 Η είδηση της καταστροφής της Σμύρνης ξυπνά τον πανικό στον Ελληνισμό της Κωνσταντινούπολης. Φοβούμενοι τα Τουρκικά αντίποινα, πολλοί που είχαν εκδηλωθεί ανοιχτά υπέρ της Συμμαχικής κατοχής, παίρνουν το δρόμο για την πρόωρη προσφυγιά. Υπολογίζεται ότι, μόνο από τον Οκτώβριο ως τον Δεκέμβριο του 1922 50.000 άφησαν την Κωνσταντινούπολη. Σχεδόν όλοι τους κατευθύνθηκαν προς την Ελλάδα.
Κων/πολη, η βασιλεύουσα των πόλεων, το στολίδι της Ανατολής και της Δύσης. Δημιουργήθηκε από το Μέγα Κων/νο και αλώθηκε επί Βασιλείας Κων/νου (Παλαιολόγος). Ο Μέγας Κων/νος προτίμησε το Βυζάντιο ως νέα πρωτεύουσα, που ήταν στο σταυροδρόμι δυο ηπείρων και στο πέρασμα μεγάλων χερσαίων και θαλάσσιών εμπορικών οδών και αποδείχτηκε άξιο της μακραίωνης πολιτικής του ιστορίας.
Η Βυζαντινή αυτοκρατορία έζησε 1100 χρόνια γνωρίζοντας όλες τις τροπές της μοίρας: δόξα, μεγαλείο, κατάπτωση.
Η Κωνσταντινούπολη από τις τρεις πλευρές περικλείεται από θάλασσα (Προποντίδα, Βόσπορος, Κεράτιος κόλπος), ενώ από την τέταρτη μπορούσε να οχυρωθεί εύκολα με τείχος. Χάρις στα απόρθητα τείχη της και στην ισχύ του βυζαντινού κράτους η Κωνσταντινούπολη έμεινε απόρθητη για σχεδόν 1000 χρόνια.
Γνώρισε πολλές πολιορκίες από τους Αβάρους, τους Αραβες, τους Ρώσους, τους Βουλγάρους, αλλά έμελλε να πέσει για πρώτη φορά το 1204 στα χέρια των Σταυροφόρων, οι οποίοι κατευθύνονταν προς την Παλαιστίνη για να ελευθερώσουν τους Αγίους Τόπους.
Πολλοί αυτοκράτορες και αυτοκρατόρισσες κάθισαν στο θρόνο του Μ. Κων/νου και λάμπρυναν την πρωτεύουσα με κτίρια, με εκκλησίες και αγωνίστηκαν για τη διατήρηση της μεγάλης και λαμπρής αυτοκρατορίας.
Το σύμβολο όμως του Βυζαντίου ζωντανεύει με τη μορφή του Κων/νου Παλαιολόγου, του τελευταίου αυτοκράτορα, του μαρμαρωμένου βασιλιά, όπως λένε οι θρύλοι που έπεσε με το σπαθί στο χέρι στην πύλη του Αγίου Ρωμανού και αφού είχε αποδείξει πως ήταν αντάξιος απόγονος του Λεωνίδα με την απάντηση που έδωσε στον άπιστο όταν του ζητούσε την παράδοση της Πόλης. Ο Κων/νος Παλαιολόγος, η ψυχή του Ελληνισμού, με την υπέρτατη θυσία του, εξάγνισε την εθνική συνείδηση ενσάρκωσε και συμβόλισε τη συνείδηση χιλιάδων χρόνων Ιστορίας.
Σε όλη τη διάρκεια της πολιορκίας της Πόλης από τους Τούρκους ο τελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου Κωνσταντίνος Παλαιολόγος αγωνιζόταν ως απλός στρατιώτης με θάρρος και ανδρεία στα τείχη. Το παράδειγμα του έδινε θάρρος στους άλλους στρατιώτες που ξεπερνούσαν τους εαυτούς τους στην υπεράσπιση της Βασιλεύουσας. Όταν ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος αντιλήφθηκε ότι οι Τούρκοι είχαν μπει στην εσωτερική πλευρά των τειχών από την Κεκρόπορτα, έβγαλε τα βασιλικά του ρούχα και όλα τα σύμβολα της αυτοκρατορικής του εξουσίας και παίρνοντας ένα σπαθί και μια ασπίδα κατευθύνθηκε στην Πύλη του Ρωμανού για να αγωνιστεί μέχρι θανάτου, αφού η μάχη φαινόταν χαμένη.
Ο θρύλος λέει ότι τη στιγμή που ο βασιλιάς περικυκλώθηκε από τους Τούρκους, ένας άγγελος του Κυρίου τον άρπαξε και τον έκρυψε σε μια σπηλιά, αφού πρώτα τον μαρμάρωσε. Στη σπηλιά αυτή περιμένει για αιώνες ο "Μαρμαρωμένος Βασιλιάς" να ξαναέρθει την κατάλληλη στιγμή, "το πλήρωμα του χρόνου", και ο άγγελος Κυρίου θα του ξαναδώσει τη ζωή και το σπαθί του για να διώξει του Τούρκους από την Κωνσταντινούπολη και να τους κυνηγήσει μέχρι την Κόκκινη Μηλιά και στη μάχη που θα γίνει οι Τούρκοι θα νικηθούν και "θα κολυμπήσει το μοσχάρι στο αίμα τους", Ο θρύλος προσθέτει, ακόμα, ότι οι Τούρκοι ψάχνουν συνεχώς να ανακαλύψουν τη σπηλιά, όπου βρίσκεται ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς για να χτίσουν την είσοδο της, ώστε να μην μπορεί να ξαναβγεί από εκεί. Όμως, οι προσπάθειες τους είναι συνεχώς άκαρπες, αφού ο άγγελος προστατεύει τον Μαρμαρωμένο Βασιλιά και περιμένει την εντολή του θεού για να τον ξυπνήσει.
Η άλωση του 1204 - Ιωάννης Η΄ Παλαιολόγος - ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΑΛΩΣΗΣ
Απόρθητη από την εποχή του Κωνσταντίνου του Μεγάλου, η Βυζαντινή πρωτεύουσα, καταλαμβάνεται την άνοιξη του 1204 από τους στρατιώτες της Τέταρτης Σταυροφορίας. Το τριήμερο των λεηλασιών και βιαιοπραγιών που ακολούθησε την κατάληψη, κατέστρεψε μεγάλο μέρος της πόλης, η οποία δεν μπόρεσε να ανακτήσει την παλιά της λάμψη ακόμα και μετά την παλινόρθωση των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων το 1261.
Οι Σταυροφόροι βάλανε ξανά φωτιά στην Πόλη, για ν' ανοίξουνε δρόμο και κατά το σούρουπο καταλάβανε το βορειοδυτικό τμήμα της Κωνσταντινούπολης, τη συνοικία των Βλαχερνών. Η τρίτη αυτή πυρκαϊά, που κράτησε ίσαμε την άλλη μέρα το βράδυ, συνέχισε την καταστροφή της μεγάλης πόλης. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Γάλλου χρονογράφου Βιλλεαρδουΐνου "υπάρχουνε περισσότερα σπίτια καμένα απ' όσα γερά στις τρεις πιο μεγάλες πόλεις του βασιλείου της Γαλλίας".(...) Αφού η πυρκαϊά χώρισε τους αντιπάλους, ο Μούρτζουφλος προσπάθησε μάταια ν' ανασυντάξει το στρατό του. (...)
Όταν πια ο Μούρτζουφλος είδε πως του ήταν αδύνατο να κρατήσει"την άμυνα, έφυγε προστατευόμενος από το σκοτάδι της νύχτας. Οι ιππότες εκμεταλλευόμενοι την αναρχία που ακολούθησε τη φυγή του κατάλαβαν την πόλη ολόκληρη (13 του Απρίλη του 1204). Τότες άρχισε η καταστροφή και η καταλήστευση της Κωνσταντινούπολης, που έμεινε ξακουστή στα χρονικά του Μεσαίωνα.
Την καταστροφή αυτή την κράτησε χρόνια και χρόνια στην ανάμνηση της όλη η Ανατολή. Δώδεκα ώρες ύστερα από το τέλος της μάχης οι Σταυροφόροι αρχίσανε τη συστηματική λεηλασία. (...) Τρία μερόνυχτα οι πεινασμένοι και εξαγριωμένοι από τη μακρόχρονη πολιορκία στρατιώτες λεηλατούσανε την πόλη. (...)
Οι Σταυροφόροι καταστρέψανε ανελέητα όλα τα έργα της αρχαίας τέχνης που είχαν συγκεντρώσει ο Κωνσταντίνος και οι διάδοχοι του. (...) Οι βυζαντινές πηγές αναφέρουνε τα πιο όμορφα και ονομαστά αριστουργήματα της τέχνης που καταστρέψανε οι Σταυροφόροι. Η μαζική αυτή καταστροφή των πνευματικών προϊόντων, που συγκεντρώθηκαν από αιώνες, έκαμε μεγάλη ζημιά στον ίδιο τον ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Ωστόσο, ακόμα κι αν η τέταρτη Σταυρόφορία θεωρηθεί αποκλειστικά ληστρική επιχείρηση, και τέτοια πραγματικά στάθηκε, τα αποτελέσματα της ήταν πολύ κερδοφόρα για τη Δύση. Έτσι οι Σταυροφόροι βρέθηκαν να κατέχουν, εκτός απ' όσα είχαν αρπάξει σαν άτομα, σύμφωνα με όσα λέγει ένας από τους ιστορικούς τους, (ο Βιλλεαρδουΐνος), τόσα πολλά λάφυρα, που κανένας δε θα μπορούσε να εκτιμήσει την αξία τους.
Μ. Λεφτσένκο, Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, σελ.318 (Διασκευή)
Ο Ιωάννης ο Η΄ μπροστά στις δυσκολίες ακολούθησε τον περπατημένο δρόμο της αναζήτησης βοήθειας από τη Δύση, προσφέροντας ως αντάλλαγμα την ένωση των δύο εκκλησιών. Λίγο πριν τη μεγάλη καταστροφή, η κατάσταση του Βυζαντινού κράτους ήταν απογοητευτική από οικονομική, στρατιωτική και θρησκευτική άποψη.
1438 - 1439 Σύνοδος Φερράρας - Φλωρεντίας. Στη σύνοδο Φερράρας - Φλωρεντίας είχε υπογραφεί η ένωση των Εκκλησιών Ανατολικής - Δυτικής. όμως το αποτέλεσμα για το Βυζαντινό κόσμο ήταν αρνητικό καθώς ο πληθυσμός διηρέθη σε ενωτικούς και ανθενωτικούς. Και ενώ όλοι περίμεναν βοήθεια από τη Δύση και την καθολική εκκλησία, το μίσος των ανθενωτικών ξεσπάθωσε με αρχηγό το Γεώργιο Σχολάριο και με σύνθημα "Τήν γάρ Λατίνων ούτε βοήθειαν ούτε τήν ένωσιν χρήζομεν" θυμούμενοι τη βαρβαρότητα των Λατίνων το 1204 με την 4η Σταυροφορία. Παράλληλα δημιουργήθηκε μια αντιλατινική παράταξη με πρωτεργάτη το Λουκά Νοταρά που κατείχε το ύπατο αξίωμα μετά τον αυτοκράτορα διακήρυσσε "Κρειττότερον έστιν ειδέναι έν μέση τη πόλει φακιόλιον βασιλευον Τούρκων, ή καλύπτραν λατινικήν".
1449 Τελείται η στέψη του νέου αυτοκράτορος της Κων/πολης του Κων/νου ΙΑ΄ Παλαιολόγου που έμελλε να ήταν και ο τελευταίος Βυζαντινός αυτοκράτωρ.
1451 Τα ηνία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας αναλαμβάνει ο οθωμανός σουλτάνος Μωάμεθ Β΄ ο επονομαζόμενος Πορθητής.
Βυζαντινοί και σύμμαχοι. Η μόνη βοήθεια που δέχτηκαν οι Βυζαντινοί ήταν από τον Γενουάτη Ιουστινιάνη, ο οποίος πολέμησε γενναία και πέθανε για την Πόλη. Η οικονομική κατάσταση της Πόλης ήταν σε άθλια κατάσταση. Επειδή όμως το αυτοκρατορικό ταμείο δεν είχε χρήματα για τους μισθούς των στρατιωτών, ο αυτοκράτορας έδωσε διαταγή να αφαιρεθούν από τις εκκλησίες τα ιερά σκεύη και τα αφιερώματα των πιστών για να μας κατασκευαστούν νομίσματα. Κανένας δεν πρέπει να μας κατηγορήσει γι' αυτή την πράξη σαν ιερόσυλους επειδή το επέβαλλε η ανάγκη. Το ίδιο άλλωστε έκανε και ο Δαβίδ όταν πείνασε και έφαγε τους "άρτους της προθέσεως", που μόνο οι ιερείς είχαν το δικαίωμα να φάνε. Ο αείμνηστος αυτοκράτορας είπε γι' αυτή την ενέργειά μας: "Αν ο Θεός γλιτώσει την Πόλη, θα τα επιστρέψω όλα τετραπλάσια στον Κύριό μου".
Απόσπασμα: "Το χρονικό της Άλωσης" Γεώργιος Φραντζής.
Νόθευση και υποτίμηση του βυζαντινού νομίσματος.
Οι αυτοκράτορες νόθευσαν το νόμισμα για να ανταποκριθούν στις ανάγκες των καιρών. Γιατί παλαιότερα, στα χρονιά της βασιλείας του Ιωάννη Βατατζή, τα δυο τρίτα του βάρους του νομίσματος (= 16 κεράτια) ήταν καθαρός χρυσός• την αξία αυτή διατήρησε ο γιος και διάδοχος του (Θεόδωρος Β' Λάσκαρης). Ύστερα, επί Μιχαήλ (Παλαιολόγου), όταν ανακτήθηκε η Κωνσταντινούπολη, εξαιτίας των αναγκαστικών δόσεων προς τους Ιταλούς, τα παλαιά σημεία πάνω στο νόμισμα αντικαταστάθηκαν από την εικόνα της Κωνσταντινούπολης στην πίσω πλευρά του, και η αξία του χρυσού νομίσματος μειώθηκε ακόμη ένα κεράτιο, έτσι που περιείχε πια μόνο 15 κεράτια από τα εικοσιτέσσερα. Μετά το θάνατο του Μιχαήλ Η'. Στις αρχές της βασιλείας του Ανδρόνικου Γ') το νόμισμα περιείχε 14 κεράτια χρυσού και τώρα πια μόνο το μισό του βάρους του είναι καθαρός χρυσός. Γι' αυτόν το λόγο οι τροφές ήταν δυσεύρετες και πολύ δύσκολο να αγοραστούν, αν παρουσιάζονταν κάπου, και ο λαός έμοιαζε να είναι αιχμάλωτος (της οικονομικής ανάγκης) και υπέφερε από πείνα. (Γεώργιος Παχυμέρης, εκδ, Ι Bekker, τ. 2ος, Βόννη 1836, σελ. 493-494 στο Ιστορία του Μεσαιωνικού και του νεότερου κόσμου, 565-1815, ΟΕΔΒ, Αθήνα, σελ. 134)
Το χρονικό της Άλωσης.
Μάρτιος του 1453: Ο Σουλτάνος φθάνει κάτω από τα τείχη της Κων/πολης με πολυάριθμο στρατό, από στρατιώτες τεχνίτες, σιτιστές υπηρέτες και εργάτες και ατελείωτα πλήθη ατάκτων που τους προσείλκυε η προοπτική της λεηλασίας. Πολυάριθμοι φανατικοί Τούρκοι μοναχοί με κηρύγματα τόνωναν το ηθικό τους και την πολεμική τους ορμή.
7 Απριλίου: Κηρύχθηκε επίσημα η πολιορκία. Ο αγώνας ήταν άνισος. Στην Πόλη υπήρχαν 5000 Βυζαντινοί στρατιώτες και 2000 ξένοι Βενετοί και Γενουάτες και τα πληρώματα των πλοίων στο Κεράτιο Κόλπο. Ο ίδιος ο αυτοκράτορας πήρε θέση στην πύλη του Αγίου Ρωμανού απέναντι από το σουλτάνο.
11 Απριλίου: Οι Τούρκοι αρχίζουν το βομβαρδισμό με κανόνια. Κύριοι στόχοι είναι το αυτοκρατορικό παλάτι στις Βλαχερνές και την πύλη του Αγίου Ρωμανού. Το μέγεθος και οι δυνατότητες του, παραδίδονται μεταξύ θρύλου και πραγματικότητας, τέρας τι φοβερό και εξαίσιον με ήχο βολής ουρανόβροντον: είναι πράγμα φοβερότατων ιδειν και ες ακοήν όλως άπιστον και απαράδεκτον (ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ).
Με τη βοήθεια Ιταλού μηχανικού, ο Μωάμεθ, κατασκεύασε δίολκο δώδεκα χιλιομέτρων ανάμεσα στο Βόσπορο και στον Κεράτιο κόλπο, πίσω από το τείχος του Γαλατά. Στον Κεράτιο κόλπο σύρθηκαν νύχτα 70 πλοία με τα πληρώματα τους. Αυτό ήταν βαρύ πλήγμα για τους Κων/πολίτες οι οποίοι υπέφεραν από έλλειψη τροφίμων. Πολλοί συμβούλευαν τον αυτοκράτορα να φύγει και πως η παρουσία του έξω από τα τείχη θα έσωζε την πόλη. Ο Κων/νος απέρριπτε την ταπεινωτική αυτή λύση με θάρρος και αξιοπρέπεια.
Ο σουλτάνος λοιπόν μετέφερε μ' αυτόν τον τρόπο τα πλοία του μέσα σε μια νύχτα και το πρωί βρέθηκαν ξαφνικά στο λιμάνι. Ύστερα έφτιαξε μια γέφυρα με τον εξής τρόπο: συγκέντρωσε πολλές μικρές βάρκες, μεγάλα δοχεία και ξύλινα βαρέλια, τα έδεσε γερά με δοκάρια, σίδερα και σκοινιά ώστε να μη σκορπιστούν από τα κύματα και έβαλε πάνω τους σανίδες τις οποίες στερέωσε με μεγάλα σιδερένια καρφιά. Έτσι κατασκεύασε μια μεγάλη και δυνατή γέφυρα με 50 οργιές πλάτος και 100 μήκος, την οποία τοποθέτησε στη μέση του λιμανιού και η οποία φαινόταν σαν ξηρά. Τοποθέτησε πάνω της ένα κανόνι και άρχισε να χτυπάει με αυτό και με τα πλοία του την Κωνσταντινούπολη από εκείνο το μέρος. "Το χρονικό της Άλωσης", Γεώργιος Φραντζής
12 Απριλίου: Οι Βυζαντινοί με επινοητικότητα αντιμετωπίζουν τις βολές. Κρεμούσαν στην εξωτερική πλευρά των τειχών δέματα με μαλλιά ή με φύλλα ώστε να εξασθενεί η ορμή των βολών. Δημιούργησαν ένα δεύτερο τείχος φτιαγμένο με χόρτα, καλάμια και λάσπη καλυμμένο με δέρματα.
13 Απριλίου: Η κυβέρνηση της Γένοβας καλεί εγγράφως όσους πολίτες της, βρίσκονται στην Ανατολή να συνδράμουν τον αυτοκράτορα Παλαιολόγο με κάθε τρόπο.
20 Απριλίου: Έφθασαν μπροστά στην Κων/πολη τρία καράβια Γενουατικά και ένα βυζαντινό φορτωμένο με προμήθειες. Αν και ο Τουρκικός στόλος κινήθηκε εναντίον τους, οι Βυζαντινοί κέρδισαν χάριν στην ναυτική απειρία των Τούρκων. Ο σουλτάνος είχε τόσο αναστατωθεί ώστε προχώρησε έφιππος μέσα στη θάλασσα.
22 Απριλίου: Ο Σουλτάνος προχωρά στο τελικό σχέδιο.
7 και 11 Μαϊου: Οι Τούρκοι επιχειρούν νέες εφόδους αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ ΣΤΙΣ ΠΡOΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΩΑΜΕΘ Β' (Απόσπασμα):
ΤΟ ΔΕ ΤΗΝ ΠΟΛΙΝ ΣΟΙ ΔΟΥΝΑΙ ΟΥΤ΄ ΕΜΟΝ ΕΣΤΙΝ ΟΥΤ΄ ΑΛΛΟΥ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΟΥΝΤΩΝ ΕΝ ΑΥΤΗ . ΚΟΙΝΗ ΓΑΡ ΓΝΩΜΗ ΠΑΝΤΕΣ ΑΥΤΟΠΡΟΑΙΡΕΤΩΣ ΑΠΟΘΑΝΟΥΜΕΝ ΚΑΙ ΟΥ ΦΕΙΣΟΜΕΘΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΗΜΩΝ. Το να σου παραδώσω την πόλη ούτε στις δικές μου προθέσεις είναι ούτε σε κανενός άλλου απ' όσους κατοικούν σ' αυτή, γιατί όλοι με κοινή απόφαση (που πήραμε) με τη δική μας αβίαστη θέληση θα πεθάνουμε και δε θα υπολογίσουμε τη ζωή μας. Γ. Φραντζής (ιστορικός της άλωσης) (μετάφραση).
Μετά την απάντηση του Παλαιολόγου ο Μωάμεθ κάλεσε πολεμικό συμβούλιο κι έβγαλε λόγο εμψυχώνοντας το στρατό του υπογραμμίζοντας τους θησαυρούς που θα έβρισκαν μέσα στα ανάκτορα, στα σπίτια, στις εκκλησίες. Μόλις άρχισαν να σβήνουν τα άστρα του ουρανού καθώς προχωρούσε το φως της μέρας κι εμφανίστηκε στην ανατολή η ροδοδάχτυλη αυγή, όλο το πλήθος του εχθρού παρατάχθηκε σε μια σειρά που έφτανε από τη μια μέχρι την άλλη άκρη της πόλης. Ακούστηκαν τότε τα τύμπανα, οι σάλπιγγες και τα υπόλοιπα πολεμικά όργανα με φωνές και αλαλαγμούς, ενώ τα κανόνια άρχισαν να ρίχνουν όλα μαζί.
Τότε όλοι οι Τούρκοι όρμησαν από ξηρά και από θάλασσα στα τείχη και άρχισαν τη συμπλοκή μαζί μας. Οι πιο θαρραλέοι έστησαν σκάλες, ανέβηκαν πάνω σ' αυτές και έριχναν αδιάκοπα τα βέλη τους εναντίον των δικών μας. Η φρικτή και αμφίρροπη μάχη κράτησε δύο ώρες και φαινόταν ότι οι χριστιανοί θα έπαιρναν πάλι τη νίκη. Τα πλοία που μετέφεραν τις σκάλες και τις κινητές γέφυρες αποκρούστηκαν από τα παραθαλάσσια τείχη και αναγκάστηκαν να γυρίσουν πίσω άπρακτα. Οι πολεμικές μηχανές, που έριχναν πέτρες από τα τείχη της πόλης, σκότωσαν πολλούς αγαρηνούς. Αλλά και εκείνοι που ήταν στην ξηρά έπαθαν τα ίδια και χειρότερα. Ήταν κολύ παράδοξο θέαμα να βλέπει κανείς τον ήλιο και τον ουρανό σκεπασμένους από ένα σύννεφο σκόνης και καπνού.
Οι δικοί μας έκαιγαν τις εχθρικές πολεμικές μηχανές με το "υγρό πυρ", γκρέμιζαν τις σκάλες με όσους βρίσκονταν πάνω τους και σκότωναν αυτούς που επιχειρούσαν να ανεβούν στα τείχη με μεγάλες πέτρες, ακόντια, πυροβόλα και τόξα. Όπου έβλεπαν συγκεντρωμένους Τούρκους, τους χτυπούσαν με μεγάλα τηλεβόλα, σκοτώνοντας και πληγώνοντας πολλούς. Οι εχθροί απηύδησαν τόσο πολύ από τη σθεναρή αντίσταση που συναντούσαν ώστε θέλησαν να κάνουν λίγο πίσω για να ξεκουραστούν, αλλά οι τσαούσηδες1 και οι ραβδούχοι της τουρκικής Αυλής τους χτυπούσαν με σιδερένια ραβδιά και βούνευρα2 για να μην υποχωρήσουν.
Ποιος μπορεί να περιγράψει τις κραυγές και τα βογκητά των τραυματιών και στα δύο στρατόπεδα; Ο θόρυβος και οι φωνές τους έφταναν μέχρι τον ουρανό. Μερικοί από τους δικούς μας, που έβλεπαν τους εχθρούς να υποφέρουν, τους φώναζαν: "Τι κάνετε συνεχώς επιθέσεις, αφού δεν μπορείτε να μας νικήσετε;" Εκείνοι τότε, προσπαθώντας να δείξουν τη γενναιότητα τους, ανέβαιναν πάλι στις σκάλες. Οι πιο τολμηροί σκαρφάλωναν στους ώμους των άλλων και οι επόμενοι τους μιμούνταν, για να μπορέσουν να φτάσουν στην κορυφή του τείχους. Η πολιορκία και η Άλωση της Κων/λης Γεώργιος Φραντζής 1. Οι σωματοφύλακες του σουλτάνου (σ.τ.μ-). 2. Μαστίγια από δέρμα βοδιών (σ.τ.μ.).
ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ Το πρωί (της 7ης Μαΐου) πάλι οι Τούρκοι έβαλαν με το μεγάλο τηλεβόλο λίγο χαμηλότερα κι εγκρέμισαν ένα μεγάλο κομμάτι - τα ίδια δεύτερη και τρίτη φορά. Κι όταν ήταν πια μεγάλο το χάλασμα, αμέσως πλήθος ασκέρια όρμησαν αλαλάζοντας στο μέρος αυτό πατώντας ο ένας πάνω στον άλλον - τα ίδια και οι Έλληνες από τη μεριά της πόλης: και χτυπούσαν πρόσωπο με πρόσωπο ουρλιάζοντας σαν θηρία. -'Ήταν φριχτό να βλέπει κανείς και των δυο τη δύναμη και παρατολμία. Ο Γιουστινιάνης με κάμποσους πολεμιστές όρμησε κραυγάζοντας απάνω στους Τούρκους με τόση αφοβία, ώστε εν ριπή οφθαλμού τους επέταξε κάτω από τα τείχη "κι εγέμισε το χαντάκι σκοτωμένους. Ένας δε γενίτσαρος, ο Αμουράτ, πολύ δυνατός στο κορμί, έφτασε ως το Γιουστινιάνη κι άρχισε να τον χτυπά με θηριωδία. Τότε κάποιος από τους Έλληνες επήδησε από το τείχος και του πήρε το κεφάλι με το πελέκι κι έτσι έσωσε το Γισυστινιάνη από το θάνατο...
Η πολιορκία και η άλωση της Πόλης από τους Τούρκους το 1453. Το Ρωσικό Χρονικό του. Νέστορα Ισκεντέρη, απόδ. Μ. Αλεξανδρόπουλος, Αθήνα 1978,58.
18 Μαϊου: Οι Τούρκοι στήνουν μεγάλο ξύλινο κινητό πύργο επάνω σε τροχούς κοντά στην πύλη του Αγ. Ρωμανού μπροστά στο χείλος της Τάφρου την οποία αρχίζουν να γεμίζουν. Οι Βυζαντινοί όμως τους απωθούν, αδειάζουν την τάφρο και επισκευάζουν τις ζημιές. Αδημονία και ανησυχία κυριαρχεί στο στρατόπεδο των Τούρκων
21 Μαϊου: Ο Σουλτάνος στέλνει πρέσβη στην Κων/πολη ζητώντας την παράδοση της πόλης.
25-26 Μαϊου: Συμβαίνουν πολλά δυσοίωνα στην Πόλη. Πέφτει κάτω η εικόνα της Παναγίας κατά τη λιτανεία της και τούτο παρά δόξαν γεγονός φρίκην πολλήν και αγωνίαν μέγιστην και φόβος πασιν ενέβαλεν. Επιπλέον ξεσπά μεγάλη νεροποντή με βροντές, αστραπές, χαλάζι και τη επόμενη νέφος βαθύ την πόλιν πασαν περιεκάλυψε από πρωϊας βαθείας έως εσπέρας.
Κυριακή 27 Μαϊου: Ο βομβαρδισμός άρχισε με ιδιαίτερη ένταση και εναντίον των χερσαίων τειχών και εναντίον του τείχους του Κεράτιου.
Δευτέρα 28 Μαϊου: Η Κων/πολη προετοιμαζόταν πυρετωδώς για τη μεγάλη επίθεση. Ταυτόχρονα ο κόσμος προσευχόταν και έγιναν λιτανείες με περιφορές εικόνων μπροστά στα κατεστραμμένα τείχη. Το βράδυ έγινε κατανυκτική λειτουργία στην Αγία Σοφία που έμελλε να είναι και η τελευταία. Ό καίσαρ κι οι άρχοντες εγύριζαν όλη την πόλη. με δάκρυα και θρήνους ικέτευαν τους αρχηγούς και τους στρατηγούς, όλους τους στρατιώτες κι όλο το λαό να μην χάνουν τις ελπίδες τους, να μην κάνουν βήμα πίσω - αλλά με θάρρος κι ακλόνητη πίστη χτυπάτε τους εχθρούς κι ο Κύριος και θεός μας θα μας βοηθήσει. Κι επρόσταξε να σημαίνουν όλες οι καμπάνες συναγερμό των πάντων, σύσσωμος ο λαός έτρεχε στα τείχη κι επολέμαγε τους Τούρκους. έγινε φονικός πόλεμος, φριχτό κι αβάσταχτο ήταν να βλέπεις τόση ανδρεία και παρατολμία.
Ό Πατριάρχης κι όλη η σύνοδος έκαναν δεήσεις στον μεγάλο ιερό ναό, παρακαλώντας αδιάκοπα από το θεό και την υπεραγία Θεοτόκο βοήθεια και θάρρος κατά των εχθρών. Όταν άκουσε τις καμπάνες, έλαβε τις σεπτές εικόνες, εβγήκε μπροστά στην εκκλησία και γονατιστός ευλόγησε την Πόλη με το σταυρό κι έλεγε κλαίγοντας: "Ανάστα, Κύριος ο θεός και βοήθησε μας την έσχατη τούτην ώρα της καταστροφής μας, μην αποστραφείς διαπαντός τα πλάσματα σου και μη δώσεις την κληρονομία σου βορά στους ανθρωποφάγους για να μην ειπούν: "Που είναι ο Θεός τους;", αλλά να ιδούν ότι εσύ είσαι ο θεός μας, ο Κύριος μας Ιησούς Χρίστος προς δόξα του θεού πατρός". Κι αυτά τα ίδια αναφώνησε και στην υπεραγία Θεοτόκο: ""Ω, υπεραγία Δέσποινα, άπλωσε το χέρι ενώπιον του υιού σου και Θεού μας, προστάτεψέ μας Δέσποινα, από την οργή του Θεού κι από τον όλεθρο μας, γιατί αύτη τη στιγμή, Πάναγνη και Υπεράμωμη, είμαστε μπροστά στου άδη το στόμα: έλα, φιλέσπλαχνη και φιλάνθρωπη, και σώσε μας, πάρε μας στη δεξιά σου προτού μας καταβροχθίσει ο άδης κι όλοι θα δοξάζουν, και θα ευχαριστούν το υπεράγιο κι υπέρλαμπρο όνομα σου". Αυτά έλεγαν και προσεύχονταν δίχως να σταματούν. "Το χρονικό της Άλωσης", Γεώργιος Φραντζής.
Τρίτη 29 Μαϊου: Οι Τούρκοι αρχίζουν την επίθεση από την πύλη του Αγ. Ρωμανού όπου το τείχος ήταν σχεδόν κατεστραμμένο. Οι πρώτες επιθέσεις αποκρούσθηκαν μετά από μάχη σώμα με σώμα στις οποίες ήταν παρόντες ο Ιουστινιάνης και ο Κων/νος. Σ' αυτή τη μάχη τραυματίστηκε ο Ιουστινιάνης και κατέφυγε στο Γαλατά. ΜΙΑ ΛΑΪΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ ΣΧΕΤΙΚΗ ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΗ (Το παραθέτουμε με τη γλώσσα του πρωτοτύπου) "Η κακή τύχη ηθέλησε και ελαβώθη ο καπετάνιος Γιουστουνιάς ( Ιουστινιάνης) με μια σαϊττέα εις τα σαγόνια και έτρεχε το αίμα εισέ όλο του το κορμί, και εσκιάχθη να μην αποθάνη, και δεν εμίλησε λόγον να βάλη άλλον εις τον τόπον του, μόνε άφησε τον πόλεμον καί έφυγε κρυφά, δια να μην τζακιστούνε οι σύντροφοι του. Και εμπήκανε οι εχθροί μέσα. Οπού αν ήθελε αφήσει άλλον εις τον τόπον τον, δεν ηθέλανε εμπή, οι εχθροί και ήθελε κρατεί τον πόλεμον και δεν ήθελε χάσει την χωράν, τόσο ότι ακόμα αντιστέκανε οι Ρωμαίοι και πολεμούσανε ανδρείως- και εσκλήρυνε πολλά ο πόλεμος. Και ο βασιλεύς, ωσάν• έμαθε ότι ελαβώθη ο καπετάνιος και έφυγε, τότε επήγαινε με αναστεναγμόν να τον ευρή, και ερωτά πού 'να τον ευρή. Και οι πολεμιστάόες, οι σύντροφοι του, επολεμούσανε χωρίς καπετάνιο. αμή αρχίσανε και αυτοί και άφηναν τον πόλεμον και εφεύγανε. Τότε επηρανε οι Τούρκοι θάρρος πολύ και οι Ρωμαίοι εόειλιάσανε πολλά. Και ετούτα εγίνισαν όιατίέφυγε ο καπετάνιος, οπού έκαμνε χρεία να στέκη και να πολεμά έως να αποθάνη εις την τιμήν του, και ήθελε όιόει θάρρος και των συντρόφων του, όιατί όλη η δύναμη του Τούρκου ήτανε εις εκείνην την μερέα. Και οι ελεεινοί Ρωμαίοι αμή ελιγοστεύανε και δεν ημπορουσανε να αντισταθούνε εισέ τόσο πλήθος Τούρκων". (Βαρβερινός κώδικας)
Η αποχώρηση του Ιουστινιάνη προκάλεσε σύγχυση και οι Τούρκοι άρχισαν να εισβάλλουν στην Πόλη κατά μάζες. Ακολούθησε η τελική αντίσταση κατά την οποία ο Κων/νος έπεσε πολεμώντας ως απλός στρατιώτης. Κι o καίσαρ, όταν άκουσε πώς έγινε πια το θέλημα του Θεού, επήγε στη μεγάλη εκκλησία, έπεσε και προσκύνησε ζητώντας έλεος από το Θεό κι άφεση αμαρτιών. Aποχαιρέτισε τον Πατριάρχη, όλο τον υπόλοιπο κλήρο, τη ρήγισσα, προσκύνησε σ' όλα τα σημεία κι εβγήκε από το ναό, πίσω εβόησε όλος ο κλήρος κι όλοι όσοι βρέθηκαν τότε εκεί, γυναίκες και παιδιά αμέτρητα τον ξεπροβόδισαν με θρήνους κι αναστεναγμούς, τόσο που έλεγες ότι η μεγάλη εκκλησία εσάλεψε από τον τόπο της, κι εμένα μου φαίνεται ότι ή βουή τους θα έφτασε κείνη τη στιγμή ίσαμε τον ουρανό. Καθώς έβγήκε από την εκκλησία είπε ένα μονό: "Όποιος θέλει να θυσιαστεί για τους ιερούς ναούς και την ορθόδοξη πίστη μας, ας με ακολουθήσει" και καβαλίκεψε το φαρί του κι ετράβηξε για τη Χρυσή Πύλη - εκεί ενόμισε ότι θα βρει τον άπιστο. Τον ακολούθησαν ως τρεις χιλιάδες πολεμιστές. Μπροστά στην πύλη είδαν πάρα πολλούς Τούρκους πού καρτερούσαν να πιάσουν τον καίσαρα. Τους εσκότωσαν όλους αυτούς. 'Έτσι ο καίσαρ έφτασε ίσαμε την πύλη, μα από τους πολλούς σκοτωμένους δεν ημπορούσε να προχωρήσει άλλο και πάλι βρέθηκαν μπροστά του άλλοι Τούρκοι κι έπολέμησαν και μ' αυτούς ως το θάνατο. Εκεί έπεσε ο ευσεβής καίσαρ Κωνσταντίνος υπέρ των ιερών ναών και της ορθοδοξίας, μήνας Μάιος, την 29η μέρα, αφού εσκότωσε με το χέρι του, όπως έλεγαν όσοι έμειναν ζωντανοί, πάνω από 600 Τούρκους, κι έτσι αλήθεψε ο χρησμός: "Με Κωνσταντίνο έγινε και πάλι με Κωνσταντίνο θ' αποθάνει". Γιατί οι αμαρτίες έρχεται ή ώρα και κρίνονται από το θεό και, καθώς λέγεται, οι κακουργίες κι οι ανομίες καταλύουν τους θρόνους των ισχυρών.
29η Μαϊου, 2:30 το μεσημέρι: Η χιλιόχρονη βυζαντινή αυτοκρατορία είχε καταλυθεί. Καμιάς πολιτείας η πτώση δεν θρηνήθηκε τόσο πολύ όσο της Πόλης του Ελληνισμού, επειδή ως το 1453 είχε παραμείνει το αδούλωτο προπύργιο του Βυζαντινού κράτους. Η αντίσταση των πολιορκουμένων μπροστά στους πολυάριθμους άπιστους για την πατρίδα και τη θρησκεία, έμεινε χαραγμένη στον υπόδουλο Ελληνισμό και δημιούργησε την εθνική συνείδηση στους 4 αιώνες σκλαβιάς. .... Οι Ελληνες μόλις διέτρεξε η φήμη πως έπεσε η Πόλη, άλλοι άρχισαν να τρέχουν προς το λιμάνι στα πλοία των Βενετσιάνων και των Γενοβέζων και καθώς ορμούσαν πολλοί πάνω στα πλοία βιαστικά και με ακαταστασία χάνονταν, γιατί βούλιαζαν τα πλοία. Και έγινε εκείνο που συνήθως γίνεται σε τέτοιες καταστάσεις. Με θόρυβο, φωνές και χωρίς καμιά τάξη έτρεχαν να σωθεί ο καθένας μέσα σε σύγχυση...
Ένα μεγάλο πλήθος άνδρες και γυναίκες, που όλο και μεγάλωνε από τους κυνηγημένους, στράφηκε προς τον πιο μεγάλο ναό της Πόλης, που ονομάζεται Αγια Σοφιά. Μαζεύτηκαν εδώ άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Σε λίγο όμως πιάστηκαν από τους Τούρκους χωρίς αντίσταση. Πολλοί άνδρες σκοτώθηκαν μέσα στο ναό από τους Τούρκους. Αλλοι πάλι σ' άλλα μέρη της Πόλης πήραν τους δρόμους χωρίς να ξέρουν για που. Σε λίγο άλλοι σκοτώθηκαν, άλλοι πιάστηκαν και πολλοί όμως από τους Ελληνες φάνηκαν γενναίοι αντιστάθηκαν και σκοτώθηκαν, για να μη δουν τις γυναίκες και τα παιδιά τους σκλάβους.
"Σε όλη την Πόλη τίποτε άλλο δεν έβλεπες παρά αυτούς που σκότωναν και αυτούς που σκοτώνονταν αυτούς που κυνηγούσαν και κείνους που έφευγαν". Λαόνικος Χαλκοκονδύλης, "Απόδειξις ιστοριών" (μετάφραση). Ο λαός διέδιδε με το τραγούδι του το σκληρό μήνυμα ως θέλημα Θεού. Πηραν την πόλιν, πηραν την, πηραν τη Σαλονίκη, πηραν και την Αγία Σοφιά, το μέγα Μοναστήρι, που ειχε τριακόσια σήμαντρα κι εξήντα δυό καμπάνες κάθε καμπάνα και παπάς, κάθε παπάς και διάκος. Σιμά να βγουν τά άξια κι ο βασιλιάς του κόσμου φωνή τους ηρθ' εξ ουρανου κι απ' Αρχαγγέλου στόμα. Στις 2:30 το μεσημέρι η χιλιόχρονη Βυζαντινή Αυτοκρατορία το σύμβολο του Ελληνισμού και Χριστιανισμού, είχε καταλυθεί.
Η Λαϊκή μούσα θρηνεί για την άλωση της Πόλης: "Πάψετε το Χερουβικό, κι ας χαμηλώσουν τ' Άγια γιατί είναι θέλημα Θεού, η Πόλη να τουρκέψη". "Η Δέσποινα ταράχτηκε και δάκρυσαν οι εικόνες". Αλλά το γενναίο φρόνημα του έθνους με αισιοδοξία δηλώνει: "Σώπασε, κυρά Δέσποινα, μην κλαις και μη δακρύζης, πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικά μας θα' ναι". Θρήνος κλαυθμός και οδυρμός και στεναγμός και λύπη, Θλίψις απαραμύθητος έπεσεν τοις Ρωμαίοις. Εχάσασιν το σπίτιν τους, την Πόλιν την αγία, το θάρρος και το καύχημα και την απαντοχήν τους. Τις το 'πεν; Τις το μήνυσε; Πότε 'λθεν το μαντάτο; Καράβιν εκατέβαινε στα μέρη της Τενέδου και κάτεργον το υπάντησε, στέκει και αναρωτά το: -"Καράβιν, πόθεν έρκεσαι και πόθεν κατεβαίνεις;" -"Ερκομαι ακ τα' ανάθεμα κι εκ το βαρύν το σκότος, ακ την αστραποχάλαζην, ακ την ανεμοζάλην απέ την Πόλην έρχομαι την αστραποκαμένην. Εγώ γομάριν Δε βαστώ, αμέ μαντάτα φέρνω κακά δια τους χριστιανούς, πικρά και δολωμένα." (δημοτικό, απόσπασμα).
Παραδοσιακοί και θαυμαστοί θρύλοι, αναπτύχθηκαν γύρω από την άλωση της Πόλης, για να θρέψουν τις ελπίδες και το θάρρος του εθνους επί αιώνες. "ΠΑλι με ΧρΟνουΣ και καιροΥΣ" Όταν έπεσε η Κωνσταντινούπολη στους Τούρκους, ένα πουλί ανέλαβε να πάει ένα γραπτό μήνυμα στην Τραπεζούντα στην Χριστιανική Αυτοκρατορία του Ποντου για την Άλωση της Πόλης. Μόλις έφτασε εκεί πήγε κατευθείαν στη Μητρόπολη που λειτουργούσε ο Πατριάρχης και άφησε το χαρτί με το μήνυμα πάνω στην Άγια Τράπεζα. Κανείς δεν τολμούσε να πάει να διαβάσει το μήνυμα. Τότε πήγε ένα παλλικάρι, γιός μιας χήρας, και διάβασε το άσχημο μαντάτο "Πάρθεν η Πόλη, Πάρθεν η Ρωμανία". Το εκκλησίασμα και ο Πατριάρχης άρχισαν τον θρήνο, αλλά ο νέος τους απάντησε "Κι αν η Πόλη έπεσε, κι αν πάρθεν η Ρωμανία, πάλι με χρόνους και καιρούς, πάλι δικά μας θα' ναι". Πάρθεν η Ρωμανία Έναν πουλίν, καλόν πουλίν εβγαίν' από την Πόλην ουδέ στ' αμπέλια κόνεψεν ουδέ στα περιβόλια, επήγεν και-ν εκόνεψεν α σου Ηλί' τον κάστρον. Εσείξεν τ' έναν το φτερόν σο αίμα βουτεμένον, εσείξεν τ' άλλο το φτερόν, χαρτίν έχει γραμμένον, Ατό κανείς κι ανέγνωσεν, ουδ' ο μητροπολίτης έναν παιδίν, καλόν παιδίν, έρχεται κι αναγνώθει. Σίτ' αναγνώθ' σίτε κλαίγει, σίτε κρούει την καρδίαν. "Αλί εμάς και βάι εμάς, πάρθεν η Ρωμανία!" Μοιρολογούν τα εκκλησιάς, κλαίγνε τα μοναστήρια κι ο Γιάννες ο Χρυσόστομον κλαίει, δερνοκοπιέται, -Μη κλαίς, μη κλαίς Αϊ-Γιάννε μου, και δερνοκοπισκάσαι -Η Ρωμανία πέρασε, η Ρωμανία 'πάρθεν. -Η Ρωμανία κι αν πέρασεν, ανθεί και φέρει κι άλλο. (Δημοτικό τραγούδι του Πόντου).
"ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ ΠΟΥ ΣΤΑΜΑΤΗΣΕ ΝΑ ΚΥΛΑΕΙ". Οι περισσότεροι τοπικοί θρύλοι για την άλωση της Κωνσταντινούπολης μοιάζουν σε ένα σημείο: όλοι δείχνουν ότι ο χρόνος σταμάτησε με την κατάληψη της ιερής πόλης της Ορθοδοξίας από τους άπιστους Τούρκους και ότι η τάξη στον κόσμο θα επανέλθει με την ανακατάληψη της Βασιλεύουσας από τους Έλληνες. Έτσι, και στην Ήπειρο υπάρχει μιααντίστοιχη λαϊκή δοξασία. Συγκεκριμένα, ένα πουλί φέρνει την αναγγελία της πτώσης της Πόλης σε μια ομάδα βοσκών που εκείνη τη στιγμή ποτίζουν τα κοπάδια τους σε ένα ποτάμι, Ο θρύλος λέει ότι στο άκουσμα της φοβερής είδησης τα νερά του ποταμίου σταμάτησαν να κυλάνε, αφού και το φυσικό στοιχείο θεώρησε ότι η πτώση της Κωνσταντινούπολης ήταν κάτι το ανήκουστο. Το ποτάμι θα συνεχίσει και πάλι να κυλάει, μόλις απελευθερωθεί η Πόλη, συνεχίζει ο λαϊκός θρύλος...
"ΤΑ ΨΑΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΛΟΓΕΡΟΥ". Κάποιος καλόγερος είχε ψαρέψει σε ένα ποτάμι ψάρια και τα τηγάνιζε κοντά στην όχθη του ποταμού. Τη στιγμή εκείνη ακούστηκε από ένα πουλί το μήνυμα της πτώσης της Κωνσταντινούπολης στους Τούρκους. Ο καλόγερος σάστισε και αμέσως τα μισοτηγανισμένα ψάρια πήδησαν από το τηγάνι και ξαναβρέθηκαν στο ποτάμι. Εκεί ζουν αιώνια μέχρι τη στιγμή της απελευθέρωσης της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους, οπότε και θα ξαναβγούν για να συνεχιστεί το τηγάνισμα τους.
"Ο Πύργος της Βασιλοπούλας". Στα κάστρα του Διδυμότειχου ένας κυκλικός πύργος, ο ψηλότερος ονομάζεται "πύργος της βασιλοπούλας". Η παράδοση λέει πως κάποτε ο βασιλιάς διασκέδαζε κυνηγώντας και στη θέση του άφησε την κόρη του. Όταν τον ειδοποίησαν ότι έρχονται οι Τούρκοι είχε τόση εμπιστοσύνη στην οχυρότητα του κάστρου ώστε είπε: "αν σηκωθεί από τη χύτρα ο κόκορας και λαλήσει, θα πιστέψω ότι κυριεύτηκε η πόλη.". Οι Τούρκοι όμως χρησιμοποίησαν δόλο και έδειξαν το χρυσοκέντητο μαντήλι του βασιλιά στην κόρη του. Αυτή μόλις το είδε, τους παρέδωσε το κλειδί του κάστρου κι έγινε αιτία της άλωσης. Όταν κατάλαβε πως την ξεγέλασαν, δεν άντεξε την ντροπή και αυτοκτόνησε πέφτοντας από τον πύργο. Από τότε ο πύργος λέγεται της βασιλοπούλας.
"0I ΚΡΗΤΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ". Έναν από τους πύργους των τειχών της Πόλης τον υπεράσπιζαν τρία αδέρφια, άρχοντες Κρητικοί που πολεμούσαν με το μέρος των Βενετών (η Κρήτη τότε ήταν κάτω από την κυριαρχία των Βενετών). Μετά την πτώση της πόλης τα τρία αδέρφια και οι άντρες τους εξακολουθούσαν να πολεμούν και παρά τις λυσσώδεις προσπάθειες τους οι Τούρκοι δεν είχαν κατορθώσει να καταλάβουν τον πύργο. Για το περιστατικό αυτό ενημερώθηκε ο Σουλτάνος και εντυπωσιάστηκε από την παλικαριά τους. Αποφάσισε, λοιπόν, να τους επιτρέψει να φύγουν με ασφάλεια από τον πύργο και να πάρουν ένα καράβι με τους άντρες τους και να γυρίσουν στην Κρήτη. Πραγματικά η πρόταση του έγινε δεκτή με τη σκέψη ότι έπρεπε να μείνουν ζωντανοί για να πολεμήσουν να ξαναπάρουν τη Βασιλεύουσα πίσω από τους απίστους. Έτσι οι Κρητικοί επιβιβάστηκαν στο πλοίο τους και ξεκίνησαν για το νησί τους. Το πλοίο δεν έφτασε ποτέ στην Κρήτη και ο θρύλος λέει ότι περιπλανιούνται αιώνια στο πέλαγος μέχρι τη στιγμή που θα ξεκινήσει η μάχη για την ανακατάληψη της Πόλης από τους Έλληνες. Τότε το πλοίο των Κρητικών θα τους ξαναφέρει στην Κωνσταντινούπολη για να πάρουν και αυτοί μέρος στη μάχη και να ολοκληρώσουν την αποστολή τους και το ελληνικό έθνος να ξανακερδίσει την Πόλη.
Πηγή: Εκπαιδευτήρια Μάνεση
29 Μαΐου
Ανάθεμα σε όποιον πρωτοβρήκε τις αφηρημένες έννοιες !
1957, στο Μόναχο. Στο καφενείο όπου μαζευόμασταν συχνά, ερχόταν ένα ήσυχο παιδί, μελαχρινό, με την κοπέλα του, μια Γερμανίδα κοκκινομάλλα, κεφάτη. Ήταν του Πολυτεχνείου (οι πολυτεχνίτες θυμήθηκαν να τον έχουν δει στις παραδόσεις). Με τον καιρό πιάσαμε κουβέντα, παίζαμε και καμιά σειρά στα μηχανάκια. Μιλούσε καλά γερμανικά με ακαθόριστη προφορά. Το όνομα του δεν το είχαμε μάθει. Δεν μας το 'πε... δεν ρωτήσαμε; Που να θυμάμαι τώρα! Ένα βράδυ ήρθαν δύο πολυτεχνίτες και είπαν πως είναι Τούρκος!
Τούρκος; Την άλλη μέρα κανείς δεν του ξαναμίλησε. Μάλιστα κάπου νιώσαμε και μια κρυφή αγανάκτηση. Σαν να μας είχε εξαπατήσει. Όχι μόνον επειδή δεν μας το είπε, αλλά επειδή δεν το έγραφε στο μέτωπο του. Τουλάχιστον αν είχε άλλη συμπεριφορά —βάναυση, βάρβαρη, χυδαία— όπως οι Τούρκοι που φανταζόμαστε! Τι δουλειά έχει να είναι ευγενικός, συμπαθητικός, πολιτισμένος και... Τούρκος! Εξοργιστικό!
Έστω. Από την επόμενη μέρα δεν ήταν πια άνθρωπος — ήταν Τούρκος. Η αφηρημένη έννοια θριάμβευσε πάνω στη συγκεκριμένη πραγματικότητα.
1971, στην Κύπρο. Πάνω από τα τούρκικα χωριά ανεμίζει η ημισέληνος. Τη μέρα οι Τούρκοι κατεβαίνουν, δουλεύουν στις δουλειές των Ελλήνων. Είναι άνθρωποι, συνεργάτες, φίλοι. Τη νύχτα, ταμπουρώνονται στα χωριά τους. Τη νύχτα δεν είναι άνθρωποι. Είναι Τούρκοι.
Ανάθεμα σ' όλα αυτά τα ονόματα! Τι θα πει Τούρκοι, Έλληνες, Γερμανοί, Βούλγαροι; Άνθρωποι θα πει, τίποτε άλλο. Ανάθεμα στις γενικεύσεις: Όλοι οι Αμερικανοί είναι... Όλοι οι Εβραίοι είναι... Όλοι οι Τούρκοι είναι... Όλες οι γενικεύσεις είναι... ψεύτικες!
Το 1954, όταν πρωτοπήγα στη Γερμανία, κάθισα κι έγραψα μερικά άρθρα για τους Γερμανούς. Τα ξαναβρήκα σε κάποιο συρτάρι, έξι χρόνια μετά — όταν μάζευα τα πράγματα μου για να φύγω. Πόσο γέλασα με την αφέλεια μου ! Τα άρθρα μου ήσαν γεμάτα γενικότητες. Οι Γερμανοί είναι έτσι, οι Γερμανοί σκέφτονται έτσι... Έξι χρόνια μετά, όλα αυτά έμοιαζαν γελοία. Τώρα, που ήξερα τους Γερμανούς, δεν υπήρχαν πια “οι Γερμανοί”. Υπήρχε ο Γιόχαν και ο Πέτερ, ο Κρίστιαν και ο Έντγκαρ, η Μπρούνι και η Μαρλέν — αλλά "Γερμανοί" δεν υπήρχαν.
1963, Ζυρίχη: πίνω έναν εξαίσιο τούρκικο καφέ (τέτοιο δεν έχω ξαναπιεί) στο σπίτι μιας ευγενικής και καλλιεργημένης δέσποινας. Μουσείο ήταν το σπίτι από παλιά ανατολίτικη τέχνη. Με την κόρη της (μία καλλονή με αλαβάστρινο διάφανο δέρμα, κατάμαυρα μαλλιά και πράσινα ιριδίζοντα μάτια) και το γιο της (πανέξυπνο διπλωμάτη της Υψηλής Πύλης) καθόμαστε μέχρι αργά το βράδυ μιλώντας για τέχνη, για σκέψη, για σοφία της Δύσης και της Ανατολής. Ήταν η εποχή που είχα αποφασίσει να μάθω τούρκικα, για να γνωρίσω καλύτερα το χώρο που με περιβάλλει. Ο ανατολικός και βαλκανικός περίγυρος περιέχουν τις άμεσες ρίζες μας. Παράλληλα με τους αρχαίους μας προγόνους, δεν θα 'πρεπε να μελετάμε κι αυτόν;
Α! ξέχασα να πω πως η ευγενική δέσποινα ήταν Τουρκάλα. Με όλη την αριστοκρατική φινέτσα των Τούρκων του Πιέρ Λοτί.
1969, Άμστερνταμ. Βλέπω στο απέναντι πεζοδρόμιο ένα “πηγαδάκι” από μελαχρινούς ανθρώπους που συζητούν με ζωηρές κινήσεις. Ανάμεσα στους χαμηλόφωνους βόρειους, οι φωνές τους καμπάνιζαν: Έλληνες είναι, σκέφθηκα. Όταν πλησίασα και διαπίστωσα πως ήσαν Τούρκοι, ένιωσα μέσα μου ένα σφίξιμο αποστροφής. Προσπάθησα να αναλύσω —αμέσως— γιατί το ένιωσα. Και κατάλαβα πως με ενόχλησαν επειδή μου μοιάζουν.
Τίποτα δεν απωθεί περισσότερο από το όμοιο (και τίποτα δεν έλκει... αν τύχει). Για τον Έλληνα, η διαπίστωση πως μοιάζει με Τούρκο είναι μία ύβρις. (Αντίθετα, δεν προσβάλλεται αν τον παρομοιάσεις με Ιταλό). Κι όμως αυτοί είναι οι γείτονες μας, μ' αυτούς (και κάτω απ' αυτούς) ζήσαμε. Πήραμε από τη γλώσσα τους, το φαγητό τους, τις σκέψεις τους, τη νοοτροπία τους. Πήραμε ίσως πιο πολλά από όσα δώσαμε. Όμως ένα μέρος από την ιστορία μας το καταπιέζουμε μέσα μας και το απωθούμε. Δικαιολογημένη αντίδραση — αλλά πόσο υγιής;
Κι έτσι φθάνω να πιστεύω πως δεν μισούμε τόσο πολύ τους Τούρκους της Τουρκίας, όσο τον Τούρκο μέσα μας. Είναι ο φτωχός συγγενής από την επαρχία, το σκοτεινό παρελθόν μας, αυτό που αφήσαμε πίσω μας στο δρόμο για τον “εξευρωπαϊσμό μας”.
Κι ενώ εμείς ντρεπόμαστε για την ομοιότητα μας με τον Τούρκο, νομίζουμε, παράλληλα, πως εκείνος μας ζηλεύει. Γιατί (προβάλλοντας τη δική μας άποψη στη δική του σκέψη) λέμε πως είμαστε γι' αυτόν οι επιτυχημένοι πλούσιοι συγγενείς, που προχώρησαν περισσότερο στο δρόμο της Ευρώπης.
Πόσο αλήθεια είναι αυτό; Και πόσο δίκιο έχουμε να κρίνουμε με “ευρωπαϊκά” κριτήρια τους δικούς μας πολιτισμούς; (Ναι, έχουν και οι Τούρκοι πολιτισμό, τον Οθωμανικό — μη σας ενοχλεί αυτό). Και πόσο σωστό είναι που προσπαθούμε και οι δύο να γίνουμε “Ευρωπαίοι”; Και δεν μοιάζουμε ακόμη και στην προσπάθεια μας αυτή, να αλλάξουμε, να αρνηθούμε τις ρίζες μας;
Υπάρχει όμως το “προαιώνιον μίσος”. Τι απάτη ! Μιλάμε γι' αυτό σαν να ήταν κληρονομικό. Σαν να τροποποιήθηκε κάποιο γονίδιο στα κύτταρα μας και γεννιόμαστε Τουρκοφάγοι (ή Έλληνοφάγοι)!
Το μίσος, εμείς και οι δύο είμαστε που το συντηρούμε και το καλλιεργούμε. Με τις μονόπλευρες και μονοδιάστατες ερμηνείες της Ιστορίας που διδάσκουμε, με τις εθνικές επετείους και τους πανηγυρικούς, με τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα, με την άρνηση να δεχθούμε το πρόσωπο μας και τους άλλους όπως είναι.
Ποιος κερδίζει απ' αυτή τη διαιώνιση; Κανείς. Ποιος χάνει; Και οι δύο. Το μίσος ποτέ δεν έφερε καρπό. Ο φανατισμός δεν έχει φυτέψει ούτε ένα δέντρο στον κόσμο. Οι απλοί άνθρωποι, θύματα της προπαγάνδας, των συμφερόντων, των προκαταλήψεων, άγονται και φέρονται από ηγέτες με πολιτικά κίνητρα. Κι ο σοσιαλιστής Μπουλέντ Ετσεβίτ, που κάποτε έγραψε ένα ωραίο ποίημα για τον “αδερφό του τον Έλληνα”, το ξεχνάει, όταν μαζεύει ψήφους...
Κάποιος πρέπει να κάνει μια νέα αρχή. Που θα πρέπει να βασίζεται στην επικοινωνία, τη γνωριμία, τη γνώση της πραγματικής ιστορίας. Που δεν θα αφορά αφηρημένες ιδέες αλλά ανθρώπους. Που δεν θα προβάλλει στερεότυπα, αλλά την πραγματικότητα. Κάποιος πρέπει να τολμήσει, έστω κι αν πληρώσει στην αρχή για την τόλμη του. Δεν είναι δυνατόν το πιο όμορφο πέλαγος του κόσμου να δηλητηριάζεται κάθε μέρα από ποταμούς μίσους!
Το κείμενο αυτό δημοσιεύεται στις 29 Μαΐου. Πρώτη προσπάθεια για τη διαφορετική αντιμετώπιση μιας επετείου.
(Βραβεύθηκε με το πρώτο βραβείο, στην πρώτη απονομή του Βραβείου Ελληνοτουρκικής Φιλίας Αμπντί Ιπεκτσί, 1980)
Νίκος Δήμου
1957, στο Μόναχο. Στο καφενείο όπου μαζευόμασταν συχνά, ερχόταν ένα ήσυχο παιδί, μελαχρινό, με την κοπέλα του, μια Γερμανίδα κοκκινομάλλα, κεφάτη. Ήταν του Πολυτεχνείου (οι πολυτεχνίτες θυμήθηκαν να τον έχουν δει στις παραδόσεις). Με τον καιρό πιάσαμε κουβέντα, παίζαμε και καμιά σειρά στα μηχανάκια. Μιλούσε καλά γερμανικά με ακαθόριστη προφορά. Το όνομα του δεν το είχαμε μάθει. Δεν μας το 'πε... δεν ρωτήσαμε; Που να θυμάμαι τώρα! Ένα βράδυ ήρθαν δύο πολυτεχνίτες και είπαν πως είναι Τούρκος!
Τούρκος; Την άλλη μέρα κανείς δεν του ξαναμίλησε. Μάλιστα κάπου νιώσαμε και μια κρυφή αγανάκτηση. Σαν να μας είχε εξαπατήσει. Όχι μόνον επειδή δεν μας το είπε, αλλά επειδή δεν το έγραφε στο μέτωπο του. Τουλάχιστον αν είχε άλλη συμπεριφορά —βάναυση, βάρβαρη, χυδαία— όπως οι Τούρκοι που φανταζόμαστε! Τι δουλειά έχει να είναι ευγενικός, συμπαθητικός, πολιτισμένος και... Τούρκος! Εξοργιστικό!
Έστω. Από την επόμενη μέρα δεν ήταν πια άνθρωπος — ήταν Τούρκος. Η αφηρημένη έννοια θριάμβευσε πάνω στη συγκεκριμένη πραγματικότητα.
1971, στην Κύπρο. Πάνω από τα τούρκικα χωριά ανεμίζει η ημισέληνος. Τη μέρα οι Τούρκοι κατεβαίνουν, δουλεύουν στις δουλειές των Ελλήνων. Είναι άνθρωποι, συνεργάτες, φίλοι. Τη νύχτα, ταμπουρώνονται στα χωριά τους. Τη νύχτα δεν είναι άνθρωποι. Είναι Τούρκοι.
Ανάθεμα σ' όλα αυτά τα ονόματα! Τι θα πει Τούρκοι, Έλληνες, Γερμανοί, Βούλγαροι; Άνθρωποι θα πει, τίποτε άλλο. Ανάθεμα στις γενικεύσεις: Όλοι οι Αμερικανοί είναι... Όλοι οι Εβραίοι είναι... Όλοι οι Τούρκοι είναι... Όλες οι γενικεύσεις είναι... ψεύτικες!
Το 1954, όταν πρωτοπήγα στη Γερμανία, κάθισα κι έγραψα μερικά άρθρα για τους Γερμανούς. Τα ξαναβρήκα σε κάποιο συρτάρι, έξι χρόνια μετά — όταν μάζευα τα πράγματα μου για να φύγω. Πόσο γέλασα με την αφέλεια μου ! Τα άρθρα μου ήσαν γεμάτα γενικότητες. Οι Γερμανοί είναι έτσι, οι Γερμανοί σκέφτονται έτσι... Έξι χρόνια μετά, όλα αυτά έμοιαζαν γελοία. Τώρα, που ήξερα τους Γερμανούς, δεν υπήρχαν πια “οι Γερμανοί”. Υπήρχε ο Γιόχαν και ο Πέτερ, ο Κρίστιαν και ο Έντγκαρ, η Μπρούνι και η Μαρλέν — αλλά "Γερμανοί" δεν υπήρχαν.
1963, Ζυρίχη: πίνω έναν εξαίσιο τούρκικο καφέ (τέτοιο δεν έχω ξαναπιεί) στο σπίτι μιας ευγενικής και καλλιεργημένης δέσποινας. Μουσείο ήταν το σπίτι από παλιά ανατολίτικη τέχνη. Με την κόρη της (μία καλλονή με αλαβάστρινο διάφανο δέρμα, κατάμαυρα μαλλιά και πράσινα ιριδίζοντα μάτια) και το γιο της (πανέξυπνο διπλωμάτη της Υψηλής Πύλης) καθόμαστε μέχρι αργά το βράδυ μιλώντας για τέχνη, για σκέψη, για σοφία της Δύσης και της Ανατολής. Ήταν η εποχή που είχα αποφασίσει να μάθω τούρκικα, για να γνωρίσω καλύτερα το χώρο που με περιβάλλει. Ο ανατολικός και βαλκανικός περίγυρος περιέχουν τις άμεσες ρίζες μας. Παράλληλα με τους αρχαίους μας προγόνους, δεν θα 'πρεπε να μελετάμε κι αυτόν;
Α! ξέχασα να πω πως η ευγενική δέσποινα ήταν Τουρκάλα. Με όλη την αριστοκρατική φινέτσα των Τούρκων του Πιέρ Λοτί.
1969, Άμστερνταμ. Βλέπω στο απέναντι πεζοδρόμιο ένα “πηγαδάκι” από μελαχρινούς ανθρώπους που συζητούν με ζωηρές κινήσεις. Ανάμεσα στους χαμηλόφωνους βόρειους, οι φωνές τους καμπάνιζαν: Έλληνες είναι, σκέφθηκα. Όταν πλησίασα και διαπίστωσα πως ήσαν Τούρκοι, ένιωσα μέσα μου ένα σφίξιμο αποστροφής. Προσπάθησα να αναλύσω —αμέσως— γιατί το ένιωσα. Και κατάλαβα πως με ενόχλησαν επειδή μου μοιάζουν.
Τίποτα δεν απωθεί περισσότερο από το όμοιο (και τίποτα δεν έλκει... αν τύχει). Για τον Έλληνα, η διαπίστωση πως μοιάζει με Τούρκο είναι μία ύβρις. (Αντίθετα, δεν προσβάλλεται αν τον παρομοιάσεις με Ιταλό). Κι όμως αυτοί είναι οι γείτονες μας, μ' αυτούς (και κάτω απ' αυτούς) ζήσαμε. Πήραμε από τη γλώσσα τους, το φαγητό τους, τις σκέψεις τους, τη νοοτροπία τους. Πήραμε ίσως πιο πολλά από όσα δώσαμε. Όμως ένα μέρος από την ιστορία μας το καταπιέζουμε μέσα μας και το απωθούμε. Δικαιολογημένη αντίδραση — αλλά πόσο υγιής;
Κι έτσι φθάνω να πιστεύω πως δεν μισούμε τόσο πολύ τους Τούρκους της Τουρκίας, όσο τον Τούρκο μέσα μας. Είναι ο φτωχός συγγενής από την επαρχία, το σκοτεινό παρελθόν μας, αυτό που αφήσαμε πίσω μας στο δρόμο για τον “εξευρωπαϊσμό μας”.
Κι ενώ εμείς ντρεπόμαστε για την ομοιότητα μας με τον Τούρκο, νομίζουμε, παράλληλα, πως εκείνος μας ζηλεύει. Γιατί (προβάλλοντας τη δική μας άποψη στη δική του σκέψη) λέμε πως είμαστε γι' αυτόν οι επιτυχημένοι πλούσιοι συγγενείς, που προχώρησαν περισσότερο στο δρόμο της Ευρώπης.
Πόσο αλήθεια είναι αυτό; Και πόσο δίκιο έχουμε να κρίνουμε με “ευρωπαϊκά” κριτήρια τους δικούς μας πολιτισμούς; (Ναι, έχουν και οι Τούρκοι πολιτισμό, τον Οθωμανικό — μη σας ενοχλεί αυτό). Και πόσο σωστό είναι που προσπαθούμε και οι δύο να γίνουμε “Ευρωπαίοι”; Και δεν μοιάζουμε ακόμη και στην προσπάθεια μας αυτή, να αλλάξουμε, να αρνηθούμε τις ρίζες μας;
Υπάρχει όμως το “προαιώνιον μίσος”. Τι απάτη ! Μιλάμε γι' αυτό σαν να ήταν κληρονομικό. Σαν να τροποποιήθηκε κάποιο γονίδιο στα κύτταρα μας και γεννιόμαστε Τουρκοφάγοι (ή Έλληνοφάγοι)!
Το μίσος, εμείς και οι δύο είμαστε που το συντηρούμε και το καλλιεργούμε. Με τις μονόπλευρες και μονοδιάστατες ερμηνείες της Ιστορίας που διδάσκουμε, με τις εθνικές επετείους και τους πανηγυρικούς, με τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα, με την άρνηση να δεχθούμε το πρόσωπο μας και τους άλλους όπως είναι.
Ποιος κερδίζει απ' αυτή τη διαιώνιση; Κανείς. Ποιος χάνει; Και οι δύο. Το μίσος ποτέ δεν έφερε καρπό. Ο φανατισμός δεν έχει φυτέψει ούτε ένα δέντρο στον κόσμο. Οι απλοί άνθρωποι, θύματα της προπαγάνδας, των συμφερόντων, των προκαταλήψεων, άγονται και φέρονται από ηγέτες με πολιτικά κίνητρα. Κι ο σοσιαλιστής Μπουλέντ Ετσεβίτ, που κάποτε έγραψε ένα ωραίο ποίημα για τον “αδερφό του τον Έλληνα”, το ξεχνάει, όταν μαζεύει ψήφους...
Κάποιος πρέπει να κάνει μια νέα αρχή. Που θα πρέπει να βασίζεται στην επικοινωνία, τη γνωριμία, τη γνώση της πραγματικής ιστορίας. Που δεν θα αφορά αφηρημένες ιδέες αλλά ανθρώπους. Που δεν θα προβάλλει στερεότυπα, αλλά την πραγματικότητα. Κάποιος πρέπει να τολμήσει, έστω κι αν πληρώσει στην αρχή για την τόλμη του. Δεν είναι δυνατόν το πιο όμορφο πέλαγος του κόσμου να δηλητηριάζεται κάθε μέρα από ποταμούς μίσους!
Το κείμενο αυτό δημοσιεύεται στις 29 Μαΐου. Πρώτη προσπάθεια για τη διαφορετική αντιμετώπιση μιας επετείου.
(Βραβεύθηκε με το πρώτο βραβείο, στην πρώτη απονομή του Βραβείου Ελληνοτουρκικής Φιλίας Αμπντί Ιπεκτσί, 1980)
Νίκος Δήμου
Τετάρτη 28 Μαΐου 2008
Γραφή Δισπηλιού
Έξω από την Καστοριά ανακαλύφθηκαν σχετικά πρόσφατα απομεινάρια ενός αρχαίου οικισμού. Ήταν κι αυτός δίπλα στην λίμνη όπως και η σημερινή πόλη που ποιος ξέρει τι άλλο κρύβει στα πανάρχαια θεμέλιά της. Στο οικισμό Δισπηλιό λοιπόν της Καστοριάς ανακαλύφθηκε μεταξύ άλλων και μια μορφή γραφής που περιέχει τα γράμματα του Ιωνικού αλφαβήτου. Χρονολογούνται απ' το 6000 π.Χ. Αυτό ανατρέπει αρκετές θεωρίες για την έλευση των Ελλήνων στον Ελλαδικό χώρο αλλά και την προέλευση της γραφής.
Η πινακίδα αυτή δεν υπάρχει πια. Εξαερώθηκε (όπως είπαν) κατά την μεταφορά της στην Γερμανία για εξέταση από ειδικούς.
Τραγούδια που σε κάνουν να θες να μάθεις ιταλικά
A casa di Irene
LA CANZONE DELL'AMORE PERDUTO, F. De Andrè
Lucio Battisti Live Giardini di Marzo
Albano e Romina Power- Io di notte
Ricchi e Poveri - Sara perche ti amo
LA CANZONE DELL'AMORE PERDUTO, F. De Andrè
Lucio Battisti Live Giardini di Marzo
Albano e Romina Power- Io di notte
Ricchi e Poveri - Sara perche ti amo
52 χρόνια γυναικείας ψήφου στην Ελλάδα
«…Ορισμένα τινά Ελληνικά θήλεα ζητούν να δοθή ψήφος εις τας
γυναίκας. Σχετικώς με το ίδιον τούτο θέμα διαπρεπέστατος επιστήμων
είχεν άλλοτε αναπτύξει από του βήματος της Βουλής το επιστημονικώς
πασίγνωστον, άλλως τε, γεγονός ότι παν θήλυ διατελεί εις ανισόρροπον
και έξαλλον πνευματικήν κατάστασιν ωρισμένας ημέρας εκάστου
μηνός… Νεώτεραι και ακριβέστεραι έρευναι καταδείκνυσιν ότι ου μόνον
ωρισμένας ημέρας, αλλά δι’ όλου του μηνός τελούσιν άπαντα τα θήλεα
εις πνευματικήν και συναισθηματικήν ανισορροπίαν, τινά δε μετρίαν, τα
πλείστα δε σφοδροτάτην και ακατάσχετον, άτε και παντοιοτρόπως
εκδηλουμένων και κλιμακουμένων συν τω χρόνω… Επειδή εν τούτοις αι
ημέραι αύται, δεν συμπίπτουν ως προς όλα τα θήλεα, είναι αδύνατον να
ευρεθή ημέρα πνευματικής ισορροπίας και ψυχικής γαλήνης όλων των
θηλέων, ώστε την ευτυχή εκείνην ημέραν να ορίζονται αι εκάστοτε
εκλογαί. Η γυναικεία συνεπώς ψήφος είναι πράγμα επικίνδυνον,
άρα αποκρουστέον.»
Εφημερίδα «Νέα Ημέρα», 20 Μαρτίου 1928.
Την ίδια χρονιά, ωστόσο, η Αύρα Θεοδωροπούλου γράφει στον
«Αγώνα της Γυναίκας»:
«Ζητούμε την ψήφο
1) Γιατί είμαστε κι εμείς όπως και οι άντρες μέλη μιας
δημοκρατίας που πρέπει να στηρίζεται στην ελεύθερη θέληση
όλων των πολιτών, ανδρών και γυναικών.
Δημοσίευση: www.inarcadia.gr 2
2) Γιατί η ψήφος είναι το ισχυρότερο μέσο με το οποίο
μπορούμε να υποστηρίζουμε τα ιδιαίτερά μας συμφέροντα ως
γυναίκες.
3) Γιατί όλοι οι νόμοι που αφορούν το παιδί ρυθμίζονται ως
τώρα σύμφωνα με την ανδρική αντίληψη…
4) Γιατί όλα τα οικονομικά ζητήματα που αποφασίζονται στη
Βουλή συνδέονται στενότατα με την οικιακή οικονομία…
5) Γιατί με τα πολιτικά δικαιώματα θα αποκτήσει η γυναίκα την
αντίληψη της κοινωνικής ευθύνης…
Όμως, ενώ οι ελληνικές εφημερίδες του μεσοπολέμου
καθρεφτίζουν το πνεύμα της εποχής σχετικά με τη γυναικεία ψήφο, το
γυναικείο κίνημα έχει ήδη αρχίσει στη Βρετανία από τα τέλη του 19ου
αιώνα. Πράγματι, οι βουλευτές ήδη από το 1866 αρχίζουν να
υποβάλλουν «Υπομνήματα Γυναικών» στο Κοινοβούλιο για δικαίωμα
ψήφου, ενώ στις αρχές του 20ου αιώνα οι Αγγλίδες καταλαβαίνουν πια
καλά πως αν οι ίδιες δεν πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους, το
αίτημά τους δεν πρόκειται να ικανοποιηθεί. Έτσι, το 1903 ιδρύεται η
πρώτη γυναικεία οργάνωση διεκδικήσεων η «Women’s Social and
Political Union», που υιοθετεί την πάλη. Γυναίκες ξεχύνονται στους
δρόμους, διαδηλώσεις ταράζουν την καθημερινή ζωή του Λονδίνου,
εμπρησμοί και διακοπές των συνεδριάσεων του Κοινοβουλίου. Πολλές
γυναίκες συλλαμβάνονται. Ο αντρικός πληθυσμός ονόμασε τις γυναίκες
αυτές υποτιμητικά σουφραζέτες και είναι εκείνες που όχι μόνο θα
ταράξουν τα σίγουρα και ήσυχα νερά του αντρικού κατεστημένου, αλλά
θα ξεσηκώσουν και το γυναικείο πληθυσμό όλων των υπολοίπων
χωρών, που η μία μετά την άλλη αρχίζουν να αποκτούν το πολυπόθητο
δικαίωμα.
Στη χώρα μας, όπου – αν εξαιρέσει κανείς την ανώτερη αστική
τάξη - η γυναίκα ως επί το πλείστον ήταν αγράμματη και υποταγμένη
στον άνδρα, όπου δεν είχε καμία οικονομική αυτοτέλεια που θα της
επέτρεπε να τεθεί επικεφαλής της ζωής της και το μόνο που ήξερε να
κάνει ήταν να δουλεύει σα σκλάβα στο χωράφι και το σπίτι, το γυναικείο
κίνημα είχε να παλέψει με αντιλήψεις πολύ βαθιά ριζωμένες στη
νοοτροπία του κόσμου.
Παρ’ όλα αυτά, στις 8 Μαρτίου του 1887 κυκλοφορεί το πρώτο
φύλλο της «Εφημερίδος των Κυριών» από την πρώτη ελληνίδα
φεμινίστρια την Καλιρρόη Σιγανού Παρρέν, που ταυτόχρονα υπήρξε
και η πρώτη Ελληνίδα δημοσιογράφος. Στο μεταξύ η Καλιρρόη Παρρέν
διδάσκει και στο Ζάππειο Παρθεναγωγείο στην Αδριανούπολη της
Θράκης, απ’ όπου ξεκινούν διάφορα φεμινιστικά κινήματα, που
αργότερα έρχονται στην Αθήνα. Έχουν ήδη αρχίσει, άλλωστε, να
λειτουργούν γνωστά παρθεναγωγεία που στόχο έχουν τη μόρφωση
των Ελληνίδων. Δυστυχώς όμως σ’ αυτά σπουδάζουν μόνο τα πιο
εύπορα κορίτσια των καλών οικογενειών. Κατανοώντας το πρόβλημα
αυτό και ρίχνοντας μια ρηξικέλευθη ματιά στο μέλλον, η Παρρέν ιδρύει
το 1890 το Σχολείο της Κυριακής, για τις αγράμματες και άπορες
γυναίκες, ενώ το 1911 πρωτοστατεί στην ίδρυση του Λυκείου των
Ελληνίδων.
Οι καιροί που θ’ ακολουθήσουν δεν θα είναι μόνο δύσκολοι για
τη χώρα μας, αλλά και για ολόκληρο τον πλανήτη: παγκόσμια
οικονομική κρίση, Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, Βαλκανικοί πόλεμοι. Έριδες
ταλανίζουν τη μικρή μας χώρα, που θα καταλήξουν στο τραγικό 1922,
όπου ένα εκατομμύριο περίπου μικρασιάτες πρόσφυγες θα
αναζητήσουν καταφύγιο στη μητέρα πατρίδα, κουβαλώντας μαζί τους
εκτός από τη δυστυχία τους και καινούριες, πιο προοδευτικές ιδέες. Σε
μια χώρα που χειμάζεται από τον πόλεμο, τη δυσπραγία και την
ανέχεια, η γυναίκα αναγκάζεται να μπει στην παραγωγή, αναζητώντας
μεροκάματο για επιβίωση. Ανάμεσα στο όλο επαναστατικό κλίμα οι
γυναίκες διεκδικούν κι αυτές ίσα δικαιώματα με τους άντρες στην
εργασία και την κοινωνία.
Ήδη, από το 1920 έχει ξεκινήσει ο οργανωμένος αγώνας για την
πολιτική χειραφέτηση της Ελληνίδας με την ίδρυση του «Συνδέσμου για
τα δικαιώματα της γυναικός», που ήταν τμήμα της μεγάλης διεθνούς
οργάνωσης υπέρ της γυναικείας ψήφου «International Woman Suffrage
Alliance». Πρόεδρος ήταν η Μαρία Νεγρεπόντη και αντιπρόεδρος η
πασίγνωστη για τη δράση της Αύρα θεοδωροπούλου. Κάθε Δευτέρα
συγκεντρώνονταν, έκαναν συζητήσεις και ομιλίες στις οποίες
συμμετείχαν όχι μόνο γυναίκες, αλλά και άντρες φεμινιστές.
Οι πιέσεις για τη γυναικεία ψήφο γίνονται ολοένα και
μεγαλύτερες και μπορούμε να πούμε ότι το πρώτο βήμα έγινε το 1930,
όταν επί κυβερνήσεως Βενιζέλου, αναγνωρίστηκε το δικαίωμα ψήφου
με τόσο περιοριστικούς όρους, όμως, που ήταν μάλλον δώρον άδωρον!
Το δικαίωμα ψήφου ίσχυε μόνο για τις δημοτικές εκλογές, αφορούσε
μόνο το δικαίωμα του εκλέγειν και όχι του εκλέγεσθαι, ίσχυε μόνο για τις
εγγράμματες Ελληνίδες και οπωσδήποτε άνω των 30 ετών.
Πράγματι, το 1934, οι γυναίκες καλούνται να ψηφίσουν στις
δημοτικές εκλογές για πρώτη φορά. Πόσες όμως Ελληνίδες ήξεραν
γράμματα; Το 70% ήταν αναλφάβητες. Κι έτσι, εκείνες που ψήφισαν σε
ολόκληρη τη χώρα δεν ξεπερνούσαν τις 240!
Μεσολαβεί ο πόλεμος, η Κατοχή, ο Εμφύλιος. Η Ελλάδα άλλοτε
παραπαίει από τη γάγγραινα των κατακτητών και άλλοτε ψυχορραγεί
δέσμια του αλληλοσπαραγμού. Όλα μένουν πίσω. Όταν η υπόλοιπη
Ευρώπη ξαναγεννιέται από την τέφρα της, σαν τον Φοίνικα, εμείς
τρώμε τις σάρκες μας. Θα περάσουν πολλά χρόνια ακόμα για να
αποκτήσουν οι Ελληνίδες σωστό δικαίωμα ψήφου, ισότιμο με το
αντρικό. Για πρώτη φορά ο θηλυκός πληθυσμός θα προσέλθει στις
κάλπες στις βουλευτικές εκλογές της 19ης Φεβρουαρίου 1956.
Φέτος λοιπόν γιορτάζουμε τα 52 χρόνια της γυναικείας ψήφου,
όμως, πέρα απ’ αυτό, ας αναρωτηθούμε πόσα πράγματα έχουν στ’
αλήθεια αλλάξει υπέρ της γυναίκας στην ελληνική καθημερινότητα. Ποια
η κατανομή των ρόλων στο σπίτι, στη φροντίδα των παιδιών, στο
νοικοκυριό; Μήπως τελικά έχουμε καταλήξει σε σχήμα οξύμωρο; Η
γυναίκα ασφαλώς και έχει τη δουλειά της και καλά κάνει, αλλά μήπως
έχει και το σπίτι; Γιατί δεν αρκεί η ισοτιμία μόνο στην πολιτική, την
εργασία, την κοινωνία. Η πραγματική ισότητα ξεκινά μέσα από την ίδια
την οικογένεια.
Πηγή: www.inarcadia.gr
γυναίκας. Σχετικώς με το ίδιον τούτο θέμα διαπρεπέστατος επιστήμων
είχεν άλλοτε αναπτύξει από του βήματος της Βουλής το επιστημονικώς
πασίγνωστον, άλλως τε, γεγονός ότι παν θήλυ διατελεί εις ανισόρροπον
και έξαλλον πνευματικήν κατάστασιν ωρισμένας ημέρας εκάστου
μηνός… Νεώτεραι και ακριβέστεραι έρευναι καταδείκνυσιν ότι ου μόνον
ωρισμένας ημέρας, αλλά δι’ όλου του μηνός τελούσιν άπαντα τα θήλεα
εις πνευματικήν και συναισθηματικήν ανισορροπίαν, τινά δε μετρίαν, τα
πλείστα δε σφοδροτάτην και ακατάσχετον, άτε και παντοιοτρόπως
εκδηλουμένων και κλιμακουμένων συν τω χρόνω… Επειδή εν τούτοις αι
ημέραι αύται, δεν συμπίπτουν ως προς όλα τα θήλεα, είναι αδύνατον να
ευρεθή ημέρα πνευματικής ισορροπίας και ψυχικής γαλήνης όλων των
θηλέων, ώστε την ευτυχή εκείνην ημέραν να ορίζονται αι εκάστοτε
εκλογαί. Η γυναικεία συνεπώς ψήφος είναι πράγμα επικίνδυνον,
άρα αποκρουστέον.»
Εφημερίδα «Νέα Ημέρα», 20 Μαρτίου 1928.
Την ίδια χρονιά, ωστόσο, η Αύρα Θεοδωροπούλου γράφει στον
«Αγώνα της Γυναίκας»:
«Ζητούμε την ψήφο
1) Γιατί είμαστε κι εμείς όπως και οι άντρες μέλη μιας
δημοκρατίας που πρέπει να στηρίζεται στην ελεύθερη θέληση
όλων των πολιτών, ανδρών και γυναικών.
Δημοσίευση: www.inarcadia.gr 2
2) Γιατί η ψήφος είναι το ισχυρότερο μέσο με το οποίο
μπορούμε να υποστηρίζουμε τα ιδιαίτερά μας συμφέροντα ως
γυναίκες.
3) Γιατί όλοι οι νόμοι που αφορούν το παιδί ρυθμίζονται ως
τώρα σύμφωνα με την ανδρική αντίληψη…
4) Γιατί όλα τα οικονομικά ζητήματα που αποφασίζονται στη
Βουλή συνδέονται στενότατα με την οικιακή οικονομία…
5) Γιατί με τα πολιτικά δικαιώματα θα αποκτήσει η γυναίκα την
αντίληψη της κοινωνικής ευθύνης…
Όμως, ενώ οι ελληνικές εφημερίδες του μεσοπολέμου
καθρεφτίζουν το πνεύμα της εποχής σχετικά με τη γυναικεία ψήφο, το
γυναικείο κίνημα έχει ήδη αρχίσει στη Βρετανία από τα τέλη του 19ου
αιώνα. Πράγματι, οι βουλευτές ήδη από το 1866 αρχίζουν να
υποβάλλουν «Υπομνήματα Γυναικών» στο Κοινοβούλιο για δικαίωμα
ψήφου, ενώ στις αρχές του 20ου αιώνα οι Αγγλίδες καταλαβαίνουν πια
καλά πως αν οι ίδιες δεν πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους, το
αίτημά τους δεν πρόκειται να ικανοποιηθεί. Έτσι, το 1903 ιδρύεται η
πρώτη γυναικεία οργάνωση διεκδικήσεων η «Women’s Social and
Political Union», που υιοθετεί την πάλη. Γυναίκες ξεχύνονται στους
δρόμους, διαδηλώσεις ταράζουν την καθημερινή ζωή του Λονδίνου,
εμπρησμοί και διακοπές των συνεδριάσεων του Κοινοβουλίου. Πολλές
γυναίκες συλλαμβάνονται. Ο αντρικός πληθυσμός ονόμασε τις γυναίκες
αυτές υποτιμητικά σουφραζέτες και είναι εκείνες που όχι μόνο θα
ταράξουν τα σίγουρα και ήσυχα νερά του αντρικού κατεστημένου, αλλά
θα ξεσηκώσουν και το γυναικείο πληθυσμό όλων των υπολοίπων
χωρών, που η μία μετά την άλλη αρχίζουν να αποκτούν το πολυπόθητο
δικαίωμα.
Στη χώρα μας, όπου – αν εξαιρέσει κανείς την ανώτερη αστική
τάξη - η γυναίκα ως επί το πλείστον ήταν αγράμματη και υποταγμένη
στον άνδρα, όπου δεν είχε καμία οικονομική αυτοτέλεια που θα της
επέτρεπε να τεθεί επικεφαλής της ζωής της και το μόνο που ήξερε να
κάνει ήταν να δουλεύει σα σκλάβα στο χωράφι και το σπίτι, το γυναικείο
κίνημα είχε να παλέψει με αντιλήψεις πολύ βαθιά ριζωμένες στη
νοοτροπία του κόσμου.
Παρ’ όλα αυτά, στις 8 Μαρτίου του 1887 κυκλοφορεί το πρώτο
φύλλο της «Εφημερίδος των Κυριών» από την πρώτη ελληνίδα
φεμινίστρια την Καλιρρόη Σιγανού Παρρέν, που ταυτόχρονα υπήρξε
και η πρώτη Ελληνίδα δημοσιογράφος. Στο μεταξύ η Καλιρρόη Παρρέν
διδάσκει και στο Ζάππειο Παρθεναγωγείο στην Αδριανούπολη της
Θράκης, απ’ όπου ξεκινούν διάφορα φεμινιστικά κινήματα, που
αργότερα έρχονται στην Αθήνα. Έχουν ήδη αρχίσει, άλλωστε, να
λειτουργούν γνωστά παρθεναγωγεία που στόχο έχουν τη μόρφωση
των Ελληνίδων. Δυστυχώς όμως σ’ αυτά σπουδάζουν μόνο τα πιο
εύπορα κορίτσια των καλών οικογενειών. Κατανοώντας το πρόβλημα
αυτό και ρίχνοντας μια ρηξικέλευθη ματιά στο μέλλον, η Παρρέν ιδρύει
το 1890 το Σχολείο της Κυριακής, για τις αγράμματες και άπορες
γυναίκες, ενώ το 1911 πρωτοστατεί στην ίδρυση του Λυκείου των
Ελληνίδων.
Οι καιροί που θ’ ακολουθήσουν δεν θα είναι μόνο δύσκολοι για
τη χώρα μας, αλλά και για ολόκληρο τον πλανήτη: παγκόσμια
οικονομική κρίση, Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, Βαλκανικοί πόλεμοι. Έριδες
ταλανίζουν τη μικρή μας χώρα, που θα καταλήξουν στο τραγικό 1922,
όπου ένα εκατομμύριο περίπου μικρασιάτες πρόσφυγες θα
αναζητήσουν καταφύγιο στη μητέρα πατρίδα, κουβαλώντας μαζί τους
εκτός από τη δυστυχία τους και καινούριες, πιο προοδευτικές ιδέες. Σε
μια χώρα που χειμάζεται από τον πόλεμο, τη δυσπραγία και την
ανέχεια, η γυναίκα αναγκάζεται να μπει στην παραγωγή, αναζητώντας
μεροκάματο για επιβίωση. Ανάμεσα στο όλο επαναστατικό κλίμα οι
γυναίκες διεκδικούν κι αυτές ίσα δικαιώματα με τους άντρες στην
εργασία και την κοινωνία.
Ήδη, από το 1920 έχει ξεκινήσει ο οργανωμένος αγώνας για την
πολιτική χειραφέτηση της Ελληνίδας με την ίδρυση του «Συνδέσμου για
τα δικαιώματα της γυναικός», που ήταν τμήμα της μεγάλης διεθνούς
οργάνωσης υπέρ της γυναικείας ψήφου «International Woman Suffrage
Alliance». Πρόεδρος ήταν η Μαρία Νεγρεπόντη και αντιπρόεδρος η
πασίγνωστη για τη δράση της Αύρα θεοδωροπούλου. Κάθε Δευτέρα
συγκεντρώνονταν, έκαναν συζητήσεις και ομιλίες στις οποίες
συμμετείχαν όχι μόνο γυναίκες, αλλά και άντρες φεμινιστές.
Οι πιέσεις για τη γυναικεία ψήφο γίνονται ολοένα και
μεγαλύτερες και μπορούμε να πούμε ότι το πρώτο βήμα έγινε το 1930,
όταν επί κυβερνήσεως Βενιζέλου, αναγνωρίστηκε το δικαίωμα ψήφου
με τόσο περιοριστικούς όρους, όμως, που ήταν μάλλον δώρον άδωρον!
Το δικαίωμα ψήφου ίσχυε μόνο για τις δημοτικές εκλογές, αφορούσε
μόνο το δικαίωμα του εκλέγειν και όχι του εκλέγεσθαι, ίσχυε μόνο για τις
εγγράμματες Ελληνίδες και οπωσδήποτε άνω των 30 ετών.
Πράγματι, το 1934, οι γυναίκες καλούνται να ψηφίσουν στις
δημοτικές εκλογές για πρώτη φορά. Πόσες όμως Ελληνίδες ήξεραν
γράμματα; Το 70% ήταν αναλφάβητες. Κι έτσι, εκείνες που ψήφισαν σε
ολόκληρη τη χώρα δεν ξεπερνούσαν τις 240!
Μεσολαβεί ο πόλεμος, η Κατοχή, ο Εμφύλιος. Η Ελλάδα άλλοτε
παραπαίει από τη γάγγραινα των κατακτητών και άλλοτε ψυχορραγεί
δέσμια του αλληλοσπαραγμού. Όλα μένουν πίσω. Όταν η υπόλοιπη
Ευρώπη ξαναγεννιέται από την τέφρα της, σαν τον Φοίνικα, εμείς
τρώμε τις σάρκες μας. Θα περάσουν πολλά χρόνια ακόμα για να
αποκτήσουν οι Ελληνίδες σωστό δικαίωμα ψήφου, ισότιμο με το
αντρικό. Για πρώτη φορά ο θηλυκός πληθυσμός θα προσέλθει στις
κάλπες στις βουλευτικές εκλογές της 19ης Φεβρουαρίου 1956.
Φέτος λοιπόν γιορτάζουμε τα 52 χρόνια της γυναικείας ψήφου,
όμως, πέρα απ’ αυτό, ας αναρωτηθούμε πόσα πράγματα έχουν στ’
αλήθεια αλλάξει υπέρ της γυναίκας στην ελληνική καθημερινότητα. Ποια
η κατανομή των ρόλων στο σπίτι, στη φροντίδα των παιδιών, στο
νοικοκυριό; Μήπως τελικά έχουμε καταλήξει σε σχήμα οξύμωρο; Η
γυναίκα ασφαλώς και έχει τη δουλειά της και καλά κάνει, αλλά μήπως
έχει και το σπίτι; Γιατί δεν αρκεί η ισοτιμία μόνο στην πολιτική, την
εργασία, την κοινωνία. Η πραγματική ισότητα ξεκινά μέσα από την ίδια
την οικογένεια.
Πηγή: www.inarcadia.gr
Τρίτη 27 Μαΐου 2008
Πόσο ηλίθιος είσαι;
(μου το έστειλε φίλος με μέιλ και το δημοσιεύω!)
Τα Βραβεία πήραν το όνομά τους από την 81χρονη Stella Liebeck η οποία έχυσε ζεστό καφέ πάνω της και κίνησε αγωγή στα McDonalds την οποία φυσικά και κέρδισε. Η υπόθεση ενέπνευσε τη δημιουργία των Stella Awards για τις πιο γελοίες και εξωφρενικές αγωγές στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ποιοι είναι οι… ηλίθιοι νικητές της χρονιάς;
5η Θέση: H Kathleen Robertson από Austin κέρδισε $80,000 κινώντας αγωγή σε ένα κατάστημα επίπλων αφού στραμπούλισε τον αστράγαλό της στο κατάστημα. Η κα Robertson έπεσε κάτω όταν σκόνταψε πάνω σε ένα μικρό παιδί. Φυσικά οι ιδιοκτήτες έμειναν έκπληκτοι όταν κλήθηκαν να πληρώσουν, αφού το άτακτο παιδί ήταν γιος της κυρίας!
5η Θέση (Ισοπαλία): Ο 19χρονος Carl Truman από Los Angeles κέρδισε $74,000 και ιατρικά έξοδα όταν ο γείτονάς του πέρασε με το αυτοκίνητο του πάνω απ’ το χέρι του. Φυσικά ο Truman δεν πρόσεξε ότι ήταν κάποιος μέσα στο αυτοκίνητο την ώρα που προσπαθούσε να κλέψει τις ζάντες από τους τροχούς.
5η Θέση (Ισοπαλία 2): Ο Terrence Dickson από την Pennsylvania έφευγε από το σπίτι που είχε κλέψει μέσα από το γκαράζ. Δεν κατάφερε όμως να βγει έξω καθώς η αυτόματη πόρτα του γκαράζ είχε χαλάσει ενώ δεν μπορούσε να μπει πίσω στο σπίτι αφού η πόρτα είχε κλείσει. Καθώς οι ιδιοκτήτες του σπιτιού βρίσκονταν σε διακοπές για 8 μέρες ο κ. Dickson παρέμεινε κλειδωμένος στο γκαράζ πίνοντας Pepsi και τρώγοντας φαγητό του σκύλου. Κίνησε αγωγή για ψυχολογικό στρες και κέρδισε $500,000.
4η Θέση: Ο Jerry Williams από το Arkansas κέρδισε $14,500 και κάλυψη ιατρικών εξόδων όταν των δάγκωσε στον… κώλο ο σκύλος του γείτονα. Οι ένορκοι ήταν λίγο επιεικείς αφού θεώρησαν ότι ο σκύλος προκλήθηκε μιας και ήταν δεμένος την ώρα που ο Williams προσπαθούσε να τον πυροβολήσει.
3η Θέση: Ένα εστιατόριο στη Φιλαδέλφεια αναγκάστηκε να πληρώσει αποζημίωση $113,500 όταν η Amber Carson γλίστρησε πάνω σε ένα αναψυκτικό και έσπασε τη λεκάνη της πέφτοντας στο πάτωμα. Το αναψυκτικό βρισκόταν στο πάτωμα επειδή ένα λεπτό προηγουμένως το είχε πετάξει στον φίλο της με τον οποίο τσακωνόταν!
2η Θέση: Η Kara Walton από το Delaware κέρδισε την αγωγή που κίνησε σε ιδιοκτήτη νυκτερινού κλαμπ όταν έπεσε από το παραθυράκι της τουαλέτας σπάζοντας και τα 2 μπροστινά της δόντια. Η Walton προσπαθούσε να φύγει από το κλαμπ από το παράθυρο για να μην πληρώσει το λογαριασμό. Κέρδισε $12,000.
1η Θέση (Άξια!): H νικήτρια της χρονιάς είναι η κυρία Mere Grazinski από την Oklahoma . Η κα Grazinski αγόρασε ένα τροχόσπιτο μήκους 32 ποδών. Επιστρέφοντας σπίτι από ένα ποδοσφαιρικό αγώνα στον αυτοκινητόδρομο έβαλε το cruise control στα 70 μίλια και άφησε το τιμόνι για να πάει να φτιάξει σάντουιτς!!! Φυσικά το τροχόσπιτο ξέφυγε της πορείας του και αναποδογύρισε! Η κα Grazinski κίνησε αγωγή στην εταιρία κατασκευής του τροχόσπιτου γιατί κανείς δεν τη συμβούλεψε ότι το cruise control δεν είναι και αυτόματος πιλότος. Κέρδισε $1,750,000 και ένα καινούργιο τροχόσπιτο. Η εταιρία αναγκάστηκε να αλλάξει τα εγχειρίδιά της σε περίπτωση που υπάρχουν κι άλλοι ηλίθιοι σαν την κυρία.
Ποιος είναι ο ορισμός του ηλίθιου για εσάς;
Τα Βραβεία πήραν το όνομά τους από την 81χρονη Stella Liebeck η οποία έχυσε ζεστό καφέ πάνω της και κίνησε αγωγή στα McDonalds την οποία φυσικά και κέρδισε. Η υπόθεση ενέπνευσε τη δημιουργία των Stella Awards για τις πιο γελοίες και εξωφρενικές αγωγές στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ποιοι είναι οι… ηλίθιοι νικητές της χρονιάς;
5η Θέση: H Kathleen Robertson από Austin κέρδισε $80,000 κινώντας αγωγή σε ένα κατάστημα επίπλων αφού στραμπούλισε τον αστράγαλό της στο κατάστημα. Η κα Robertson έπεσε κάτω όταν σκόνταψε πάνω σε ένα μικρό παιδί. Φυσικά οι ιδιοκτήτες έμειναν έκπληκτοι όταν κλήθηκαν να πληρώσουν, αφού το άτακτο παιδί ήταν γιος της κυρίας!
5η Θέση (Ισοπαλία): Ο 19χρονος Carl Truman από Los Angeles κέρδισε $74,000 και ιατρικά έξοδα όταν ο γείτονάς του πέρασε με το αυτοκίνητο του πάνω απ’ το χέρι του. Φυσικά ο Truman δεν πρόσεξε ότι ήταν κάποιος μέσα στο αυτοκίνητο την ώρα που προσπαθούσε να κλέψει τις ζάντες από τους τροχούς.
5η Θέση (Ισοπαλία 2): Ο Terrence Dickson από την Pennsylvania έφευγε από το σπίτι που είχε κλέψει μέσα από το γκαράζ. Δεν κατάφερε όμως να βγει έξω καθώς η αυτόματη πόρτα του γκαράζ είχε χαλάσει ενώ δεν μπορούσε να μπει πίσω στο σπίτι αφού η πόρτα είχε κλείσει. Καθώς οι ιδιοκτήτες του σπιτιού βρίσκονταν σε διακοπές για 8 μέρες ο κ. Dickson παρέμεινε κλειδωμένος στο γκαράζ πίνοντας Pepsi και τρώγοντας φαγητό του σκύλου. Κίνησε αγωγή για ψυχολογικό στρες και κέρδισε $500,000.
4η Θέση: Ο Jerry Williams από το Arkansas κέρδισε $14,500 και κάλυψη ιατρικών εξόδων όταν των δάγκωσε στον… κώλο ο σκύλος του γείτονα. Οι ένορκοι ήταν λίγο επιεικείς αφού θεώρησαν ότι ο σκύλος προκλήθηκε μιας και ήταν δεμένος την ώρα που ο Williams προσπαθούσε να τον πυροβολήσει.
3η Θέση: Ένα εστιατόριο στη Φιλαδέλφεια αναγκάστηκε να πληρώσει αποζημίωση $113,500 όταν η Amber Carson γλίστρησε πάνω σε ένα αναψυκτικό και έσπασε τη λεκάνη της πέφτοντας στο πάτωμα. Το αναψυκτικό βρισκόταν στο πάτωμα επειδή ένα λεπτό προηγουμένως το είχε πετάξει στον φίλο της με τον οποίο τσακωνόταν!
2η Θέση: Η Kara Walton από το Delaware κέρδισε την αγωγή που κίνησε σε ιδιοκτήτη νυκτερινού κλαμπ όταν έπεσε από το παραθυράκι της τουαλέτας σπάζοντας και τα 2 μπροστινά της δόντια. Η Walton προσπαθούσε να φύγει από το κλαμπ από το παράθυρο για να μην πληρώσει το λογαριασμό. Κέρδισε $12,000.
1η Θέση (Άξια!): H νικήτρια της χρονιάς είναι η κυρία Mere Grazinski από την Oklahoma . Η κα Grazinski αγόρασε ένα τροχόσπιτο μήκους 32 ποδών. Επιστρέφοντας σπίτι από ένα ποδοσφαιρικό αγώνα στον αυτοκινητόδρομο έβαλε το cruise control στα 70 μίλια και άφησε το τιμόνι για να πάει να φτιάξει σάντουιτς!!! Φυσικά το τροχόσπιτο ξέφυγε της πορείας του και αναποδογύρισε! Η κα Grazinski κίνησε αγωγή στην εταιρία κατασκευής του τροχόσπιτου γιατί κανείς δεν τη συμβούλεψε ότι το cruise control δεν είναι και αυτόματος πιλότος. Κέρδισε $1,750,000 και ένα καινούργιο τροχόσπιτο. Η εταιρία αναγκάστηκε να αλλάξει τα εγχειρίδιά της σε περίπτωση που υπάρχουν κι άλλοι ηλίθιοι σαν την κυρία.
Ποιος είναι ο ορισμός του ηλίθιου για εσάς;
Ανεκπλήρωτη επιθυμία ή μάταιη επανάληψη;
Ο Σίσυφος είχε καταδικαστεί να ανεβάζει έναν τεράστιο βράχο σ' ένα λόφο και, λίγο πριν φτάσει στην κορυφή, ο βράχος να κυλάει πάλι προς τα κάτω. Κι αυτό συνέβαινε συνέχεια, ξανά και ξανά και ξανά...αιώνια.
Ο Τάνταλος, κατ΄ εντολή των θεών, τοποθετήθηκε σε λάκκο γεμάτο νερό κάτω ακριβώς από κλώνους δένδρων κατάφορτων με ποικίλους καρπούς. Πεινώντας όμως και διψώντας αφόρητα μόλις άπλωνε το χέρι του να κόψει καρπούς τα κλαδιά ανέρχονταν αμέσως σε μεγάλο ύψος, όταν δε έσκυβε να πιει νερό αυτό εξαφανιζόταν ή απομακρύνονταν από τα πόδια του.
Ο Σίσυφος συμβολίζει μια επαναληπτική και κουραστική πορεία προς μια όαση που κάθε φορά αποδεικνύεται αντικατοπτρισμός.
Ο Τάνταλος συμβολίζει τη βασανιστική, ανεκπλήρωτη επιθυμία.
Ανεκπλήρωτη επιθυμία ή μάταιη επανάληψη; Ποια είναι άραγε «χειρότερη τιμωρία»;
Ο Τάνταλος, κατ΄ εντολή των θεών, τοποθετήθηκε σε λάκκο γεμάτο νερό κάτω ακριβώς από κλώνους δένδρων κατάφορτων με ποικίλους καρπούς. Πεινώντας όμως και διψώντας αφόρητα μόλις άπλωνε το χέρι του να κόψει καρπούς τα κλαδιά ανέρχονταν αμέσως σε μεγάλο ύψος, όταν δε έσκυβε να πιει νερό αυτό εξαφανιζόταν ή απομακρύνονταν από τα πόδια του.
Ο Σίσυφος συμβολίζει μια επαναληπτική και κουραστική πορεία προς μια όαση που κάθε φορά αποδεικνύεται αντικατοπτρισμός.
Ο Τάνταλος συμβολίζει τη βασανιστική, ανεκπλήρωτη επιθυμία.
Ανεκπλήρωτη επιθυμία ή μάταιη επανάληψη; Ποια είναι άραγε «χειρότερη τιμωρία»;
Δευτέρα 26 Μαΐου 2008
Σαν το παλιό καλό κρασί...
Demis Roussos - Profeta Non Saro (1977 )
My Friend The Wind
Morir al lado de mi amor
Forever- Forever ant over
Mamy Blue
Julio Iglesias El amor
Ni te Tengo ni te Olvido
My Friend The Wind
Morir al lado de mi amor
Forever- Forever ant over
Mamy Blue
Julio Iglesias El amor
Ni te Tengo ni te Olvido
Σάββατο 24 Μαΐου 2008
Ερωτικό ( Με μια πιρόγα - Χαμένες αγάπες )
Καλό Σαββατοκύριακο
Στίχοι: Άλκης Αλκαίος
Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος
Πρώτη εκτέλεση: Μανώλης Μητσιάς
Άλλες ερμηνείες: Χαρούλα Αλεξίου Βασίλης Παπακωνσταντίνου Νότης Σφακιανάκης
Με μια πιρόγα φεύγεις και γυρίζεις
τις ώρες που αγριεύει η βροχή
στη γη των Βησιγότθων αρμενίζεις
και σε κερδίζουν κήποι κρεμαστοί
μα τα φτερά σου σιγοπριονίζεις
Σκέπασε αρμύρα το γυμνό κορμί σου
σου 'φερα απ' τους Δελφούς γλυκό νερό
στα δύο είπες πως θα κοπεί η ζωή σου
και πριν προλάβω τρις να σ' αρνηθώ
σκούριασε το κλειδί του παραδείσου
Το καραβάνι τρέχει μες στη σκόνη
και την τρελή σου κυνηγάει σκιά
πώς να ημερέψει ο νους μ' ένα σεντόνι
πώς να δεθεί η Μεσόγειος με σχοινιά
αγάπη που σε λέγαμ' Αντιγόνη
Ποια νυχτωδία το φως σου έχει πάρει
και σε ποιο γαλαξία να σε βρω
εδώ είναι Αττική φαιό νταμάρι
κι εγώ ένα πεδίο βολής φτηνό
που ασκούνται βρίζοντας ξένοι φαντάροι
Χαμένες αγάπες
Στίχοι: Βασίλης Γιαννόπουλος
Μουσική: Χριστόφορος Κροκίδης
Πρώτη εκτέλεση: Βασίλης Παπακωνσταντίνου
Δυο σταγόνες στο τζάμι
η ψυχή μου ποτάμι
έναν ξέμπαρκο στίχο
σημαδεύω στον τοίχο, δεν μπορώ.
Η αγάπη στερεύει
ένα ψέμα γυρεύει
μακριά μου δε μένει
και μαζί μου πεθαίνει, δεν μπορώ.
Ονειρεύομαι τάχα
ένα βλέμμα μονάχα
να σκεπάσω το σώμα
που κρυώνει ακόμα, δεν μπορώ.
Τώρα πια έχεις φύγει
τώρα μείναμε λίγοι
ο αιώνας αλλάζει
κι όμως ίδιος μου μοιάζει, δεν μπορώ.
Σαν αέρας γυρίζεις
μια ζωή χαραμίζεις
περπατάς στα χαμένα
δεν πιστεύεις κανένα, δε μιλάς.
Στο βυθό της αβύσσου
κατεβαίνω μαζί σου
με τραβάς απ' το χέρι
και κανένας δεν ξέρει πού με πας.
Σε κερδίσαν οι φήμες
σου καήκαν οι μνήμες
έχεις χρόνια σωπάσει
μ' έχεις πλέον ξεχάσει, δε μιλάς.
Δε πιστεύεις κανέναν
Δε φοβάσαι κανένα
μες στο ψέμα σου πέφτεις
με κοιτάζεις και πέφτεις και γελάς
Χαμένες αγάπες, χαμένες αγάπες, χαμένες αγάπες παλιές
χαμένες αγάπες στιγμές απουσίας χαμένες για πάντα στιγμές
Θέλω να σε ξαναδώ
ειν' αλλιώτικα εδώ
άναψέ μου μια φωτιά στον ουρανό
θέλω να σε ξαναδώ.
Στίχοι: Άλκης Αλκαίος
Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος
Πρώτη εκτέλεση: Μανώλης Μητσιάς
Άλλες ερμηνείες: Χαρούλα Αλεξίου Βασίλης Παπακωνσταντίνου Νότης Σφακιανάκης
Με μια πιρόγα φεύγεις και γυρίζεις
τις ώρες που αγριεύει η βροχή
στη γη των Βησιγότθων αρμενίζεις
και σε κερδίζουν κήποι κρεμαστοί
μα τα φτερά σου σιγοπριονίζεις
Σκέπασε αρμύρα το γυμνό κορμί σου
σου 'φερα απ' τους Δελφούς γλυκό νερό
στα δύο είπες πως θα κοπεί η ζωή σου
και πριν προλάβω τρις να σ' αρνηθώ
σκούριασε το κλειδί του παραδείσου
Το καραβάνι τρέχει μες στη σκόνη
και την τρελή σου κυνηγάει σκιά
πώς να ημερέψει ο νους μ' ένα σεντόνι
πώς να δεθεί η Μεσόγειος με σχοινιά
αγάπη που σε λέγαμ' Αντιγόνη
Ποια νυχτωδία το φως σου έχει πάρει
και σε ποιο γαλαξία να σε βρω
εδώ είναι Αττική φαιό νταμάρι
κι εγώ ένα πεδίο βολής φτηνό
που ασκούνται βρίζοντας ξένοι φαντάροι
Χαμένες αγάπες
Στίχοι: Βασίλης Γιαννόπουλος
Μουσική: Χριστόφορος Κροκίδης
Πρώτη εκτέλεση: Βασίλης Παπακωνσταντίνου
Δυο σταγόνες στο τζάμι
η ψυχή μου ποτάμι
έναν ξέμπαρκο στίχο
σημαδεύω στον τοίχο, δεν μπορώ.
Η αγάπη στερεύει
ένα ψέμα γυρεύει
μακριά μου δε μένει
και μαζί μου πεθαίνει, δεν μπορώ.
Ονειρεύομαι τάχα
ένα βλέμμα μονάχα
να σκεπάσω το σώμα
που κρυώνει ακόμα, δεν μπορώ.
Τώρα πια έχεις φύγει
τώρα μείναμε λίγοι
ο αιώνας αλλάζει
κι όμως ίδιος μου μοιάζει, δεν μπορώ.
Σαν αέρας γυρίζεις
μια ζωή χαραμίζεις
περπατάς στα χαμένα
δεν πιστεύεις κανένα, δε μιλάς.
Στο βυθό της αβύσσου
κατεβαίνω μαζί σου
με τραβάς απ' το χέρι
και κανένας δεν ξέρει πού με πας.
Σε κερδίσαν οι φήμες
σου καήκαν οι μνήμες
έχεις χρόνια σωπάσει
μ' έχεις πλέον ξεχάσει, δε μιλάς.
Δε πιστεύεις κανέναν
Δε φοβάσαι κανένα
μες στο ψέμα σου πέφτεις
με κοιτάζεις και πέφτεις και γελάς
Χαμένες αγάπες, χαμένες αγάπες, χαμένες αγάπες παλιές
χαμένες αγάπες στιγμές απουσίας χαμένες για πάντα στιγμές
Θέλω να σε ξαναδώ
ειν' αλλιώτικα εδώ
άναψέ μου μια φωτιά στον ουρανό
θέλω να σε ξαναδώ.
" Όταν έκλαψε ο Νίτσε". Απόσπασμα από το βιβλίο του Γιάλομ
Ένα απόσπασμα-διάλογος μεταξύ του Νίτσε και του καθηγητή Μπρόιερ από το βιβλίο:"Οταν έκλαψε ο Νίτσε" του Ίρβιν Γιάλομ
"Δεν διδάσκω Γιόζεφ, ότι ο άνθρωπος οφείλει ν'αντέχει το θάνατο ή να "συμβιβάζεται" μαζί του. Ακολουθώντας αυτή την κατεύθυνση προδίδεις τη ζωή σου! Το μάθημα που σου διδάσκω είναι: Να πεθαίνεις τη σωστή στιγμή!"
"Να πεθαίνεις τη σωστή στιγμή!" Η φράση αυτή προκάλεσε ένα σοκ στο Μπρόιερ.Η ευχάριστη απογευματινή βόλτα είχε αποκτήσει θανάσιμη σοβαρότητα.
"Να πεθαίνεις την κατάλληλη στιγμή; Τι εννοείς? Σε παρακαλώ, Φρήντριχ, δεν το αντέχω, σ' το 'χω πει πολλές φορές, να μου λες κάτι τόσο σημαντικό με τόσο αινιγματικό τρόπο. Γιατί το κάνεις αυτό;"
"Θέτεις δυο ερωτήματα. Σε ποιό από τα δυο να απαντήσω;"
"Σήμερα, πες μου για το να πεθαίνει κανείς τη σωστή στιγμή"
"Ζήσε όταν ζεις! Ο θάνατος χάνει τη φρίκη του αν κάποιος πεθάνει έχοντας εξαντλήσει τη ζωή του! Αν ο άνθρωπος δε ζει στη σωστή στιγμή, τότε δεν μπορεί ποτέ να πεθάνει τη σωστή στιγμή"
"Και τι σημαίνει αυτό;" ξαναρώτησε ο Μπρόιερ, νιώθοντας ακόμη πιο μπερδεμένος.
"Ρώτησε τον εαυτό σου, Γιόζεφ: έχεις εξαντλήσει τη ζωή σου;"
"Απαντάς στην ερώτηση με ερώτηση.Φρήντριχ!"
"Κάνεις ερωτήσεις που γνωρίζεις την απάντησή τους" αντέκρουσε ο Νίτσε.
"Αν γνώριζα την απάντηση, γιατί να ρωτήσω;"
"Για ν'αποφύγεις να μάθεις τη δική σου απάντηση!"
................................................................
"Γιόζεφ, προσπάθησε να καθαρίσεις το μυαλό σου.Φαντάσου το ακόλουθο διανοητικό πείραμα! Τι θα συνέβαινε αν κάποιος δαίμονας σου έλεγε οτι αυτή τη ζωή -όπως τη ζεις τώρα και όπως την έχεις ζήσει στο παρελθόν- πρέπει να τη ζήσεις ξανά, αμέτρητες φορές; Και χωρίς να συμβαίνει τίποτα καινούριο;
"Όπου κάθε πόνος και κάθε χαρά κι ό,τι ήταν άφατα μικρό ή μεγάλο στη ζωή σου θα επιστρέφει σε σένα, όλα στην ίδια διαδοχή και ακολουθία -ακόμα κι αυτός ο άνεμος και τα δέντρα κι αυτά τα γλιστερά βράχια, ακόμα και το νεκροταφείο κι ο τρόμος, ακόμα κι αυτή η γλυκιά στιγμή κι εσύ κι εγώ, πιασμένοι απ' το μπράτσο, μουρμουρίζοντας αυτά τα λόγια;"
Καθώς ο Μπρόιερ έμεινε σιωπηλός, ο Νίτσε συνέχισε: "Φαντάσου την αιώνια κλεψύδρα της ύπαρξης ν'αναποδογυρίζει ξανά και ξανά και ξανά. Και κάθε φορά, αναποδογυρίζουμε κι εσύ κι εγώ, απλοί κόκκοι στη διαδικασία".
Ο Μπρόιερ έκανε μια προσπάθεια να τον καταλάβει."Αυτή η -η- η φαντασίωση, πώς-;"
"Είναι κάτι παραπάνω από φαντασίωση" επέμεινε ο Νίτσε, "είναι κάτι παραπάνω από ένα νοητικό πείραμα. Άκου μόνο τα λόγια μου! Άσε απ' έξω όλα τ' άλλα! Σκέψου την αιωνιότητα. Δες πίσω σου -φαντάσου- να κοιτάζεις ατέλειωτα πίσω στο παρελθόν.
Ο χρόνος εξαπλώνεται προς τα πίσω για όλη την αιωνιότητα. Και, αν ο χρόνος εξαπλώνεται συνεχώς προς τα πίσω, οτιδήποτε θα μπορούσε να συμβεί δεν έχει ήδη συμβεί;
Οτιδήποτε γίνεται τώρα δεν θα έχει γίνει έτσι παλιά; Οτιδήποτε περπατάει εδώ δεν έχει περπατήσει το ίδιο μονοπάτι στο παρελθόν;
"Δεν διδάσκω Γιόζεφ, ότι ο άνθρωπος οφείλει ν'αντέχει το θάνατο ή να "συμβιβάζεται" μαζί του. Ακολουθώντας αυτή την κατεύθυνση προδίδεις τη ζωή σου! Το μάθημα που σου διδάσκω είναι: Να πεθαίνεις τη σωστή στιγμή!"
"Να πεθαίνεις τη σωστή στιγμή!" Η φράση αυτή προκάλεσε ένα σοκ στο Μπρόιερ.Η ευχάριστη απογευματινή βόλτα είχε αποκτήσει θανάσιμη σοβαρότητα.
"Να πεθαίνεις την κατάλληλη στιγμή; Τι εννοείς? Σε παρακαλώ, Φρήντριχ, δεν το αντέχω, σ' το 'χω πει πολλές φορές, να μου λες κάτι τόσο σημαντικό με τόσο αινιγματικό τρόπο. Γιατί το κάνεις αυτό;"
"Θέτεις δυο ερωτήματα. Σε ποιό από τα δυο να απαντήσω;"
"Σήμερα, πες μου για το να πεθαίνει κανείς τη σωστή στιγμή"
"Ζήσε όταν ζεις! Ο θάνατος χάνει τη φρίκη του αν κάποιος πεθάνει έχοντας εξαντλήσει τη ζωή του! Αν ο άνθρωπος δε ζει στη σωστή στιγμή, τότε δεν μπορεί ποτέ να πεθάνει τη σωστή στιγμή"
"Και τι σημαίνει αυτό;" ξαναρώτησε ο Μπρόιερ, νιώθοντας ακόμη πιο μπερδεμένος.
"Ρώτησε τον εαυτό σου, Γιόζεφ: έχεις εξαντλήσει τη ζωή σου;"
"Απαντάς στην ερώτηση με ερώτηση.Φρήντριχ!"
"Κάνεις ερωτήσεις που γνωρίζεις την απάντησή τους" αντέκρουσε ο Νίτσε.
"Αν γνώριζα την απάντηση, γιατί να ρωτήσω;"
"Για ν'αποφύγεις να μάθεις τη δική σου απάντηση!"
................................................................
"Γιόζεφ, προσπάθησε να καθαρίσεις το μυαλό σου.Φαντάσου το ακόλουθο διανοητικό πείραμα! Τι θα συνέβαινε αν κάποιος δαίμονας σου έλεγε οτι αυτή τη ζωή -όπως τη ζεις τώρα και όπως την έχεις ζήσει στο παρελθόν- πρέπει να τη ζήσεις ξανά, αμέτρητες φορές; Και χωρίς να συμβαίνει τίποτα καινούριο;
"Όπου κάθε πόνος και κάθε χαρά κι ό,τι ήταν άφατα μικρό ή μεγάλο στη ζωή σου θα επιστρέφει σε σένα, όλα στην ίδια διαδοχή και ακολουθία -ακόμα κι αυτός ο άνεμος και τα δέντρα κι αυτά τα γλιστερά βράχια, ακόμα και το νεκροταφείο κι ο τρόμος, ακόμα κι αυτή η γλυκιά στιγμή κι εσύ κι εγώ, πιασμένοι απ' το μπράτσο, μουρμουρίζοντας αυτά τα λόγια;"
Καθώς ο Μπρόιερ έμεινε σιωπηλός, ο Νίτσε συνέχισε: "Φαντάσου την αιώνια κλεψύδρα της ύπαρξης ν'αναποδογυρίζει ξανά και ξανά και ξανά. Και κάθε φορά, αναποδογυρίζουμε κι εσύ κι εγώ, απλοί κόκκοι στη διαδικασία".
Ο Μπρόιερ έκανε μια προσπάθεια να τον καταλάβει."Αυτή η -η- η φαντασίωση, πώς-;"
"Είναι κάτι παραπάνω από φαντασίωση" επέμεινε ο Νίτσε, "είναι κάτι παραπάνω από ένα νοητικό πείραμα. Άκου μόνο τα λόγια μου! Άσε απ' έξω όλα τ' άλλα! Σκέψου την αιωνιότητα. Δες πίσω σου -φαντάσου- να κοιτάζεις ατέλειωτα πίσω στο παρελθόν.
Ο χρόνος εξαπλώνεται προς τα πίσω για όλη την αιωνιότητα. Και, αν ο χρόνος εξαπλώνεται συνεχώς προς τα πίσω, οτιδήποτε θα μπορούσε να συμβεί δεν έχει ήδη συμβεί;
Οτιδήποτε γίνεται τώρα δεν θα έχει γίνει έτσι παλιά; Οτιδήποτε περπατάει εδώ δεν έχει περπατήσει το ίδιο μονοπάτι στο παρελθόν;
Γκέισες
Η EIKONA -«κλισέ» που έχουν σχηματίσει οι Δυτικοευρωπαίοι για την γκέισα, δεν έχει καμιά σχέση με την πραγματικότητα. Ένα χαρακτηριστικό τμήμα αυτής της εικόνας που διατηρεί για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα ο Δυτικός κόσμος για τον κόσμο της Άπω Aνατολής, εμφανίζει την γκέισα ως εξωτική σαγηνεύτρα και ειδική στην τέχνη της ερωτικής τέρψης των ανδρών.
Aς δούμε, όμως, σε ποιο κοινωνικό περιβάλλον εμφανίστηκε η μορφή της γκέισας. Στο μεταίχμιο του 16ου προς τον 17ο αι. και έπειτα από συνεχείς και σκληρούς εμφυλίους πολέμους, επικράτησε τελικά η στρατιωτική δικτατορία της μεγάλης οικογένειας των Tοκουγκάβα. Για περισσότερο από δύο αιώνες η Iαπωνία δεν γνώρισε πολεμικές συγκρούσεις και αυτοαπομονώθηκε από τον υπόλοιπο κόσμο1. H κοινωνία της περιόδου Έντο (1600-1868)2 ήταν αυστηρά ιεραρχημένη. Στην κορυφή της κοινωνικής κλίμακας βρισκόταν ο «σογκούν», ο οποίος, από το φρούριό του και κέντρο λήψεως αποφάσεων στη νέα πρωτεύουσα Έντο (που μετονομάστηκε τον 19ο αι. σε Tόκιο), ασκούσε την απόλυτη εξουσία στη χώρα, ελέγχοντας τον ανίσχυρο αυτοκράτορα-βιτρίνα που παρέμενε στο ανάκτορό του, στην παλαιά παραδοσιακή πρωτεύουσα Kιότο. Aκολουθούσαν οι «νταϊμίγιο» – ένα είδος φεουδαρχών, που διέθεταν ο καθένας τον δικό του στρατό –και οι «σαμουράι» (εάν θελήσουμε να χρησιμοποιήσουμε τη δυτικοευρωπαϊκή μεσαιωνική ορολογία, τότε μπορούμε να αντιστοιχήσουμε τους «νταϊμίγιο» με βαρόνους και τους «σαμουράι» με απλούς ιππότες). Έπονταν οι βουδιστές και σιντοϊστές ιερείς, οι χωρικοί καλλιεργητές της γης και στα τελευταία σκαλιά της κοινωνικής κλίμακας βρίσκονταν οι τεχνίτες και οι έμποροι.
Στις τότε πόλεις-φρούρια, οι κοινωνικές τάξεις ήταν συγκεντρωμένες η καθεμιά στη δική της συνοικία. Kατά την περίοδο Έντο, οι έμποροι άρχισαν να αποκτούν σιγά σιγά μια κοινωνική θέση με συνεχώς αυξανόμενη σπουδαιότητα. Oι πλουσιότεροι εγκαταστάθηκαν μόνιμα στις μεγάλες πόλεις, όπως το Έντο, την Oζάκα και το Kιότο, όπου ανέρχονταν επαγγελματικά και κοινωνικά. Tην άνοδό τους αυτή την ανέχθηκε η εξουσία, όμως η αλήθεια πίσω από την ανοχή βρισκόταν στο ότι πολλοί ευγενείς, στα πρόθυρα οικονομικής καταστροφής, είχαν δανειστεί από τους εμπόρους και επομένως ήταν οικονομικά εξαρτημένοι από αυτούς. H νέα αυτή οικονομικοκοινωνική ανάπτυξη, η οποία προσδιορίζεται ιστορικά με τον όρο «Oύκιγιο» (πρόκειται για όρο δανεισμένο από τον βουδισμό και σημαίνει κάθε τι που ανήκει στην κατηγορία του φευγαλέου, του εφήμερου και της αυταπάτης), είχε το επίκεντρό της σε ορισμένες συνοικίες των μεγάλων ιαπωνικών πόλεων και πιο συγκεκριμένα στις συνοικίες τις αποκαλούμενες των πορνείων, οι οποίες έγιναν ονομαστές και έτσι για πολύ καιρό εξήπταν τη φαντασία του Δυτικού κόσμου. Mια τέτοια χαρακτηριστική περίπτωση συνοικίας διάσημης και εκτός Iαπωνίας, ήταν της Γιοσιβάρα στο Έντο.
Σ’ αυτές τις συνοικίες, λοιπόν, ξεχνιούνταν οι πλούσιοι έμποροι βρίσκοντας διέξοδο από την καταφρόνια που έδειχνε απέναντί τους η τάξη των ευγενών πολεμιστών (και ταυτοχρόνως οφειλετών τους). Ήταν χώροι όπου επιτρεπόταν η παραβίαση των αυστηρών κοινωνικών κανόνων. Γι’ αυτό και οι συνοικίες αυτές επικράτησε να ονομάζονται καθ’ υπερβολήν «ακούσχο» (δηλ. τα πορνεία), όχι τόσο επειδή έβριθαν πράγματι από οίκους ανοχής, όσο επειδή εκεί δεν υπολογιζόταν η παραδοσιακή κοινωνική ιεραρχία. Eκεί οι άνδρες απολάμβαναν ελεύθερα (και ανάλογα βέβαια με τα χρήματα που ήταν διατεθειμένοι να ξοδέψουν) τις χαρές του χορού, του τραγουδιού και της ποίησης, του καλού ποτού και του καλού φαγητού.
Oι εταίρες που βρίσκονταν στις συνοικίες «ακούσχο», όπως και οι ηθοποιοί του θεάτρου «Kαμπούκι»3, ήταν οι δημοφιλείς ήρωες των λογοτεχνικών έργων και των έργων εικαστικών τεχνών. Ήταν οι «βεντέτες» της επικαιρότητας της εποχής τους. Oι «μεγάλες εταίρες» μεσουρανούσαν στον κόσμο αυτό της επιπολαιότητας και η εύνοια που θα έδειχναν προς κάποιους, πληρωνόταν από τους τυχόν ευνοημένους πολύ ακριβά σε χρυσάφι. Όμως στις συνοικίες «ακούσχο», είχε την άδεια να εργάζεται –εκτός από τις καταγεγραμμένες ως πόρνες– και ένας μεγάλος αριθμός γυναικών των οποίων η εργασία ήταν να ψυχαγωγούν ή απλώς να σερβίρουν τους άνδρες. Aυτές οι γυναίκες αποκλήθηκαν «γκέισες», δηλαδή άτομα (σα) τα οποία υπηρετούν ή ασκούν τις καλές τέχνες (γκέι). Mάλιστα, αυτός ο σύνθετος όρος δεν αποδιδόταν αρχικά μόνο σε γυναίκες, διότι υπήρχαν διακριτές υποκατηγορίες: Oι «οτοκόνο γκέισες», που ήταν άνδρες οι οποίοι με τις αστείες κινήσεις τους και τα τολμηρά –«σόκιν» ανέκδοτά τους έπρεπε να διασκεδάζουν τους συμμετέχοντες σε φιλικές συγκεντρώσεις, ήταν δηλαδή στην ουσία ένα είδος γελωτοποιών, και οι «όννα γκέισες», που ήταν γυναίκες.
Όμως από τα μέσα του 18ου αι., η στρατιωτική αριστοκρατία στο Έντο σκέφτηκε ότι θα μπορούσε να ψυχαγωγείται και αλλού και όχι μόνο στην κλειστή περιοχή της συνοικίας Γιοσιβάρα, όπως για παράδειγμα στις όχθες του Σουμίντα [σ.σ.: Eίναι ο ποταμός που διασχίζει το Έντο-Tόκιο και χύνεται στον αβαθή κόλπο που φέρει το εκάστοτε όνομα της ιαπωνικής πρωτεύουσας] ή στην κάτω πόλη, όπου δεν θα εφαρμοζόταν η «εθιμικώ δικαίω» κατάργηση των κοινωνικών διακρίσεων και η ισοπέδωση εν ονόματι της διασκέδασης. Έτσι άρχισε η βασιλεία μόνο των γυναικών που ήταν «γκέισες». Aυτές επικράτησαν ολοκληρωτικά, καθώς οι άνδρες «οτοκόνο γκέισες» εξαφανίστηκαν τελικά από ένα επάγγελμα στο οποίο η ύπαρξή τους στηριζόταν κυρίως στα χοντροκομμένα πειράγματα που έκαναν σε βάρος όλων των συμμετεχόντων σε ψυχαγωγικές συγκεντρώσεις. Tα πειράγματα αυτά, όμως, απαιτούσαν την κατάργηση οποιουδήποτε πρωτοκόλλου κοινωνικής ιεραρχίας και την εγκατάλειψη των αντιλήψεων περί κοινωνικής υπεροχής, κάτι που φυσικά δεν αποδέχονταν οι άκαμπτοι εκπρόσωποι της στρατιωτικής αριστοκρατίας. Aντίθετα, οι γυναίκες «όννα γκέισες», με τη χαριτωμένη παρουσία τους και τις διακριτικές υπηρεσίες τους, κυριάρχησαν επαγγελματικά μετά τα μέσα του 18ου αι. και από τότε με τον όρο «γκέισες» εννοούνταν αποκλειστικά και μόνον αυτές.
Στην ιαπωνική κοινωνία, η διάκρισή τους από τις πόρνες υπήρξε σαφής και ξεκάθαρη από την αρχή. Ήταν νεάνιδες, οι οποίες τελειοποιούσαν τις γνώσεις τους στις διάφορες τέχνες (χορό, μουσική και τραγούδι, ποίηση) έπειτα από εκπαίδευση πολλών ετών, που άρχιζε από πολύ μικρή ηλικία. Έχοντας αποκτήσει λοιπόν ειδίκευση στον τομέα της ψυχαγωγίας, οι «γκέισες» πρόσφεραν με την παρουσία τους λάμψη στις φιλικές συγκεντρώσεις των ανδρών. H προσωπική σχέση ανάμεσα στην «γκέισα» και στους πελάτες της, βασισμένη στην αισθητικότητα και στην αμοιβαία εκλέπτυνση των τρόπων «συμπεριφοράς», επέτρεπε ίσως για κάποιο διάστημα την ανάπτυξη μεγάλης οικειότητας και πιθανού αισθηματικού δεσμού, όπου όμως ο ερωτισμός ήταν εξαγνισμένος και οπωσδήποτε μη σαρκικός. H «γκέισα» παρέμενε έτσι ως ο αυθεντικός εκπρόσωπος της εκλεπτυσμένης ιαπωνικής αστικής πνευματικής καλλιέργειας, που με τη συντροφιά της ερχόταν να αντιπαρατεθεί, αλλά και συνάμα να μαλακώσει τη βιαιότητα των πολεμιστών της στρατιωτικής αριστοκρατίας.
H οργάνωση των συναντήσεων
Γνήσιες καλλιτέχνιδες οι «γκέισες», άρχισαν σιγά σιγά να υφίστανται οικονομική εκμετάλλευση από ένα ολόκληρο δίκτυο πρακτορείων, τα οποία οργάνωναν τις συναντήσεις των γυναικών, καθώς και τις «εκτός έδρας» μετακινήσεις τους στις ανά την Iαπωνία «αίθουσες (ή οίκους) τσαγιού» [= τσα-τσίτσου]4, και όλα τα εμπορικά καταστήματα και εργαστήρια, που σχετίζονταν με την κάλυψη των αγοραστικών αναγκών των «γκεϊσών» και του κοινωνικού τους κύκλου.
Aπό την εποχή του αυτοκράτορα Mουτσο(υ)χίτο (1868-1912)5, επικράτησε μια άλλη τάση ως προς τη συμπεριφορά των ανδρών απέναντι στις «γκέισες». Aν και –όπως αναφέρουμε σε όλους τους τόνους– οι «γκέισες» δεν ήταν πόρνες, ωστόσο θα έπρεπε να έχουν πλέον η καθεμιά τον πάτρωνά της, συνήθως έναν πλούσιο επιχειρηματία ή έναν πολιτικό, ο οποίος θα τη συντηρούσε και θα πλήρωνε για τον ρουχισμό της. Kαι μιας και ο λόγος για ρουχισμό, σ’ αυτόν κυριαρχούσαν τα «κιμονό» που είχαν διάφορα χρώματα –ανάλογα με τις εποχές– και διακοσμητικά σχέδια παρμένα συνήθως από τον κόσμο της θάλασσας και των φυτών. Tο «κιμονό» στερεωνόταν και σφιγγόταν στη μέση με μια ζώνη, την «όμπι», η οποία είχε μήκος τέσσερα με πέντε μέτρα και για να εφαρμοστεί σωστά, χρειαζόταν μεγάλη επιτηδειότητα και κυρίως ανδρική δύναμη κατά το σφιχτοδέσιμό της.
Oυσιαστικά, κατά την περίοδο Έντο, τα μέτρα για τον περιορισμό της πολυτέλειας και για τη διάκριση των κοινωνικών τάξεων, καθόριζαν και τον τύπο της ενδυμασίας που θα έπρεπε να φορούν τα άτομα της κάθε τάξης και το είδος του υφάσματος που θα έπρεπε να χρησιμοποιείται για την κατασκευή των ενδυμασιών και την κόμμωση κ.ο.κ. Kαι φυσικά οι παραβάτες απειλούνταν με κυρώσεις. Για παράδειγμα, οι έμποροι δεν είχαν δικαίωμα να φορούν μεταξωτά ρούχα με φόδρα, οι χωρικοί δεν είχαν καθόλου δικαίωμα ούτε στα μεταξωτά, ούτε στα υφάσματα με ρίγες, ούτε στα υφάσματα με σχέδια ή με ζωηρά χρώματα, ενώ ακόμη και οι «σαμουράι» έπρεπε να φορούν ρούχα τέτοια –κατώτερης ποιότητας βεβαίως– ώστε να διακρίνονται από τους «νταϊμίγιο». Oι «γκέισες» δεν ήταν δυνατόν να αποτελέσουν εξαίρεση σ’ αυτόν τον κανόνα και επομένως τα «κιμονό» τους διέφεραν από εκείνα που φορούσαν οι πόρνες. O στολισμός τους πάντως συμπληρωνόταν με την εντυπωσιακή κόμμωση των φυσικών μαλλιών τους, ενώ στη σημερινή εποχή την κόμμωση αυτή την έχουν αντικαταστήσει με περούκα. Oι ρίζες του παραδοσιακού και εντυπωσιακού καλλωπισμού του τριχωτού μέρους της κεφαλής, βρίσκονταν στην αρχαία Kίνα, απ’ όπου μεταπήδησαν στην Iαπωνία. Tέλος, η προετοιμασία για μιαν άψογη εξωτερικά εμφάνιση, ολοκληρωνόταν με την ψιμυθίωση (μακιγιάρισμα), που έμοιαζε αρκετά με των ηθοποιών του θεάτρου «Kαμπούκι».
Oι «γκέισες» έπαιρναν ονόματα πολύ ποιητικά, όπως Mιτσούκο (= νέο φεγγάρι), Mιτσουτάμα (= λαμπερό κόσμημα), Γιασούκο (= ειρήνη και γαλήνη) και άλλα παρόμοια. Στις ανδρικές συναθροίσεις τραγουδούσαν, συνοδευόμενες από τους ήχους του «σαμιζέν» (ένα είδος τρίχορδης κιθάρας), το οποίο έπαιζαν είτε οι ίδιες είτε κάποια συνάδελφός τους, σερβίριζαν το ζεσταμένο «σάκε» (το κλασικό αλκοολούχο ποτό των Iαπώνων, που παρασκευάζεται από ρύζι) και συνομιλούσαν χαμηλόφωνα με τους άνδρες. Όλες οι κινήσεις τους γίνονταν με ρυθμό, σαν να εκτελούσαν κάποια χορογραφία. Aυτό συνέβαινε είτε όταν σερβίριζαν τα ποτά, είτε όταν γονάτιζαν, για να καθίσουν με διπλωμένα τα πόδια τους στα μαξιλάρια (= τατάμι), είτε όταν ανοιγόκλειναν τις ελαφρές συρόμενες πόρτες, είτε όταν ανασήκωναν με περίσσια χάρη τις πτυχώσεις του «κιμονό» τους κ.ο.κ. Oι πλέον ικανές, γρήγορα γίνονταν ανάρπαστες και πληρώνονταν πολύ ακριβά και από επιχειρηματίες και από πολιτικούς, οι οποίοι ήθελαν να προσφέρουν μια ιδιαίτερα ευχάριστη εστίαση στους καλεσμένους τους, με εντυπωσιακή συντροφιά. Aλλά δεν υπήρχε το ενδεχόμενο να δημιουργηθεί ερωτικός δεσμός κάποιας «γκέισας» με τον οικοδεσπότη ή ίσως με κάποιον από τους καλεσμένους του, διότι τότε εκείνη θα έπρεπε οπωσδήποτε να εγκαταλείψει το επάγγελμά της.
O καθημερινός αγώνας τους για επιβίωση και για διατήρηση της αξιοπρέπειάς τους δεν ήταν πάντοτε εύκολος, καθώς ελλόχευε διαρκώς ο κίνδυνος να μπλεχτούν και να ανακατευτούν με ένα άλλο επαγγελματικό κύκλωμα, το οποίο δραστηριοποιείτο παράλληλα με το δικό τους και στο οποίο συμπεριλαμβάνονταν οι δηλωμένες γυναίκες ελευθερίων ηθών, που αποκαλούνταν μάλιστα «γκέισες-τζόρο» [σ.σ. Φυσικό και επόμενο ήταν, αυτή η ορολογική συγγένεια ανάμεσα σε «γκέισες» αφενός και «γκέισες-τζόρο» αφετέρου, να διευκολύνει τις συγχύσεις των μη εξοικειωμένων με τον ιαπωνικό τρόπο ζωής των Δυτικών]. Πάντως, όταν το 1957 τέθηκε επισήμως υπό απαγόρευση η πορνεία στην Iαπωνία, οι «γκέισες» δεν εθίγησαν, γεγονός που αποδεικνύει πως η ύπαρξή τους ήταν για τη χώρα του «Aνατέλλοντος Hλίου» σπουδαίος θεσμός, σαφώς διακρινόμενος από ο,τιδήποτε σχετιζόταν με την άσκηση πορνείας. Aντιθέτως, θα μπορούσε να διαπιστώσει κανείς, ότι το προαναφερθέν μέτρο βοήθησε να ξεκαθαρίσει το τοπίο γύρω από τις γνήσιες «γκέισες» και να εξυγιανθεί σχετικά ο χώρος τους.
Mετά την άνοδο του αυτοκράτορα Mουτσο(υ)χίτο στον θρόνο, πολλές «γκέισες» είχαν ένα λαμπρό πεπρωμένο και έτυχε να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη ζωή διάσημων ιστορικών προσωπικοτήτων της Iαπωνίας. Aνάμεσα σε αυτές τις προσωπικότητες συγκαταλέγονται ο περίφημος πρίγκιπας Xιρομπούμι Ίτο (θεωρείται ως ένας από τους πατέρες του πολιτικού συστήματος της μετά το 1868 Iαπωνίας)6 και οι πρωθυπουργοί Kατσούμα, Oκούμα και Kουρόδα. Πολλές πολιτικές συνωμοσίες και πραξικοπήματα οργανώθηκαν στους «οίκους του τσαγιού» του Tόκιο, στις συνοικίες Γιαναγκάσι, Aκασάκα, Σινμπάσι και ενώ οι «γκέισες» ήταν παρούσες: H εχεμύθειά τους θεωρείτο δεδομένη και υπήρξε όντως παροιμιώδης.
Bαίνουν προς εξαφάνιση...
Oι «γκέισες» έφθασαν στο απόγειο της δόξας και της φήμης τους, κατά το δεύτερο μισό του 19ου αι. και το πρώτο του 20ού. Iδίως τα χρόνια του 19ου αι. που ακολούθησαν τη δεκαετία του 1860, αποτέλεσαν τη χρυσή εποχή τους. Aργότερα, μετά την είσοδο της νέας Tέχνης του Kινηματογράφου στην Iαπωνία, μερικές από αυτές έγιναν λαμπρά αστέρια της μεγάλης οθόνης. Oι «γκέισες» καθόριζαν πλέον τη μόδα και επιπλέον έχαιραν υπολήψεως, διότι –σε αντίθεση με τις πόρνες– είχαν τη φήμη ότι παρέμειναν πάντοτε πιστές και ανταποκρίνονταν με ευαισθησία στη γαλαντομία κάποιου που εκδήλωνε άμεσα το ενδιαφέρον του.
Tο 1941, υπήρξε ως γνωστόν έτος μεγαλοπρέπειας για τη χώρα και εορταστικών επιδείξεων για τον πάνδημο πανηγυρισμό των ιαπωνικών στρατιωτικών θριάμβων. Aλλά, από το 1943, με την αύξηση της έντασης των αμερικανικών αεροπορικών βομβαρδισμών και την προσέγγιση του πολέμου στο μητροπολιτικό έδαφος της Iαπωνίας, οι «οίκοι του τσαγιού» έκλεισαν και οι «γκέισες» έμειναν ανεπάγγελτες, με αποτέλεσμα να εξαφανιστούν προσωρινά. Aμέσως μετά το τέλος του πολέμου, αρκετοί Iάπωνες κερδοσκόποι άρχισαν να προσφέρουν στους Aμερικανούς στρατιώτες των στρατευμάτων κατοχής, εκατοντάδες πόρνες βαφτίζοντάς τες «γκέισες». Kαι έτσι οι υπηρετούντες τον «θείο Σαμ», που δεν γνώριζαν φυσικά το παραμικρό τόσο από ιαπωνική ιστορία όσο και από λεπτούς διαχωρισμούς εννοιών, διέσυραν διεθνώς το όνομα και την ιδιότητα της «γκέισας», ταυτίζοντάς την απόλυτα με την πόρνη. Ωστόσο, οι αυθεντικές «γκέισες» έκαναν την επανεμφάνισή τους στη δεκαετία του 1950, αντιπροτείνοντας στη ραγδαία εισαγωγή και εξάπλωση του αμερικανόφερτου ισοπεδωτικού «life style», τη σοφία της παράδοσης της αρχαίας Iαπωνίας. Έπειτα, μάλιστα, από το προαναφερθέν μέτρο του 1957, για την επίσημη απαγόρευση της πορνείας, η θέση τους σχετικά αποκαταστάθηκε και οι δραστηριότητές τους τις έφεραν και πάλι, υγιώς ενταγμένες, στον κοινωνικό ιστό της Iαπωνίας. Mια νέα σύντομη χρυσή εποχή ξανάνοιξε γι’ αυτές, με επίκεντρα τις δύο φημισμένες συνοικίες Aκασάκα και Σινμπάσι του Tόκιο.
Σήμερα, οι «γκέισες» μάλλον βαίνουν προς εξαφάνιση, διότι και αυτές που εμφανίζονται σε εσπερίδες και άλλες συναθροίσεις ειδικά οργανωμένες από τα τουριστικά πρακτορεία, προς χάριν των συναλλαγματοφόρων τουριστών, είναι μόνο κατ’ όνομα «γκέισες». Oι λίγες γνήσιες που επιβιώνουν ακόμη, είναι οι λεγόμενες «μαϊκό» (δηλαδή οι μαθητευόμενες ή εκπαιδευόμενες), που βρίσκονται στην παλαιά πρωτεύουσα Kιότο και κάποιες εναπομείνασες «εν ενεργεία» στο Tόκιο, οι οποίες προορίζονται αποκλειστικά για την ελίτ των τακτικών και εκλεκτικών Iαπώνων (συνήθως μεγαλοεπιχειρηματιών) πελατών τους. Περιδιαβάζοντας κάποιος αργόσχολος τουρίστας στα στενά δρομάκια των παλαιών συνοικιών του Tόκιο, ίσως συναντήσει καμιά μαύρη λιμουζίνα να σταματά εμπρός στις παραδοσιακές «αίθουσες τσαγιού». Bγαίνοντας από το αυτοκίνητο, μερικοί σοβαροί κύριοι σπεύδουν να εισέλθουν στις αίθουσες από κάποια μισάνοιχτη πόρτα, την οποία κλείνει πίσω τους η επί της υποδοχής «γκέισα», που μόλις μπορεί να διακρίνει κανείς φευγαλέα τη μορφή της.
Όμως στη σημερινή –λιγότερο ποιητική– εποχή μας, οι περισσότεροι νεώτεροιIάπωνες επιχειρηματίες προτιμούν να ξεκουράζονται συνομιλώντας όχι με τις «γκέισες», αλλά με τις σερβιτόρες των σύγχρονων κέντρων ψυχαγωγίας, οι οποίες είναι πιο προσιτές και πολύ πιο μοντέρνες στην εμφάνιση.
Παρασκευή 23 Μαΐου 2008
To ασήμαντο... που έγινε σημαντικό από τον Κων/νο
Απόσπασμα από την Ασκητική του Νίκου Καζαντζάκη
Τι θάματα αλήθεια είναι το μάτι, το αυτί, το μυαλό του παιδιού, πως ρουφούν αχόρταγα τον κόσμο τούτο και γεμίζουν! Ένα πουλί με κόκκινες, πράσινες, κίτρινες φτερούγες, ο κόσμος, και πως το κυνηγάει το παιδί να το πιάσει!
Αληθινά, τίποτα δεν μοιάζει περισσότερο με το μάτι του Θεού όσο το μάτι του παιδιού, που, για πρώτη φορά, βλέπει και δημιουργεί τον κόσμο. Χάος ήταν πρωτύτερα ο κόσμος, τα πλάσματα όλα, ζώα, δέντρα, άνθρωποι, πέτρες, έρρεαν αξεδιάλυτα μπροστά από το μάτι του παιδιού, όχι μπροστά του, μέσα του, όλα, σχήματα, χρώματα, φωνές, μυρωδιές, αστραπές, και δεν μπορούσε να τα στερεώσει, να βάλει τάξη. Ο κόσμος του παιδιού δεν είναι καμωμένος από λάσπη ν’ αντέχει, είναι από σύννεφο, δροσερό αεράκι φυσούσε από τα μελίγγια του παιδιού κι ο κόσμος πύκνωνε, αραίωνε κι αφανίζονταν. Όμοια, πριν από τη Δημιουργία, θα περνούσε και από το μάτι του Θεού το χάος.
Το ασήμαντο αυτό ξεσκεπάζει ολάκερη μέθοδο που αντικρίζω την πραγματικότητα.
Ο φοβητσιάρης νους τρέμει μην ξεστομίσει καμιά ανοησία και πληγωθεί η αξιοπρέπειά του, με άναντρη, φρόνιμη αοριστολογία ονοματίζει ό,τι είναι ανίκανος να ξεδιαλύνει. Φωνάζει, εξηγάει, αποδείχνει, διαμαρτύρεται, μα μια φωνή μέσα μου σηκώνεται: «Σώπα, μυαλό, ν’ ακούσουμε την καρδιά», του φωνάζει. Ποια καρδιά; την ουσία της ζωής, την παραφροσύνη.
Κι η καρδιά αρχίζει και κελαηδάει.
Δεν μπορούμε ν’ αλλάξουμε την πραγματικότητα, ας αλλάξουμε τότε το μάτι που βλέπει την πραγματικότητα. Αυτό έκανα όταν ήμουν παιδί, αυτό κάνω και τώρα.
Τι θάματα αλήθεια είναι το μάτι, το αυτί, το μυαλό του παιδιού, πως ρουφούν αχόρταγα τον κόσμο τούτο και γεμίζουν! Ένα πουλί με κόκκινες, πράσινες, κίτρινες φτερούγες, ο κόσμος, και πως το κυνηγάει το παιδί να το πιάσει!
Αληθινά, τίποτα δεν μοιάζει περισσότερο με το μάτι του Θεού όσο το μάτι του παιδιού, που, για πρώτη φορά, βλέπει και δημιουργεί τον κόσμο. Χάος ήταν πρωτύτερα ο κόσμος, τα πλάσματα όλα, ζώα, δέντρα, άνθρωποι, πέτρες, έρρεαν αξεδιάλυτα μπροστά από το μάτι του παιδιού, όχι μπροστά του, μέσα του, όλα, σχήματα, χρώματα, φωνές, μυρωδιές, αστραπές, και δεν μπορούσε να τα στερεώσει, να βάλει τάξη. Ο κόσμος του παιδιού δεν είναι καμωμένος από λάσπη ν’ αντέχει, είναι από σύννεφο, δροσερό αεράκι φυσούσε από τα μελίγγια του παιδιού κι ο κόσμος πύκνωνε, αραίωνε κι αφανίζονταν. Όμοια, πριν από τη Δημιουργία, θα περνούσε και από το μάτι του Θεού το χάος.
Το ασήμαντο αυτό ξεσκεπάζει ολάκερη μέθοδο που αντικρίζω την πραγματικότητα.
Ο φοβητσιάρης νους τρέμει μην ξεστομίσει καμιά ανοησία και πληγωθεί η αξιοπρέπειά του, με άναντρη, φρόνιμη αοριστολογία ονοματίζει ό,τι είναι ανίκανος να ξεδιαλύνει. Φωνάζει, εξηγάει, αποδείχνει, διαμαρτύρεται, μα μια φωνή μέσα μου σηκώνεται: «Σώπα, μυαλό, ν’ ακούσουμε την καρδιά», του φωνάζει. Ποια καρδιά; την ουσία της ζωής, την παραφροσύνη.
Κι η καρδιά αρχίζει και κελαηδάει.
Δεν μπορούμε ν’ αλλάξουμε την πραγματικότητα, ας αλλάξουμε τότε το μάτι που βλέπει την πραγματικότητα. Αυτό έκανα όταν ήμουν παιδί, αυτό κάνω και τώρα.
Προσευχή
Απόσπάσμα από την Ασκητική του Νίκου Καζαντζάκη
Πιστεύω σ' ένα θεό, ακρίτα, διγενή, στρατευμένο, πάσχοντα,
μεγαλοδύναμο, όχι παντοδύναμο, πολεμιστή στ' ακροτατα σύνορα, στρατηγό
αυτοκράτορα σε όλες τις φωτεινές δυνάμεις, τις ορατές και τις αόρατες.
Πιστεύω στ' αναρίθμητα, εφήμερα προσωπεία που πήρε ο θεός στους αιώνες
και ξεκρίνω πίσω από την άπαυτη ροή του την ακατάλυτη ενότητα.
Πιστεύω στον άγρυπνο βαρυν αγώνα του, που δαμάζει και καρπίζει την υλη'
τη ζωοδόχα πηγή φυτών, ζώων κι ανθρώπων.
Πιστεύω στην καρδιά του ανθρώπου, το χωματένιο αλώνι, όπου μέρα και
νύχτα παλεύει ο ακρίτας με το θάνατο.
«Βοήθεια!» κράζεις, κύριε. «βοήθεια!» κράζεις, κύριε, κι ακούω.
Μέσα μου οι πρόγονοι κι απόγονοι κι οι ράτσες όλες, κι όλη η γης, ακούμε
με τρόμο, με χαρά, την κραυγή σου.
Μακάριοι όσοι ακούν και χυνουνται να σε λυτρώσουν, κύριε, και λεν: «εγώ
και συ μοναχά υπάρχουμε.»
Μακάριοι όσοι σε λύτρωσαν, σμίγουν μαζί σου, κύριε, και λεν: «εγώ και συ
είμαστε ένα.»
Και τρισμακαριοι όσοι κρατούν, και δε λυγούν, απάνω στους ώμους τους, το
μεγα, εξαίσιο, αποτρόπαιο μυστικό:
Και το ένα τούτο δεν υπάρχει!
Πιστεύω σ' ένα θεό, ακρίτα, διγενή, στρατευμένο, πάσχοντα,
μεγαλοδύναμο, όχι παντοδύναμο, πολεμιστή στ' ακροτατα σύνορα, στρατηγό
αυτοκράτορα σε όλες τις φωτεινές δυνάμεις, τις ορατές και τις αόρατες.
Πιστεύω στ' αναρίθμητα, εφήμερα προσωπεία που πήρε ο θεός στους αιώνες
και ξεκρίνω πίσω από την άπαυτη ροή του την ακατάλυτη ενότητα.
Πιστεύω στον άγρυπνο βαρυν αγώνα του, που δαμάζει και καρπίζει την υλη'
τη ζωοδόχα πηγή φυτών, ζώων κι ανθρώπων.
Πιστεύω στην καρδιά του ανθρώπου, το χωματένιο αλώνι, όπου μέρα και
νύχτα παλεύει ο ακρίτας με το θάνατο.
«Βοήθεια!» κράζεις, κύριε. «βοήθεια!» κράζεις, κύριε, κι ακούω.
Μέσα μου οι πρόγονοι κι απόγονοι κι οι ράτσες όλες, κι όλη η γης, ακούμε
με τρόμο, με χαρά, την κραυγή σου.
Μακάριοι όσοι ακούν και χυνουνται να σε λυτρώσουν, κύριε, και λεν: «εγώ
και συ μοναχά υπάρχουμε.»
Μακάριοι όσοι σε λύτρωσαν, σμίγουν μαζί σου, κύριε, και λεν: «εγώ και συ
είμαστε ένα.»
Και τρισμακαριοι όσοι κρατούν, και δε λυγούν, απάνω στους ώμους τους, το
μεγα, εξαίσιο, αποτρόπαιο μυστικό:
Και το ένα τούτο δεν υπάρχει!
Ο καημός από τα χτυπήματα της ζωής
Γενέθλια
Στίχοι : Στέλιος Μπικάκης
Σύνθεση : Στέλιος Μπικάκης, Γιάννης Σεισάκης
Ερμηνευτής : Νότης Σφακιανάκης
Στα μονοπάτια του καημού
στη γέφυρα του στεναγμού
μ' έκανε η μάνα μου,
μια φθινοπωρινή βραδιά
ζωή την κρύα σου καρδιά
είδαν τα μάτια μου.
Με κουδουνίστρες πλαστικές
όμορφες και χρωματιστές
με νανουρίσανε
και τα ματάκια τα μικρά
είδαν του κόσμου τ' αγαθά
και συμφωνήσανε.
Ηταν το γάλα μου πικρό
και το νεράκι μου γλυφό
που με μεγάλωνε.
Κι απέναντι στην κούνια μου
η μοίρα η κακούργα μου
και με καμάρωνε.
Ηταν το κλάμα μου μουντό
σαν κάτι να 'θελα να πω
μα δε με νιώσανε.
Μια λυπημένη αναπνοή
Για την πουτάνα τη ζωή
που μου χρεώσανε.
Έτσι ξεκίνησα λοιπόν έτσι ξεκίνησα!
Δε με ρωτήσανε ζωή μα σε συνήθισα!
Σαν πληγωμένο αετόπουλο στο χώμα,
ψάχνω τη δύναμη να κρατηθώ ακόμα!
Πάνω σε λάσπες και καρφιά
στου άδικου κόσμου τη φωτιά
πρωτοπερπάτησα.
Ισορροπία σταθερή
για να προλάβω τη ζωή
όμως την πάτησα.
Μόνο το Αλφα και το Χι
στην σχολική μου εποχή
πρωτοσυλλάβισα.
Γι' αυτό το ΑΧ και το γιατί
όπου βρεθώ μ' ακολουθεί
και ας σαραντάρησα.
Ετσι περνούσε ο καιρός
και 'γω στο δρόμο μου σκυφτός
έκανα όνειρα.
Έτυχε να 'μαι απ'αυτούς
που κολυμπάνε στους αφρούς
και στα λασπόνερα.
Στάζει το αίμα της ψυχής
σαν τις σταγόνες της βροχής
όμως ποιος νοιάζεται;
Και την αόρατη πληγή
που μέσα μου αιμμοραγεί
ποιος τη μοιράζεται;
Έτσι ξεκίνησα λοιπόν έτσι ξεκίνησα!
Δε με ρωτήσανε ζωή μα σε συνήθισα!
Σαν πληγωμένο αετόπουλο στο χώμα,
ψάχνω τη δύναμη να κρατηθώ ακόμα.
Έτσι ξεκίνησα λοιπόν έτσι ξεκίνησα
Άλλα μου δείξανε και άλλα εγώ αντίκρυσα!
Θεέ μου ας ήξερα ποια μέρα θα πεθάνω
και του θανάτου μου γενέθλια να κάνω!
Πέμπτη 22 Μαΐου 2008
Εισιτήριο στην τσέπη σου
Στίχοι: Ηλίας Κατσούλης
Μουσική: Παντελής Θαλασσινός
Εκτέλεση: Παντελής Θαλασσινός
Ήθελα να 'μαι η αφή στην άκρη των δακτύλων σου
ό,τι αγγίζεις να 'χει κάτι κι από μένα
να 'μαι τη νύχτα η φωνή χαμένων φίλων σου
που λεν τραγούδια παλιά κι αγαπημένα
Ήθελα να 'μαι εισιτήριο στην τσέπη σου
όταν σε μένα ταξιδεύει η σκέψη σου
ήθελα να 'μαι εισιτήριο στην τσέπη σου
όταν σε μένα ταξιδεύει η σκέψη σου
Ήθελα να 'μαι η σκιά στην άκρη των βλεφάρων σου
η μόνη λέξη στο παραμιλητό σου
να 'μαι η πρώτη ρουφηξιά απ' το τσιγάρο σου
κι η τελευταία η γουλιά απ' το ποτό σου
Ήθελα να 'μαι εισιτήριο στην τσέπη σου
όταν σε μένα ταξιδεύει η σκέψη σου
ήθελα να 'μαι εισιτήριο στην τσέπη σου
όταν σε μένα ταξιδεύει η σκέψη σου
Θα 'θελα να 'μαι αστραπή που σβήνει μες στο βλέμμα σου
πάνω στο χέρι η τυχερή γραμμή σου
να 'μαι κρυμμένος πυρετός μέσα στο αίμα σου
για να ξυπνάω τις φωτιές μες στο κορμί σου
Ήθελα να 'μαι εισιτήριο στην τσέπη σου
όταν σε μένα ταξιδεύει η σκέψη σου
ήθελα να 'μαι εισιτήριο στην τσέπη σου
όταν σε μένα ταξιδεύει η σκέψη σου
Άνθρωποι μονάχοι
Σ΄αυτούς που ξέρουν από μοναξιά...
Στίχοι: Γιάννης Καλαμίτσης
Μουσική: Γιάννης Σπανός
Πρώτη εκτέλεση: Βίκυ Μοσχολιού
Άλλες ερμηνείες: Λίτσα Διαμάντη Χαρούλα Αλεξίου
Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν μονάχοι
σαν το ξεχασμένο στάχυ
ο κόσμος γύρω άδειος κάμπος
κι αυτοί στης μοναξιάς το θάμπος
σαν το ξεχασμένο στάχυ
άνθρωποι μονάχοι
Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν μονάχοι
όπως του πελάγου οι βράχοι
ο κόσμος θάλασσα που απλώνει
κι αυτοί βουβοί σκυφτοί και μόνοι
ανεμοδαρμένοι βράχοι
άνθρωποι μονάχοι
Άνθρωποι μονάχοι σαν ξερόκλαδα σπασμένα
σαν ξωκλήσια ερημωμένα, ξεχασμένα
άνθρωποι μονάχοι σαν ξερόκλαδα σπασμένα
σαν ξωκλήσια ερημωμένα, σαν εσένα, σαν εμένα...
Στίχοι: Γιάννης Καλαμίτσης
Μουσική: Γιάννης Σπανός
Πρώτη εκτέλεση: Βίκυ Μοσχολιού
Άλλες ερμηνείες: Λίτσα Διαμάντη Χαρούλα Αλεξίου
Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν μονάχοι
σαν το ξεχασμένο στάχυ
ο κόσμος γύρω άδειος κάμπος
κι αυτοί στης μοναξιάς το θάμπος
σαν το ξεχασμένο στάχυ
άνθρωποι μονάχοι
Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν μονάχοι
όπως του πελάγου οι βράχοι
ο κόσμος θάλασσα που απλώνει
κι αυτοί βουβοί σκυφτοί και μόνοι
ανεμοδαρμένοι βράχοι
άνθρωποι μονάχοι
Άνθρωποι μονάχοι σαν ξερόκλαδα σπασμένα
σαν ξωκλήσια ερημωμένα, ξεχασμένα
άνθρωποι μονάχοι σαν ξερόκλαδα σπασμένα
σαν ξωκλήσια ερημωμένα, σαν εσένα, σαν εμένα...
Ήρθε ένας μάγος
Αφιερωμένω στη σημερινή ημέρα
Στίχοι: Νίκος Ζούδιαρης
Μουσική: Νίκος Ζούδιαρης
Εκτέλεση: Αλκίνοος Ιωαννίδης
Ήρθε ένας μάγος που έβγαζε ήλιους απ' τα μανίκια
κι απ' το καπέλο του έπεφταν νησιά
έκλεισε μες στη χούφτα σου θαλασσινά χαλίκια
άνοιξες και πέταξαν πουλιά
Κι έγινα κι εγώ ένα λαμπάκι πάνω απ' την υδρόγειο
φεγγάρι να βουτήξω στη Μεσόγειο
Ύστερα ο μάγος έσπασε δυο γυάλινα ποτήρια
κι έφτιαξε από τα θρύψαλα νερό
θα κόβεσαι είπε αν μόνη σου το ακουμπάς στα χείλια
θα ξεδιψάς αν πίνετε κι οι δυο
Κι έγινα κι εγώ ένα λαμπάκι πάνω απ' την υδρόγειο
φεγγάρι να βουτήξω στη Μεσόγειο
Στίχοι: Νίκος Ζούδιαρης
Μουσική: Νίκος Ζούδιαρης
Εκτέλεση: Αλκίνοος Ιωαννίδης
Ήρθε ένας μάγος που έβγαζε ήλιους απ' τα μανίκια
κι απ' το καπέλο του έπεφταν νησιά
έκλεισε μες στη χούφτα σου θαλασσινά χαλίκια
άνοιξες και πέταξαν πουλιά
Κι έγινα κι εγώ ένα λαμπάκι πάνω απ' την υδρόγειο
φεγγάρι να βουτήξω στη Μεσόγειο
Ύστερα ο μάγος έσπασε δυο γυάλινα ποτήρια
κι έφτιαξε από τα θρύψαλα νερό
θα κόβεσαι είπε αν μόνη σου το ακουμπάς στα χείλια
θα ξεδιψάς αν πίνετε κι οι δυο
Κι έγινα κι εγώ ένα λαμπάκι πάνω απ' την υδρόγειο
φεγγάρι να βουτήξω στη Μεσόγειο
Παγκόσμια Ημέρα Βιοποικιλότητας
Βιοποικιλότητα σημαίνει ζωή πάνω στον πλανήτη μας, αλλά και εξασφάλιση της ανθεκτικότητας των οικοσυστημάτων μπροστά στις φυσικές καταστροφές. Ομως, αυτή ακριβώς η βιολογική ποικιλία κινδυνεύει από κλιματολογική μεταβολή που συντελείται εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας. Δεκάδες είδη χλωρίδας και πανίδας αφανίζονται καθημερινά, καθώς σήμερα βρισκόμαστε σε μια καταστροφή ανάλογη με αυτή του αφανισμού των δεινοσαύρων. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο ο ΟΗΕ αφιερώνει τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Βιολογικής Ποικιλότητας στη μελέτη των συνεπειών της κλιματολογικής μεταβολής στα οικοσυστήματα ανά τον κόσμο.
Σύμφωνα με εκθέσεις του ΟΗΕ το 12% του συνόλου των πτηνών του πλανήτη και το 10% των φυτών και των ζώων της γης απειλούνται με εξαφάνισει εξαιτίας των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων και της υποβάθμισης των βιοτόπων. Οι επιστήμονες προειδοποιούν 'οτι έως το 2050 θα έχει εξαφανιστεί το ένα τρίτο της πανίδας από τη γη εξαιτίας των κλιματικών αλλαγών.
Η παγκόσμια ημέρα για τη βιοποικιλότητα είναι μια ευκαιρία για όλους μας σε ατομικό αλλά και σε συλλογικό επίπεδο, ως μέλη μιας ευρύτερης κοινότητας, να δείξουμε ότι νοιαζόμαστε για το μέλλον του πλανήτη μας και την εξασφάλιση μιας καλύτερης ζωής για όλους τους ζωντανούς οργανισμούς του και σ' αυτό το επίπεδο σημαντικό ρόλο έχει να παίξει η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση.
Στο πλαίσιο αυτό και με αφορμή τη παγκόσμια ημέρα για τη βιοποικιλότητα είναι σημαντικό να αντιληφθούμε ότι πρέπει:
να προστατευτούν άμεσα τα περισσότερο ευαίσθητα είδη
να διαφυλαχτεί η ακεραιότητα των βιοτόπων έτσι ώστε να εξασφαλιστούν οι δυνατότητες σταδιακής αναπροσαρμογής τους στις προβλεπόμενες κλιματικές αλλαγές
να προωθηθεί η έρευνα και η ενημέρωση σε θέματα που σχετίζονται με τις κλιματικές αλλαγές και τη βιοποικιλότητα
να αποτελέσει η διατήρηση της βιοποικιλότητας βασική παράμετρο στο σχεδιασμό και την ανάληψη στρατηγικών δράσης για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών
Σύμφωνα με εκθέσεις του ΟΗΕ το 12% του συνόλου των πτηνών του πλανήτη και το 10% των φυτών και των ζώων της γης απειλούνται με εξαφάνισει εξαιτίας των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων και της υποβάθμισης των βιοτόπων. Οι επιστήμονες προειδοποιούν 'οτι έως το 2050 θα έχει εξαφανιστεί το ένα τρίτο της πανίδας από τη γη εξαιτίας των κλιματικών αλλαγών.
Η παγκόσμια ημέρα για τη βιοποικιλότητα είναι μια ευκαιρία για όλους μας σε ατομικό αλλά και σε συλλογικό επίπεδο, ως μέλη μιας ευρύτερης κοινότητας, να δείξουμε ότι νοιαζόμαστε για το μέλλον του πλανήτη μας και την εξασφάλιση μιας καλύτερης ζωής για όλους τους ζωντανούς οργανισμούς του και σ' αυτό το επίπεδο σημαντικό ρόλο έχει να παίξει η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση.
Στο πλαίσιο αυτό και με αφορμή τη παγκόσμια ημέρα για τη βιοποικιλότητα είναι σημαντικό να αντιληφθούμε ότι πρέπει:
να προστατευτούν άμεσα τα περισσότερο ευαίσθητα είδη
να διαφυλαχτεί η ακεραιότητα των βιοτόπων έτσι ώστε να εξασφαλιστούν οι δυνατότητες σταδιακής αναπροσαρμογής τους στις προβλεπόμενες κλιματικές αλλαγές
να προωθηθεί η έρευνα και η ενημέρωση σε θέματα που σχετίζονται με τις κλιματικές αλλαγές και τη βιοποικιλότητα
να αποτελέσει η διατήρηση της βιοποικιλότητας βασική παράμετρο στο σχεδιασμό και την ανάληψη στρατηγικών δράσης για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών
Τετάρτη 21 Μαΐου 2008
Άννα
Στίχοι: Mogol
Μουσική: Lucio Battisti
Πρώτη εκτέλεση: Λαυρέντης Μαχαιρίτσας
Πού να βρίσκεσαι πού...
Σε γυρεύω παντού...
Το άρωμά σου είναι εδώ...
Η σκιά σου είναι εδώ...
Μια κραυγή στη σιωπή,
και μια βόμβα βυθού,
είσαι μέσα μου...
Μια πληγή το κραγιόν στον καθρέφτη μου
ένα δε σ' αγαπώ κατακόκκινο...
Ένα δε σ' αγαπώ κατακόκκινο...
Άννα...
Άννα...
Λείπεις κι ακόμα δεν ξημέρωσε...
Η αγάπη μιας στιγμής στο λυκόφως και χάνεται...
Η αγάπη μιας στιγμής στο λυκόφως και χάνεται...
Κι εσύ, ποτέ δεν μ' είδες να τρελαίνομαι...
Κοίτα με... Κοίτα με...
Άννα... Άννα...
Όπου και να πας
θα σ' ακολουθώ
έστω σαν σκιά σε ζητάω...
Όπου και να πας
πάντα θα 'σαι εδώ
Άννα θα στο πω, σ' αγαπάω...
Μια εικόνα τώρα μόνη...
Ταξιδεύει μες στη σκόνη...
Η μορφή σου σ' ένα κάδρο...
Με κοιτάζει και παλιώνει...
Με κοιτάζει και παλιώνει...
Άννα... Άννα... Άννα... Άννα...
Πού να βρίσκεσαι πού...
Σε γυρεύω παντού...
Άννα... Άννα...
Η ψυχή στην αρχαία Ελλάδα
"Λέγουν ότι η ψυχή του ανθρώπου είναι αθάνατος και άλλοτε μεν τελειώνει, οπότε λέγομε ότι ο άνθρωπος αποθνήσκει, άλλοτε δε πάλιν γεννάται, ποτέ όμως δεν χάνεται"
ΜΕΝΩΝ-ΠΛΑΤΩΝΑΣ
" Το αθάνατο είναι θνητό. Το θνητό είναι αθάνατο Ο θάνατος είναι αθάνατη ζωή για τους θνητούς, για τους αθάνατους, η θνητή ζωή είναι θάνατος..",
Ηράκλειτος
η μονάς είναι η έννοια της ατομικότητας, μια συστατική σταγόνα του χωρίς ακτές Ωκεανού του ευρύχωρου Όντος. Αντίστοιχα, η ανθρώπινη ψυχή είναι μια προεκβολή της Μοναδικής Ουσίας.
Πυθαγόρας
Οι Ορφικοί δίδασκαν ότι το σώμα είναι μια φυλακή της ψυχής, όπου η ψυχή εκεί μέσα, φυλάγεται, (σώζεται, κι απ εκεί η λέξη σώμα) έως ότου να εκτίσει τη ποινή της. Έλεγαν οτι με διάφορες ιεροτελεστίες μπορούσαν να εξαγνίσουν τους ανθρώπους και τη πόλη (αφού η πόλη είναι μια μεγέθυνση του ανθρώπου) από τα κρίματά τους (Πλάτωνας-Πολιτεια). Ποτέ δεν έτρωγαν ή θυσίαζαν ζώα, αντίθετα δίδασκαν τους ανθρώπους να αποφεύγουν κάθε αιματοχυσία (Αριστοφάνης - Βάτραχοι / Πλάτωνας - Νόμοι). Το 5ο αιώνα πΧ. πολλοί θίασοι, όπως έλεγαν τις ομάδες των Ορφικών, γύριζαν όλη τη λεκάνη της Μεσογείου και μιλάγανε για την αθανασία της ψυχής και για την επαναγέννηση, έτσι που η λέξη Ορφικός έγινε συνώνυμο της μετενσάρκωσης.
Χαρακτηριστικό είναι το υπέροχο παρακάτω απόσπασμα του Εμπεδοκλή:
"Άφρονες και αγνοούντες είναι και με την σκέψη τους μακριά δεν φτάνουν,
Αυτοί που υποθέτουν πως εκείνο που δεν υπήρχε μπορεί να υπάρξει,ή πως εντελώς να πεθάνει κάτι μπορεί , και παντελώς να εξαφανιστεί.
Αδύνατον αρχή να γίνει από την Μη ύπαρξη.
Αδύνατον επίσης η ύπαρξη στο τίποτε να σβήσει, διότι εκεί όπου μία ύπαρξη οδηγείτε, εκεί θα συνεχίσει να είναι.
Ποτέ κανένα μην πιστέψετε που καθοδηγούμενος εις τα θέματα αυτά υπήρξε, ότι τα πνεύματα των ανθρώπων ζουν μόνο όσο η αποκαλούμενη ζωή κρατά.
Ότι μονάχα τότε ζούνε, όσοι απολαμβάνουν τις χαρές και τις λύπες τους, ή ότι προτού να γεννηθούν και αφού πεθάνουν, αυτοί είναι ένα τίποτα…".
ενώ σε έναν από τους διάλογους του ο Ερμής ο Τρισμέγιστος αναφέρει:
"-Δεν παθαίνουν πατέρα τα ζωντανά όντα στον κόσμο, μολονότι αποτελούν τμήματα του κόσμου;
-Σώπα, παιδί μου, γιατί κινδυνεύεις να παραπλανηθείς από την ονομασία του φαινομένου. Τα ζωντανά όντα δεν πεθαίνουν.. Απλώς καθώς είναι σύνθετα σώματα , διαλύονται. Η διάλυση αυτή δεν είναι θάνατος, αλλά διάλυση ενός μίγματος. Και αν πρόκειται να διαλυθούν, δεν καταστρέφονται, αλλά ανανεώνονται . Τι είναι στα αλήθεια, η ενέργεια της ζωής: Δεν είναι η κίνηση; Ή τι υπάρχει στον κόσμο που μένει ακίνητο; Τίποτε, παιδί μου.
-Αλλά πατέρα η Γη τουλάχιστον δεν φαίνεται να είναι ακίνητη;
-Όχι παιδί μου. Κατά αντίθεση προς όλα τα όντα, που φαίνεται σταθερή , αυτή υπόκειται σε πλήθος κινήσεων. Δεν θα ήταν ανόητο να υποτεθεί ότι η τροφός όλων των όντων θα πρέπει να είναι ακίνητη, αυτή που είναι η αιτία της γέννησης όλων των όντων , αυτή που γεννάει όλα τα πράγματα; Χωρίς κίνηση πράγματι είναι αδύνατον εκείνο που γεννάει να γεννήσει οτιδήποτε…Μάθε λοιπόν ότι όλα τα πράγματα στον κόσμο μηδενός εξαιρουμένου βρίσκονται εν κινήσει, είτε ελαττούμενα είτε αυξανόμενα. Και ότι εκείνο που βρίσκεται σε κίνηση, βρίσκεται στην ζωή, χωρίς να είναι ανάγκη κάθε ζωντανό ον να διατηρεί την ταυτότητα του. Χωρίς αμφιβολία παιδί μου, ο κόσμος όταν τον δεις στο σύνολο του είναι ακίνητος, αλλά τα μέρη του βρίσκονται όλα σε κίνηση, χωρίς ωστόσο, τίποτε να χάνεται ή να καταστρέφεται…"
Για τον Πλωτίνο, η Ψυχή έχει τρεις υποστάσεις. Ζει με τον Νου και μέσω του Νου ενώνεται με το Ένα. Το άλλο τμήμα της αυτό που κοιτάζει προς τον βυθό, είναι υπεύθυνο για τη δημιουργία των σωμάτων. Όμως και αυτό το τμήμα ποτέ δεν χάνει την επαφή του με τον Νου. Βρίσκεται ανάμεσα στον Νου και τις αισθήσεις. Είναι η ενδιάμεση αιτία των αισθήσεων και ο εκπρόσωπος του Νου. Τα χαρακτηριστικά αυτού του τμήματος, που λέγεται και ατομική ψυχή και κοιτάζει προς τις αισθήσεις, είναι ο επαγωγικός συλλογισμός, αφού μπορεί και συμπεραίνει από τις αιτίες τα αποτελέσματα. Μπορεί όμως να υπερυψώνεται πάνω από τη λογική, εφόσον ένα τμήμα της παραμένει πάντοτε στον Νου ή στην Παγκόσμια Ψυχή και έτσι να συμμετέχει στην Κοσμική Ζωή μέσω της διαισθητικής σκέψης.....
Η ψυχή ως ενότητα που αντιπροσωπεύει τη ζώσα και παραγωγική δύναμη του κόσμου, ενεργεί σε διαφορετικά επίπεδα και με διαφορετικούς τρόπους, παράγοντας έτσι διαδοχικά πυκνότερες εικόνες ή αντανακλάσεις του εαυτού της, εμψυχωμένες όμως με όλο και λιγότερη δύναμη. Φθάνει λοιπόν στο χαμηλότερο σημείο του κόσμου και σχηματίζει τον κόσμο των φαντασμάτων και των σκιών, όπου η δύναμη της συνείδησης είναι ανύπαρκτη, βυθισμένη στην αδράνεια και στον λήθαργο της ύλης.
Σε αυτό το επίπεδο της ζωής, οι ατομικές ψυχές έχουν έντονη την τάση της χωριστικότητας και της απομόνωσης, το ίδιο όπως και όλα τα πράγματα είναι εξωτερικά και αποκομμένα και μεταξύ τους και από την εσωτερική τους υπόσταση. Αυτή η χωριστικότητα, για τον Πλωτίνο, είναι το αμάρτημα της ανθρώπινης ψυχής, το οποίο και πληρώνει αφενός στον μεταθανάτιο Άδη και αφετέρου μετενσαρκούμενη σε σώματα που ταιριάζουν όσο το δυνατό καλύτερα στις ποιότητές της.
Για τον Πλάτωνα, η ψυχή είναι αθάνατη, επειδή ό,τι κινείται αιώνια είναι αθάνατο, και πραγματικό. Αντίθετα ότι είναι κινούμενο από κάτι άλλο, όταν παύει να έχει κίνηση, παύει να έχει και ζωή. Αυτό όμως που κινείται από τον εαυτόν του, είναι και η πηγή και η αρχή της κίνησης, επομένως ενέχει την αρχή της ζωής.....Η δε ψυχή ως κάτι το αυτοκινούμενο, είναι η αρχή της κίνησης και είναι αθάνατη και άφθαρτη. Σήμερα η επίσημη χριστιανική εκκλησία δεν αποδέχεται την μετενσάρκωση σύμφωνα με την απόφαση του συμβουλίου της Νίκαιας το 325 μ.χ , με το οποίο αποφασίστηκε ποια βιβλία θα αποτελούσαν την Βίβλο που ξέρουμε σήμερα, ενώ πλήθος άλλων χριστιανικών βιβλίων καταστράφηκαν για να μην υπάρξει σύγχυση.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει για την φύση της ψυχής ο μύθος της όπως τον περιγράφει η ελληνική μυθολογία.
H ψυχή ήταν κόρη βασιλιά εξαίσιας ομορφιάς, και είχε δύο αδελφές. Οι αδελφές της ψυχής είχαν βρει συζύγους, ενώ η ίδια λόγω της σπάνιας ομορφιάς της φόβιζε τους άντρες. Ο πατέρας της απελπισμένος ρώτησε το μαντείο τι έπρεπε να κάνει για να βρει γαμπρό στην κόρη του Ψυχή, και το μαντείο απάντησε ότι θα έπρεπε να την στολίσουν σαν νύφη και να την αφήσουν σε ένα βράχο, όπου θα ερχόταν ένα τέρας να την κάνει δική του, όπως και έγινε.
Η Ψυχή μόνη στον βράχο αισθάνθηκε ένα άνεμο να την σηκώνει ψηλά και να την παρασύρει στον ουρανό, σε μία κοιλάδα όπου την πήρε ο ύπνος. Όταν ξύπνησε κατάλαβε ότι βρισκόταν σε ένα παλάτι από χρυσό και μάρμαρο. Επισκέφτηκε όλα τα δωμάτια και εκεί την δέχονταν φωνές που της αποκάλυπταν ότι ήταν σκλάβες της. Το βράδυ αισθάνθηκε δίπλα της μία παρουσία. Ήταν ο σύζυγος της για τον οποίο είχε μιλήσει το μαντείο, και ο οποίος δεν φαινόταν τελικά τόσο τερατώδης όσο φοβόταν, παρότι δεν μπορούσε να τον δει. Την προειδοποίησε μάλιστα ότι εάν προσπαθούσε να τον δει θα τον έχανε για πάντα. Αυτό συνεχίστηκε για αρκετές εβδομάδες , δηλαδή την ημέρα ήταν μόνη στο γεμάτο φωνές παλάτι, ενώ το βράδυ αντάμωνε τον άντρα της. Ήταν πολύ ευτυχισμένη , κάποτε όμως πεθύμησε την οικογένεια της, οι οποίοι νόμιζαν ότι είχε πεθάνει.
Ζήτησε την άδεια από τον σύζυγο της και αυτός της επισήμανε τους κινδύνους της απουσίας της, η Ψυχή όμως επέμενε και τελικά τα κατάφερε. Ο άνεμος την ξαναμετέφερε στον βράχο και κατόπιν επέστρεψε στο πατρικό της. Όταν οι αδελφές της διαπίστωσαν την ευτυχία της αδελφής τους ζήλεψαν, και όταν έμαθαν ότι δεν είχε δει ποτέ το πρόσωπο του συζύγου της, την έπεισαν να κρύψει την νύχτα ένα λύχνο όταν θα επέστρεφε κοντά του και να κοίταγε κρυφά το πρόσωπο του. Όταν η ψυχή έπραξε τα συμφωνηθέντα, έκπληκτη ανακάλυψε ότι δίπλα της κοιμόταν ένας όμορφος έφηβος ο Έρωτας. Τρέμοντας από την συγκίνησε μία σταγόνα από το λάδι του λύχνου έπεσε πάνω στον Έρωτα και τον ξύπνησε.. όπως την είχε όμως προειδοποιήσει ο Έρωτας έφυγε αμέσως και δεν ξαναγύρισε ξανά.
Χωρίς την προστασία του συζύγου της και λόγω της ομορφιάς της η Αφροδίτη την έκλεισε στο παλάτι της και την βασάνιζε με διάφορους τρόπους, και στο τέλος την υποχρέωσε να κατέβει στον κάτω κόσμο και να ζητήσει από την Περσεφόνη ένα φιαλίδιο με το νερό την νιότης. Στον δρόμο της επιστροφής όμως η Ψυχή άνοιξε το απαγορευμένο μπουκάλι με το νερό της νιότης και αμέσως έπεσε σε βαθύ ύπνο. Ο σύζυγος την έρωτας όμως δεν μπορούσε να την ξεχάσει και όταν την είδε την ξύπνησε με τα βέλη του και ζήτησε από τον Δία να παντρευτεί την θνητή Ψυχή, όπως και έγινε για να ζήσουν μαζί για πάντα…….
Πηγή: esoterica.gr
ΜΕΝΩΝ-ΠΛΑΤΩΝΑΣ
" Το αθάνατο είναι θνητό. Το θνητό είναι αθάνατο Ο θάνατος είναι αθάνατη ζωή για τους θνητούς, για τους αθάνατους, η θνητή ζωή είναι θάνατος..",
Ηράκλειτος
η μονάς είναι η έννοια της ατομικότητας, μια συστατική σταγόνα του χωρίς ακτές Ωκεανού του ευρύχωρου Όντος. Αντίστοιχα, η ανθρώπινη ψυχή είναι μια προεκβολή της Μοναδικής Ουσίας.
Πυθαγόρας
Οι Ορφικοί δίδασκαν ότι το σώμα είναι μια φυλακή της ψυχής, όπου η ψυχή εκεί μέσα, φυλάγεται, (σώζεται, κι απ εκεί η λέξη σώμα) έως ότου να εκτίσει τη ποινή της. Έλεγαν οτι με διάφορες ιεροτελεστίες μπορούσαν να εξαγνίσουν τους ανθρώπους και τη πόλη (αφού η πόλη είναι μια μεγέθυνση του ανθρώπου) από τα κρίματά τους (Πλάτωνας-Πολιτεια). Ποτέ δεν έτρωγαν ή θυσίαζαν ζώα, αντίθετα δίδασκαν τους ανθρώπους να αποφεύγουν κάθε αιματοχυσία (Αριστοφάνης - Βάτραχοι / Πλάτωνας - Νόμοι). Το 5ο αιώνα πΧ. πολλοί θίασοι, όπως έλεγαν τις ομάδες των Ορφικών, γύριζαν όλη τη λεκάνη της Μεσογείου και μιλάγανε για την αθανασία της ψυχής και για την επαναγέννηση, έτσι που η λέξη Ορφικός έγινε συνώνυμο της μετενσάρκωσης.
Χαρακτηριστικό είναι το υπέροχο παρακάτω απόσπασμα του Εμπεδοκλή:
"Άφρονες και αγνοούντες είναι και με την σκέψη τους μακριά δεν φτάνουν,
Αυτοί που υποθέτουν πως εκείνο που δεν υπήρχε μπορεί να υπάρξει,ή πως εντελώς να πεθάνει κάτι μπορεί , και παντελώς να εξαφανιστεί.
Αδύνατον αρχή να γίνει από την Μη ύπαρξη.
Αδύνατον επίσης η ύπαρξη στο τίποτε να σβήσει, διότι εκεί όπου μία ύπαρξη οδηγείτε, εκεί θα συνεχίσει να είναι.
Ποτέ κανένα μην πιστέψετε που καθοδηγούμενος εις τα θέματα αυτά υπήρξε, ότι τα πνεύματα των ανθρώπων ζουν μόνο όσο η αποκαλούμενη ζωή κρατά.
Ότι μονάχα τότε ζούνε, όσοι απολαμβάνουν τις χαρές και τις λύπες τους, ή ότι προτού να γεννηθούν και αφού πεθάνουν, αυτοί είναι ένα τίποτα…".
ενώ σε έναν από τους διάλογους του ο Ερμής ο Τρισμέγιστος αναφέρει:
"-Δεν παθαίνουν πατέρα τα ζωντανά όντα στον κόσμο, μολονότι αποτελούν τμήματα του κόσμου;
-Σώπα, παιδί μου, γιατί κινδυνεύεις να παραπλανηθείς από την ονομασία του φαινομένου. Τα ζωντανά όντα δεν πεθαίνουν.. Απλώς καθώς είναι σύνθετα σώματα , διαλύονται. Η διάλυση αυτή δεν είναι θάνατος, αλλά διάλυση ενός μίγματος. Και αν πρόκειται να διαλυθούν, δεν καταστρέφονται, αλλά ανανεώνονται . Τι είναι στα αλήθεια, η ενέργεια της ζωής: Δεν είναι η κίνηση; Ή τι υπάρχει στον κόσμο που μένει ακίνητο; Τίποτε, παιδί μου.
-Αλλά πατέρα η Γη τουλάχιστον δεν φαίνεται να είναι ακίνητη;
-Όχι παιδί μου. Κατά αντίθεση προς όλα τα όντα, που φαίνεται σταθερή , αυτή υπόκειται σε πλήθος κινήσεων. Δεν θα ήταν ανόητο να υποτεθεί ότι η τροφός όλων των όντων θα πρέπει να είναι ακίνητη, αυτή που είναι η αιτία της γέννησης όλων των όντων , αυτή που γεννάει όλα τα πράγματα; Χωρίς κίνηση πράγματι είναι αδύνατον εκείνο που γεννάει να γεννήσει οτιδήποτε…Μάθε λοιπόν ότι όλα τα πράγματα στον κόσμο μηδενός εξαιρουμένου βρίσκονται εν κινήσει, είτε ελαττούμενα είτε αυξανόμενα. Και ότι εκείνο που βρίσκεται σε κίνηση, βρίσκεται στην ζωή, χωρίς να είναι ανάγκη κάθε ζωντανό ον να διατηρεί την ταυτότητα του. Χωρίς αμφιβολία παιδί μου, ο κόσμος όταν τον δεις στο σύνολο του είναι ακίνητος, αλλά τα μέρη του βρίσκονται όλα σε κίνηση, χωρίς ωστόσο, τίποτε να χάνεται ή να καταστρέφεται…"
Για τον Πλωτίνο, η Ψυχή έχει τρεις υποστάσεις. Ζει με τον Νου και μέσω του Νου ενώνεται με το Ένα. Το άλλο τμήμα της αυτό που κοιτάζει προς τον βυθό, είναι υπεύθυνο για τη δημιουργία των σωμάτων. Όμως και αυτό το τμήμα ποτέ δεν χάνει την επαφή του με τον Νου. Βρίσκεται ανάμεσα στον Νου και τις αισθήσεις. Είναι η ενδιάμεση αιτία των αισθήσεων και ο εκπρόσωπος του Νου. Τα χαρακτηριστικά αυτού του τμήματος, που λέγεται και ατομική ψυχή και κοιτάζει προς τις αισθήσεις, είναι ο επαγωγικός συλλογισμός, αφού μπορεί και συμπεραίνει από τις αιτίες τα αποτελέσματα. Μπορεί όμως να υπερυψώνεται πάνω από τη λογική, εφόσον ένα τμήμα της παραμένει πάντοτε στον Νου ή στην Παγκόσμια Ψυχή και έτσι να συμμετέχει στην Κοσμική Ζωή μέσω της διαισθητικής σκέψης.....
Η ψυχή ως ενότητα που αντιπροσωπεύει τη ζώσα και παραγωγική δύναμη του κόσμου, ενεργεί σε διαφορετικά επίπεδα και με διαφορετικούς τρόπους, παράγοντας έτσι διαδοχικά πυκνότερες εικόνες ή αντανακλάσεις του εαυτού της, εμψυχωμένες όμως με όλο και λιγότερη δύναμη. Φθάνει λοιπόν στο χαμηλότερο σημείο του κόσμου και σχηματίζει τον κόσμο των φαντασμάτων και των σκιών, όπου η δύναμη της συνείδησης είναι ανύπαρκτη, βυθισμένη στην αδράνεια και στον λήθαργο της ύλης.
Σε αυτό το επίπεδο της ζωής, οι ατομικές ψυχές έχουν έντονη την τάση της χωριστικότητας και της απομόνωσης, το ίδιο όπως και όλα τα πράγματα είναι εξωτερικά και αποκομμένα και μεταξύ τους και από την εσωτερική τους υπόσταση. Αυτή η χωριστικότητα, για τον Πλωτίνο, είναι το αμάρτημα της ανθρώπινης ψυχής, το οποίο και πληρώνει αφενός στον μεταθανάτιο Άδη και αφετέρου μετενσαρκούμενη σε σώματα που ταιριάζουν όσο το δυνατό καλύτερα στις ποιότητές της.
Για τον Πλάτωνα, η ψυχή είναι αθάνατη, επειδή ό,τι κινείται αιώνια είναι αθάνατο, και πραγματικό. Αντίθετα ότι είναι κινούμενο από κάτι άλλο, όταν παύει να έχει κίνηση, παύει να έχει και ζωή. Αυτό όμως που κινείται από τον εαυτόν του, είναι και η πηγή και η αρχή της κίνησης, επομένως ενέχει την αρχή της ζωής.....Η δε ψυχή ως κάτι το αυτοκινούμενο, είναι η αρχή της κίνησης και είναι αθάνατη και άφθαρτη. Σήμερα η επίσημη χριστιανική εκκλησία δεν αποδέχεται την μετενσάρκωση σύμφωνα με την απόφαση του συμβουλίου της Νίκαιας το 325 μ.χ , με το οποίο αποφασίστηκε ποια βιβλία θα αποτελούσαν την Βίβλο που ξέρουμε σήμερα, ενώ πλήθος άλλων χριστιανικών βιβλίων καταστράφηκαν για να μην υπάρξει σύγχυση.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει για την φύση της ψυχής ο μύθος της όπως τον περιγράφει η ελληνική μυθολογία.
H ψυχή ήταν κόρη βασιλιά εξαίσιας ομορφιάς, και είχε δύο αδελφές. Οι αδελφές της ψυχής είχαν βρει συζύγους, ενώ η ίδια λόγω της σπάνιας ομορφιάς της φόβιζε τους άντρες. Ο πατέρας της απελπισμένος ρώτησε το μαντείο τι έπρεπε να κάνει για να βρει γαμπρό στην κόρη του Ψυχή, και το μαντείο απάντησε ότι θα έπρεπε να την στολίσουν σαν νύφη και να την αφήσουν σε ένα βράχο, όπου θα ερχόταν ένα τέρας να την κάνει δική του, όπως και έγινε.
Η Ψυχή μόνη στον βράχο αισθάνθηκε ένα άνεμο να την σηκώνει ψηλά και να την παρασύρει στον ουρανό, σε μία κοιλάδα όπου την πήρε ο ύπνος. Όταν ξύπνησε κατάλαβε ότι βρισκόταν σε ένα παλάτι από χρυσό και μάρμαρο. Επισκέφτηκε όλα τα δωμάτια και εκεί την δέχονταν φωνές που της αποκάλυπταν ότι ήταν σκλάβες της. Το βράδυ αισθάνθηκε δίπλα της μία παρουσία. Ήταν ο σύζυγος της για τον οποίο είχε μιλήσει το μαντείο, και ο οποίος δεν φαινόταν τελικά τόσο τερατώδης όσο φοβόταν, παρότι δεν μπορούσε να τον δει. Την προειδοποίησε μάλιστα ότι εάν προσπαθούσε να τον δει θα τον έχανε για πάντα. Αυτό συνεχίστηκε για αρκετές εβδομάδες , δηλαδή την ημέρα ήταν μόνη στο γεμάτο φωνές παλάτι, ενώ το βράδυ αντάμωνε τον άντρα της. Ήταν πολύ ευτυχισμένη , κάποτε όμως πεθύμησε την οικογένεια της, οι οποίοι νόμιζαν ότι είχε πεθάνει.
Ζήτησε την άδεια από τον σύζυγο της και αυτός της επισήμανε τους κινδύνους της απουσίας της, η Ψυχή όμως επέμενε και τελικά τα κατάφερε. Ο άνεμος την ξαναμετέφερε στον βράχο και κατόπιν επέστρεψε στο πατρικό της. Όταν οι αδελφές της διαπίστωσαν την ευτυχία της αδελφής τους ζήλεψαν, και όταν έμαθαν ότι δεν είχε δει ποτέ το πρόσωπο του συζύγου της, την έπεισαν να κρύψει την νύχτα ένα λύχνο όταν θα επέστρεφε κοντά του και να κοίταγε κρυφά το πρόσωπο του. Όταν η ψυχή έπραξε τα συμφωνηθέντα, έκπληκτη ανακάλυψε ότι δίπλα της κοιμόταν ένας όμορφος έφηβος ο Έρωτας. Τρέμοντας από την συγκίνησε μία σταγόνα από το λάδι του λύχνου έπεσε πάνω στον Έρωτα και τον ξύπνησε.. όπως την είχε όμως προειδοποιήσει ο Έρωτας έφυγε αμέσως και δεν ξαναγύρισε ξανά.
Χωρίς την προστασία του συζύγου της και λόγω της ομορφιάς της η Αφροδίτη την έκλεισε στο παλάτι της και την βασάνιζε με διάφορους τρόπους, και στο τέλος την υποχρέωσε να κατέβει στον κάτω κόσμο και να ζητήσει από την Περσεφόνη ένα φιαλίδιο με το νερό την νιότης. Στον δρόμο της επιστροφής όμως η Ψυχή άνοιξε το απαγορευμένο μπουκάλι με το νερό της νιότης και αμέσως έπεσε σε βαθύ ύπνο. Ο σύζυγος την έρωτας όμως δεν μπορούσε να την ξεχάσει και όταν την είδε την ξύπνησε με τα βέλη του και ζήτησε από τον Δία να παντρευτεί την θνητή Ψυχή, όπως και έγινε για να ζήσουν μαζί για πάντα…….
Πηγή: esoterica.gr
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις
(
Atom
)