 | ΕΓΩΜΑΝΙΑ Όταν ο άνθρωπος αποκηρύσσει τον αληθινό του εαυτό |
«Η φύση δεν καταστρέφει, ούτε καταστρέφεται. Δεν υπάρχει η έννοια τής καταστροφής στη φύση. Η φύση αλλάζει εξ αιτίας των νέων συνθηκών, που δημιουργούν οι νόμοι της. Έτσι, αναγκαστικά, μαζί της προσαρμόζονται όλα τα προϊόντα της, ό,τι έχει δημιουργηθεί μέσα από την αλληλεπίδραση αυτών των νόμων. Λανθασμένα εκλαμβάνεται από τον άνθρωπο π.χ. μια ηφαιστειακή έκρηξη ως καταστροφική ενέργεια τής φύσης. Οι οργανισμοί, που ενδεχομένως ζουν στην περιοχή γύρω από το ηφαίστειο ίσως κινδυνεύσουν, αλλά αυτό είναι κάτι, που συμβαίνει στη φύση εδώ και πολλά εκατομμύρια χρόνια. Ο άνθρωπος δεν πρέπει να επεμβαίνει σ΄ αυτά τα γεγονότα πιστεύοντας, ότι είναι ο σωτήρας των ζωντανών οργανισμών ή ο προστάτης τού φυσικού περιβάλλοντος. Με τον ίδιο τρόπο, που δεν επεμβαίνει να σώσει το μικρό ελαφάκι, που κυνηγάει ένας πεινασμένος λύκος, δεν πρέπει να επεμβαίνει και στις υπόλοιπες φυσικές δραστηριότητες.
» Αντιθέτως, εμείς είμαστε αυτοί, που πρέπει να προστατευτούμε, γιατί καθώς αλλάζουν οι περιβαλλοντικές συνθήκες, η διαβίωσή μας στη Γη δυσκολεύει. Επομένως, όταν λέμε, ότι πρέπει να προστατεύουμε το φυσικό περιβάλλον, ουσιαστικά ενδιαφερόμαστε για να διατηρήσουμε τις περιβαλλοντικές συνθήκες σταθερές, ώστε να μην απειληθεί το είδος μας. Ας αναρωτηθούμε το εξής: θα μας απασχολούσε άραγε στον ίδιο βαθμό η μόλυνση ενός ποταμού, που ξεχύνεται στη θάλασσα, αν ο οργανισμός μας είχε τη δυνατότητα να προσαρμόζεται και να καταναλώνει άφοβα τα μολυσμένα ψάρια της (υπό την προϋπόθεση, ότι και τα ψάρια θα επιβίωναν); Θα μας ανησυχούσε η αύξηση τής θερμοκρασίας τής Γης αν δεν κινδύνευε η επιβίωση μας; Θα μας ενδιέφερε να σώσουμε π.χ. τις λευκές αρκούδες. που βλέπουν το φυσικό οικοσύστημα τους (τους αρκτικούς πάγους) να καταστρέφεται σιγά-σιγά; Η έγνοια τού ανθρώπου να “σώσει” το περιβάλλον υποκινείται από πραγματικό ενδιαφέρον προς το περιβάλλον (δηλαδή τους υπόλοιπους οργανισμούς) ή από το ένστικτο τής αυτοσυντήρησης του; Μάλλον από το δεύτερο. Και από τη στιγμή, που ο άνθρωπος έχει αντιληφθεί, ότι η επιβίωσή του εξαρτάται άμεσα από τις σχέσεις του με τους υπόλοιπους οργανισμούς, δεν έχει παρά να περιορίσει τις δραστηριότητές του μέσα στα πλαίσια τού σεβασμού και τής εναρμόνισής του με το περιβάλλον. Και αυτό θα το κάνει προς ίδιον όφελος: η επιβίωσή του εξαρτάται άμεσα από το βαθμό αποδοχής των φυσικών νόμων και την εναρμόνισή του με αυτούς.
| » Η κάθε αλλαγή, που συμβαίνει στη φύση, δεν μπορεί να κριθεί ως καλή ή κακή, θετική ή αρνητική. Αποτελεί μόνο μια προσαρμογή. Οι χαρακτηρισμοί αυτοί είναι υποκειμενικοί και δεν περιγράφουν την αντικειμενική πραγματικότητα, παρά μόνο τη χαρακτηρίζουν. Αντιλαμβανόμαστε την καταστροφή ως την αποδιοργάνωση μιας οργανωμένης δομής, όπως συμβαίνει με το θάνατο ενός ζωντανού οργανισμού. Αλλά και τα φαινόμενα, που συμβαίνουν στο σύμπαν δεν γλιτώνουν από τον ανθρώπινο υποκειμενισμό. Παρατηρώντας μια μαύρη τρύπα να καταπίνει ένα γειτονικό άστρο με την τεράστια βαρυτική έλξη, που του ασκεί, οι περισσότεροι θα σπεύσουν να τη χαρακτηρίσουν ως “φονική” ή θα πουν, ότι η μαύρη τρύπα καταστρέφει το άστρο. Στην ουσία, η αποδιοργάνωση τού άστρου είναι αυτή που μας ενοχλεί. Καθώς βλέπουμε μια τόσο καλά οργανωμένη δομή ν΄ αποδιοργανώνεται και ν΄ αποσυντίθεται, δημιουργείται αυτομάτως μέσα μας η ανάγκη να “κατηγορήσουμε” τη μαύρη τρύπα, που καταστρέφει ένα τόσο όμορφο και πολύτιμο αντικείμενο, όπως είναι το άστρο. Παράλληλα, αγνοούμε τη μοίρα αυτού τού άστρου, που ίσως ν΄ αποτελεί για τη μαύρη τρύπα την πρώτη ύλη, για να δημιουργήσει μια νέα, εξ ίσου θαυμαστή δομή. Ο υποκειμενισμός εδώ ενισχύεται και από το γεγονός, ότι οι άνθρωποι θεωρούν τα άστρα πολύτιμα αντικείμενα, αφού χάρη σ΄ ένα τέτοιο άστρο αναπτύχθηκε η ζωή στον πλανήτη μας, και χάρη σ΄ αυτό υπάρχουμε όλοι εμείς. Η αποδιοργάνωση όμως, που γίνεται αντιληπτή ως καταστροφή ή ακόμη και ως θάνατος για τους ζωντανούς οργανισμούς, δεν είναι αντικειμενικά κακή, ούτε επηρεάζει καθόλου τους ίδιους τους φυσικούς νόμους. |
» Όταν κόβουμε ένα λουλούδι και το απομακρύνουμε από το φυσικό του περιβάλλον, όπου μέχρι εκείνη τη στιγμή μπορούσε και επιβίωνε φυσιολογικά, για το λουλούδι αυτή η πράξη μας θα σημάνει και το θάνατό του. Για εμάς η πράξη αυτή ικανοποιεί την ανάγκη μας να κατέχουμε κάτι που μας αρέσει και μας δημιουργεί ευχάριστα συναισθήματα. Με άλλα λόγια, εφ΄ όσον η αποκοπή τού λουλουδιού δεν ικανοποιεί κάποια φυσική μας ανάγκη, αποσκοπεί στην ικανοποίηση τού Εγώ μας. Τελικά, η πράξη τής αποκοπής τού λουλουδιού θ΄ αποδειχθεί καταστροφική για το λουλούδι, “ωφέλιμη” για εμάς και παντελώς αδιάφορη για τους φυσικούς νόμους.
» Αν ο άνθρωπος δεν είχε εγωκεντρικές επιθυμίες θα έθετε κανόνες στη ζωή του, που θα χαρακτηρίζονταν από την ικανότητα τής προσαρμογής, θα ήταν δηλαδή ελαστικοί, και δεν θα βασίζονταν στην παραπλανητική καταστροφή. Οι κανόνες στις κοινωνίες δεν είναι ελαστικοί. Μας υποδεικνύουν πώς πρέπει να συμπεριφερόμαστε, χωρίς να ενέχουν το ενδεχόμενο τής προσαρμογής. Μας λένε ποιο είναι το σωστό και παράλληλα ο,τιδήποτε παρεκκλίνει από αυτό κρίνεται ως παράνομο και καταδικάζεται. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα, προβλέπεται και η αφαίρεση τής ανθρώπινης ζωής ως ποινή.
| » Για ν΄ αντιληφθούμε την αρχή τής προσαρμογής στη φύση και ν΄ αποδεσμευτούμε από την πλάνη τής έννοιας τής καταστροφής, πρέπει να γίνουμε ένα με τη φύση. Ή καλύτερα, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε, ότι είμαστε ένα με τη φύση. Μόνο αν σταματήσουμε να επιθυμούμε πράγματα που αποκλίνουν από τους νόμους της ή που τάσσονται ενάντια σ΄ αυτούς, θα συνειδητοποιήσουμε τη φυσική πραγματικότητα.» |
* * *
Το παραπάνω κείμενο αποτελεί απόσπασμα από το υπό κρίση βιβλίο τού βιολόγου Νίκου Μπάτρα, στο οποίο εξετάζεται η φύση τού Εγώ και πώς αυτό επηρεάζει τη συμπεριφορά τού ανθρώπου, τόσο στην προσωπική, όσο και στην κοινωνική του ζωή. Οι νόμοι τού κράτους, το παιδαγωγικό σύστημα, οι διαπροσωπικές σχέσεις, η τεχνολογική και οικονομική ανάπτυξη, οι φιλοσοφικές αναζητήσεις, τίποτα δεν μένει ανεπηρέαστο από το Εγώ.
« Ο άνθρωπος δεν είναι αυτό, που θα μπορούσε να είναι. Αν χρησιμοποιούσε τη λογική του δεν θ΄ αρνιόταν την πραγματικότητα και δεν θα επικαλούταν τις ανύπαρκτες ανάγκες του, για να δικαιολογήσει τις εγωιστικές του προθέσεις.
» Ό,τι κάνει ο άνθρωπος το κάνει, για να ικανοποιήσει το Εγώ του, για να τονώσει τον ναρκισσισμό του και να αισθάνεται δυνατός, κυρίαρχος. Να νομίζει, πως αυτός αποφασίζει για όλα, πως είναι τόσο ανεξάρτητος ώστε να μπορεί να αγνοεί κατά βούληση τους φυσικούς νόμους, Αυτάρεσκος εξ αμελείας.
» Οι φυσικοί νόμοι πιστεύει, πως αφορούν μόνο στα ζώα, στη ζούγκλα, στην άγρια φύση. Παράλληλα, πιστεύει, ότι έχει υπερβεί το στάδιο τής σπηλαιόβιας διαβίωσης για πάντα, ότι ανήκει πλέον σε άλλη κατηγορία, στα ανώτερα όντα. Εκπολιτίστηκε και βρήκε διέξοδο στη μετάνοια. Μπορεί πλέον και δικαιολογεί κάθε του αδυναμία, κάθε του παραστράτημα.
» Αλλά φοβάται. Κρύβεται μέσα στις πόλεις, μέσα στο τσιμέντο, για να ξεχάσει τις ρίζες του. Εθελοτυφλεί ικανοποιώντας με αυτοκτονικές διαθέσεις τις ενστικτώδεις επιθυμίες του. Παραμελεί τον εαυτό του, αλλά και τη φύση, που τον δημιούργησε.
» Η άγνοιά του και η αλαζονεία του εξακολουθούν να τού κοστίζουν ακριβά την κάθε στιγμή που περνάει. Τρώνε τα κύτταρα του εκ των έσω, κι αυτός, συγκαταβατικός όπως πάντα, σκύβει και μαζεύει τα κομμάτια μιας ζωής, που δεν γνώρισε ποτέ ολόκληρη.
» Ισχυρίζεται πως ζει, μα αν τον ρωτήσεις τι είναι η ζωή, δεν ξέρει να σού απαντήσει.
» Ισχυρίζεται πως αγαπάει, μα αν τού ζητήσεις να σού εξηγήσει τι είναι η αγάπη “μασάει” τα λόγια του. Ισχυρίζεται πως είναι ελεύθερος, μα αν τον ρωτήσεις τι είναι η ελευθερία, θα σου απαντήσει χωρίς ν΄ αναφερθεί στην αυτογνωσία.»
* * *
»Ο άνθρωπος δεν αλλάζει εύκολα. Νεολιθικός ήταν και πάλευε μεταξύ άγνοιας και ασφάλειας. Σήμερα, εξακολουθεί ν΄ αποφεύγει τον εαυτό του. Στο σκοτεινό του καταφύγιο κουρνιάζει στη γωνιά τής βεβαιότητας. Καθώς κάθεται πάνω στα σάπια σανίδια τής υπεροψίας του, αγκαλιάζει σφιχτά τα γόνατα του και κρύβεται από το φως, άτολμος, σαν κάτι να περιμένει. Μέχρι πότε;»
Για την αντιγραφή: Γιώργος Γαλανός
http://freeinquiry.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου