Η διδασκαλία του είναι μια «φόρμουλα» που θα οδηγήσει τον άνθρωπο στο να κατανοήσει τους νόμους της φύσης και να βελτιώσει και να αναπτύξει τις
ικανότητές του.
Η αρχή αυτής της «φόρμουλας» είναι τα Μαθηματικά. Όχι όμως με την σημερινή αντιμετώπιση αλλά με μία θεώρηση που μπορεί να μας οδηγήσει στην πρώτη αιτία των πραγμάτων. Οι αριθμοί είναι Θεοί θα πει αργότερα ο Πλάτωνας, που για πολλούς είναι ο τελευταίος μεγάλος πυθαγόρειος, παρόλο που δεν γνώρισε ποτέ τον Πυθαγόρα.Από τους αριθμούς είναι που αρχίζει το στάδιο της εκδήλωσης του κόσμου.
Ο Πυθαγόρας εκφράζει την δημιουργία του κόσμου ως εξής:
Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ.
Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΙΝΑΙ Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ.
Ο ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ.
Τα μαθηματικά είναι το σημείο όπου συναντιούνται και εναρμονίζονται η θρησκεία, η επιστήμη και η τέχνη. Γι’ αυτό η διδασκαλία του μπορεί να είναι ολιστική και να περιλάβει αρμονικά, την θρησκευτική αντίληψη, την επιστημονική έρευνα και το πείραμα. Και όλα αυτά διαποτισμένα από ένα σύνολο ηθικών κανόνων που και αυτοί σχετίζονται με μαθηματικά κλειδιά και αριθμούς.
Τα μαθηματικά σύμβολα έχουν μεγάλη σημασία για την Πυθαγορική διδασκαλία γιατί μέσα από αυτά κατάφερναν να «στερεώσουν» στον εκφρασμένο κόσμο οτιδήποτε είχαν καταφέρει να κατακτήσουν. Δηλαδή μπορούσαν να γράψουν, χρησιμοποιώντας τα μαθηματικά σύμβολα μία ψυχολογική κατάσταση ή μια έκφραση ομορφιάς. Όπως για παράδειγμα το αριθμός Φ (Φ = 1.62…) που είναι η έκφραση του κανόνα της ομορφιάς της φύσης.
Ο Πυθαγόρας είναι ο ιδρυτής της μουσικής επιστήμης, ο εφευρέτης των συμβόλων που σχετίζονται με τις νότες και τα μουσικά σύμβολα. Το μαθηματικά μέρος αυτής της επιστήμης ονομαζόταν «Αρμονική».
Είναι ο πρώτος που μιλάει για την σφαιρικότητα της γης και ότι αυτή αποτελεί μέρος ενός συνόλου ομόκεντρων σφαιρών όπου οι αποστάσεις μεταξύ τους ρυθμίζονται με μουσικά διαστήματα. Είναι η αρμονία των σφαιρών.
Η Πυθαγορική εκπαίδευση.
Παρόλο που το Ομακοείο λειτουργούσε με κοινοβιακό τρόπο υπήρχαν παράλληλα και δραστηριότητες που απευθύνονταν στο πλατύ κοινό. Αυτές ήταν κυρίως, δημόσιες ακροάσεις, πάνω σε ερωτήματα της καθημερινότητας και σε φιλοσοφικές λύσεις τους. Πόλοι ήταν αυτοί που απλά παρακολουθούσαν χωρίς να επιθυμούν την εφαρμογή των λύσεων στην πράξη. Άλλοι πάλι εμβάθυναν προχωρώντας στην είσοδό τους στην κοινότητα και γίνονταν μαθητές.
Για να γίνει δεκτός μαθητής κάποιος, έπρεπε να περάσει δοκιμασίες, κυρίως ψυχολογικού τύπου. Σκοπός των δοκιμασιών ήταν να μπορέσει να ενεργοποιήσει, την Διάνοια και Ηθική ικανότητα.
Την Διάνοια ώστε να μπορέσει να έχει δική του γνώμη. Και την Ηθική ικανότητα για να θέση αυτή την Διάνοια στο κοινό καλό, ελέγχοντας τις εγωιστικές τάσεις.
Ακόμα στόχος ήταν να σφυρηλατηθεί ο χαρακτήρας του ανθρώπου και να αναπτύξει την ανδρεία, την δύναμη, την ηρεμία και τον αυτοέλεγχο. Για παράδειγμα, τον έβαζαν για λίγες ημέρες μόνο του, σ’ ένα δωμάτιο, με λίγο φαγητό και λίγο νερό. Ακόμα του έδιναν μια πινακίδα με κάποιο γεωμετρικό σύμβολο χαραγμένο επάνω της. Αφού διαλογιζόταν τον έφερναν στο αμφιθέατρο, όπου μπροστά σε πολλούς παλιότερους μαθητές, θα έπρεπε να παρουσιάσει τι κατάλαβε. Κατά την διάρκεια της παρουσίασης το ακροατήριο τον αποδοκίμαζε με διάφορους τρόπους. Με αυτή την δοκιμασία ο υποψήφιος μπορούσε να ελέγξει το ελάττωμα της ΥΠΕΡΟΨΊΑΣ.
Στα πλαίσια των μελών υπήρχαν τρεις βαθμοί. Ο Νεόφυτος, ο Ακουσματικός και ο Μαθηματικός.
Στον βαθμό του Νεόφυτου οι δοκιμασίες ήταν λεπτότερες και κυρίως πάνω στην φαντασία του. Αποσκοπούσαν στο να αναπτυχθεί η δημιουργική φαντασία απομονώνοντας και περιορίζοντας την φαντασιοπληξία. Η δημιουργική φαντασία διαφέρει από την φαντασιοπληξία στο ότι είναι ελεγχόμενη, έχει στόχο και δίνει πρακτικά αποτελέσματα. Αντίθετα η δεύτερη μας παρασύρει σε ουτοπικούς συνειρμούς που είναι εντελώς ανεφάρμοστοι.
Το επίπεδο αυτό ολοκληρωνόταν όταν ο μαθητής κατάφερνε να «στερεώσει τις συγκινήσεις και τα συναισθήματα του». Όταν μπορούσε να τα ελέγξει και να τα κατευθύνει.
Αφού είχε μάθει να υπερισχύει στις υπερβολικές και αρνητικές όψεις της προσωπικότητάς του πέρναγε στο επίπεδο του Ακουσματικού. Η διάρκεια αυτής της φάσης ήταν περίπου πέντε χρόνια και ήταν υποχρεωμένος να κρατάει σιωπή. Έτσι μάθαινε πως να βελτιώνει και να χειρίζεται τις δικές του δυνάμεις και αρετές.
Γεωμετρία θα άρχιζε να μαθαίνει από τα 28 χρόνια του και μετά. Μέχρι τότε, η εκπαίδευση στόχευε στην διαπαιδαγώγηση της προσωπικότητάς του. Στα 28 χρόνια (7 Χ 4 = 28) συμπληρώνεται ένας σημαντικός κύκλος ζωής για τον άνθρωπο. Επτά χρόνια για κάθε ένα από τα σώματα της προσωπικότητας. Τα σώματα αυτά είναι α) το φυσικό, β) το ζωτικό, γ) το συναισθηματικό και δ) το συγκεκριμένο νοητικό.
Αφού είχε διαπαιδαγωγήσει την προσωπικότητα ο μαθητής τότε μπορούσε να εμβαθύνει, ελαχιστοποιώντας τις περιπτώσεις παρερμηνείας, σε θέματα της φύσης και του Θείου.
Μετά και από αυτό το στάδιο της εκπαίδευσης μπορούσε πάλι να ενταχθεί στην κοινωνία των ανθρώπων (δηλαδή να είναι πολιτικός ή πολίτης ή πολιτικό άτομο) για να μπορέσει να είναι περισσότερο χρήσιμος. Πολιτικός για τους πυθαγόρειους ήταν ο άνθρωπος που αφού είχε διδαχθεί την φιλοσοφία, επέστρεφε στον κόσμο για να είναι χρήσιμος στους άλλους. Δεν ενδιαφερόταν για αξιώματα και εξουσίες αλλά για την βελτίωση της κοινωνίας.
Αυτός που επέλεγε να γίνει πολιτικός δεν μπορούσε να περάσει στο στάδιο του Μαθηματικού. Δηλαδή αυτού που μπορεί να παραδίδει μαθήματα, να διδάσκει. Αυτοί που μπορούσαν είχαν και το πλεονέκτημα ότι μπορούσαν να ζουν κοντά στον Πυθαγόρα.
Ύψιστη σημασία για τους πυθαγόρειους είχαν η φιλία και η συντροφικότητα. Θεωρούσαν ότι σ’ αυτά τα στοιχεία καθρεπτιζόταν η παγκόσμια αγάπη.
Ήταν «δεμένοι» από τον όρκο του μυστικού πάνω στην ανώτερη διδασκαλία τις τελετές και τα ιερά σύμβολα.
Ο Πυθαγόρας πρόσφερε στην ανθρωπότητα ένα ‘‘επιτυχημένο πείραμα’’ γι’ αυτό που αργότερα ο Πλάτωνας θα ονομάσει: εκπαίδευση με Γυμναστική και Μουσική.
Παρόλο που η σχολή του Κρότωνα έπαυσε να λειτουργεί με βίαιο τρόπο, η φήμη των πυθαγορείων εξακολούθησε να υπάρχει και να επηρεάζει τον τότε κόσμο. Έτσι ενάμιση αιώνα αργότερα ένας άλλος μεγάλος άνθρωπος θα επηρεαστεί από τον πυθαγορισμό και θα συμβάλει και αυτός με την σειρά του στην εξέλιξη του ανθρώπου. Φυσικά δεν είναι άλλος από τον ιδρυτή της ακαδημίας, τον Πλάτωνα.
Τρίτη 19 Ιουνίου 2007
Παρασκευή 15 Ιουνίου 2007
Οι άγνωστες αρετές του γερμανικού εκλογικού συστήματος
Μία από τις αρετές του γερμανικού συστήματος που φαίνεται πως προσελκύει τους Γάλλους μεταρρυθμιστές είναι πως συμπεριλαμβάνει μια δόση αναλογικής.
Οι εκλογές σε ομοσπονδιακό επίπεδο, οι εκλογές δηλαδή των μελών της «ομοσπονδιακής βουλής» (Μπούντεσταγκ), από την οποία εκλέγεται και ο (ή η) καγκελάριος, γίνονται πράγματι με ένα μεικτό σύστημα, που αναμειγνύει το πλειοψηφικό σύστημα με μονοσταυρία σε μονοεδρικές περιφέρειες με την αναλογική.
Πιο συγκεκριμένα: κάθε εκλογέας διαθέτει δύο ψήφους. Με την καθεμιά τους ψηφίζει για τους μισούς εκπροσώπους της Μπούντεσταγκ.
Με την πρώτη του ψήφο (Erststimme) επιλέγει ένα πρόσωπο, το μοναδικό υποψήφιο ενός κόμματος σε κάθε μία από τις 299 συνολικά μονοεδρικές εκλογικές περιφέρειες.
Οι 299 υποψήφιοι που πλειοψηφούν (ακόμα και με σχετική πλειοψηφία) στις μονοεδρικές τους περιφέρειες εκλέγονται και διαθέτουν αυτό που ονομάζουμε «άμεση εντολή» (Direktmandat).
Με την δεύτερη ψήφο του (Zweitstimme) κάθε εκλογέας επιλέγει ένα από τα κόμματα του κρατιδίου του (Landesliste).
Αυτή η δεύτερη ψήφος είναι που καθορίζει πόσους εκπροσώπους θα έχει το κάθε κόμμα στην Μπούντεσταγκ, στην οποία εκπροσωπούνται τα κόμματα που είτε λαμβάνουν το 5% των ψήφων σε ομοσπονδιακό επίπεδο, είτε εκλέγουν τρεις τουλάχιστο βουλευτές με «άμεση εντολή
Στο «γερμανικό σύστημα» το όριο του 5% είναι εν των ων ουκ άνευ όρος για να υπάρξει δόση αναλογικής. Οι κακές αναμνήσεις από τη δημοκρατία της Βαϊμάρης, με τις ασταθείς κυβερνήσεις και την ύπαρξη υπερβολικά πολλών κομμάτων στο κοινοβούλιο κατέστησαν υποχρεωτικό αυτό το όριο.
Μετά τη λήξη της ψηφοφορίας, ένας πολύπλοκος υπολογισμός επιτρέπει να εξομαλυνθεί το ποσοστό των εκλεγμένων από το κάθε κόμμα βουλευτών χάρη στην «πρώτη ψήφο», σύμφωνα με τα ποσοστά των κομμάτων στη «δεύτερη ψήφο».
Αν π.χ. στο κρατίδιο της Βεστφαλίας-Ρηνανίας , οι σοσιαλδημοκράτες (SPD), δικαιούνται με βάση τα αποτελέσματα της «δεύτερης ψήφου», 60 βουλευτές, έχουν όμως εκλέξει μόνο 40 χάρη στην «άμεση» εκλογή στις μονοεδρικές περιφέρειες, θα εκλέξουν άλλους 20 βουλευτές, τους πρώτους στην κομματική λίστα στο συγκεκριμένο κρατίδιο.
Στην περίπτωση που ένα κόμμα εκλέξει χάρη στην πρώτη ψήφο σε κάποιο κρατίδιο περισσότερους εκπροσώπους από ότι δικαιούται με βάση τα αποτελέσματα της δεύτερης ψήφου, δεν χάνει αυτές τις «πλεονασματικές εντολές» (Überhangmandate): στην περίπτωση αυτή απλά αυξάνει ο συνολικός αριθμός των βουλευτών!
Βλέπουμε έτσι τον αριθμό των μελών της Μπούντεσταγκ να αυξομειώνεται ανάλογα με τις εκλογές: σήμερα διαθέτει 614 βουλευτές, έναντι 601 μετά τις εκλογές του 2002.
Το σύστημα αυτό επιτρέπει να αντιπροσωπεύονται στο κοινοβούλιο ακόμα και κόμματα που είναι ισχυρά σε ορισμένες μόνο περιοχές της χώρας.
Το πλεονέκτημα αυτού του συστήματος των «δύο επιλογών», που ονομάζεται «σύστημα εξατομικευμένης αναλογικής», είναι πως επιτρέπει στους υποψήφιους βουλευτές να εκλεγούν είτε χάρη στην προσωπικότητά τους (χάρη στην πρώτη ψήφο) είτε μέσω του κόμματός τους (χάρη στη δεύτερη).
Και οι εκλογείς όμως μπορούν να κατανείμουν τις επιλογές τους με πολλούς διαφορετικούς τρόπους.
Επιπλέον τα μικρά κόμματα, που δεν θα μπορούσαν να επικρατήσουν σε μονοεδρικές περιφέρειες, αποκτούν χάρη στην αναλογική ισχυρή εκπροσώπηση στην Μπούντεσταγκ: έτσι π.χ. οι «πράσινοι» εξέλεξαν το 2005 ένα μόνο βουλευτή με «άμεση εντολή», διαθέτουν όμως 51 βουλευτές στο κοινοβούλιο!
Οι ιδιαιτερότητες όμως του γερμανικού εκλογικού συστήματος αναδεικνύονται πλήρως μετά τις εκλογές: πρόκειται για ένα σύστημα που καθιστά πρακτικά αδύνατη την αυτοδυναμία.
Στα 58 χρόνια κοινοβουλευτικής ζωής της ομοσπονδιακής δημοκρατίας δεν είχαμε αυτοδυναμία παρά σε μία μόνο περίπτωση! Μετά τις εκλογές αρχίζουν λοιπόν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των κομμάτων, που οδηγούν σε σημαντικές προγραμματικές αλλαγές (που όχι σπάνια δυσαρεστούν τους εκλογείς).
Angelica Schwall-Düren ( αντιπρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του SPD )
Οι εκλογές σε ομοσπονδιακό επίπεδο, οι εκλογές δηλαδή των μελών της «ομοσπονδιακής βουλής» (Μπούντεσταγκ), από την οποία εκλέγεται και ο (ή η) καγκελάριος, γίνονται πράγματι με ένα μεικτό σύστημα, που αναμειγνύει το πλειοψηφικό σύστημα με μονοσταυρία σε μονοεδρικές περιφέρειες με την αναλογική.
Πιο συγκεκριμένα: κάθε εκλογέας διαθέτει δύο ψήφους. Με την καθεμιά τους ψηφίζει για τους μισούς εκπροσώπους της Μπούντεσταγκ.
Με την πρώτη του ψήφο (Erststimme) επιλέγει ένα πρόσωπο, το μοναδικό υποψήφιο ενός κόμματος σε κάθε μία από τις 299 συνολικά μονοεδρικές εκλογικές περιφέρειες.
Οι 299 υποψήφιοι που πλειοψηφούν (ακόμα και με σχετική πλειοψηφία) στις μονοεδρικές τους περιφέρειες εκλέγονται και διαθέτουν αυτό που ονομάζουμε «άμεση εντολή» (Direktmandat).
Με την δεύτερη ψήφο του (Zweitstimme) κάθε εκλογέας επιλέγει ένα από τα κόμματα του κρατιδίου του (Landesliste).
Αυτή η δεύτερη ψήφος είναι που καθορίζει πόσους εκπροσώπους θα έχει το κάθε κόμμα στην Μπούντεσταγκ, στην οποία εκπροσωπούνται τα κόμματα που είτε λαμβάνουν το 5% των ψήφων σε ομοσπονδιακό επίπεδο, είτε εκλέγουν τρεις τουλάχιστο βουλευτές με «άμεση εντολή
Στο «γερμανικό σύστημα» το όριο του 5% είναι εν των ων ουκ άνευ όρος για να υπάρξει δόση αναλογικής. Οι κακές αναμνήσεις από τη δημοκρατία της Βαϊμάρης, με τις ασταθείς κυβερνήσεις και την ύπαρξη υπερβολικά πολλών κομμάτων στο κοινοβούλιο κατέστησαν υποχρεωτικό αυτό το όριο.
Μετά τη λήξη της ψηφοφορίας, ένας πολύπλοκος υπολογισμός επιτρέπει να εξομαλυνθεί το ποσοστό των εκλεγμένων από το κάθε κόμμα βουλευτών χάρη στην «πρώτη ψήφο», σύμφωνα με τα ποσοστά των κομμάτων στη «δεύτερη ψήφο».
Αν π.χ. στο κρατίδιο της Βεστφαλίας-Ρηνανίας , οι σοσιαλδημοκράτες (SPD), δικαιούνται με βάση τα αποτελέσματα της «δεύτερης ψήφου», 60 βουλευτές, έχουν όμως εκλέξει μόνο 40 χάρη στην «άμεση» εκλογή στις μονοεδρικές περιφέρειες, θα εκλέξουν άλλους 20 βουλευτές, τους πρώτους στην κομματική λίστα στο συγκεκριμένο κρατίδιο.
Στην περίπτωση που ένα κόμμα εκλέξει χάρη στην πρώτη ψήφο σε κάποιο κρατίδιο περισσότερους εκπροσώπους από ότι δικαιούται με βάση τα αποτελέσματα της δεύτερης ψήφου, δεν χάνει αυτές τις «πλεονασματικές εντολές» (Überhangmandate): στην περίπτωση αυτή απλά αυξάνει ο συνολικός αριθμός των βουλευτών!
Βλέπουμε έτσι τον αριθμό των μελών της Μπούντεσταγκ να αυξομειώνεται ανάλογα με τις εκλογές: σήμερα διαθέτει 614 βουλευτές, έναντι 601 μετά τις εκλογές του 2002.
Το σύστημα αυτό επιτρέπει να αντιπροσωπεύονται στο κοινοβούλιο ακόμα και κόμματα που είναι ισχυρά σε ορισμένες μόνο περιοχές της χώρας.
Το πλεονέκτημα αυτού του συστήματος των «δύο επιλογών», που ονομάζεται «σύστημα εξατομικευμένης αναλογικής», είναι πως επιτρέπει στους υποψήφιους βουλευτές να εκλεγούν είτε χάρη στην προσωπικότητά τους (χάρη στην πρώτη ψήφο) είτε μέσω του κόμματός τους (χάρη στη δεύτερη).
Και οι εκλογείς όμως μπορούν να κατανείμουν τις επιλογές τους με πολλούς διαφορετικούς τρόπους.
Επιπλέον τα μικρά κόμματα, που δεν θα μπορούσαν να επικρατήσουν σε μονοεδρικές περιφέρειες, αποκτούν χάρη στην αναλογική ισχυρή εκπροσώπηση στην Μπούντεσταγκ: έτσι π.χ. οι «πράσινοι» εξέλεξαν το 2005 ένα μόνο βουλευτή με «άμεση εντολή», διαθέτουν όμως 51 βουλευτές στο κοινοβούλιο!
Οι ιδιαιτερότητες όμως του γερμανικού εκλογικού συστήματος αναδεικνύονται πλήρως μετά τις εκλογές: πρόκειται για ένα σύστημα που καθιστά πρακτικά αδύνατη την αυτοδυναμία.
Στα 58 χρόνια κοινοβουλευτικής ζωής της ομοσπονδιακής δημοκρατίας δεν είχαμε αυτοδυναμία παρά σε μία μόνο περίπτωση! Μετά τις εκλογές αρχίζουν λοιπόν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των κομμάτων, που οδηγούν σε σημαντικές προγραμματικές αλλαγές (που όχι σπάνια δυσαρεστούν τους εκλογείς).
Angelica Schwall-Düren ( αντιπρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του SPD )
Παρασκευή 8 Ιουνίου 2007
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ( EI )
"Είναι μόνο η καρδιά που μπορεί να δει τ' αληθή, η ουσία δεν είναι ορατή στο γυμνό μάτι"
Antoine de Saint-Exupery
Στο τέλος του 20ου αιώνα παρατηρήθηκε μια απαράμιλλη έξαρση μελετών για τα συναισθήματα, το έως τότε ανεξερεύνητο πεδίο, επειδή ο ρόλος των συναισθημάτων στο νοητικό επίπεδο είχε υποτιμηθεί από την αναγωγική προσέγγιση της επιστήμης. Υπήρχε μια εποχή που το IQ θεωρούνταν ως ο βασικός συντελεστής επιτυχίας στη ζωή, αλλά κατά την τελευταία δεκαετία ο ψυχολόγος Daniel Goleman υποστήριζε ότι η συναισθηματική νοημοσύνη, ή EI, είναι πιο σημαντική. Προσπαθεί να εξηγήσει γιατί τόσοι άνθρωποι με υψηλό IQ καταλήγουν να εργάζονται για ανθρώπους με μέτριο IQ και σχολιάζει ότι η απήχηση του βιβλίου του "Συναισθηματική Νοημοσύνη" μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι "επιβεβαιώνει την άποψη ότι οι άνθρωποι μπορούν να είναι έξυπνοι με κατά κάποιον τρόπο ανεξάρτητο από βαθμολογία IQ". Αυτή η δημοφιλής άποψη δεν αποτελεί απλώς μια περίπτωση μέσω της οποίας οι άνθρωποι που έχουν πάρει χαμηλή βαθμολογία στα τεστ μέτρησης IQ προσπαθούν να νιώσουν καλύτερα. Γίνεται αυξανόμενα εμφανές ότι τα τεστ δεν βαθμολογούν τις ικανότητες που μετρούν περισσότερο στη ζωή, αλλά εκτιμούν την ικανότητα να κάνεις το συγκεκριμένο τεστ. Οι κοινωνίες ορίζουν την ευφυΐα υπό το συγκεκριμένο κοινωνικό πλαίσιο: Για παράδειγμα, οι πρωτόγονες κοινωνίες εξαρτιόνταν από πρακτικά προσόντα και από την εφαρμογή αυτών, ενώ οι τεχνολογικές κοινωνίες απαιτούν ικανότητες αφηρημένης σκέψης μεταδιδόμενες μέσω της επίσημης εκπαίδευσης. Συνεπώς αυτό που ορίζεται ως ευφυΐα σε μια τεχνολογική κοινωνία αντικατοπτρίζει παράγοντες που εγγυώνται την επιτυχία στο σχολείο.
Διάσημοι επιστήμονες έχουν πει ότι οι ανακαλύψεις τους αποτελούν ,απλά, αποκαλύψεις των μυστικιστών του παρελθόντος. Ακόμα και ο αλαζονικά σκεπτόμενος Φρόυντ έγραψε, "όπου κι αν πάω , βρίσκω έναν ποιητή που έχει πάει εκεί πριν από εμένα". Οι ποιητές και οι μυστικιστές γνώριζαν από πάντα ότι η αληθινή ευφυΐα είναι μια ευλογία του μυαλού και της καρδιάς, της σκέψης και του αισθήματος. Και τώρα η ψυχολογία προχωρά προς έναν ορισμό του τι μπορεί να είναι η EI (Emotional Intelligence).
Ο Goleman ορίζει την ΕΙ με τέτοιο τρόπο ώστε να συμπεριλαμβάνει αυτογνωσία, έλεγχο του παρορμητισμού, ζήλο και κινητοποίηση, εμπάθεια και κοινωνικές ικανότητες. Αυτά είναι τα προσόντα τα οποία ταυτοποιεί ως προϋποθέσεις για επιτυχία στην καριέρα και τις σχέσεις. Όμως ο όρος EI διατυπώθηκε επίσημα, για πρώτη φορά, το 1990 από τους ψυχολόγους Mayer και Salovey ως :
1) Να γνωρίζεις πώς νιώθεις, πώς νιώθουν οι άλλοι και τι πρέπει να κάνεις για αυτό.
2) Να γνωρίζεις τι σε κάνει να αισθάνεσαι καλά, τι σε κάνει να αισθάνεσαι άσχημα και πώς να πας από το "καλά" στο "άσχημα".
3) Η συναισθηματική αυτογνωσία, η ευαισθησία και οι διαχειριστικές ικανότητες που μας βοηθούν να μεγιστοποιήσουμε την μακροπρόθεσμη ευτυχία και επιβίωσή μας.
Πιο πρόσφατα ανανέωσαν τον ορισμό τους: "Η συναισθηματική νοημοσύνη περικλείει την ικανότητα να αντιλαμβάνεσαι με ακρίβεια, να εκτιμάς και να εκφράζεις το συναίσθημα, την ικανότητα να αναδύεις και να γεννάς συναισθήματα όταν αυτά βοηθούν τη σκέψη, την ικανότητα να καταλαβαίνεις το συναίσθημα και την συναισθηματική γνώση, και την ικανότητα να ελέγχεις τα συναισθήματα ώστε να προωθείς τη συναισθηματική και διανοητική ανάπτυξη".
Συναισθηματική Μάθηση και η Νοημοσύνη της Αγάπης
Ο Γκαίτε είχε πει "είμαστε σχηματοποιημένοι και διαμορφωμένοι από αυτά που αγαπάμε", και πιθανά η ευφυΐα είναι ένα "καλούπι" δοσμένο από την καρδιά. Η συναισθηματική νοημοσύνη είναι μια ουσιαστική κατανόηση των όσων μαθαίνουμε. Όταν η μάθηση έχει ριζωθεί στην καρδιά, καθώς και στο μυαλό, το μάθημα έχει μετατραπεί σε σοφία.
Είναι κοινή γνώση ότι μαθαίνουμε πολύ πιο εύκολα θέματα για τα οποία έχουμε έντονο ενδιαφέρον (με τα οποία παθιαζόμαστε). Στην πνευματική βιογραφία της ανθρωπότητας "Το Πρόσωπο της Δόξας", ο συγγραφέας William Anderson ονομάζει αυτό το φαινόμενο "η νοημοσύνη της αγάπης", το οποίο μάλιστα του έδωσε μια ώθηση στο να μάθει Γαλλικά διαβάζοντας μια συγκεκριμένη φράση σε ένα έργο του Balzac: "Ανταποκρινόμουν στην ατμόσφαιρα και στα συναισθήματα του έργου. Ήταν το ξύπνημα των συναισθημάτων μου που βελτίωσε την ικανότητα μου να διαβάζω και να καταλαβαίνω Γαλλικά. Τέτοιου είδους εμπειρίες, όπως αυτές της ξαφνικής σύλληψης μιας ιδέας ή μιας μαθηματικής τεχνικής, είναι πολύ συνήθεις.Δεν θα υπήρχε αληθινή εκπαίδευση χωρίς αυτό το φαινόμενο, επειδή εντοπίζει το σημείο όπου η γνώση στο βιβλίο ή το μυαλό και τα λόγια του δασκάλου έχουν γίνει κτήμα του μαθητή".
Ο Anderson γράφει ότι αυτή "η στιγμή της γνώσης" είναι ένα "πάντρεμα των καταστάσεων του βαδίσματος και του ονείρου αλλά με την αποδοτικότητα και δύναμη ενός συνδυασμού μη συγκρίσιμου με όποια άλλη σύζευξη των δύο αυτών καταστάσεων", κάτι που προσομοιάζει την άποψη της yoga, που αναφέρθηκε πιο πάνω, ότι η ισορροπία του αριστερού με το δεξί και του λογικού με το συναισθηματικό είναι κάτι περισσότερο από μία μέση οδό , ή από μία απλή αποζημίωση της καρδιάς από το μυαλό.
Αν και δεν χρησιμοποιεί τον όρο ΕΙ, ο Anderson, με τις ποιητικές του εμπειρίες, δανείζει σ'αυτόν τον όρο μία χρηστική/πρακτική οπτική: "Οι Σούφι μίλησαν για τα μάτια της καρδιάς, και ότι το άνοιγμά τους αποτελεί τον αληθινό σκοπό της θρησκείας, της τέχνης και της παιδείας. Ο Ντάντε και οι φίλοι του μίλησαν για την "νοημοσύνη της αγάπης" και για το ξύπνημά της που ανέδειξε την εσωτερική ομορφιά των αγαπημένων και της δημιουργίας".
Ο Anderson συσχετίζει και θεωρεί ότι η φράση "νοημοσύνη της αγάπης" προέρχεται από το αρχικό κομμάτι του πρώτου μεγάλου ποιήματος του Ντάντε το οποίο είχε εμπνευστεί ξαφνικά καθώς σκεφτόταν τη μούσα του, Βεατρίκη, και την ευγενή φύση των γυναικών: "η γλώσσα μου μίλησε σαν να είχε κινηθεί από μόνη της και είπε "οι ντάμες που έχουν τη νοημοσύνη της αγάπης".
Φέρνω αυτές τις λέξεις στο μυαλό μου με μεγάλη χαρά." Οι γυναίκες και οι ποιητές φαίνεται να εκμεταλλεύονται πλήρως τις ΕΙ ικανότητές τους. Ο Anderson χρησιμοποιεί τον σημαντικό Γερμανό ποιητή Schiller σαν ένα παράδειγμα του ύπαρξης του συναισθήματος στον πυρήνα της ποιητικής ευφυΐας. "Με εμένα το συναίσθημα βρίσκεται στην αρχή χωρίς ξεκάθαρες και συγκεκριμένες ιδέες: τέτοιου είδους ιδέες δεν εμφανίζονται παρά αργότερα. Μια κάποια μουσική προδιάθεση του μυαλού έρχεται πρώτα και μετά ακολουθεί η ποιητική ιδέα".
Από τον Graham Brown
Antoine de Saint-Exupery
Στο τέλος του 20ου αιώνα παρατηρήθηκε μια απαράμιλλη έξαρση μελετών για τα συναισθήματα, το έως τότε ανεξερεύνητο πεδίο, επειδή ο ρόλος των συναισθημάτων στο νοητικό επίπεδο είχε υποτιμηθεί από την αναγωγική προσέγγιση της επιστήμης. Υπήρχε μια εποχή που το IQ θεωρούνταν ως ο βασικός συντελεστής επιτυχίας στη ζωή, αλλά κατά την τελευταία δεκαετία ο ψυχολόγος Daniel Goleman υποστήριζε ότι η συναισθηματική νοημοσύνη, ή EI, είναι πιο σημαντική. Προσπαθεί να εξηγήσει γιατί τόσοι άνθρωποι με υψηλό IQ καταλήγουν να εργάζονται για ανθρώπους με μέτριο IQ και σχολιάζει ότι η απήχηση του βιβλίου του "Συναισθηματική Νοημοσύνη" μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι "επιβεβαιώνει την άποψη ότι οι άνθρωποι μπορούν να είναι έξυπνοι με κατά κάποιον τρόπο ανεξάρτητο από βαθμολογία IQ". Αυτή η δημοφιλής άποψη δεν αποτελεί απλώς μια περίπτωση μέσω της οποίας οι άνθρωποι που έχουν πάρει χαμηλή βαθμολογία στα τεστ μέτρησης IQ προσπαθούν να νιώσουν καλύτερα. Γίνεται αυξανόμενα εμφανές ότι τα τεστ δεν βαθμολογούν τις ικανότητες που μετρούν περισσότερο στη ζωή, αλλά εκτιμούν την ικανότητα να κάνεις το συγκεκριμένο τεστ. Οι κοινωνίες ορίζουν την ευφυΐα υπό το συγκεκριμένο κοινωνικό πλαίσιο: Για παράδειγμα, οι πρωτόγονες κοινωνίες εξαρτιόνταν από πρακτικά προσόντα και από την εφαρμογή αυτών, ενώ οι τεχνολογικές κοινωνίες απαιτούν ικανότητες αφηρημένης σκέψης μεταδιδόμενες μέσω της επίσημης εκπαίδευσης. Συνεπώς αυτό που ορίζεται ως ευφυΐα σε μια τεχνολογική κοινωνία αντικατοπτρίζει παράγοντες που εγγυώνται την επιτυχία στο σχολείο.
Διάσημοι επιστήμονες έχουν πει ότι οι ανακαλύψεις τους αποτελούν ,απλά, αποκαλύψεις των μυστικιστών του παρελθόντος. Ακόμα και ο αλαζονικά σκεπτόμενος Φρόυντ έγραψε, "όπου κι αν πάω , βρίσκω έναν ποιητή που έχει πάει εκεί πριν από εμένα". Οι ποιητές και οι μυστικιστές γνώριζαν από πάντα ότι η αληθινή ευφυΐα είναι μια ευλογία του μυαλού και της καρδιάς, της σκέψης και του αισθήματος. Και τώρα η ψυχολογία προχωρά προς έναν ορισμό του τι μπορεί να είναι η EI (Emotional Intelligence).
Ο Goleman ορίζει την ΕΙ με τέτοιο τρόπο ώστε να συμπεριλαμβάνει αυτογνωσία, έλεγχο του παρορμητισμού, ζήλο και κινητοποίηση, εμπάθεια και κοινωνικές ικανότητες. Αυτά είναι τα προσόντα τα οποία ταυτοποιεί ως προϋποθέσεις για επιτυχία στην καριέρα και τις σχέσεις. Όμως ο όρος EI διατυπώθηκε επίσημα, για πρώτη φορά, το 1990 από τους ψυχολόγους Mayer και Salovey ως :
1) Να γνωρίζεις πώς νιώθεις, πώς νιώθουν οι άλλοι και τι πρέπει να κάνεις για αυτό.
2) Να γνωρίζεις τι σε κάνει να αισθάνεσαι καλά, τι σε κάνει να αισθάνεσαι άσχημα και πώς να πας από το "καλά" στο "άσχημα".
3) Η συναισθηματική αυτογνωσία, η ευαισθησία και οι διαχειριστικές ικανότητες που μας βοηθούν να μεγιστοποιήσουμε την μακροπρόθεσμη ευτυχία και επιβίωσή μας.
Πιο πρόσφατα ανανέωσαν τον ορισμό τους: "Η συναισθηματική νοημοσύνη περικλείει την ικανότητα να αντιλαμβάνεσαι με ακρίβεια, να εκτιμάς και να εκφράζεις το συναίσθημα, την ικανότητα να αναδύεις και να γεννάς συναισθήματα όταν αυτά βοηθούν τη σκέψη, την ικανότητα να καταλαβαίνεις το συναίσθημα και την συναισθηματική γνώση, και την ικανότητα να ελέγχεις τα συναισθήματα ώστε να προωθείς τη συναισθηματική και διανοητική ανάπτυξη".
Συναισθηματική Μάθηση και η Νοημοσύνη της Αγάπης
Ο Γκαίτε είχε πει "είμαστε σχηματοποιημένοι και διαμορφωμένοι από αυτά που αγαπάμε", και πιθανά η ευφυΐα είναι ένα "καλούπι" δοσμένο από την καρδιά. Η συναισθηματική νοημοσύνη είναι μια ουσιαστική κατανόηση των όσων μαθαίνουμε. Όταν η μάθηση έχει ριζωθεί στην καρδιά, καθώς και στο μυαλό, το μάθημα έχει μετατραπεί σε σοφία.
Είναι κοινή γνώση ότι μαθαίνουμε πολύ πιο εύκολα θέματα για τα οποία έχουμε έντονο ενδιαφέρον (με τα οποία παθιαζόμαστε). Στην πνευματική βιογραφία της ανθρωπότητας "Το Πρόσωπο της Δόξας", ο συγγραφέας William Anderson ονομάζει αυτό το φαινόμενο "η νοημοσύνη της αγάπης", το οποίο μάλιστα του έδωσε μια ώθηση στο να μάθει Γαλλικά διαβάζοντας μια συγκεκριμένη φράση σε ένα έργο του Balzac: "Ανταποκρινόμουν στην ατμόσφαιρα και στα συναισθήματα του έργου. Ήταν το ξύπνημα των συναισθημάτων μου που βελτίωσε την ικανότητα μου να διαβάζω και να καταλαβαίνω Γαλλικά. Τέτοιου είδους εμπειρίες, όπως αυτές της ξαφνικής σύλληψης μιας ιδέας ή μιας μαθηματικής τεχνικής, είναι πολύ συνήθεις.Δεν θα υπήρχε αληθινή εκπαίδευση χωρίς αυτό το φαινόμενο, επειδή εντοπίζει το σημείο όπου η γνώση στο βιβλίο ή το μυαλό και τα λόγια του δασκάλου έχουν γίνει κτήμα του μαθητή".
Ο Anderson γράφει ότι αυτή "η στιγμή της γνώσης" είναι ένα "πάντρεμα των καταστάσεων του βαδίσματος και του ονείρου αλλά με την αποδοτικότητα και δύναμη ενός συνδυασμού μη συγκρίσιμου με όποια άλλη σύζευξη των δύο αυτών καταστάσεων", κάτι που προσομοιάζει την άποψη της yoga, που αναφέρθηκε πιο πάνω, ότι η ισορροπία του αριστερού με το δεξί και του λογικού με το συναισθηματικό είναι κάτι περισσότερο από μία μέση οδό , ή από μία απλή αποζημίωση της καρδιάς από το μυαλό.
Αν και δεν χρησιμοποιεί τον όρο ΕΙ, ο Anderson, με τις ποιητικές του εμπειρίες, δανείζει σ'αυτόν τον όρο μία χρηστική/πρακτική οπτική: "Οι Σούφι μίλησαν για τα μάτια της καρδιάς, και ότι το άνοιγμά τους αποτελεί τον αληθινό σκοπό της θρησκείας, της τέχνης και της παιδείας. Ο Ντάντε και οι φίλοι του μίλησαν για την "νοημοσύνη της αγάπης" και για το ξύπνημά της που ανέδειξε την εσωτερική ομορφιά των αγαπημένων και της δημιουργίας".
Ο Anderson συσχετίζει και θεωρεί ότι η φράση "νοημοσύνη της αγάπης" προέρχεται από το αρχικό κομμάτι του πρώτου μεγάλου ποιήματος του Ντάντε το οποίο είχε εμπνευστεί ξαφνικά καθώς σκεφτόταν τη μούσα του, Βεατρίκη, και την ευγενή φύση των γυναικών: "η γλώσσα μου μίλησε σαν να είχε κινηθεί από μόνη της και είπε "οι ντάμες που έχουν τη νοημοσύνη της αγάπης".
Φέρνω αυτές τις λέξεις στο μυαλό μου με μεγάλη χαρά." Οι γυναίκες και οι ποιητές φαίνεται να εκμεταλλεύονται πλήρως τις ΕΙ ικανότητές τους. Ο Anderson χρησιμοποιεί τον σημαντικό Γερμανό ποιητή Schiller σαν ένα παράδειγμα του ύπαρξης του συναισθήματος στον πυρήνα της ποιητικής ευφυΐας. "Με εμένα το συναίσθημα βρίσκεται στην αρχή χωρίς ξεκάθαρες και συγκεκριμένες ιδέες: τέτοιου είδους ιδέες δεν εμφανίζονται παρά αργότερα. Μια κάποια μουσική προδιάθεση του μυαλού έρχεται πρώτα και μετά ακολουθεί η ποιητική ιδέα".
Από τον Graham Brown
Σάββατο 2 Ιουνίου 2007
Γιατί κάποιες φορές συμπεριφερόμαστε ενάρετα και άλλες γινόμαστε απίστευτα κακοί; Είναι θέμα ήθους ή τρέλας;
Μπροστά σε γεγονότα όπως αυτά, αναρωτιέται κάποιος αυθόρμητα: τι είναι το κακό; Γιατί υπάρχει; Από τι καθορίζεται; Ο άνθρωπος είναι στ’ αλήθεια τόσο μοχθηρός; Και γιατί; Οι απαντήσεις είναι πολλές και όχι πάντα πειστικές. Για κάποιους φιλοσόφους, όπως για τον Σωκράτη, το κακό είναι απλώς άγνοια, η ανικανότητα κάποιου να καταλάβει τι είναι το καλό. Για άλλους, όπως για τον Χέγκελ, το κακό είναι το άλλο πρόσωπο του καλού, και, μάλιστα, είναι χρήσιμο. Πολλές θρησκείες, αντίθετα, μιλούν για ένα απόλυτο, υπερφυσικό κακό: τον διάβολο. Οι θεολόγοι όμως δυσκολεύονται να συμφιλιώσουν την ύπαρξη αυτού του κακού με έναν καλό Θεό. Διάσημο έχει μείνει το δίλημμα του έλληνα φιλόσοφου Επίκουρου (342-270 π.Χ.) για τη θεία δίκη: «Ο Θεός, ή θέλει να εξαφανίσει τα κακά και δεν μπορεί ή μπορεί και δεν θέλει ή ούτε θέλει ούτε μπορεί. Αν θέλει και δεν μπορεί, είναι ανίσχυρος: αυτή δεν είναι ιδιότητα του Θεού. Αν μπορεί και δεν θέλει είναι φθονερός, κάτι που ομοίως είναι αντίθετο στον Θεό. Αν ούτε θέλει ούτε μπορεί, είναι φθονερός και ανίσχυρος, άρα δεν είναι Θεός. Η περίπτωση του να θέλει και να μπορεί είναι η μόνη που αρμόζει στον Θεό. Από πού προέρχεται λοιπόν η ύπαρξη των δεινών και γιατί ο Θεός δεν τα εξαφανίζει;».
Ο ορισμός που ικανοποιεί τους πάντες είναι ο εξής: το κακό είναι το αντίθετο του καλού, δηλαδή ό,τι δεν είναι επιθυμητό. «Μην κάνεις στους άλλους αυτό που δεν θα ήθελες να κάνουν σε σένα», λέει ο χρυσός κανόνας, παρών σε όλες τις θρησκείες (βλ. σελ.…). Το κακό είναι ό,τι δεν επιθυμούμε για τον εαυτό μας. Και φαίνεται δύσκολο να τολμήσουμε κάποιον πιο ακριβή ορισμό. Ακόμη και η δολοφονία, το χειρότερο ίσως κακό, σε κάποιες φάσεις της ιστορίας θεωρήθηκε ως καλό. Έγιναν επίσης -και υπάρχει κίνδυνος να γίνουν και σήμερα- αιματηροί πόλεμοι που ονομάστηκαν «ιεροί». Σήμερα, κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι, ηθολόγοι και οπαδοί της θεωρίας της εξέλιξης προσπαθούν να μελετήσουν το κακό με τρόπο επιστημονικό, αλλά δεν αξιώνουν να καταλήξουν σε καθολικούς ορισμούς, επιδιώκουν κυρίως να καταλάβουν γιατί υπάρχει. Η ιατρική έφτασε στο συμπέρασμα ότι πολύ συχνά η βία μπορεί να οφείλεται σε νοητική ασθένεια. Ο Ιρενάους Άιμπλ Άιμπεσφελτ, ηθολόγος του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ στη Γερμανία, θεωρεί το καλό και το κακό, τον αλτρουισμό και τον εγωισμό έμφυτες συμπεριφορές του ανθρώπου, αποτέλεσμα εκατομμυρίων ετών εξέλιξης. Πρόκειται για έναν συνεχή αγώνα ανάμεσα στο ένστικτο για την κατοχή και την υπεράσπιση του εδάφους μας και στο κοινωνικό ένστικτο της συνεργασίας.
Φταίει η ανισότητα;
Αυτές οι δύο τάσεις συνυπάρχουν στον άνθρωπο σε μια λεπτή ισορροπία, όπως έφερε στο φως και η λογοτεχνία, ξεκινώντας από το μυθιστόρημα του Λούις Στίβενσον Ντόκτορ Τζέκιλ και Μίστερ Χάιντ, όπου σε ένα και μόνο σώμα συνυπάρχουν δύο ψυχές που βρίσκονται σε συνεχή διαμάχη. «Για να υπερισχύσει ο αλτρουισμός», εξηγεί ο Στέβαν Χάρναντ, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Κεμπέκ στο Μόντρεαλ, «είναι ανάγκη να ικανοποιούνται οι πρωταρχικές ανάγκες, όπως το νερό, η τροφή, το κατάλυμα και η σεξουαλικότητα». Με λίγα λόγια, υπό άριστες συνθήκες είμαστε όλοι αλτρουιστές. Στις βόρειες κοινωνίες, όπου η ευημερία κατανέμεται ισομερώς και συμβαίνουν λιγότερες αδικίες, υπάρχει και λιγότερο κακό. Αντίθετα, εκεί όπου διατίθενται λιγότεροι πόροι και το μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού ζει στην ανισότητα, υπάρχει μεγαλύτερο περιθώριο για κλοπές και εγκληματική συμπεριφορά.
Απόψεις
Το κακό είναι σχετική έννοια. Πολύ συχνά δεν είναι αποτέλεσμα μιας ορισμένης επιλογής, αλλά προϊόν μιας άποψης. Κάποιος διαπράττει το κακό νομίζοντας ότι πράττει άριστα. Σφάλλει, βέβαια. Ένα παράδειγμα αποτελεί η 11η Σεπτεμβρίου 2001. Ο δυτικός κόσμος περιέγραψε ό,τι συνέβη ως μια ξεκάθαρη πράξη κακού. Εντούτοις, εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο γιόρτασαν την ίδια μέρα ως τη νίκη του καλού εναντίον του «αμερικανού σατανά», όπως το είχε διατυπώσει ο θρησκευτικός και πολιτικός ηγέτης Αγιατολάχ Χομεϊνί. Το παράδοξο είναι ότι, πιθανώς, ακόμη και ο Μπιν Λάντεν θα είχε καταδικάσει αυτή την επίθεση με λόγια παρόμοια με του Μπους, αν την είχε υποστεί ο ίδιος.
Η ιστορία επαναλαμβάνεται
Στην ανθρώπινη ιστορία οι πράξεις μοχθηρίας επαναλαμβάνονται και, όταν η κοινή γνώμη αλλάζει, αναρωτιόμαστε πώς μπόρεσαν να συμβούν. Όπως οι Γερμανοί που, μετά τον πόλεμο, αναρωτιόντουσαν πώς μπόρεσαν να εξολοθρεύσουν τους Εβραίους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Αλλά δεν είναι αυτός ο μοναδικός μύθος για το κακό. Οι πρόσφατες ανακαλύψεις δείχνουν ότι για το κακό υπάρχουν πολλές λανθασμένες πεποιθήσεις. Ο Ρόι Μπαουμάιστερ, κοινωνικός ψυχολόγος του Πανεπιστημίου της Φλόριντα, μελετητής της βίας, σεξουαλικής, μεταξύ συζύγων ή στις συμμορίες, τονίζει: «Το πρώτο πράγμα που πρέπει να ξέρουμε είναι ότι όλοι είμαστε δυνητικά ικανοί να συμπεριφερθούμε με τρόπο που οι άλλοι θεωρούν άσχημο, σκληρό, ελεεινό, αποτρόπαιο. Εξαρτάται από τις περιστάσεις και από το πώς ερμηνεύουμε την κατάσταση».
Βλαβερές πεποιθήσεις
Άλλοι μύθοι; Ιδού: 1. Δεν είναι αλήθεια ότι το κακό είναι πάντα ηθελημένο και σκόπιμο. Φαίνεται μεν έτσι από την πλευρά του θύματος, αλλά όποιος το διαπράττει έχει πάντα μια δικαιολογία. 2. Δεν είναι αλήθεια ότι το κακό διαπράττεται για την άντληση ικανοποίησης. Κανείς δεν διαπράττει μοχθηρές πράξεις για την ευχαρίστηση ότι ενήργησε με κακία. 3. Το θύμα του κακού δεν είναι πάντα καλό και αθώο. Όπως στα διαζύγια, έτσι και στο κακό τα εμπλεκόμενα μέρη είναι δύο, το θύμα και ο θύτης. Ακόμη και οι αλήθειες τους είναι δύο. 4. Το κακό διαπράττεται από άτομα όμοια με μας. 5. Το κακό δεν είναι προπατορικό αμάρτημα και δεν είναι έμφυτο στον άνθρωπο. 6. Οι μοχθηροί άνθρωποι δεν διαπράττουν κακές πράξεις για να ενισχύσουν την αυτοεκτίμησή τους. 7. Ο χειρότερος όμως μύθος είναι εκείνος του άδολου κακού: συχνά το κακό φαίνεται δίκαιο σε αυτόν που το διαπράττει. Έτσι, λοιπόν, η κακοποιημένη γυναίκα το άξιζε, ο γείτονας είναι ταραξίας, η βιασμένη κοπέλα δεν έφερε πολλές αντιρρήσεις. Και οι επενδυτές μιας επιχείρησης που χρεοκόπησε ήταν απλώς ανόητοι.
Όλοι αισθανόμαστε καλοί
Κανείς δεν αισθάνεται κακός. Ίσως επειδή, όπως εξηγεί ο Άλμπερτ Μπαντούρα, καθηγητής ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, οι ηθικοί κώδικες των ατόμων είναι πολύ λιγότερο αυστηροί από όσο νομίζαμε. Αυτό συμβαίνει επίσης γιατί ο άνθρωπος στο παρελθόν, για να επιβιώσει, αναγκάστηκε συχνά να παραβλέψει την ηθική. «Μερικές φορές η επιβίωση απαίτησε απάνθρωπες πράξεις», λέει ο Μπαντούρα. Εξάλλου, όπως υποστηρίζει ο Άιμπλ Άιμπεσφελτ, ένα απαραίτητο βήμα είναι, για παράδειγμα, η δαιμονοποίηση του εχθρού. Για να γίνουμε σκληροί μαζί του πρέπει να πειστούμε ότι δεν μοιάζει με εμάς, ότι είναι ένας δαίμονας, μια προσωποποίηση του κακού. Μερικές φορές αρκεί η κατάλληλη προπαγάνδα. Ο Τζορτζ Σιλβέστερ Βίρεκ ήταν ποιητής και συγγραφέας, αλλά πάνω απ’ όλα ήταν προπαγανδιστής φιλοναζιστής, πολιτογραφημένος Αμερικανός. Στο βιβλίο του Spreading germs of hate (Σκορπίζοντας το σπέρμα του μίσους) εξηγεί ότι αν δώσεις σε έναν προπαγανδιστή κάτι να μισήσει, μπορεί μέσα σε 24 ώρες να σου οργανώσει μια εκστρατεία ικανή να προκαλέσει δυνατά συναισθήματα στους περισσότερους ανθρώπους.
Προκαλούν τον φόβο για να πείσουν
Το πιο αποτελεσματικό από αυτά τα συναισθήματα είναι ο φόβος και μοναδικός σκοπός της προπαγάνδας είναι να τον προκαλέσει. Πώς λειτουργεί; Το εξηγεί ο Τζέισεκ Ντέμπεκ του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, ο οποίος μελετά τις συνέπειες του φόβου στον εγκέφαλο. «Ο φιλόσοφος Τόμας Χόμπς ήταν πεπεισμένος ότι όταν κάποιος ελέγχει τους ανθρώπινους φόβους, ελέγχει την κοινωνία, την έχει υπό την εξουσία του. Ο φόβος και τα συναισθήματα με τα οποία συνδέεται επηρεάζουν από τη φύση τους την κοινωνική μας ζωή και την ψυχολογία μας, πριν ακόμη φτάσουμε στο σημείο να τα ελέγχουμε συνειδητά. Το να εμπνέουμε φόβους για πολιτικούς σκοπούς μπορεί να έχει έντονες και διαρκείς συνέπειες. Και πολύ συχνά η πολιτική, εθνική και διεθνής, αντί να μειώνει τον φόβο, τον εκμεταλλεύεται για τους δικούς της σκοπούς», λέει ο Ντέμπεκ. «Ο φόβος συνδέεται με το ένστικτο της επιβίωσης, εμφανίζεται όποτε νιώθουμε ότι απειλούμαστε και πρέπει να αντιδράσουμε, να αμυνθούμε».
Μεταδοτική ασθένεια
Έπειτα, ο σπόρος που έχει φυτευτεί, αναπαράγεται. «Ο πόλεμος είναι μεταδοτικός, επεκτείνεται από τον έναν πολιτισμό στον άλλον», εξηγεί η Μπάρμπαρα Ερενράιχ, κοινωνιολόγος του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ. «Και όταν ο κύκλος της βίας αρχίσει, δεν είναι πια εύκολο να τον σταματήσουμε». Οφθαλμόν αντί οφθαλμού! Όταν οι άνθρωποι φοβούνται, η συναισθηματική τους κατάσταση ευνοεί απλουστεύσεις, αποφάσεις που στηρίζονται σε στερεότυπα, συνοπτικές κρίσεις, αυτόματες αντιδράσεις που μας κάνουν να βλέπουμε στους άλλους λάθη ή σκοτεινές προθέσεις. Αυτή είναι η «κοινοτοπία του κακού», όπως την αποκάλεσε η φιλόσοφος Χάνα Άρεντ. Και, δυστυχώς, το κακό δεν θέλει πολύ για να εκδηλωθεί.
Γιατί είμαστε καλοί
Δεν είναι αλήθεια ότι ο άνθρωπος είναι εκ φύσεως αρπακτικό. Όταν ικανοποιήσει όλες τις βασικές ανάγκες του, γίνεται καλός Σαμαρείτης.
Μια κοπέλα πέφτει στον δρόμο και εσείς σταματάτε για να τη βοηθήσετε. Στο τραμ, σηκώνεστε για να παραχωρήσετε τη θέση σας σε έναν ηλικιωμένο. Αν γίνετε μάρτυρες ενός ατυχήματος με τραυματίες, καλείτε το ασθενοφόρο. Υπάρχουν επίσης και οι ηρωικές πράξεις, που θέτουν σε κίνδυνο την ζωή μας. Για παράδειγμα, όταν βουτάει κάποιος σε μια διώρυγα για να σώσει κάποιον που πνίγεται ή όταν κατεβαίνει έναν γκρεμό για να ανασύρει έναν τραυματισμένο εκδρομέα. Πιθανότατα έχετε πρωταγωνιστήσει σε πράξεις όπως αυτές, και δεν αποτελείτε εξαίρεση. Βοηθάτε τους άλλους, και το κάνετε επειδή συμπάσχετε και ενδιαφέρεστε. Πολλοί θεωρούν ότι η εξέλιξη ευνόησε περισσότερο τον εγωισμό από τον αλτρουισμό. Υποστηρίζουν, δηλαδή, ότι η εγωιστική συμπεριφορά ευνοεί περισσότερο από την αλτρουιστική συμπεριφορά τη δική μας επιβίωση και των απογόνων μας (των γονιδίων μας). Αλλά δεν είναι έτσι. Στην πραγματικότητα, ο αλτρουισμός, όταν δεν είναι ατομικός αλλά αποτελεί κανόνα της κοινωνικής ζωής, αποδεικνύεται πολύ πιο αποτελεσματικός.
Ο αλτρουισμός ευνοεί
Όπως έγραφε ο Κάρολος Δαρβίνος το 1851, «μια φυλή με πολλά μέλη έτοιμα να βοηθήσουν το ένα το άλλο και να θυσιαστούν για το κοινό καλό, θα νικούσε τις περισσότερες άλλες φυλές». Γι’ αυτό η φυσική επιλογή ευνοεί την επιβίωση καθενός από τα μέλη της (και των απογόνων τους) αν δεν σκέφτονται μόνο τον εαυτό τους. Σύμφωνα με μελέτες που έγιναν από τους βιολόγους, οπαδούς της θεωρίας της εξέλιξης, Ρόμπερτ Τράιβερς και Μέιναρντ Σμιθ στις δεκαετίες του ’60 και του ’70, αυτό συμβαίνει όταν ο αλτρουισμός στρέφεται προς τα μέλη της δικής μας οικογένειας. Επιτυγχάνουμε έτσι και τη δική τους επιβίωση και την διάδοση των γονιδίων μας. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλές αλτρουιστικές συμπεριφορές είναι αυτού του τύπου. Ωστόσο, υπάρχουν και αλτρουιστικές συμπεριφορές άλλου είδους, που χαρακτηρίζουν όχι μόνο ανθρώπους αλλά και διαφορετικά είδη.
Σήμερα, οι μελετητές αναγνωρίζουν ότι ο αλτρουισμός των ζώων έχει δύο μορφές: 1. Ανάμεσα σε συγγενείς. Είναι, για παράδειγμα, χαρακτηριστικός ο αλτρουισμός των μελισσών και των μυρμηγκιών. 2. Ανάμεσα σε άτομα χωρίς συγγενικούς δεσμούς μεταξύ τους, όπως εκείνος του πιθήκου που ξύνει την πλάτη ενός ομοίου του γιατί «ξέρει» ότι αύριο θα του το ανταποδώσει. Εντούτοις, ο ανθρώπινος αλτρουισμός λαμβάνει τρεις μορφές. Στις δύο μορφές του αλτρουισμού των ζώων προστίθεται ο ψυχολογικός αλτρουισμός ή εκείνος «του καλού Σαμαρείτη»: όταν, δηλαδή, κάποιοι άνθρωποι βοηθούν αυθόρμητα και χωρίς κανένα όφελος ακόμη και αγνώστους. Δεν αληθεύει λοιπόν ότι ο άνθρωπος είναι ένα εκ φύσεως σκληρό ον. Απεναντίας.
Αυθόρμητη συμπαράσταση
Αλτρουιστικές συμπεριφορές εκδηλώνουν αυθόρμητα τα περισσότερα παιδιά πριν καν τις διδαχθούν. «Το 84% των παιδιών, σε ηλικία 18 μηνών κιόλας, βοηθά αυθόρμητα, μέσα σε δέκα δευτερόλεπτα, όποιον έχει ανάγκη», λέει ο Φέλιξ Βάρνεκεν του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ στη Γερμανία. Με μια σειρά πειραμάτων, απέδειξε ότι ενώ οι χιμπατζήδες βοηθούν τους άλλους κυρίως -αν και όχι αποκλειστικά- όταν έχουν προσωπικό συμφέρον, τα παιδιά βοηθούν ακόμη και αν δεν πρόκειται να έχουν κάποιο αντάλλαγμα για την καλή τους πράξη.
Αμοιβαία υπεράσπιση
Στο μακρινό παρελθόν, υποστηρίζει ο Ρόμπερτ Σάσμαν, ανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο Σαιντ Λούις της Ουάσιγκτον, ο άνθρωπος επέλεξε να ζήσει ομαδικά όχι απλώς για να επιδοθεί στο κυνήγι, αλλά και για να αναπτύξει μηχανισμούς άμυνας. Έπρεπε να αντιμετωπίσει τους εχθρούς που τον καταδίωκαν, δηλαδή κυρίως τα άγρια ζώα, τα οποία έχουν αφήσει τα ίχνη των δοντιών τους σε πολλούς σκελετούς ανθρωποειδών. Και αν η τάση για αμοιβαία υπεράσπιση που ανέπτυξαν οι πολυμελείς κοινότητες οδήγησε στη σωτηρία τους, είναι προφανές ότι κάπως έτσι τέθηκαν οι βάσεις για τον ψυχολογικό αλτρουισμό, που σήμερα αποτελεί ανθρώπινο κυρίως προνόμιο. Η αλτρουιστική συμπεριφορά ενισχύθηκε στα επόμενα εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια και από βιολογικούς και από πολιτισμικούς παράγοντες.
Οι ορμόνες της κοινωνίας
Ο αμερικανός ψυχολόγος Τσαρλς Σνόουντον απέδειξε ότι οι πράξεις αυτοθυσίας αυξάνουν την παραγωγή προλακτίνης, ορμόνης που ευνοεί την κοινωνική συνεργασία, και της ωκυτοκίνης, που ενεργοποιεί την εμπιστοσύνη, τους κοινωνικούς δεσμούς, την αγάπη για τα παιδιά. Ένας ελβετός μελετητής του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης, ο Ερνστ Φερ, επιχείρησε να χορηγήσει ωκυτοκίνη σε κάποιους εθελοντές που εμπλέκονταν σε μια οικονομική διαπραγμάτευση. Οι συμμετέχοντες ήρθαν σε συμφωνία πριν το αναμενόμενο και φάνηκαν ανοιχτοί σε επενδύσεις ακόμη και με άτομα που μόλις είχαν γνωρίσει. Όμως, και η ικανότητά μας να κατανοούμε τα συναισθήματα των ομοίων μας και να μπαίνουμε στη θέση τους στηρίχτηκε σε βιολογικές βάσεις. Ασφαλώς, μπορεί να αναπτυχθεί και μέσω της εκπαίδευσης.
Το φρένο του εγκεφάλου
Το 1966, ο Τζιάκομο Ριτζολάτι, νευροεπιστήμονας από την Πάρμα, ανακάλυψε ότι στον εγκέφαλο των πρωτευόντων υπάρχουν δίκτυα κυττάρων, οι νευρώνες «κάτοπτρα», που ενεργοποιούνται είτε όταν βιώνουμε ένα συναίσθημα είτε όταν το παρατηρούμε στους άλλους. Η Τάνια Σίνγκερ, με τη σειρά της, απέδειξε ότι όταν κάποιος παρακολουθεί ένα άτομο να υποφέρει, στον εγκέφαλό του ενεργοποιούνται τα ίδια κέντρα που λειτουργούν όταν η αντίληψη του πόνου είναι άμεση. Εν ολίγοις, διαθέτουμε ένα σύστημα που μας κάνει να υποφέρουμε όταν βλέπουμε τους άλλους να υποφέρουν. Πρόκειται για ένα είδος φρένου που μας αποτρέπει από το να προκαλέσουμε πόνο στους συνανθρώπους μας και μας παρακινεί να επέμβουμε για να τους ανακουφίσουμε. Αυτό το σύστημα είναι ενστικτώδες και δεν εντοπίζεται μόνο στους ανθρώπους.
Το 1996, στον ζωολογικό κήπο Brooksfield του Σικάγο, ένα παιδί τριών ετών έσκυψε και έπεσε στο κλουβί των γοριλών, χάνοντας τις αισθήσεις του. Η Μπίντι, μια θηλυκή γορίλας, έτρεξε προς το μέρος του, το πήρε στα χέρια της και το άφησε σε σημείο όπου οι άνθρωποι μπορούσαν να επέμβουν. Το παιδί σώθηκε και η Μπίντι έγινε διάσημη.
Η συμπόνοια αποτελεί προϊόν εκπαίδευσης. Είναι μια ιδιότητα που χρωστάμε στον πολιτισμό μας, όπως και τόσες άλλες που μας βοηθούν να γινόμαστε καλύτεροι. Ανάμεσά τους είναι η συναίσθηση του σφάλματος, οι τύψεις όταν παραβιάζονται οι κανόνες της συμβίωσης και η ικανότητα να συγχωρούμε όσους έχουν προβεί σε κακές πράξεις. Όλες συμφωνούν, όχι τυχαία, με αυτό που ορίζεται ως ηθική και με τον «χρυσό κανόνα» της: κάνε στους άλλους αυτό που θα ήθελες να κάνουν σε εσένα.
Ηθική συνείδηση
Το 1871, Το 1871, ο Δαρβίνος έγραφε: «Ίσως η ηθική συνείδηση να είναι εκείνη που διαφοροποιεί περισσότερο τον άνθρωπο από τα ζώα. Αλλά δεν χρειάζεται να πω τίποτα πάνω σε αυτό, γιατί έχω ήδη αποδείξει ότι το ένστικτο της κοινωνικής ζωής είναι η πρώτη αρχή της ηθικής συγκρότησης, με τη βοήθεια των ενεργών δυνατοτήτων του πνεύματος και την επίδραση των εθίμων, και οδηγεί φυσικά στον χρυσό κανόνα: ‘‘κάνε στους άλλους αυτό που θα ήθελες να κάνουν σε εσένα’’. Αυτό είναι το θεμέλιο της ηθικής». Δεν είναι τυχαίο ότι ο συγκεκριμένος κανόνας απαντά σε όλες τις θρησκείες και τις λαϊκές παραδόσεις.
Χρυσό διάταγμα
Ηθικό διάταγμα τόσο επίκαιρο ώστε να αναδειχθεί στη μήτρα της «νέας παγκόσμιας ηθικής» είναι εκείνο που ψηφίστηκε το 1993 από μια μεικτή επιτροπή της Unesco και του ΟΗΕ. Ο τότε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζακ Ντελόρ έγραψε στην εισαγωγή: «Ο κόσμος είναι το χωριό μας. Αν ένα σπίτι πάρει φωτιά, όλες οι στέγες κινδυνεύουν. Κι αν ένα μόνο αρχίσει να ανοικοδομείται, θα αποτελέσει σύμβολο. Η αλληλεγγύη είναι επιτακτική ανάγκη: ο καθένας έχει καθήκον να μοιραστεί τη γενική ευθύνη».
Focus
Ο ορισμός που ικανοποιεί τους πάντες είναι ο εξής: το κακό είναι το αντίθετο του καλού, δηλαδή ό,τι δεν είναι επιθυμητό. «Μην κάνεις στους άλλους αυτό που δεν θα ήθελες να κάνουν σε σένα», λέει ο χρυσός κανόνας, παρών σε όλες τις θρησκείες (βλ. σελ.…). Το κακό είναι ό,τι δεν επιθυμούμε για τον εαυτό μας. Και φαίνεται δύσκολο να τολμήσουμε κάποιον πιο ακριβή ορισμό. Ακόμη και η δολοφονία, το χειρότερο ίσως κακό, σε κάποιες φάσεις της ιστορίας θεωρήθηκε ως καλό. Έγιναν επίσης -και υπάρχει κίνδυνος να γίνουν και σήμερα- αιματηροί πόλεμοι που ονομάστηκαν «ιεροί». Σήμερα, κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι, ηθολόγοι και οπαδοί της θεωρίας της εξέλιξης προσπαθούν να μελετήσουν το κακό με τρόπο επιστημονικό, αλλά δεν αξιώνουν να καταλήξουν σε καθολικούς ορισμούς, επιδιώκουν κυρίως να καταλάβουν γιατί υπάρχει. Η ιατρική έφτασε στο συμπέρασμα ότι πολύ συχνά η βία μπορεί να οφείλεται σε νοητική ασθένεια. Ο Ιρενάους Άιμπλ Άιμπεσφελτ, ηθολόγος του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ στη Γερμανία, θεωρεί το καλό και το κακό, τον αλτρουισμό και τον εγωισμό έμφυτες συμπεριφορές του ανθρώπου, αποτέλεσμα εκατομμυρίων ετών εξέλιξης. Πρόκειται για έναν συνεχή αγώνα ανάμεσα στο ένστικτο για την κατοχή και την υπεράσπιση του εδάφους μας και στο κοινωνικό ένστικτο της συνεργασίας.
Φταίει η ανισότητα;
Αυτές οι δύο τάσεις συνυπάρχουν στον άνθρωπο σε μια λεπτή ισορροπία, όπως έφερε στο φως και η λογοτεχνία, ξεκινώντας από το μυθιστόρημα του Λούις Στίβενσον Ντόκτορ Τζέκιλ και Μίστερ Χάιντ, όπου σε ένα και μόνο σώμα συνυπάρχουν δύο ψυχές που βρίσκονται σε συνεχή διαμάχη. «Για να υπερισχύσει ο αλτρουισμός», εξηγεί ο Στέβαν Χάρναντ, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Κεμπέκ στο Μόντρεαλ, «είναι ανάγκη να ικανοποιούνται οι πρωταρχικές ανάγκες, όπως το νερό, η τροφή, το κατάλυμα και η σεξουαλικότητα». Με λίγα λόγια, υπό άριστες συνθήκες είμαστε όλοι αλτρουιστές. Στις βόρειες κοινωνίες, όπου η ευημερία κατανέμεται ισομερώς και συμβαίνουν λιγότερες αδικίες, υπάρχει και λιγότερο κακό. Αντίθετα, εκεί όπου διατίθενται λιγότεροι πόροι και το μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού ζει στην ανισότητα, υπάρχει μεγαλύτερο περιθώριο για κλοπές και εγκληματική συμπεριφορά.
Απόψεις
Το κακό είναι σχετική έννοια. Πολύ συχνά δεν είναι αποτέλεσμα μιας ορισμένης επιλογής, αλλά προϊόν μιας άποψης. Κάποιος διαπράττει το κακό νομίζοντας ότι πράττει άριστα. Σφάλλει, βέβαια. Ένα παράδειγμα αποτελεί η 11η Σεπτεμβρίου 2001. Ο δυτικός κόσμος περιέγραψε ό,τι συνέβη ως μια ξεκάθαρη πράξη κακού. Εντούτοις, εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο γιόρτασαν την ίδια μέρα ως τη νίκη του καλού εναντίον του «αμερικανού σατανά», όπως το είχε διατυπώσει ο θρησκευτικός και πολιτικός ηγέτης Αγιατολάχ Χομεϊνί. Το παράδοξο είναι ότι, πιθανώς, ακόμη και ο Μπιν Λάντεν θα είχε καταδικάσει αυτή την επίθεση με λόγια παρόμοια με του Μπους, αν την είχε υποστεί ο ίδιος.
Η ιστορία επαναλαμβάνεται
Στην ανθρώπινη ιστορία οι πράξεις μοχθηρίας επαναλαμβάνονται και, όταν η κοινή γνώμη αλλάζει, αναρωτιόμαστε πώς μπόρεσαν να συμβούν. Όπως οι Γερμανοί που, μετά τον πόλεμο, αναρωτιόντουσαν πώς μπόρεσαν να εξολοθρεύσουν τους Εβραίους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Αλλά δεν είναι αυτός ο μοναδικός μύθος για το κακό. Οι πρόσφατες ανακαλύψεις δείχνουν ότι για το κακό υπάρχουν πολλές λανθασμένες πεποιθήσεις. Ο Ρόι Μπαουμάιστερ, κοινωνικός ψυχολόγος του Πανεπιστημίου της Φλόριντα, μελετητής της βίας, σεξουαλικής, μεταξύ συζύγων ή στις συμμορίες, τονίζει: «Το πρώτο πράγμα που πρέπει να ξέρουμε είναι ότι όλοι είμαστε δυνητικά ικανοί να συμπεριφερθούμε με τρόπο που οι άλλοι θεωρούν άσχημο, σκληρό, ελεεινό, αποτρόπαιο. Εξαρτάται από τις περιστάσεις και από το πώς ερμηνεύουμε την κατάσταση».
Βλαβερές πεποιθήσεις
Άλλοι μύθοι; Ιδού: 1. Δεν είναι αλήθεια ότι το κακό είναι πάντα ηθελημένο και σκόπιμο. Φαίνεται μεν έτσι από την πλευρά του θύματος, αλλά όποιος το διαπράττει έχει πάντα μια δικαιολογία. 2. Δεν είναι αλήθεια ότι το κακό διαπράττεται για την άντληση ικανοποίησης. Κανείς δεν διαπράττει μοχθηρές πράξεις για την ευχαρίστηση ότι ενήργησε με κακία. 3. Το θύμα του κακού δεν είναι πάντα καλό και αθώο. Όπως στα διαζύγια, έτσι και στο κακό τα εμπλεκόμενα μέρη είναι δύο, το θύμα και ο θύτης. Ακόμη και οι αλήθειες τους είναι δύο. 4. Το κακό διαπράττεται από άτομα όμοια με μας. 5. Το κακό δεν είναι προπατορικό αμάρτημα και δεν είναι έμφυτο στον άνθρωπο. 6. Οι μοχθηροί άνθρωποι δεν διαπράττουν κακές πράξεις για να ενισχύσουν την αυτοεκτίμησή τους. 7. Ο χειρότερος όμως μύθος είναι εκείνος του άδολου κακού: συχνά το κακό φαίνεται δίκαιο σε αυτόν που το διαπράττει. Έτσι, λοιπόν, η κακοποιημένη γυναίκα το άξιζε, ο γείτονας είναι ταραξίας, η βιασμένη κοπέλα δεν έφερε πολλές αντιρρήσεις. Και οι επενδυτές μιας επιχείρησης που χρεοκόπησε ήταν απλώς ανόητοι.
Όλοι αισθανόμαστε καλοί
Κανείς δεν αισθάνεται κακός. Ίσως επειδή, όπως εξηγεί ο Άλμπερτ Μπαντούρα, καθηγητής ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, οι ηθικοί κώδικες των ατόμων είναι πολύ λιγότερο αυστηροί από όσο νομίζαμε. Αυτό συμβαίνει επίσης γιατί ο άνθρωπος στο παρελθόν, για να επιβιώσει, αναγκάστηκε συχνά να παραβλέψει την ηθική. «Μερικές φορές η επιβίωση απαίτησε απάνθρωπες πράξεις», λέει ο Μπαντούρα. Εξάλλου, όπως υποστηρίζει ο Άιμπλ Άιμπεσφελτ, ένα απαραίτητο βήμα είναι, για παράδειγμα, η δαιμονοποίηση του εχθρού. Για να γίνουμε σκληροί μαζί του πρέπει να πειστούμε ότι δεν μοιάζει με εμάς, ότι είναι ένας δαίμονας, μια προσωποποίηση του κακού. Μερικές φορές αρκεί η κατάλληλη προπαγάνδα. Ο Τζορτζ Σιλβέστερ Βίρεκ ήταν ποιητής και συγγραφέας, αλλά πάνω απ’ όλα ήταν προπαγανδιστής φιλοναζιστής, πολιτογραφημένος Αμερικανός. Στο βιβλίο του Spreading germs of hate (Σκορπίζοντας το σπέρμα του μίσους) εξηγεί ότι αν δώσεις σε έναν προπαγανδιστή κάτι να μισήσει, μπορεί μέσα σε 24 ώρες να σου οργανώσει μια εκστρατεία ικανή να προκαλέσει δυνατά συναισθήματα στους περισσότερους ανθρώπους.
Προκαλούν τον φόβο για να πείσουν
Το πιο αποτελεσματικό από αυτά τα συναισθήματα είναι ο φόβος και μοναδικός σκοπός της προπαγάνδας είναι να τον προκαλέσει. Πώς λειτουργεί; Το εξηγεί ο Τζέισεκ Ντέμπεκ του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, ο οποίος μελετά τις συνέπειες του φόβου στον εγκέφαλο. «Ο φιλόσοφος Τόμας Χόμπς ήταν πεπεισμένος ότι όταν κάποιος ελέγχει τους ανθρώπινους φόβους, ελέγχει την κοινωνία, την έχει υπό την εξουσία του. Ο φόβος και τα συναισθήματα με τα οποία συνδέεται επηρεάζουν από τη φύση τους την κοινωνική μας ζωή και την ψυχολογία μας, πριν ακόμη φτάσουμε στο σημείο να τα ελέγχουμε συνειδητά. Το να εμπνέουμε φόβους για πολιτικούς σκοπούς μπορεί να έχει έντονες και διαρκείς συνέπειες. Και πολύ συχνά η πολιτική, εθνική και διεθνής, αντί να μειώνει τον φόβο, τον εκμεταλλεύεται για τους δικούς της σκοπούς», λέει ο Ντέμπεκ. «Ο φόβος συνδέεται με το ένστικτο της επιβίωσης, εμφανίζεται όποτε νιώθουμε ότι απειλούμαστε και πρέπει να αντιδράσουμε, να αμυνθούμε».
Μεταδοτική ασθένεια
Έπειτα, ο σπόρος που έχει φυτευτεί, αναπαράγεται. «Ο πόλεμος είναι μεταδοτικός, επεκτείνεται από τον έναν πολιτισμό στον άλλον», εξηγεί η Μπάρμπαρα Ερενράιχ, κοινωνιολόγος του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ. «Και όταν ο κύκλος της βίας αρχίσει, δεν είναι πια εύκολο να τον σταματήσουμε». Οφθαλμόν αντί οφθαλμού! Όταν οι άνθρωποι φοβούνται, η συναισθηματική τους κατάσταση ευνοεί απλουστεύσεις, αποφάσεις που στηρίζονται σε στερεότυπα, συνοπτικές κρίσεις, αυτόματες αντιδράσεις που μας κάνουν να βλέπουμε στους άλλους λάθη ή σκοτεινές προθέσεις. Αυτή είναι η «κοινοτοπία του κακού», όπως την αποκάλεσε η φιλόσοφος Χάνα Άρεντ. Και, δυστυχώς, το κακό δεν θέλει πολύ για να εκδηλωθεί.
Γιατί είμαστε καλοί
Δεν είναι αλήθεια ότι ο άνθρωπος είναι εκ φύσεως αρπακτικό. Όταν ικανοποιήσει όλες τις βασικές ανάγκες του, γίνεται καλός Σαμαρείτης.
Μια κοπέλα πέφτει στον δρόμο και εσείς σταματάτε για να τη βοηθήσετε. Στο τραμ, σηκώνεστε για να παραχωρήσετε τη θέση σας σε έναν ηλικιωμένο. Αν γίνετε μάρτυρες ενός ατυχήματος με τραυματίες, καλείτε το ασθενοφόρο. Υπάρχουν επίσης και οι ηρωικές πράξεις, που θέτουν σε κίνδυνο την ζωή μας. Για παράδειγμα, όταν βουτάει κάποιος σε μια διώρυγα για να σώσει κάποιον που πνίγεται ή όταν κατεβαίνει έναν γκρεμό για να ανασύρει έναν τραυματισμένο εκδρομέα. Πιθανότατα έχετε πρωταγωνιστήσει σε πράξεις όπως αυτές, και δεν αποτελείτε εξαίρεση. Βοηθάτε τους άλλους, και το κάνετε επειδή συμπάσχετε και ενδιαφέρεστε. Πολλοί θεωρούν ότι η εξέλιξη ευνόησε περισσότερο τον εγωισμό από τον αλτρουισμό. Υποστηρίζουν, δηλαδή, ότι η εγωιστική συμπεριφορά ευνοεί περισσότερο από την αλτρουιστική συμπεριφορά τη δική μας επιβίωση και των απογόνων μας (των γονιδίων μας). Αλλά δεν είναι έτσι. Στην πραγματικότητα, ο αλτρουισμός, όταν δεν είναι ατομικός αλλά αποτελεί κανόνα της κοινωνικής ζωής, αποδεικνύεται πολύ πιο αποτελεσματικός.
Ο αλτρουισμός ευνοεί
Όπως έγραφε ο Κάρολος Δαρβίνος το 1851, «μια φυλή με πολλά μέλη έτοιμα να βοηθήσουν το ένα το άλλο και να θυσιαστούν για το κοινό καλό, θα νικούσε τις περισσότερες άλλες φυλές». Γι’ αυτό η φυσική επιλογή ευνοεί την επιβίωση καθενός από τα μέλη της (και των απογόνων τους) αν δεν σκέφτονται μόνο τον εαυτό τους. Σύμφωνα με μελέτες που έγιναν από τους βιολόγους, οπαδούς της θεωρίας της εξέλιξης, Ρόμπερτ Τράιβερς και Μέιναρντ Σμιθ στις δεκαετίες του ’60 και του ’70, αυτό συμβαίνει όταν ο αλτρουισμός στρέφεται προς τα μέλη της δικής μας οικογένειας. Επιτυγχάνουμε έτσι και τη δική τους επιβίωση και την διάδοση των γονιδίων μας. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλές αλτρουιστικές συμπεριφορές είναι αυτού του τύπου. Ωστόσο, υπάρχουν και αλτρουιστικές συμπεριφορές άλλου είδους, που χαρακτηρίζουν όχι μόνο ανθρώπους αλλά και διαφορετικά είδη.
Σήμερα, οι μελετητές αναγνωρίζουν ότι ο αλτρουισμός των ζώων έχει δύο μορφές: 1. Ανάμεσα σε συγγενείς. Είναι, για παράδειγμα, χαρακτηριστικός ο αλτρουισμός των μελισσών και των μυρμηγκιών. 2. Ανάμεσα σε άτομα χωρίς συγγενικούς δεσμούς μεταξύ τους, όπως εκείνος του πιθήκου που ξύνει την πλάτη ενός ομοίου του γιατί «ξέρει» ότι αύριο θα του το ανταποδώσει. Εντούτοις, ο ανθρώπινος αλτρουισμός λαμβάνει τρεις μορφές. Στις δύο μορφές του αλτρουισμού των ζώων προστίθεται ο ψυχολογικός αλτρουισμός ή εκείνος «του καλού Σαμαρείτη»: όταν, δηλαδή, κάποιοι άνθρωποι βοηθούν αυθόρμητα και χωρίς κανένα όφελος ακόμη και αγνώστους. Δεν αληθεύει λοιπόν ότι ο άνθρωπος είναι ένα εκ φύσεως σκληρό ον. Απεναντίας.
Αυθόρμητη συμπαράσταση
Αλτρουιστικές συμπεριφορές εκδηλώνουν αυθόρμητα τα περισσότερα παιδιά πριν καν τις διδαχθούν. «Το 84% των παιδιών, σε ηλικία 18 μηνών κιόλας, βοηθά αυθόρμητα, μέσα σε δέκα δευτερόλεπτα, όποιον έχει ανάγκη», λέει ο Φέλιξ Βάρνεκεν του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ στη Γερμανία. Με μια σειρά πειραμάτων, απέδειξε ότι ενώ οι χιμπατζήδες βοηθούν τους άλλους κυρίως -αν και όχι αποκλειστικά- όταν έχουν προσωπικό συμφέρον, τα παιδιά βοηθούν ακόμη και αν δεν πρόκειται να έχουν κάποιο αντάλλαγμα για την καλή τους πράξη.
Αμοιβαία υπεράσπιση
Στο μακρινό παρελθόν, υποστηρίζει ο Ρόμπερτ Σάσμαν, ανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο Σαιντ Λούις της Ουάσιγκτον, ο άνθρωπος επέλεξε να ζήσει ομαδικά όχι απλώς για να επιδοθεί στο κυνήγι, αλλά και για να αναπτύξει μηχανισμούς άμυνας. Έπρεπε να αντιμετωπίσει τους εχθρούς που τον καταδίωκαν, δηλαδή κυρίως τα άγρια ζώα, τα οποία έχουν αφήσει τα ίχνη των δοντιών τους σε πολλούς σκελετούς ανθρωποειδών. Και αν η τάση για αμοιβαία υπεράσπιση που ανέπτυξαν οι πολυμελείς κοινότητες οδήγησε στη σωτηρία τους, είναι προφανές ότι κάπως έτσι τέθηκαν οι βάσεις για τον ψυχολογικό αλτρουισμό, που σήμερα αποτελεί ανθρώπινο κυρίως προνόμιο. Η αλτρουιστική συμπεριφορά ενισχύθηκε στα επόμενα εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια και από βιολογικούς και από πολιτισμικούς παράγοντες.
Οι ορμόνες της κοινωνίας
Ο αμερικανός ψυχολόγος Τσαρλς Σνόουντον απέδειξε ότι οι πράξεις αυτοθυσίας αυξάνουν την παραγωγή προλακτίνης, ορμόνης που ευνοεί την κοινωνική συνεργασία, και της ωκυτοκίνης, που ενεργοποιεί την εμπιστοσύνη, τους κοινωνικούς δεσμούς, την αγάπη για τα παιδιά. Ένας ελβετός μελετητής του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης, ο Ερνστ Φερ, επιχείρησε να χορηγήσει ωκυτοκίνη σε κάποιους εθελοντές που εμπλέκονταν σε μια οικονομική διαπραγμάτευση. Οι συμμετέχοντες ήρθαν σε συμφωνία πριν το αναμενόμενο και φάνηκαν ανοιχτοί σε επενδύσεις ακόμη και με άτομα που μόλις είχαν γνωρίσει. Όμως, και η ικανότητά μας να κατανοούμε τα συναισθήματα των ομοίων μας και να μπαίνουμε στη θέση τους στηρίχτηκε σε βιολογικές βάσεις. Ασφαλώς, μπορεί να αναπτυχθεί και μέσω της εκπαίδευσης.
Το φρένο του εγκεφάλου
Το 1966, ο Τζιάκομο Ριτζολάτι, νευροεπιστήμονας από την Πάρμα, ανακάλυψε ότι στον εγκέφαλο των πρωτευόντων υπάρχουν δίκτυα κυττάρων, οι νευρώνες «κάτοπτρα», που ενεργοποιούνται είτε όταν βιώνουμε ένα συναίσθημα είτε όταν το παρατηρούμε στους άλλους. Η Τάνια Σίνγκερ, με τη σειρά της, απέδειξε ότι όταν κάποιος παρακολουθεί ένα άτομο να υποφέρει, στον εγκέφαλό του ενεργοποιούνται τα ίδια κέντρα που λειτουργούν όταν η αντίληψη του πόνου είναι άμεση. Εν ολίγοις, διαθέτουμε ένα σύστημα που μας κάνει να υποφέρουμε όταν βλέπουμε τους άλλους να υποφέρουν. Πρόκειται για ένα είδος φρένου που μας αποτρέπει από το να προκαλέσουμε πόνο στους συνανθρώπους μας και μας παρακινεί να επέμβουμε για να τους ανακουφίσουμε. Αυτό το σύστημα είναι ενστικτώδες και δεν εντοπίζεται μόνο στους ανθρώπους.
Το 1996, στον ζωολογικό κήπο Brooksfield του Σικάγο, ένα παιδί τριών ετών έσκυψε και έπεσε στο κλουβί των γοριλών, χάνοντας τις αισθήσεις του. Η Μπίντι, μια θηλυκή γορίλας, έτρεξε προς το μέρος του, το πήρε στα χέρια της και το άφησε σε σημείο όπου οι άνθρωποι μπορούσαν να επέμβουν. Το παιδί σώθηκε και η Μπίντι έγινε διάσημη.
Η συμπόνοια αποτελεί προϊόν εκπαίδευσης. Είναι μια ιδιότητα που χρωστάμε στον πολιτισμό μας, όπως και τόσες άλλες που μας βοηθούν να γινόμαστε καλύτεροι. Ανάμεσά τους είναι η συναίσθηση του σφάλματος, οι τύψεις όταν παραβιάζονται οι κανόνες της συμβίωσης και η ικανότητα να συγχωρούμε όσους έχουν προβεί σε κακές πράξεις. Όλες συμφωνούν, όχι τυχαία, με αυτό που ορίζεται ως ηθική και με τον «χρυσό κανόνα» της: κάνε στους άλλους αυτό που θα ήθελες να κάνουν σε εσένα.
Ηθική συνείδηση
Το 1871, Το 1871, ο Δαρβίνος έγραφε: «Ίσως η ηθική συνείδηση να είναι εκείνη που διαφοροποιεί περισσότερο τον άνθρωπο από τα ζώα. Αλλά δεν χρειάζεται να πω τίποτα πάνω σε αυτό, γιατί έχω ήδη αποδείξει ότι το ένστικτο της κοινωνικής ζωής είναι η πρώτη αρχή της ηθικής συγκρότησης, με τη βοήθεια των ενεργών δυνατοτήτων του πνεύματος και την επίδραση των εθίμων, και οδηγεί φυσικά στον χρυσό κανόνα: ‘‘κάνε στους άλλους αυτό που θα ήθελες να κάνουν σε εσένα’’. Αυτό είναι το θεμέλιο της ηθικής». Δεν είναι τυχαίο ότι ο συγκεκριμένος κανόνας απαντά σε όλες τις θρησκείες και τις λαϊκές παραδόσεις.
Χρυσό διάταγμα
Ηθικό διάταγμα τόσο επίκαιρο ώστε να αναδειχθεί στη μήτρα της «νέας παγκόσμιας ηθικής» είναι εκείνο που ψηφίστηκε το 1993 από μια μεικτή επιτροπή της Unesco και του ΟΗΕ. Ο τότε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζακ Ντελόρ έγραψε στην εισαγωγή: «Ο κόσμος είναι το χωριό μας. Αν ένα σπίτι πάρει φωτιά, όλες οι στέγες κινδυνεύουν. Κι αν ένα μόνο αρχίσει να ανοικοδομείται, θα αποτελέσει σύμβολο. Η αλληλεγγύη είναι επιτακτική ανάγκη: ο καθένας έχει καθήκον να μοιραστεί τη γενική ευθύνη».
Focus
Ο Προμηθέας έκλεψε τη δημοκρατία (;)
Το μικρό ινδικό χωριό στην Κεράλα εγινε γνωστό σ’ ολο τον κόσμο πριν απο μια δεκαετία χαρη στον «Θεό των μικρων πραγμάτων» της Αρουντάτι Ρόι.Το μυθιστόρημα εγινε μπεστ-σέλλερ και το χωριουδάκι ο τόπος ενός μεγάλου πειράματος: Της συλλογικότητας στη διαχείριση των φυσικών πόρων του χωριού (ενας παράδεισος βιοπιοικιλότητας). Στην Κεράλα σχεδόν ως «προσκυνητες» συγκεντωνονται κάθε χρονο εκατοντάδες ακτιβιστες απ’ ολο τον κόσμο για να γιορτάσουν τη νίκη μιας μικρής κοινωνίας απέναντι σε πολυεθνικούς γιγαντες (εστω κι αν η ιστορία ειναι κάπως διαφορετική).Ομως αυτο το χωριουδάκι εκανε κάτι ακομη πιο σημαντικό: (Ξανα) εθεσε το πολύ βασικό ερωτημα: Ποιό ειναι το νόημα της ανάπτυξης; Το παρτυ των οικονομικών μεγεθών ή κατι αλλο;Το ζητημα επανέρχεται ολο και πιο συχνά τον τελευταίο καιρό με αφορμη τον κύκλο που φαινεται να κλείνει συντομα και ο οποίος κράτησε περίπου 150 χρόνια διαμορφωνοντας όρους εξουσίας και σχέσεων που δεν ηταν πάντα τόσο προφανείς οσο –σημερα-φαινονται.Όλα ξεκινησαν από έναν στριφνο τύπο, συνταξιούχο ελεγκτη τρένων, τον Εντουιν Ντρέικ ο οποίος αυτοσυστηνόταν ως «συνταγματάρχης».Το 1859 βρηκε και αντλησε πετρέλαιο από βάθος 200 μέτρων στο Τίτουσβιλ της Πενσυλβάνια. Μεσα στα επόμενα χρόνια πλούτισε όχι ο Ντρέικ, αλλά ο Τζον Ροκφέλερ.Αυτος ηταν που κατάλαβε…… ότι δεν αρκει να ελέγχεις τα κοιτάσματα αλλά πρεπει επίσης να ελέγχεις και τα διυλιστήρια και τους αγωγούς .Το κόστος είναι τοσο μεγάλο ώστε μονο ελέγχοντας περίπου τα πάντα η εταιρεία μπορεί να «προχωρήσει» .Ολα κατω από μία σκέπη,μεγάλη,συγκεντρωτική και πανίσχυρη.Η Standard Oil εγινε γρηγορα ενας κολοσσός που ηλεγξε το 95% του συνολικού κυκλου εργασιών στις ΗΠΑ για μια 20ετία. Ο Φόρντ τον μιμηθηκε κατά γράμμα.Το πετρέλαιο γρηγορα αποδείχτηκε η πιο αντιδημοκρατική πηγη ενέργειας.Οι τεράστιες σε ογκο και δυναμη εγκαταστάσεις ηταν οι προάγγελοι της γραφειοκρατικής οργάνωσης τελικά όχι μονο της εργασίας αλλά και ολοκληρης της κοινωνίας.Καθως τόσο λίγες εταιρείες ελέγχουν σημερα τη ροή ενέργειας στους οικονομικούς μηχανισμούς ,εχουν την ευχέρεια να καθορίζουν τους ορους διεξαγωγής των συναλλαγών με όλες τις υπόλοιπες εταιρείες που συμμετέχουν στη βιομηχανική διαδικασία. Αυτή η πυραμίδα γρηγορα μεταφέρθηκε και στον τρόπο οργάνωσης της εργασίας καθορίζοντας πλέον και τις σχεσεις ανθρωπων ,ομάδων και κοινωνιών.Το επεσήμανε πρωτος ο Μαξ Βέμπερ αλλά το εκανε λιανά με τον κυνισμό που διέκρινε τη σκέψη του ο Φρ.Τέιλορ: «Μεγιστοποίηση παραγωγής στον ελάχιστο δυνατό χρόνο με την ανάλωση της ελάχιστης εργασίας και κεφαλαίου» ηταν το κεντρικό του συνθημα που γρηγορα εγινε το κεντρικό πλαίσιο της εμπορικής ζωής και πολύ συντομα και της ιδιωτικής.Αλλά εκει γυρω στο 1970 φάνηκε το αδιέξοδο. Οι γιγάντιες επιχειρήσεις χρειάζονταν ολο και περισσότερο χωρο ,απαιτούσαν ολο και περισσότερα ειδικά προνόμια ενώ το κοστος του πετρελαίου αυξανόταν ολο και περισσότερο. Το περιεργο είναι ότι ο δρομος προς μια άλλη εποχή ανοιξε από το Πεντάγωνο των ΗΠΑ. Οι εμπειρογνώμονες κατάλαβαν πως θα ειχαν τα ιδια και καλύτερα αποτελεσματα αν αντικαθιστούσαν τους τεράστιους και πανάκριβους υπερ-υπολογιστές από μικρότερα κομπιούτερ συνδεδεμένα μεταξυ τους ώστε η υπολογιστική ισχυς να είναι μεγαλύτερη με μικρότερο κόστος. Ο μπαμπάς του ιντερνετ(το ..Πενταγωνο) ανοιξε τον δρομο προς μια νεα εποχή οπου όπως σημειωνει ο Στέλλιος Ψωμάς (περιβαλλοντολόγος) το «μικρότερο δεν είναι απλώς πιο ομορφο αλλά και πιο αποτελεσματικό».«Η νέα εποχή φλερτάρει πλέον……με την αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας και τα μικροσυστήματα ισχύος» λεει ο Στέλλιος Ψωμάς και εξηγει: «Το συγκεντρωτικό μοντέλο που κυριάρχησε για ένα σχεδόν αιώνα έχει αγγίξει πλέον τα όριά του. Σε τελική ανάλυση δεν συμβαδίζει καν με τις πραγματικές ανάγκες των καταναλωτών. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, οι ανάγκες αυτές κυμαίνονται από 1 έως 10 KW ανά νοικοκυριό ή μικρή επιχείρηση, τους καταναλωτές εκείνους δηλαδή που αποτελούν τον πυρήνα της κατανάλωσης. Μόνο οι βιομηχανικοί και μεγάλοι εμπορικοί καταναλωτές απαιτούν περισσότερη ισχύ. Το σημερινό μοντέλο προσπαθεί να καλύψει όλες τις ανάγκες, μικρές και μεγάλες, με τον ίδιο αναποτελεσματικό τρόπο, βασιζόμενο σε μια υπερσυγκέντρωση των μονάδων παραγωγής και αποδεχόμενο ως “αναπόφευκτες” τις τεράστιες απώλειες των δικτύων. Αντίθετα, οι μικρότερης ισχύος σταθμοί, ιδίως οι συνδυασμένου κύκλου υψηλής απόδοσης με καύσιμο φυσικό αέριο που βρίσκονται κοντά στην κατανάλωση, γνωρίζουν άνθηση τα τελευταία χρόνια, εκτοπίζοντας τους γραφικούς ενεργειακούς δεινόσαυρους.Αυτό το πέρασμα σε μια πιο “κατανεμημένη”, δηλαδή πιο αποκεντρωμένη ενεργειακή παραγωγή, οδηγεί σε ένα εκδημοκρατισμό της ενεργειακής οικονομίας που αποσπά σημαντικό μερίδιο από τα χέρια λίγων συγκεντρωτικών ενεργειακών μονοπωλίων και κάνει την ενέργεια κτήμα και καθημερινότητα του απλού πολίτη, της μικρής επιχείρησης, του ιδιώτη επενδυτή, των τοπικών κοινωνιών.»Το όραμα εχει πολύ ενδιαφέρον γιατι δυνητικά με τη συνδυασμένη χρηση των ανανεωσιμων πηγων ενεγειας για την παραγωγη -ως καυσιμου- του υδρογόνου ο κάθε καταναλωτης μπορει να γινει και παραγωγός ενεργειας την οποία μπορεί να πουλαει στα κεντρικά δικτυα.Ο Τζερεμυ Ριφκιν αλλα και πολλοί αλλοι ……συγχρονοι ειδικοί ποντάρουν στις ενεργειακές κυψέλες υδρογόνου και επιμένουν ότι αν και σημερα η τιμη παραγωμενης κιλοβατωρας από τετοιους συνδυασμούς παραμένει τετραπλάσια από αυτην που παράγεται από πετρέλαιο ή φυσικό αέριο ,είναι θεμα χρονου (και πολιτικής επιλογής) να μειωθεί ραγδαία τα επόμενα χρόνια.Ο ηλιος ο αερας και το υδρογόνο είναι φυσικοι πόροι που βρισκονται παντού και η χρηση τους δεν απαιτει τα μυθικα κεφάλαια των πετρελαιάδων. «Πέρα από την οικολογική συμβατότητα, σημειωνει ο Μιχαλης Παπαγιαννάκης ,οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μπορούν εξ ορισμού να συμβάλουν στην κοινωνική και τοπική αυτονομία, λόγω του αποκεντρωμένου χαρακτήρα τους. Κάθε κοινωνική μονάδα αλλα και κάθε χωρα έχει δυνατότητα παραγωγής ενέργειας για αυτοκατανάλωση αλλά και για πώληση σε κεντρικά δίκτυα..Αποτινάσσει ετσι τις δουλείες που προκύπτουν από τη γεωγραφική ανισοκατανομή των ορυκτών καυσίμων ή την προφανή ανισότητα τεχνολογικής ανάπτυξης, που είναι οι δύο υλικές βάσεις της μονοπώλησης της προμήθειας ενέργειας και της συνακόλουθης πολιτικής επιβολής. Οι νεες πηγες μπορούν γι αυτούς τους λόγους να είναι βασικός συντελεστής εκδημοκρατισμού, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.»Ξαναγυριζοντας στο αρχικό ερωτημα «ποιος είναι ο στοχος της ανάπτυξης», ο νομπελίστας Αμάρτυα Σεν θα απαντησει καθαρά: « Η ελευθερία. Η επέκταση της είναι ο πρωταρχικός σκοπός αλλά και το κυριο μέσο της ανάπτυξης. Η ανάπτυξη εγκειται στην απόρριψη ποικίλων τυπων ανελευθεριών που εγκλωβιζουν τους ανθρωπους σε ελάχιστες επιλογες και ευκαιρίες.» Και υπενθυμιζει τη φραση της Χανα Αρέντ «η ελευθερία είναι ταυτόσημη με τη δυνατότητα τού να ξεκινά κανείς από την αρχη»…Αυτή τη δυνατότητα εφερε στους ανθρωπους ο Προμηθέας κλεβοντας τη φωτιά (την επεξεργασια σιδηρου) .Μαζι βεβαια εφερε και τους θεούς-τιμωρούς .Μικρό το κακό αφου ως γνωστόν ουτε ο Θεός μπορεί να αλλάξει το παρελθόν του ανθρωπου,όταν ο τελευταίος σιγουρα μπορεί να διεκδικήσει το μέλλον του…
(Δημοσιεύτηκε στον Τ.τ.Κ. στις 11 Μαρτίου)
(Δημοσιεύτηκε στον Τ.τ.Κ. στις 11 Μαρτίου)
Ο χάρτης του Piri Reis
Το 1929 μια ομάδα ιστορικών ανακάλυψε ένα εκπληκτικό χάρτη αποτυπωμένο σε δέρμα γαζέλας. Η έρευνα έδειξε ότι ο χάρτης είχε σχεδιαστεί το 1513 από τον Piri Reis, γνωστό ναύαρχο του Οθωμανικού στόλου του 16ου αιώνα.
Το πάθος του ήταν η χαρτογραφία και ο βαθμός του επέτρεπε την πρόσβαση στα αρχεία της Αυτοκρατορικής βιβλιοθήκης της Κωνσταντινούπολης. Σε μια σειρά σημειώσεων πάνω στο χάρτη ο Reis παραδέχεται ότι το σχεδίασε χρησιμοποιώντας στοιχεία από παλαιότερους χάρτες, μερικοί εκ των οποίων ήταν του 4ου αιώνα πΧ και παλαιότεροι.
Τα ερωτηματικά
Ο χάρτης του Piri Reis δείχνει τη δυτική ακτή της Αφρικής, την Ανατολική ακτή της Νοτίου Αμερικής και τη βόρεια ακτή της Ανταρκτικής, η οποία είναι αποτυπωμένη με εξαιρετική ακρίβεια. Το πιο περίεργο δεν είναι το πώς ο Piri Reis κατόρθωσε να απεικονίσει την περιοχή της Ανταρκτικής 300 χρόνια πριν την ανακάλυψή της, αλλά το ότι ο χάρτης παρουσιάζει την ακτογραμμή κάτω από τους πάγους. Τα υπάρχοντα γεωλογικά δεδομένα δείχνουν ότι η πιο πρόσφατη χρονολογία που η Γη της Βασίλισσας Maud ήταν ελεύθερη από πάγους, είναι το 4.000 πΧ.
Η επίσημη επιστήμη ισχυριζόταν πώς το στρώμα πάγου που καλύπτει την Ανταρκτική έχει ηλικία εκατομμυρίων ετών. Ο χάρτης του Piri Reis αποτελεί απόδειξη πώς το βόρειο τμήμα της ηπείρου είχε χαρτογραφηθεί πριν καλυφθεί με πάγο. Αυτό θα σήμαινε πώς η χαρτογράφηση αυτή θα πρέπει να είχε γίνει εκατομμύρια χρόνια πριν, προτού ακόμα εμφανισθεί ο άνθρωπος στη γη.
Νεώτερες και πιο ακριβείς έρευνες και μελέτες έδειξαν πώς η τελευταία περίοδος κατά την οποία δεν υπήρχε στρώμα πάγου στην Ανταρκτική έληξε περίπου 6.000 πριν. Υπάρχουν ακόμα αμφιβολίες για το πότε ξεκίνησε αυτή η περίοδος καθώς διάφοροι ερευνητές τοποθετούν την αρχή της ανάμεσα στο 13.000 και 9.000 πΧ.
Η εύλογη ερώτηση είναι: Ποιος χαρτογράφησε τη Γη της Βασίλισσας Maud της Ανταρκτικής, 6.000 χρόνια πρίν; Ποιος άγνωστος πολιτισμός είχε την τεχνολογία ή την ανάγκη να το κάνει;
Σύμφωνα με την παραδοσιακή ιστορία ο πρώτος πολιτισμός αναπτύχθηκε στη Μέση Ανατολή, περίπου το 3.000 πΧ. ενώ στη συνέχεια ακολούθησαν οι πολιτισμοί στην κοιλάδα του Ινδού και στην Κίνα. Άρα κανένας από αυτούς τους πολιτισμούς δε θα μπορούσε να έχει καταγράψει τα συγκεκριμένα στοιχεία. Ποιος όμως ήταν σε θέση, 4.000πΧ, να κάνει κάτι που είναι δυνατό μόνο σήμερα, με τις τεχνολογίες του 20ου αιώνα;
Κατά το Μεσαίωνα οι ναυτικοί χρησιμοποιούσαν χάρτες ναυσιπλοΐας, τους ονομαζόμενους «πορτολάνους», οι οποίοι ήταν αρκετά ακριβείς χάρτες των πιο γνωστών θαλασσίων οδών, των λιμανιών, ακτών, στενών, κόλπων κλπ. Οι περισσότεροι από τους πορτολάνους είχαν ως αντικείμενό τους τη Μεσόγειο και άλλες γνωστές θάλασσες της εποχής, όπως και το βιβλίο ναυσιπλοΐας που είχε γράψει ο ίδιος ο Piri Reis. Υπήρχαν όμως και μερικοί που παρουσίαζαν άγνωστες περιοχές και κυκλοφορούσαν μόνο μεταξύ λίγων ναυτικών οι οποίοι φρόντιζαν να κρατούν επιμελώς κρυφές τις γνώσεις τους για αυτούς τους χάρτες και τις περιοχές που απεικόνιζαν. Λέγεται πώς ο Κολόμβος ήταν ένας από εκείνους που είχαν γνώση αυτών των πορτολάνων.
Για να σχεδιάσει αυτό το χάρτη ο Piri Reis χρησιμοποίησε πολλές πηγές και πληροφορίες τις οποίες συγκέντρωσε κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του. Στις χειρόγραφες σημειώσεις του στο περιθώριο του χάρτη, δίνει μια εικόνα του τρόπου με τον οποίο δούλεψε για να τον φτιάξει. Αναφέρει πώς δεν είναι υπεύθυνος για την πρωτογενή χαρτογράφηση. Αυτό που έκανε ήταν να συνθέσει τις πληροφορίες από ένα μεγάλο αριθμό άλλων χαρτών. Μερικοί από αυτούς τους χάρτες προέρχονταν από σύγχρονούς του ναυτικούς, ενώ άλλοι ήταν ακόμη και του 4ου αιώνα πΧ και προγενέστεροι.
Ο Dr. Charles Hapgood, στο βιβλίο του Maps of the Ancient Sea Kings (Turnstone books, London 1979, πρόλογος), αναφέρει:
«… Φαίνεται πώς ακριβείς πληροφορίες είχαν περάσει από λαό σε λαό. Η αρχική προέλευση των αρχαίων χαρτών που μελέτησε ο Reis είναι άγνωστη. Πιθανότατα, μετά το λαό που τους συνέταξε πέρασαν στους Αρχαίους Κρήτες και του Φοίνικες, οι οποίοι ήταν, για περίπου χίλια χρόνια, οι σπουδαιότεροι ναυτικοί του αρχαίου κόσμου. Υπάρχουν αποδείξεις ότι οι χάρτες είχαν συγκεντρωθεί και αποτελούσαν αντικείμενο μελέτης στη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας και συνδυασμοί και συνθέσεις τους είχαν παραχθεί από χαρτογράφους που εργαζόντουσαν εκεί.
Οι χάρτες αυτοί, από τη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας διαδόθηκαν και σε άλλα κέντρα μελέτης και έρευνας της αρχαιότητας, μεταξύ των οποίων και η Κωνσταντινούπολη, καθώς αναπαρήχθησαν σε αντίτυπα και διαφορετικές εκδόσεις. Όταν το 1204 οι Βενετοί μπήκαν στην Κωνσταντινούπολη κατά την άλωσή της από τους Σταυροφόρους, οι χάρτες άρχισαν να κυκλοφορούν μεταξύ των Ευρωπαίων ναυτικών και κάποια στιγμή, κάποιοι από αυτούς, περιήλθαν στην κατοχή του Piri Reis.
Οι περισσότεροι από αυτούς τους χάρτες, συνεχίζει ο Hapgood, αφορούσαν τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα. Όμως διασώθηκαν και χάρτες άλλων περιοχών, όπως της Αμερικής, του Αρκτικού Ωκεανού και της Ανταρκτικής. Είναι προφανές ότι οι αρχαίοι ταξιδιώτες είχαν διαπλεύσει τη γη από το Βόρειο Πόλο μέχρι την Ανταρκτική. Επίσης, όσο κι αν ακούγεται απίστευτο, εξερεύνησαν τις ακτές της Ανταρκτικής όταν δεν υπήρχε εκεί το παχύ στρώμα πάγου. Χωρίς αμφιβολία είχαν κατάλληλα και επαρκή όργανα ναυσιπλοΐας για τον ακριβή προσδιορισμό γεωγραφικών συντεταγμένων, πολύ ανώτερα όσων είχαν χρησιμοποιήθηκαν μέχρι το 2ο μισό του 18ου αιώνα.
Αυτές οι αποδείξεις ανεπτυγμένης τεχνολογίας στο μακρινό παρελθόν έρχονται να προσδώσουν αξιοπιστία στις διάφορες υποθέσεις για την ύπαρξη ενός προηγμένου, άγνωστου πολιτισμού πριν την καταγεγραμμένη ιστορία. Οι μελετητές έχουν απορρίψει τις περισσότερες από αυτές τις θεωρίες λόγω της έλλειψης αποδείξεων, όμως εδώ υπάρχουν σαφείς ενδείξεις που δε μπορούν να αγνοηθούν. Στο φώς αυτών των δεδομένων ίσως είναι αναγκαία η επανεξέταση και όλων των άλλων ενδείξεων, με ανοικτό μυαλό και χωρίς προκαταλήψεις….»
Το 1953, ένας αξιωματικός του Τουρκικού Ναυτικού, έστειλε το χάρτη του Piri Reis στο Γραφείο Υδρογραφικών Μελετών του Ναυτικού των ΗΠΑ. Ο αρχιμηχανικός του γραφείου M.I. Walters, ζήτησε τη βοήθεια του Arlington H. Mallery, αυθεντία στους αρχαίους χάρτες με τον οποίον το γραφείο είχε συνεργαστεί και στο παρελθόν, για την αξιολόγηση του χάρτη.
Μετά από αρκετή μελέτη ο Mallery προσδιόρισε τη μέθοδο που είχε χρησιμοποιηθεί για την απεικόνιση των δεδομένων. Για να ελέγξει την ακρίβεια του χάρτη μετέφερε τα δεδομένα του, με τη βοήθεια ενός πλέγματος συντεταγμένων, πάνω σε μια υδρόγειο: ο χάρτης ήταν απόλυτα ακριβής. Η άποψή του ήταν πώς ο μόνος τρόπος που θα μπορούσε να γίνει μια τόσο ακριβής χαρτογράφηση είναι μέσω αεροφωτογραφιών, όμως ποιος, 6.000 χρόνια πριν, μπορούσε να χρησιμοποιεί αεροσκάφη ή άλλες μεθόδους αεροφωτογράφησης;
Το Υδρογραφικό Γραφείο δε μπορούσε να πιστέψει τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα της μελέτης, κυρίως δε όταν μπόρεσε, με τη βοήθεια του χάρτη, να διορθώσει κάποια λάθη στους σύγχρονους χάρτες.
Επιπλέον, η ακρίβεια στον προσδιορισμό των γεωγραφικών συντεταγμένων δείχνει ότι όποιος σχεδίασε το χάρτη είχε τη γνώση χειρισμού σφαιροειδούς τριγωνομετρίας, μια διαδικασία η οποία ήταν άγνωστη μέχρι τα μέσα του 18ου αιώνα.
Ο Hapgood έστειλε τη συλλογή του με αρχαίους χάρτες, μεταξύ των οποίων και αυτός του Piri Reis στον Richard Strachan του Massachusetts Institute of Technology. Ήθελε να μάθει ποιο ακριβώς ήταν το απαιτούμενο επίπεδο μαθηματικών γνώσεων για το σχεδιασμό των αρχικών χαρτών. Ο Strachan απάντησε το 1965, λέγοντας ότι το επίπεδο θα έπρεπε να είναι πολύ υψηλό και συγκεκριμένα γνώσεις σφαιροειδούς τριγνωνομετρίας, καμπυλότητας της Γης, προβολικές μεθόδους.
Ο τρόπος με τον οποίο ο χάρτης του Piri Reis απεικονίζει τη Γη της Βασίλισσας Maud, την ακτογραμμή της, τα ποτάμια, τα βουνά, τα οροπέδια, τους κόλπους και όλα τα άλλα μορφολογικά χαρακτηριστικά, επιβεβαιώθηκε από μία Σουηδό-Βρετανική αποστολή στην Ανταρκτική, όπως φαίνεται από την απαντητική επιστολή της αεροπορίας των ΗΠΑ σε μια αίτηση του καθηγητή Charles H. Hapgood του Keene College, για μια εκτίμηση του χάρτη του Piri Reis:
6 Ιουλίου 1960
Θέμα: Χάρτης του Ναυάρχου Piri Reis
Προς: Καθ. Charles H. HapgoodKeene CollegeKeene, New Hampshire
Αγαπητέ καθ. Hapgood,
Μετά από τη σχετική σας αίτηση για τη μελέτη ορισμένων παράξενων χαρακτηριστικών του χάρτη του Pire Reis του 1513, η υπηρεσία μας προχώρησε στην επισκόπηση των σχετικών στοιχείων.
Ο ισχυρισμός ότι το κάτω μέρος του χάρτη απεικονίζει την Ακτή της Πριγκίπισσας Martha στην περιοχή Γή της Βασίλισσας Maud της Ανταρκτικής, και τη χερσόνησο Palmer, είναι λογικός. Εκτιμούμε ότι πρόκειται για την πιο λογική και πιθανότατα σωστή ερμηνεία του χάρτη.
Οι γεωγραφικές λεπτομέρειες που παρουσιάζονται στο κάτω μέρος του χάρτη συμπίπτουν εντυπωσιακά με τα αποτελέσματα του σεισμικού προφίλ που καταγράφηκε πάνω από το στρώμα πάγου από τη Σουηδό-Βρετανική αποστολή του 1949.
Αυτό αποτελεί ένδειξη του ότι η ακτογραμμή χαρτογραφήθηκε πριν καλυφθεί από το στρώμα πάγου.
Σήμερα το στρώμα αυτό έχει πάχος περίπου 1 μιλίου.
Δε γνωρίζουμε με ποιο τρόπο τα δεδομένα του χάρτη μπορούν να συμβιβαστούν με το υποτιθέμενο επίπεδο γεωγραφικών γνώσεων το 1513.
Harold Z. Ohlmeyer Αντισμήναρχος, USAF
Το 1953 ο Charles Hapggod, έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο «Earth's shifting crust: a key to some basic problems of earth science», όπου ανέπτυσσε μια θεωρία για να εξηγήσει πώς η Ανταρκτική ήταν ελεύθερη από πάγους μέχρι το 4.000πΧ. Η περίληψη της θεωρίας έχει ως εξής:
Ο λόγος που η Ανταρκτική ήταν ελεύθερη από πάγους και άρα αρκετά πιο θερμή, οφείλεται στο γεγονός ότι κάποτε δε βρισκόταν στο Νότιο Πόλο, αλλά περίπου 2.000 μίλια βορειότερα. Ο Hapgood λέει πώς αυτό θα την τοποθετούσε έξω από τον Ανταρκτικό κύκλο, σε μια περιοχή με ήπιο, προς το ψυχρό, κλίμα.
Η αιτία της μετακίνησης της Ανταρκτικής δεν είναι άλλη από ένα μηχανισμό που αποκαλείται «μετατόπιση του φλοιού της Γης». Αυτός ο μηχανισμός δεν πρέπει να συγχέεται με τις κινήσεις των τεκτονικών πλακών ή τις μετακινήσεις των ηπειρωτικών πλακών. Η λιθόσφαιρα, ο εξωτερικός φλοιός της Γης, μπορεί σε κάποιες περιόδους να εκτελέσει μετατοπίσεις ολισθαίνοντας πάνω στο εσωτερικό μαλακό σώμα, όπως «η φλούδα του πορτοκαλιού θα μπορούσε να γλιστρήσει πάνω στο εσωτερικό του καρπού εάν δεν ήταν προσκολλημένη σε αυτό» (C. Hapgood «Maps of the ancient sea-kings»).
Ο Hapgood έστειλε τη θεωρία αυτή στον Einstein ο οποίος του απάντησε με πραγματικό ενθουσιασμό. Αν και οι γεωλόγοι δεν αποδέχθηκαν τη θεωρία το Hapgood, ο Einstein έγραψε:
«Στην πολική περιοχή υπάρχει μια συνεχής απόθεση πάγου η οποία δεν είναι συμμετρικά κατανεμημένη γύρω από τον πόλο. Η περιστροφή της Γης επενεργώντας πάνω σε αυτή τη συμμετρικά κατανεμημένη μάζα δημιουργεί μια φυγόκεντρο ορμή η οποία μεταδίδεται στο στερεό φλοιό της Γης. Η συνεχώς αυξανόμενη φυγόκεντρος ορμή που παράγεται με αυτό τον τρόπο, όταν φτάσει μία συγκεκριμένη τιμή, παράγει μια κίνηση ολίσθησης του φλοιού πάνω στο κυρίως σώμα της Γης …. (Πρόλογος του Einstein στο βιβλίο του Hapgood «Earth's shifting crust» σελ.1).
Πάντως είτε η θεωρία του Hapgood είναι σωστή είτε όχι, το μυστήριο του χάρτη εξακολουθεί να υφίσταται. Ο χάρτης του Piri Reis είναι κάτι που δε θα έπρεπε να υπάρχει. Δηλαδή, υποτίθεται πώς κανένας, τόσο παλιά, δε θα μπορούσε να έχει τα μέσα και τις δυνατότητες να σχεδιάσει ένα χάρτη τέτοιας λεπτομέρειας, και τέτοιας ακρίβειας στις γεωγραφικές συντεταγμένες. Το πρώτο όργανο που επέτρεπε τον υπολογισμό του γεωγραφικού μήκους με σχετική ακρίβεια, επινοήθηκε το 1761 από τον Άγγλο John Harrison. Παλιότερα δεν υπήρχε τρόπος ακριβούς προσδιορισμού του και τα σφάλματα υπολογισμού μπορεί να έφταναν κάποιες εκατοντάδες χιλιόμετρα.
Ο χάρτης του Piri Reis είναι ένας από τους πολλούς που απεικονίζουν περιοχές άγνωστες την εποχή του σχεδιασμού τους, με εκπληκτική ακρίβεια και λεπτομέρεια. Άλλωστε και ο ίδιος ο Reis παραδέχεται πώς βασίστηκε σε παλαιότερους χάρτες οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν ως πηγές και ως βάση και από άλλους χαρτογράφους.
Ο πορτολάνος του Dulcert, του 1339, παρουσιάζει τα γεωγραφικά πλάτη της Ευρώπης και της Βορείου Αφρικής και τα μήκη της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας με απόκλιση μισής μοίρας.
Ο ακόμα πιο εντυπωσιακός χάρτης του Zeno, του 1380, απεικονίζει μια περιοχή στα βόρεια, μέχρι και τη Γροιλανδία. Η ακρίβειά του είναι εκπληκτική. «Είναι αδύνατο, λέει ο Hapgood, κάποιος το 14ο αιώνα, να υπολογίσει με ακρίβεια το γεωγραφικό πλάτος και μήκος αυτών των περιοχών.
Άλλος ένας περίεργος χάρτης είναι αυτός του Τούρκου Hadji Ahmed, του 1559, ο οποίος δείχνει μια λωρίδα γης πλάτους περίπου 1.600 Km, η οποία ενώνει την Αλάσκα με τη Σιβηρία. Αυτή η φυσική γέφυρα καλύφθηκε από τον ωκεανό όταν ανέβηκε η στάθμη των νερών μετά το τέλος της εποχής των παγετώνων.
Ο Oronteus Fineus ήταν ένας ακόμα χαρτογράφος που απεικόνισε, το 1532, την Ανταρκτική χωρίς το στρώμα πάγου.
Υπάρχουν χάρτες που δείχνουν τη Γροιλανδία ως δύο ξεχωριστά νησιά, κάτι που επιβεβαιώθηκε από μια Γαλλική αποστολή η οποία ανακάλυψε ένα στρώμα πάγου αρκετά παχύ, το οποίο ενώνει τα δύο νησιά.
Υπάρχουν λοιπόν πολλοί χάρτες των αρχαίων χρόνων που θα μπορούσε να πεί κανείς ότι καλύπτουν όλη τη γεωγραφία της Γης. Φαίνεται να είναι κομμάτια ενός πολύ παλιού παγκόσμιου χάρτη, σχεδιασμένου από κάποιο άγνωστο λαό ο οποίος είχε στη διάθεσή του τεχνολογία της σύγχρονης εποχής. Όταν οι άνθρωποι υποτίθεται ότι ζούσαν υπό πρωτόγονες συνθήκες, κάποιος αποτύπωσε τη γεωγραφία ολόκληρου του πλανήτη, Αυτή η γνώση, με κάποιο τρόπο, κατακερματίστηκε και τα κομμάτια της κατέληξαν, μέσα από τους αιώνες, σε διάφορους ανθρώπους ως απλές παραστάσεις τις οποίες αντέγραψαν σε βιβλιοθήκες, λιμάνια αγορές και άλλα μέρη μελέτης και συνάθροισης των ταξιδιωτών ναυτικών.
Μια ακόμα αποκάλυψη του Hapgood οδήγησε ακόμα πιο πέρα. Ανακάλυψε ένα χαρτογραφικό κείμενο του 1137, χαραγμένο σε μια στήλη, στην Κίνα, αντιγραφή από μια παλιότερη πηγή. Υποδήλωνε το ίδιο υψηλό επίπεδο τεχνολογίας με τους δυτικούς χάρτες και την ίδια χρήση της σφαιροειδούς τριγωνομετρίας. Έχει τόσα κοινά στοιχεία με τους δυτικούς χάρτες που είναι βέβαιο ότι προέρχεται από την ίδια αρχική πηγή με αυτούς. Θα μπορούσε να είναι ένας χαμένος πολιτισμός, κάπου στην αυγή της ιστορίας, μερικές χιλιάδες πριν;
Το πάθος του ήταν η χαρτογραφία και ο βαθμός του επέτρεπε την πρόσβαση στα αρχεία της Αυτοκρατορικής βιβλιοθήκης της Κωνσταντινούπολης. Σε μια σειρά σημειώσεων πάνω στο χάρτη ο Reis παραδέχεται ότι το σχεδίασε χρησιμοποιώντας στοιχεία από παλαιότερους χάρτες, μερικοί εκ των οποίων ήταν του 4ου αιώνα πΧ και παλαιότεροι.
Τα ερωτηματικά
Ο χάρτης του Piri Reis δείχνει τη δυτική ακτή της Αφρικής, την Ανατολική ακτή της Νοτίου Αμερικής και τη βόρεια ακτή της Ανταρκτικής, η οποία είναι αποτυπωμένη με εξαιρετική ακρίβεια. Το πιο περίεργο δεν είναι το πώς ο Piri Reis κατόρθωσε να απεικονίσει την περιοχή της Ανταρκτικής 300 χρόνια πριν την ανακάλυψή της, αλλά το ότι ο χάρτης παρουσιάζει την ακτογραμμή κάτω από τους πάγους. Τα υπάρχοντα γεωλογικά δεδομένα δείχνουν ότι η πιο πρόσφατη χρονολογία που η Γη της Βασίλισσας Maud ήταν ελεύθερη από πάγους, είναι το 4.000 πΧ.
Η επίσημη επιστήμη ισχυριζόταν πώς το στρώμα πάγου που καλύπτει την Ανταρκτική έχει ηλικία εκατομμυρίων ετών. Ο χάρτης του Piri Reis αποτελεί απόδειξη πώς το βόρειο τμήμα της ηπείρου είχε χαρτογραφηθεί πριν καλυφθεί με πάγο. Αυτό θα σήμαινε πώς η χαρτογράφηση αυτή θα πρέπει να είχε γίνει εκατομμύρια χρόνια πριν, προτού ακόμα εμφανισθεί ο άνθρωπος στη γη.
Νεώτερες και πιο ακριβείς έρευνες και μελέτες έδειξαν πώς η τελευταία περίοδος κατά την οποία δεν υπήρχε στρώμα πάγου στην Ανταρκτική έληξε περίπου 6.000 πριν. Υπάρχουν ακόμα αμφιβολίες για το πότε ξεκίνησε αυτή η περίοδος καθώς διάφοροι ερευνητές τοποθετούν την αρχή της ανάμεσα στο 13.000 και 9.000 πΧ.
Η εύλογη ερώτηση είναι: Ποιος χαρτογράφησε τη Γη της Βασίλισσας Maud της Ανταρκτικής, 6.000 χρόνια πρίν; Ποιος άγνωστος πολιτισμός είχε την τεχνολογία ή την ανάγκη να το κάνει;
Σύμφωνα με την παραδοσιακή ιστορία ο πρώτος πολιτισμός αναπτύχθηκε στη Μέση Ανατολή, περίπου το 3.000 πΧ. ενώ στη συνέχεια ακολούθησαν οι πολιτισμοί στην κοιλάδα του Ινδού και στην Κίνα. Άρα κανένας από αυτούς τους πολιτισμούς δε θα μπορούσε να έχει καταγράψει τα συγκεκριμένα στοιχεία. Ποιος όμως ήταν σε θέση, 4.000πΧ, να κάνει κάτι που είναι δυνατό μόνο σήμερα, με τις τεχνολογίες του 20ου αιώνα;
Κατά το Μεσαίωνα οι ναυτικοί χρησιμοποιούσαν χάρτες ναυσιπλοΐας, τους ονομαζόμενους «πορτολάνους», οι οποίοι ήταν αρκετά ακριβείς χάρτες των πιο γνωστών θαλασσίων οδών, των λιμανιών, ακτών, στενών, κόλπων κλπ. Οι περισσότεροι από τους πορτολάνους είχαν ως αντικείμενό τους τη Μεσόγειο και άλλες γνωστές θάλασσες της εποχής, όπως και το βιβλίο ναυσιπλοΐας που είχε γράψει ο ίδιος ο Piri Reis. Υπήρχαν όμως και μερικοί που παρουσίαζαν άγνωστες περιοχές και κυκλοφορούσαν μόνο μεταξύ λίγων ναυτικών οι οποίοι φρόντιζαν να κρατούν επιμελώς κρυφές τις γνώσεις τους για αυτούς τους χάρτες και τις περιοχές που απεικόνιζαν. Λέγεται πώς ο Κολόμβος ήταν ένας από εκείνους που είχαν γνώση αυτών των πορτολάνων.
Για να σχεδιάσει αυτό το χάρτη ο Piri Reis χρησιμοποίησε πολλές πηγές και πληροφορίες τις οποίες συγκέντρωσε κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του. Στις χειρόγραφες σημειώσεις του στο περιθώριο του χάρτη, δίνει μια εικόνα του τρόπου με τον οποίο δούλεψε για να τον φτιάξει. Αναφέρει πώς δεν είναι υπεύθυνος για την πρωτογενή χαρτογράφηση. Αυτό που έκανε ήταν να συνθέσει τις πληροφορίες από ένα μεγάλο αριθμό άλλων χαρτών. Μερικοί από αυτούς τους χάρτες προέρχονταν από σύγχρονούς του ναυτικούς, ενώ άλλοι ήταν ακόμη και του 4ου αιώνα πΧ και προγενέστεροι.
Ο Dr. Charles Hapgood, στο βιβλίο του Maps of the Ancient Sea Kings (Turnstone books, London 1979, πρόλογος), αναφέρει:
«… Φαίνεται πώς ακριβείς πληροφορίες είχαν περάσει από λαό σε λαό. Η αρχική προέλευση των αρχαίων χαρτών που μελέτησε ο Reis είναι άγνωστη. Πιθανότατα, μετά το λαό που τους συνέταξε πέρασαν στους Αρχαίους Κρήτες και του Φοίνικες, οι οποίοι ήταν, για περίπου χίλια χρόνια, οι σπουδαιότεροι ναυτικοί του αρχαίου κόσμου. Υπάρχουν αποδείξεις ότι οι χάρτες είχαν συγκεντρωθεί και αποτελούσαν αντικείμενο μελέτης στη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας και συνδυασμοί και συνθέσεις τους είχαν παραχθεί από χαρτογράφους που εργαζόντουσαν εκεί.
Οι χάρτες αυτοί, από τη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας διαδόθηκαν και σε άλλα κέντρα μελέτης και έρευνας της αρχαιότητας, μεταξύ των οποίων και η Κωνσταντινούπολη, καθώς αναπαρήχθησαν σε αντίτυπα και διαφορετικές εκδόσεις. Όταν το 1204 οι Βενετοί μπήκαν στην Κωνσταντινούπολη κατά την άλωσή της από τους Σταυροφόρους, οι χάρτες άρχισαν να κυκλοφορούν μεταξύ των Ευρωπαίων ναυτικών και κάποια στιγμή, κάποιοι από αυτούς, περιήλθαν στην κατοχή του Piri Reis.
Οι περισσότεροι από αυτούς τους χάρτες, συνεχίζει ο Hapgood, αφορούσαν τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα. Όμως διασώθηκαν και χάρτες άλλων περιοχών, όπως της Αμερικής, του Αρκτικού Ωκεανού και της Ανταρκτικής. Είναι προφανές ότι οι αρχαίοι ταξιδιώτες είχαν διαπλεύσει τη γη από το Βόρειο Πόλο μέχρι την Ανταρκτική. Επίσης, όσο κι αν ακούγεται απίστευτο, εξερεύνησαν τις ακτές της Ανταρκτικής όταν δεν υπήρχε εκεί το παχύ στρώμα πάγου. Χωρίς αμφιβολία είχαν κατάλληλα και επαρκή όργανα ναυσιπλοΐας για τον ακριβή προσδιορισμό γεωγραφικών συντεταγμένων, πολύ ανώτερα όσων είχαν χρησιμοποιήθηκαν μέχρι το 2ο μισό του 18ου αιώνα.
Αυτές οι αποδείξεις ανεπτυγμένης τεχνολογίας στο μακρινό παρελθόν έρχονται να προσδώσουν αξιοπιστία στις διάφορες υποθέσεις για την ύπαρξη ενός προηγμένου, άγνωστου πολιτισμού πριν την καταγεγραμμένη ιστορία. Οι μελετητές έχουν απορρίψει τις περισσότερες από αυτές τις θεωρίες λόγω της έλλειψης αποδείξεων, όμως εδώ υπάρχουν σαφείς ενδείξεις που δε μπορούν να αγνοηθούν. Στο φώς αυτών των δεδομένων ίσως είναι αναγκαία η επανεξέταση και όλων των άλλων ενδείξεων, με ανοικτό μυαλό και χωρίς προκαταλήψεις….»
Το 1953, ένας αξιωματικός του Τουρκικού Ναυτικού, έστειλε το χάρτη του Piri Reis στο Γραφείο Υδρογραφικών Μελετών του Ναυτικού των ΗΠΑ. Ο αρχιμηχανικός του γραφείου M.I. Walters, ζήτησε τη βοήθεια του Arlington H. Mallery, αυθεντία στους αρχαίους χάρτες με τον οποίον το γραφείο είχε συνεργαστεί και στο παρελθόν, για την αξιολόγηση του χάρτη.
Μετά από αρκετή μελέτη ο Mallery προσδιόρισε τη μέθοδο που είχε χρησιμοποιηθεί για την απεικόνιση των δεδομένων. Για να ελέγξει την ακρίβεια του χάρτη μετέφερε τα δεδομένα του, με τη βοήθεια ενός πλέγματος συντεταγμένων, πάνω σε μια υδρόγειο: ο χάρτης ήταν απόλυτα ακριβής. Η άποψή του ήταν πώς ο μόνος τρόπος που θα μπορούσε να γίνει μια τόσο ακριβής χαρτογράφηση είναι μέσω αεροφωτογραφιών, όμως ποιος, 6.000 χρόνια πριν, μπορούσε να χρησιμοποιεί αεροσκάφη ή άλλες μεθόδους αεροφωτογράφησης;
Το Υδρογραφικό Γραφείο δε μπορούσε να πιστέψει τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα της μελέτης, κυρίως δε όταν μπόρεσε, με τη βοήθεια του χάρτη, να διορθώσει κάποια λάθη στους σύγχρονους χάρτες.
Επιπλέον, η ακρίβεια στον προσδιορισμό των γεωγραφικών συντεταγμένων δείχνει ότι όποιος σχεδίασε το χάρτη είχε τη γνώση χειρισμού σφαιροειδούς τριγωνομετρίας, μια διαδικασία η οποία ήταν άγνωστη μέχρι τα μέσα του 18ου αιώνα.
Ο Hapgood έστειλε τη συλλογή του με αρχαίους χάρτες, μεταξύ των οποίων και αυτός του Piri Reis στον Richard Strachan του Massachusetts Institute of Technology. Ήθελε να μάθει ποιο ακριβώς ήταν το απαιτούμενο επίπεδο μαθηματικών γνώσεων για το σχεδιασμό των αρχικών χαρτών. Ο Strachan απάντησε το 1965, λέγοντας ότι το επίπεδο θα έπρεπε να είναι πολύ υψηλό και συγκεκριμένα γνώσεις σφαιροειδούς τριγνωνομετρίας, καμπυλότητας της Γης, προβολικές μεθόδους.
Ο τρόπος με τον οποίο ο χάρτης του Piri Reis απεικονίζει τη Γη της Βασίλισσας Maud, την ακτογραμμή της, τα ποτάμια, τα βουνά, τα οροπέδια, τους κόλπους και όλα τα άλλα μορφολογικά χαρακτηριστικά, επιβεβαιώθηκε από μία Σουηδό-Βρετανική αποστολή στην Ανταρκτική, όπως φαίνεται από την απαντητική επιστολή της αεροπορίας των ΗΠΑ σε μια αίτηση του καθηγητή Charles H. Hapgood του Keene College, για μια εκτίμηση του χάρτη του Piri Reis:
6 Ιουλίου 1960
Θέμα: Χάρτης του Ναυάρχου Piri Reis
Προς: Καθ. Charles H. HapgoodKeene CollegeKeene, New Hampshire
Αγαπητέ καθ. Hapgood,
Μετά από τη σχετική σας αίτηση για τη μελέτη ορισμένων παράξενων χαρακτηριστικών του χάρτη του Pire Reis του 1513, η υπηρεσία μας προχώρησε στην επισκόπηση των σχετικών στοιχείων.
Ο ισχυρισμός ότι το κάτω μέρος του χάρτη απεικονίζει την Ακτή της Πριγκίπισσας Martha στην περιοχή Γή της Βασίλισσας Maud της Ανταρκτικής, και τη χερσόνησο Palmer, είναι λογικός. Εκτιμούμε ότι πρόκειται για την πιο λογική και πιθανότατα σωστή ερμηνεία του χάρτη.
Οι γεωγραφικές λεπτομέρειες που παρουσιάζονται στο κάτω μέρος του χάρτη συμπίπτουν εντυπωσιακά με τα αποτελέσματα του σεισμικού προφίλ που καταγράφηκε πάνω από το στρώμα πάγου από τη Σουηδό-Βρετανική αποστολή του 1949.
Αυτό αποτελεί ένδειξη του ότι η ακτογραμμή χαρτογραφήθηκε πριν καλυφθεί από το στρώμα πάγου.
Σήμερα το στρώμα αυτό έχει πάχος περίπου 1 μιλίου.
Δε γνωρίζουμε με ποιο τρόπο τα δεδομένα του χάρτη μπορούν να συμβιβαστούν με το υποτιθέμενο επίπεδο γεωγραφικών γνώσεων το 1513.
Harold Z. Ohlmeyer Αντισμήναρχος, USAF
Το 1953 ο Charles Hapggod, έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο «Earth's shifting crust: a key to some basic problems of earth science», όπου ανέπτυσσε μια θεωρία για να εξηγήσει πώς η Ανταρκτική ήταν ελεύθερη από πάγους μέχρι το 4.000πΧ. Η περίληψη της θεωρίας έχει ως εξής:
Ο λόγος που η Ανταρκτική ήταν ελεύθερη από πάγους και άρα αρκετά πιο θερμή, οφείλεται στο γεγονός ότι κάποτε δε βρισκόταν στο Νότιο Πόλο, αλλά περίπου 2.000 μίλια βορειότερα. Ο Hapgood λέει πώς αυτό θα την τοποθετούσε έξω από τον Ανταρκτικό κύκλο, σε μια περιοχή με ήπιο, προς το ψυχρό, κλίμα.
Η αιτία της μετακίνησης της Ανταρκτικής δεν είναι άλλη από ένα μηχανισμό που αποκαλείται «μετατόπιση του φλοιού της Γης». Αυτός ο μηχανισμός δεν πρέπει να συγχέεται με τις κινήσεις των τεκτονικών πλακών ή τις μετακινήσεις των ηπειρωτικών πλακών. Η λιθόσφαιρα, ο εξωτερικός φλοιός της Γης, μπορεί σε κάποιες περιόδους να εκτελέσει μετατοπίσεις ολισθαίνοντας πάνω στο εσωτερικό μαλακό σώμα, όπως «η φλούδα του πορτοκαλιού θα μπορούσε να γλιστρήσει πάνω στο εσωτερικό του καρπού εάν δεν ήταν προσκολλημένη σε αυτό» (C. Hapgood «Maps of the ancient sea-kings»).
Ο Hapgood έστειλε τη θεωρία αυτή στον Einstein ο οποίος του απάντησε με πραγματικό ενθουσιασμό. Αν και οι γεωλόγοι δεν αποδέχθηκαν τη θεωρία το Hapgood, ο Einstein έγραψε:
«Στην πολική περιοχή υπάρχει μια συνεχής απόθεση πάγου η οποία δεν είναι συμμετρικά κατανεμημένη γύρω από τον πόλο. Η περιστροφή της Γης επενεργώντας πάνω σε αυτή τη συμμετρικά κατανεμημένη μάζα δημιουργεί μια φυγόκεντρο ορμή η οποία μεταδίδεται στο στερεό φλοιό της Γης. Η συνεχώς αυξανόμενη φυγόκεντρος ορμή που παράγεται με αυτό τον τρόπο, όταν φτάσει μία συγκεκριμένη τιμή, παράγει μια κίνηση ολίσθησης του φλοιού πάνω στο κυρίως σώμα της Γης …. (Πρόλογος του Einstein στο βιβλίο του Hapgood «Earth's shifting crust» σελ.1).
Πάντως είτε η θεωρία του Hapgood είναι σωστή είτε όχι, το μυστήριο του χάρτη εξακολουθεί να υφίσταται. Ο χάρτης του Piri Reis είναι κάτι που δε θα έπρεπε να υπάρχει. Δηλαδή, υποτίθεται πώς κανένας, τόσο παλιά, δε θα μπορούσε να έχει τα μέσα και τις δυνατότητες να σχεδιάσει ένα χάρτη τέτοιας λεπτομέρειας, και τέτοιας ακρίβειας στις γεωγραφικές συντεταγμένες. Το πρώτο όργανο που επέτρεπε τον υπολογισμό του γεωγραφικού μήκους με σχετική ακρίβεια, επινοήθηκε το 1761 από τον Άγγλο John Harrison. Παλιότερα δεν υπήρχε τρόπος ακριβούς προσδιορισμού του και τα σφάλματα υπολογισμού μπορεί να έφταναν κάποιες εκατοντάδες χιλιόμετρα.
Ο χάρτης του Piri Reis είναι ένας από τους πολλούς που απεικονίζουν περιοχές άγνωστες την εποχή του σχεδιασμού τους, με εκπληκτική ακρίβεια και λεπτομέρεια. Άλλωστε και ο ίδιος ο Reis παραδέχεται πώς βασίστηκε σε παλαιότερους χάρτες οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν ως πηγές και ως βάση και από άλλους χαρτογράφους.
Ο πορτολάνος του Dulcert, του 1339, παρουσιάζει τα γεωγραφικά πλάτη της Ευρώπης και της Βορείου Αφρικής και τα μήκη της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας με απόκλιση μισής μοίρας.
Ο ακόμα πιο εντυπωσιακός χάρτης του Zeno, του 1380, απεικονίζει μια περιοχή στα βόρεια, μέχρι και τη Γροιλανδία. Η ακρίβειά του είναι εκπληκτική. «Είναι αδύνατο, λέει ο Hapgood, κάποιος το 14ο αιώνα, να υπολογίσει με ακρίβεια το γεωγραφικό πλάτος και μήκος αυτών των περιοχών.
Άλλος ένας περίεργος χάρτης είναι αυτός του Τούρκου Hadji Ahmed, του 1559, ο οποίος δείχνει μια λωρίδα γης πλάτους περίπου 1.600 Km, η οποία ενώνει την Αλάσκα με τη Σιβηρία. Αυτή η φυσική γέφυρα καλύφθηκε από τον ωκεανό όταν ανέβηκε η στάθμη των νερών μετά το τέλος της εποχής των παγετώνων.
Ο Oronteus Fineus ήταν ένας ακόμα χαρτογράφος που απεικόνισε, το 1532, την Ανταρκτική χωρίς το στρώμα πάγου.
Υπάρχουν χάρτες που δείχνουν τη Γροιλανδία ως δύο ξεχωριστά νησιά, κάτι που επιβεβαιώθηκε από μια Γαλλική αποστολή η οποία ανακάλυψε ένα στρώμα πάγου αρκετά παχύ, το οποίο ενώνει τα δύο νησιά.
Υπάρχουν λοιπόν πολλοί χάρτες των αρχαίων χρόνων που θα μπορούσε να πεί κανείς ότι καλύπτουν όλη τη γεωγραφία της Γης. Φαίνεται να είναι κομμάτια ενός πολύ παλιού παγκόσμιου χάρτη, σχεδιασμένου από κάποιο άγνωστο λαό ο οποίος είχε στη διάθεσή του τεχνολογία της σύγχρονης εποχής. Όταν οι άνθρωποι υποτίθεται ότι ζούσαν υπό πρωτόγονες συνθήκες, κάποιος αποτύπωσε τη γεωγραφία ολόκληρου του πλανήτη, Αυτή η γνώση, με κάποιο τρόπο, κατακερματίστηκε και τα κομμάτια της κατέληξαν, μέσα από τους αιώνες, σε διάφορους ανθρώπους ως απλές παραστάσεις τις οποίες αντέγραψαν σε βιβλιοθήκες, λιμάνια αγορές και άλλα μέρη μελέτης και συνάθροισης των ταξιδιωτών ναυτικών.
Μια ακόμα αποκάλυψη του Hapgood οδήγησε ακόμα πιο πέρα. Ανακάλυψε ένα χαρτογραφικό κείμενο του 1137, χαραγμένο σε μια στήλη, στην Κίνα, αντιγραφή από μια παλιότερη πηγή. Υποδήλωνε το ίδιο υψηλό επίπεδο τεχνολογίας με τους δυτικούς χάρτες και την ίδια χρήση της σφαιροειδούς τριγωνομετρίας. Έχει τόσα κοινά στοιχεία με τους δυτικούς χάρτες που είναι βέβαιο ότι προέρχεται από την ίδια αρχική πηγή με αυτούς. Θα μπορούσε να είναι ένας χαμένος πολιτισμός, κάπου στην αυγή της ιστορίας, μερικές χιλιάδες πριν;
Τρίτη 22 Μαΐου 2007
Για σένα που βαθμολογώ το γραπτό σου…
Ήθελα να σου γράψω δυο λόγια στο τετράδιο των εξετάσεων, αλλά αυτό δεν μου επιτρέπεται και ούτε εσύ θα δεις το γραπτό σου ξανά.
Δεν σε ξέρω. Δεν ξέρω πώς μοιάζεις. Δεν ξέρω αν είσαι αγόρι ή κορίτσι, αν και από το γραφικό σου χαρακτήρα μπορώ λίγο να το υποψιαστώ. Ξέρω μόνο την τάξη σου στο Σχολείο. Δεν ξέρω ούτε σε ποια πόλη της Ελλάδας ζεις. Όλα τα στοιχεία σου είναι σκεπασμένα με μαύρο αυτοκόλλητο πέπλο.
Κι όμως, υπάρχουν κάποια πράγματα που μαντεύω. Είσαι στα 17 με 18 και έχεις όνειρα που μπορεί οι γύρω σου να μην υποψιάζονται καν. Είσαι ένας από τους νέους που εμείς οι μεγαλύτεροι (κατά τον ποιητή) λέμε «αλήτες». Έχεις μπροστά σου τη ζωή και μέσα βαθιά στο μυαλό σου έχεις κρυμμένο το μυστικό σου σχέδιο για το πώς θα κατακτήσεις τον κόσμο. Είτε είσαι από αυτούς που πήγες στις εξετάσεις προετοιμασμένος είτε ανήκεις στους αδιάβαστους, δεν έχει σημασία. Όλα τα παιδιά έχουν δικαίωμα στο όνειρο.
Ασχολούμαι με το γραπτό σου πολύ ώρα, σε σημείο οι συνάδελφοι να με χαρακτηρίζουν «αντιπαραγωγικό βαθμολογητή». Όμως δεν μπορώ να σε βαθμολογήσω «εν ψυχρώ» απλά μετρώντας μόρια «τρεις το λάδι – τρεις το ξύδι – έξι το λαδόξιδο». Διαβάζω αυτά που έγραψες πολλές φορές, ψάχνω να βρω τι θέλεις να πεις σε κάθε σημείο, κοιτάζω ακόμα και το πρόχειρό σου να καταλάβω την πορεία της σκέψης σου.
Όταν έρχεται η ώρα να γράψω το βαθμό σου στα κουτάκια, το χέρι μου διστάζει. Δεν θέλω να σε αδικήσω. Προσπαθώ να είμαι επιεικής, αλλά δεν μπορώ και να είμαι χαριστικός γιατί αυτό θα είναι σε βάρος άλλων παιδιών που κουράστηκαν παραπάνω από σένα. Έτσι προσπαθώ να βρω τη χρυσή τομή, χωρίς ποτέ να είμαι απόλυτα σίγουρος για τον αριθμό που γράφω.
Δεν είναι κατάλληλη η στιγμή να κουβεντιάσουμε για εξεταστικά συστήματα και άλλα παρόμοια. Το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να σου ευχηθώ «καλή επιτυχία» και για τις εξετάσεις, αλλά πολύ περισσότερο για τη ζωή που σε περιμένει να την κατακτήσεις.
Ένας βαθμολογητής.
ΦΑΕΘΩΝ
Δεν σε ξέρω. Δεν ξέρω πώς μοιάζεις. Δεν ξέρω αν είσαι αγόρι ή κορίτσι, αν και από το γραφικό σου χαρακτήρα μπορώ λίγο να το υποψιαστώ. Ξέρω μόνο την τάξη σου στο Σχολείο. Δεν ξέρω ούτε σε ποια πόλη της Ελλάδας ζεις. Όλα τα στοιχεία σου είναι σκεπασμένα με μαύρο αυτοκόλλητο πέπλο.
Κι όμως, υπάρχουν κάποια πράγματα που μαντεύω. Είσαι στα 17 με 18 και έχεις όνειρα που μπορεί οι γύρω σου να μην υποψιάζονται καν. Είσαι ένας από τους νέους που εμείς οι μεγαλύτεροι (κατά τον ποιητή) λέμε «αλήτες». Έχεις μπροστά σου τη ζωή και μέσα βαθιά στο μυαλό σου έχεις κρυμμένο το μυστικό σου σχέδιο για το πώς θα κατακτήσεις τον κόσμο. Είτε είσαι από αυτούς που πήγες στις εξετάσεις προετοιμασμένος είτε ανήκεις στους αδιάβαστους, δεν έχει σημασία. Όλα τα παιδιά έχουν δικαίωμα στο όνειρο.
Ασχολούμαι με το γραπτό σου πολύ ώρα, σε σημείο οι συνάδελφοι να με χαρακτηρίζουν «αντιπαραγωγικό βαθμολογητή». Όμως δεν μπορώ να σε βαθμολογήσω «εν ψυχρώ» απλά μετρώντας μόρια «τρεις το λάδι – τρεις το ξύδι – έξι το λαδόξιδο». Διαβάζω αυτά που έγραψες πολλές φορές, ψάχνω να βρω τι θέλεις να πεις σε κάθε σημείο, κοιτάζω ακόμα και το πρόχειρό σου να καταλάβω την πορεία της σκέψης σου.
Όταν έρχεται η ώρα να γράψω το βαθμό σου στα κουτάκια, το χέρι μου διστάζει. Δεν θέλω να σε αδικήσω. Προσπαθώ να είμαι επιεικής, αλλά δεν μπορώ και να είμαι χαριστικός γιατί αυτό θα είναι σε βάρος άλλων παιδιών που κουράστηκαν παραπάνω από σένα. Έτσι προσπαθώ να βρω τη χρυσή τομή, χωρίς ποτέ να είμαι απόλυτα σίγουρος για τον αριθμό που γράφω.
Δεν είναι κατάλληλη η στιγμή να κουβεντιάσουμε για εξεταστικά συστήματα και άλλα παρόμοια. Το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να σου ευχηθώ «καλή επιτυχία» και για τις εξετάσεις, αλλά πολύ περισσότερο για τη ζωή που σε περιμένει να την κατακτήσεις.
Ένας βαθμολογητής.
ΦΑΕΘΩΝ
Πέμπτη 17 Μαΐου 2007
Ομιλείτε την ελληνικήν, όχι απαραίτητα τα ελληνικά
Ιδού η λαμπρή απόδειξις:
Ομιλία του πρώην πρωθυπουργού και ακαδημαϊκού κ. Ζολώτα, που είχε εκφωνήσει στη Ουάσιγκτον το 1959. Επισημαίνουμε ότι παρουσίασε στο εξωτερικό δύο ακόμη παρόμοιους λόγους, έναν στα αγγλο-ελληνικά κι έναν στα γαλλο-ελληνικά που έμειναν μνημειώδεις...
Kyrie
It is Zeus anathema on our epoch for the dynamism of our economies and the heresy of our economic methods and policies, that we should agonize between the Scylla of numismatic plethora and the Charybdis of economic anaemia.It is not my idiosyncrasy to be ironic or sarcastic, but my diagnosis would be that politicians are rather cryptoplethorists. Although they emphatically stigmatize numismatic plethora, they energize it through their tactics and practices. Our policies should be based more on economic and less on political criteria. Our gnomon has to be a metron between economic, strategic and philanthropic scopes. Political magic has always been antieconomic.In our epoch, characterized by monopolies, oligopolies, monopsonies, monopolistic antagonism and polymorphous inelasticities, our policies have to be more orthological. But this should not be metamorphosed into plethorophobia which is endemic among academic economists.Numismatic symmetry should not yper antagonize economic acme. A greater harmonization between the practices and numismatic archons is basic. Parallel to this, we have to synchronize and harmonize more and more our economic and numismatic policies panethnically.These scores are more practicable now, when the prognostics of the political and economic barometer are halkyonic.The history of our didymous organizations in this sphere, has been didactic and their gnostic practices will always be a tonic to the polyonymous and idiomorphous ethnical economies. The genesis of the programmed organization, will dynamize these policies. Therefore, I sympathize, although not without criticism on one or two themes, with the apostles and the hierarchy of our organizations in their zeal to program orthodox economic and numismatic policies.I apologize for having tyrannized you with my hellenic phraseology.In my epilogue, I emphasize my eulogy to the philoxenous autochthons of this cosmopolitan metropolis and my encomium to you kyrie, and the stenographers.
Ευχαριστούμε τον κ. Αναστάσιο Α. Μάτο για την παράθεση του κειμένου προς γνώσιν και συμμόρφωσιν…
Ομιλία του πρώην πρωθυπουργού και ακαδημαϊκού κ. Ζολώτα, που είχε εκφωνήσει στη Ουάσιγκτον το 1959. Επισημαίνουμε ότι παρουσίασε στο εξωτερικό δύο ακόμη παρόμοιους λόγους, έναν στα αγγλο-ελληνικά κι έναν στα γαλλο-ελληνικά που έμειναν μνημειώδεις...
Kyrie
It is Zeus anathema on our epoch for the dynamism of our economies and the heresy of our economic methods and policies, that we should agonize between the Scylla of numismatic plethora and the Charybdis of economic anaemia.It is not my idiosyncrasy to be ironic or sarcastic, but my diagnosis would be that politicians are rather cryptoplethorists. Although they emphatically stigmatize numismatic plethora, they energize it through their tactics and practices. Our policies should be based more on economic and less on political criteria. Our gnomon has to be a metron between economic, strategic and philanthropic scopes. Political magic has always been antieconomic.In our epoch, characterized by monopolies, oligopolies, monopsonies, monopolistic antagonism and polymorphous inelasticities, our policies have to be more orthological. But this should not be metamorphosed into plethorophobia which is endemic among academic economists.Numismatic symmetry should not yper antagonize economic acme. A greater harmonization between the practices and numismatic archons is basic. Parallel to this, we have to synchronize and harmonize more and more our economic and numismatic policies panethnically.These scores are more practicable now, when the prognostics of the political and economic barometer are halkyonic.The history of our didymous organizations in this sphere, has been didactic and their gnostic practices will always be a tonic to the polyonymous and idiomorphous ethnical economies. The genesis of the programmed organization, will dynamize these policies. Therefore, I sympathize, although not without criticism on one or two themes, with the apostles and the hierarchy of our organizations in their zeal to program orthodox economic and numismatic policies.I apologize for having tyrannized you with my hellenic phraseology.In my epilogue, I emphasize my eulogy to the philoxenous autochthons of this cosmopolitan metropolis and my encomium to you kyrie, and the stenographers.
Ευχαριστούμε τον κ. Αναστάσιο Α. Μάτο για την παράθεση του κειμένου προς γνώσιν και συμμόρφωσιν…
Τετάρτη 16 Μαΐου 2007
Επισημάνσεις
Το 2015 ο 1 στους 4 κατοίκους της Ελλάδας θα είναι μετανάστης. [Ε, 2/11/2002]
Στα δημοτικά σχολεία της Αθήνας 1 στους 3 μαθητές είναι αλλοδαπός
Κάθε μέρα 1.424 άνθρωποι φονεύονται, σχεδόν ένας κάθε λεπτό!
Οι Αμερικανοί αποτελούν μόλις το 5% του συνόλου των κατοίκων της γης , αλλά ξοδεύουν το 25% της παγκόσμιας παραγωγής ενέργειας.
O μισός πληθυσμός της γης επιβιώνει με λιγότερα απο 2 ευρώ την ημέρα.
Περίπου ο ένας στους τέσσερις νέους άνεργους είναι πτυχιούχος Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (ΑΕΙ - ΤΕΙ), ενώ δεκάδες χιλιάδες άλλοι νέοι με υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο υποαπασχολούνται ή ετεροαπασχολούνται. Οι 13 χιλιάδες άνεργοι πτυχιούχοι του 1981 έγιναν 53 χιλιάδες το 1991 και σήμερα ξεπερνούν τις 120 χιλιάδες.[NEA070902]
Αν κάθε Αμερικανός διέθετε 10 δολάρια ετησίως για την καταπολέμηση του AIDS, περίπου ένα εκατομμύριο Αφρικανοί κάθε χρόνο θα μπορούσαν να σωθούν από τον θάνατο
Παχύσαρκοι οι μισοί κάτοικοι της Γηραιάς Ηπείρου έως το 2006Το 25% των θηλαστικών θα αφανιστεί ώς το 2030
50-100 ζωικά είδη και τουλάχιστον ένα φυτικό είδος εξαφανίζονται κάθε μέρα
Οι Έλληνες είδαν τηλεόραση το 2001 κατά μέσο όρο 220 λεπτά ημερησίως.
Tο φτωχότερο 50% του πληθυσμού της γης καταναλώνει, μόλις το 6% του παγκόσμιου ΑΕΠ, ενώ το πλουσιότερο 15% του πληθυσμού καταναλώνει το 80% του συνολικού ΑΕΠ του πλανήτη μας!!
Το " οφθαλμόν αντί οφθαλμού" αφήνει όλο τον κόσμο τυφλό. (Μ Γκάντι)
Ο μισός πληθυσμός της ανθρωπότητας επιβιώνει με <<εισόδημα>> μικρότερο των δύο δολαρίων την ημέρα!!
15,000 άνθρωποι μολύνονται απο τον ιο του AIDS καθε μέρα.
Έχει υπολογιστεί ότι περίπου το 90% των θυμάτων πολέμου σήμερα είναι άμαχος πληθυσμός, η πλειοψηφία των οποίων είναι γυναίκες και παιδιά, σε σύγκριση με τον προηγούμενο αιώνα όπου το 90% αυτών που έχασαν τη ζωή τους ήταν στρατιώτες
Απογοητευτική έως και τραγική εικόνα παρουσιάζουν οι περισσότερες πόλεις της Ελλάδας όπου η αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο έχει μειωθεί δραματικά και το τσιμέντο έχει καλύψει σχεδόν τα πάντα. Πρωταθλήτρια βέβαια η Αθήνα με τη συμπρωτεύουσα να την ακολουθεί στη 2η θέση.
H συναισθηματική νοημοσύνη καθορίζει το 80% της επιτυχίας στη ζωή!
Tη δεκαετία του 2020 η δεύτερη αιτία (πρώτη θα παραμείνει ο καρκίνος) θανάτου θα είναι η κατάθλιψη. Στα θύματα της κατάθλιψης οι γυναίκες θα είναι διπλάσιες από τους άντρες!
OO πρόεδρος εισιγήθηκε την αύξηση των αμυντικών δαπανών των ΗΠΑ κατά 14%. Ηαύξηση αυτή είναι η μεγαλύτερη από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Η αύξηση αυτή είναι 48 δισεκατομμύρια δολάρια, τα οποία θα ανεβάσουν το σύνολο των αμερικανικών στρατιωτικών δαπανών στα 379 δισεκατομμύρια δολάρια. Τα 48 δισεκατομμύρια δολάρια (η αύξηση) είναι περισσότερα από το συνολικό ποσό που ξοδεύει η Ιαπωνία για την άμυνα της.
Oι πιθανότητες να χάσετε τη ζωή σας από τη συντριβή κάποιου αστεροειδούς στη Γη είναι μία στις 10.000, ενώ οι πιθανότητες να σκοτωθείτε από αεροπορικό δυστύχημα είναι μία στις 30.000.
Στα δημοτικά σχολεία της Αθήνας 1 στους 3 μαθητές είναι αλλοδαπός
Κάθε μέρα 1.424 άνθρωποι φονεύονται, σχεδόν ένας κάθε λεπτό!
Οι Αμερικανοί αποτελούν μόλις το 5% του συνόλου των κατοίκων της γης , αλλά ξοδεύουν το 25% της παγκόσμιας παραγωγής ενέργειας.
O μισός πληθυσμός της γης επιβιώνει με λιγότερα απο 2 ευρώ την ημέρα.
Περίπου ο ένας στους τέσσερις νέους άνεργους είναι πτυχιούχος Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (ΑΕΙ - ΤΕΙ), ενώ δεκάδες χιλιάδες άλλοι νέοι με υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο υποαπασχολούνται ή ετεροαπασχολούνται. Οι 13 χιλιάδες άνεργοι πτυχιούχοι του 1981 έγιναν 53 χιλιάδες το 1991 και σήμερα ξεπερνούν τις 120 χιλιάδες.[NEA070902]
Αν κάθε Αμερικανός διέθετε 10 δολάρια ετησίως για την καταπολέμηση του AIDS, περίπου ένα εκατομμύριο Αφρικανοί κάθε χρόνο θα μπορούσαν να σωθούν από τον θάνατο
Παχύσαρκοι οι μισοί κάτοικοι της Γηραιάς Ηπείρου έως το 2006Το 25% των θηλαστικών θα αφανιστεί ώς το 2030
50-100 ζωικά είδη και τουλάχιστον ένα φυτικό είδος εξαφανίζονται κάθε μέρα
Οι Έλληνες είδαν τηλεόραση το 2001 κατά μέσο όρο 220 λεπτά ημερησίως.
Tο φτωχότερο 50% του πληθυσμού της γης καταναλώνει, μόλις το 6% του παγκόσμιου ΑΕΠ, ενώ το πλουσιότερο 15% του πληθυσμού καταναλώνει το 80% του συνολικού ΑΕΠ του πλανήτη μας!!
Το " οφθαλμόν αντί οφθαλμού" αφήνει όλο τον κόσμο τυφλό. (Μ Γκάντι)
Ο μισός πληθυσμός της ανθρωπότητας επιβιώνει με <<εισόδημα>> μικρότερο των δύο δολαρίων την ημέρα!!
15,000 άνθρωποι μολύνονται απο τον ιο του AIDS καθε μέρα.
Έχει υπολογιστεί ότι περίπου το 90% των θυμάτων πολέμου σήμερα είναι άμαχος πληθυσμός, η πλειοψηφία των οποίων είναι γυναίκες και παιδιά, σε σύγκριση με τον προηγούμενο αιώνα όπου το 90% αυτών που έχασαν τη ζωή τους ήταν στρατιώτες
Απογοητευτική έως και τραγική εικόνα παρουσιάζουν οι περισσότερες πόλεις της Ελλάδας όπου η αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο έχει μειωθεί δραματικά και το τσιμέντο έχει καλύψει σχεδόν τα πάντα. Πρωταθλήτρια βέβαια η Αθήνα με τη συμπρωτεύουσα να την ακολουθεί στη 2η θέση.
H συναισθηματική νοημοσύνη καθορίζει το 80% της επιτυχίας στη ζωή!
Tη δεκαετία του 2020 η δεύτερη αιτία (πρώτη θα παραμείνει ο καρκίνος) θανάτου θα είναι η κατάθλιψη. Στα θύματα της κατάθλιψης οι γυναίκες θα είναι διπλάσιες από τους άντρες!
OO πρόεδρος εισιγήθηκε την αύξηση των αμυντικών δαπανών των ΗΠΑ κατά 14%. Ηαύξηση αυτή είναι η μεγαλύτερη από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Η αύξηση αυτή είναι 48 δισεκατομμύρια δολάρια, τα οποία θα ανεβάσουν το σύνολο των αμερικανικών στρατιωτικών δαπανών στα 379 δισεκατομμύρια δολάρια. Τα 48 δισεκατομμύρια δολάρια (η αύξηση) είναι περισσότερα από το συνολικό ποσό που ξοδεύει η Ιαπωνία για την άμυνα της.
Oι πιθανότητες να χάσετε τη ζωή σας από τη συντριβή κάποιου αστεροειδούς στη Γη είναι μία στις 10.000, ενώ οι πιθανότητες να σκοτωθείτε από αεροπορικό δυστύχημα είναι μία στις 30.000.
Γυναίκα
Οι άνδρες για τις γυναίκες λένε ότι θέλουν, οι γυναίκες με τους άνδρες κάνουν ότι θέλουν. Σ. Σεγκιούρ*
Οι γυναίκες είναι πιο έξυπνες από τους άντρες επειδή ξέρουν λιγότερα και καταλαβαίνουν περισσότερα. Τζ. Στήβενς
Όταν μια είναι γυναίκα τίμια, την εκτιμούν και δεν την πλησιάζουν. Όταν δεν είναι τίμια, την πλησιάζουν και δεν την εκτιμούν.Κάντ
Οι γυναίκες συνήθως βλέπουν χωρίς να κoιττάζουν, ενώ οι άνδρες κοιττάζουν χωρίς να βλέπουν.Ουγκώ Β.
Οι γυναίκες παίζουν με την ομορφιά τους, όπως παίζουν τα παιδιά με το μαχαίρι τους:στα τελευταία πληγώνονται.Ουγκώ Β.
Εάν συνάντησες μια κακή γυναίκα, ν' απομακρυνθείς απ' αυτήν για να μην καταστρέψεις την ζωή σου, αν συνάντησες καλή γυναίκα, ν' απομακρυνθείς για να μην καταστρέψεις την ζωή της. Ν. Βέκσιν*
Η ομορφιά μιας γυναίκας είναι η πιο καλή συστατική επιστολή.ΑριστοτελήςΟ μύθος της αναδυόμενης Αφροδίτης μας δείχνει, ότι όσο ωραία κι αν είναι μια γυναίκα, πρέπει νά' χει λίγο αλάτι στο πνεύμα και λίγη τρικυμία στην καρδιά.Άλφερντ ντέ Μυσσέ
Η γυναίκα είναι θηλυκό κατασκεύασμα και για όπλο της έχει τα δάκρυα. Ευριπίδης
Τα πλούτη κάνουν τη γυναίκα αλαζονική, η ομορφιά ύποπτη κι η ασχήμια μισητή. Βολτέρος
Η γυναίκα θα ήταν πιο γοητευτική αν μπορούσε κανένας να πέφτει στην αγκαλιά της, χωρίς να πέφτει στα χέρια της. Α. Μπηρς
Όμορφη και πιστή γυναίκα είναι σπάνιο φαινόμενο, το ίδιο όπως και πετυχημένη μετάφραση ποιητικού έργου. Τέτοια μετάφραση συνήθως είναι άσχημη αν είναι πιστή και είναι άπιστη αν είναι όμορφη. Μ. Σαφίρ*
Η μέση γυναίκα προτιμά την ομορφιά από το μυαλό, γιατί ο μέσος άντρας βλέπει καλύτερα απ' ό,τι σκέφτεται. Αγνώστου
Μοιχεία δεν είναι η μία ώρα που μια γυναίκα περνά με τον εραστή της, αλλά ολόκληρη η νύχτα που περνά μετά με το σύζυγό της. Ζ. Σαντ
Η έξυπνη γυναίκα παρακολουθεί τον εαυτό της, η κουτή παρακολουθεί τον σύζυγό της. Α. Περλιούκ*
Εάν δε θέλεις να υποταχθείς στη γυναίκα, τότε μην την κατακτάς. Α. Ράτνερ*
Τόσο πολλά καλά κορίτσια…, αλλά έλκουν τα κακά… Αγνώστου*
Η γυναίκα πρέπει να ντύνεται έτσι, ώστε ο άνδρας να θέλει να την γδύνει. Αγνώστου*
Όταν η γυναίκα παντρεύεται αλλάζει την προσοχή πολλών ανδρών με την απροσεξία του ενός. Ιταλική ρήση*
Η γυναίκα πρέπει να είναι σαν μια καλή ταινία τρόμου: όσο περισσότερο χώρο αφήνει για τη φαντασία μας, τόσο καλύτερα. Α. Χίτσκοκ*
Η μόδα επινοήθηκε για τις γυναίκες που τις λείπει το γούστο. Οι τρόποι: για τις γυναίκες που τις λείπει η ανατροφή. Μαρία, η βασίλισσα της Ρουμανίας*
Οι γυναίκες αναστατώνουν τα πάντα. Όταν τις αφήσεις να μπουν στη ζωή σου, ανακαλύπτεις ότι άλλο σκοπό έχουν εκείνες κι άλλον εσύ. Μπ. Σω
* Η γυναίκα είναι ευτυχισμένη μόνο υπό τον όρο, ότι έχει δυο πράγματα: σπίτι γεμάτο έπιπλα, και έναν άνδρα που τα μετακινεί. Αγνώστου
*Η γυναίκα θέλει πολλά από έναν άνδρα, αλλά ο άνδρας θέλει μόνο ένα, όμως από πολλές γυναίκες. Κ. Μελιχάν*
Ένας που έχει χωρίσει από τη γυναίκα του, δέχτηκε ένα σωρό κατηγορίες από τους φίλους του, που τον ρωτούσαν: "Μα δεν ήταν τίμια; Δεν ήταν καλή;" Τότε εκείνος, βγάζοντας το παπούτσι του, τους ρώτησε αν έβλεπαν ότι ήταν καινούργιο και γερό. "Και όμως, κανένας από σας δεν μπορεί να μου πει που με χτυπάει". Πλούταρχος
Όλο το εμπόριο των πολυτελειών του κόσμου υπάρχει μόνο χάρη στις απαιτήσεις της γυναίκας. Λ. Τολστόι
Η γυναίκα έχει μόνο μια δυνατότητα να είναι όμορφη, ενώ να είναι ελκυστική έχει χίλιες δυνατότητές Σ. Μοντεσκιέ*
Η γυναίκα μόνο τότε πιστεύει στα λόγια της αγάπης, όταν λέγονται μέσα στη σιγή με απλά λόγια. Γ. Γκάλαν*
Φεμινισμός: όταν στα ελαττώματα των γυναικών προσθέτονται και ανδρικά ελαττώματα. Α. Νταβιντόβιτς*
Ντύσιμο: ο πρόλογος στη γυναίκα, μερικές φορές ακόμη και όλο το βιβλίο. Ν. Σαμφόρ*
Αν η γυναίκα δεν έχει δίκαιο, να της ζητήσεις συγνώμη. Γαλλική ρήση*
Απ' όλα τα μονοπάτια που οδηγούν στη καρδιά μιας γυναίκας το πιο κοντινό είναι η συμπόνια. Βύρωνας*
Το να βρει μια γυναίκα σύζυγο είναι τέχνη. Το να τον κρατήσει είναι εργασία. Σ. ντε Μπολιβάρ
Εάν θέλετε να παντρευτείτε όμορφη, έξυπνη και πλούσια, να ξέρετε ότι πρέπει να παντρευτείτε τρεις φορές. Αγνώστου*
Η γυναίκα κρύβει από τον άνδρα το παρελθόν της, ο άνδρας από την γυναίκα το μέλλον της. Αγνώστου
Όταν η γυναίκα κάτι ρωτάει δε θέλει απάντηση, θέλει την προσοχή. Σ. Λουζάν*
Αγναντεύετε το αστέρι γιατί λάμπει και είναι ασύλληπτο, αλλά δίπλα σας βρίσκετε λάμψη πιο εκθαμβωτική και μυστικό πιο βαθύ: η γυναίκα. Β. Ουγκώ*
Δε χρειάζεται να πείτε στη γυναίκα ότι είναι ωραία: πέστε της ότι πάνω στη γη δεν υπάρχει άλλη τέτοια γυναίκα και αμέσως για σας θα ανοίξουν όλες οι πόρτες. Ζ. Ρενάρ*
Εάν της γυναίκας φθάνουν τα λεφτά, τότε σίγουρα δεν της φθάνει η φαντασία. Α. Μπράιτερ*
Η γυναίκα είναι μια πρόσκληση προς την ευτυχία. Σ. Μποντλέρ
* Οι γυναίκες τρώνε κουβεντιάζοντας, οι άνδρες κουβεντιάζουν τρώγοντας. Μ. ντε Σαζάλ*
Κανέναν δεν μπορείς να κρατήσεις δίπλα σου την ημέρα, μ' εκείνο που έγινε τη νύχτα. Σάλλι Στένφορντ*
Το ν' αποκτήσεις παιδί σημαίνει ότι αποφάσισες πως η καρδιά σου από τώρα και για πάντα θα κυκλοφορεί έξω από το κορμί σου. Ελιζαμπέτ Στοούν*
Εάν ο σύζυγος βλέπει δυο ποδοσφαιρικούς αγώνες στη σειρά, τότε πρέπει να αναγνωριστεί νομικά νεκρός. Έρμα Μπόμπεκ*
Ανεξάρτητη γυναίκα είναι εκείνη η οποία δε βρήκε κανέναν άνδρα που θα ήθελε να είναι εξαρτημένος απ' αυτήν. Σ. Γκίτρι*
Η γυναίκα είναι εκείνο το καρφάκι στο οποίο ο αστείος κρεμάει τις πλάκες του, ο κήρυκας της διδαχές του, ο γκρινιάρης τις γουρσουζιές του, ο αμαρτωλός τις δικαιολογίες του. Χ. Ρόουλεν*
Δάκρυα: αμυντικό υγρό. Β. Μπλόνσκαγια*
Τα γυναικεία δάκρυα είναι η συνέχεια της συζήτησης με άλλα μέσα. Μ. Μαστρογιάνη*
Το καλύτερο στολίδι μιας κοπέλας είναι η σεμνότητα και το διαφανές φόρεμα. Ε. Σβαρτς** Έκανα μεγάλο λάθος όταν τοποθέτησα τη γυναίκα μου πάνω στο βάθρο. Τώρα απ' εκεί δεν μπορεί να φτάσει στο πάτωμα για να το καθαρίσει. Αγνώστου*
Οι γυναίκες χαλάνε οποιαδήποτε σχέση, όταν προσπαθούνε να την παρατείνουν για πάντα. Ο. Ουάιλντ*
Πιο είναι το μυστικό της επιτυχίας μου με τις γυναίκες; Με την υπηρέτρια συμπεριφέρομαι σαν με την κυρία, αλλά με την κυρία, σαν με την υπηρέτρια. Τζ. Μπράμελ\
Για να μη βαρεθείς το περιεχόμενο πρέπει συχνότερα ν' αλλάξεις τη συσκευασία. Γι' αυτό οι γυναίκες με προθυμία υποτάσσονται στη μόδα. Ν. Κόβαρντ*
Οι γυναίκες αγαπάνε τους σιωπηλούς άνδρες, γιατί νομίζουν πως εκείνοι τις ακούνε. Σ. Γκιτρί*
Οι άνδρες δημιουργούν νόμους, οι γυναίκες, ήθη. Φ. Γκίμπερ*
Οι άνδρες πάντα έχουν δίκαιο, αλλά οι γυναίκες ποτέ δεν κάνουν λάθη. Γαλλική ρήση*
Ο άνδρας, όταν πρόκειται να κάνει κάποιο αποφασιστικό βήμα, σκέφτεται: "Τι θα πω;" η γυναίκα: "Τι θα φορέσω;" Μ. ντε Πιουηζιέ*
Η γυναίκα δεν έχει δίκαιο μέχρι που ν' αρχίζει να κλαίει. Τζ. Χαλιμπέρτον*
Όταν κουδουνίζει το τηλέφωνο ο άνδρας ψάχνει στυλό, η γυναίκα: καρέκλα. Αγνώστου*
Πρόποση για την γυναίκα μου; Εγώ δεν πίνω για την υγεία της, εγώ πίνω εξαιτίας της. Ρ. Όρμπεν*
Για να διαφωτίσουμε την κατάσταση μερικές φορές πρέπει να σβήσουμε το φως. Ρ. Ποντλέφσκι
Η όμορφη γυναίκα είναι στολίδι κι η καλή θησαυρός. Α. Σοπενάουερ
Η σοβαρότητα των γυναικών είναι κάτι που τους ταιριάζει και τους μεγαλώνει την ομορφιά. Λα Ροσφουκό
Οι γυναίκες είναι πιο έξυπνες από τους άντρες επειδή ξέρουν λιγότερα και καταλαβαίνουν περισσότερα. Τζ. Στήβενς
Όταν μια είναι γυναίκα τίμια, την εκτιμούν και δεν την πλησιάζουν. Όταν δεν είναι τίμια, την πλησιάζουν και δεν την εκτιμούν.Κάντ
Οι γυναίκες συνήθως βλέπουν χωρίς να κoιττάζουν, ενώ οι άνδρες κοιττάζουν χωρίς να βλέπουν.Ουγκώ Β.
Οι γυναίκες παίζουν με την ομορφιά τους, όπως παίζουν τα παιδιά με το μαχαίρι τους:στα τελευταία πληγώνονται.Ουγκώ Β.
Εάν συνάντησες μια κακή γυναίκα, ν' απομακρυνθείς απ' αυτήν για να μην καταστρέψεις την ζωή σου, αν συνάντησες καλή γυναίκα, ν' απομακρυνθείς για να μην καταστρέψεις την ζωή της. Ν. Βέκσιν*
Η ομορφιά μιας γυναίκας είναι η πιο καλή συστατική επιστολή.ΑριστοτελήςΟ μύθος της αναδυόμενης Αφροδίτης μας δείχνει, ότι όσο ωραία κι αν είναι μια γυναίκα, πρέπει νά' χει λίγο αλάτι στο πνεύμα και λίγη τρικυμία στην καρδιά.Άλφερντ ντέ Μυσσέ
Η γυναίκα είναι θηλυκό κατασκεύασμα και για όπλο της έχει τα δάκρυα. Ευριπίδης
Τα πλούτη κάνουν τη γυναίκα αλαζονική, η ομορφιά ύποπτη κι η ασχήμια μισητή. Βολτέρος
Η γυναίκα θα ήταν πιο γοητευτική αν μπορούσε κανένας να πέφτει στην αγκαλιά της, χωρίς να πέφτει στα χέρια της. Α. Μπηρς
Όμορφη και πιστή γυναίκα είναι σπάνιο φαινόμενο, το ίδιο όπως και πετυχημένη μετάφραση ποιητικού έργου. Τέτοια μετάφραση συνήθως είναι άσχημη αν είναι πιστή και είναι άπιστη αν είναι όμορφη. Μ. Σαφίρ*
Η μέση γυναίκα προτιμά την ομορφιά από το μυαλό, γιατί ο μέσος άντρας βλέπει καλύτερα απ' ό,τι σκέφτεται. Αγνώστου
Μοιχεία δεν είναι η μία ώρα που μια γυναίκα περνά με τον εραστή της, αλλά ολόκληρη η νύχτα που περνά μετά με το σύζυγό της. Ζ. Σαντ
Η έξυπνη γυναίκα παρακολουθεί τον εαυτό της, η κουτή παρακολουθεί τον σύζυγό της. Α. Περλιούκ*
Εάν δε θέλεις να υποταχθείς στη γυναίκα, τότε μην την κατακτάς. Α. Ράτνερ*
Τόσο πολλά καλά κορίτσια…, αλλά έλκουν τα κακά… Αγνώστου*
Η γυναίκα πρέπει να ντύνεται έτσι, ώστε ο άνδρας να θέλει να την γδύνει. Αγνώστου*
Όταν η γυναίκα παντρεύεται αλλάζει την προσοχή πολλών ανδρών με την απροσεξία του ενός. Ιταλική ρήση*
Η γυναίκα πρέπει να είναι σαν μια καλή ταινία τρόμου: όσο περισσότερο χώρο αφήνει για τη φαντασία μας, τόσο καλύτερα. Α. Χίτσκοκ*
Η μόδα επινοήθηκε για τις γυναίκες που τις λείπει το γούστο. Οι τρόποι: για τις γυναίκες που τις λείπει η ανατροφή. Μαρία, η βασίλισσα της Ρουμανίας*
Οι γυναίκες αναστατώνουν τα πάντα. Όταν τις αφήσεις να μπουν στη ζωή σου, ανακαλύπτεις ότι άλλο σκοπό έχουν εκείνες κι άλλον εσύ. Μπ. Σω
* Η γυναίκα είναι ευτυχισμένη μόνο υπό τον όρο, ότι έχει δυο πράγματα: σπίτι γεμάτο έπιπλα, και έναν άνδρα που τα μετακινεί. Αγνώστου
*Η γυναίκα θέλει πολλά από έναν άνδρα, αλλά ο άνδρας θέλει μόνο ένα, όμως από πολλές γυναίκες. Κ. Μελιχάν*
Ένας που έχει χωρίσει από τη γυναίκα του, δέχτηκε ένα σωρό κατηγορίες από τους φίλους του, που τον ρωτούσαν: "Μα δεν ήταν τίμια; Δεν ήταν καλή;" Τότε εκείνος, βγάζοντας το παπούτσι του, τους ρώτησε αν έβλεπαν ότι ήταν καινούργιο και γερό. "Και όμως, κανένας από σας δεν μπορεί να μου πει που με χτυπάει". Πλούταρχος
Όλο το εμπόριο των πολυτελειών του κόσμου υπάρχει μόνο χάρη στις απαιτήσεις της γυναίκας. Λ. Τολστόι
Η γυναίκα έχει μόνο μια δυνατότητα να είναι όμορφη, ενώ να είναι ελκυστική έχει χίλιες δυνατότητές Σ. Μοντεσκιέ*
Η γυναίκα μόνο τότε πιστεύει στα λόγια της αγάπης, όταν λέγονται μέσα στη σιγή με απλά λόγια. Γ. Γκάλαν*
Φεμινισμός: όταν στα ελαττώματα των γυναικών προσθέτονται και ανδρικά ελαττώματα. Α. Νταβιντόβιτς*
Ντύσιμο: ο πρόλογος στη γυναίκα, μερικές φορές ακόμη και όλο το βιβλίο. Ν. Σαμφόρ*
Αν η γυναίκα δεν έχει δίκαιο, να της ζητήσεις συγνώμη. Γαλλική ρήση*
Απ' όλα τα μονοπάτια που οδηγούν στη καρδιά μιας γυναίκας το πιο κοντινό είναι η συμπόνια. Βύρωνας*
Το να βρει μια γυναίκα σύζυγο είναι τέχνη. Το να τον κρατήσει είναι εργασία. Σ. ντε Μπολιβάρ
Εάν θέλετε να παντρευτείτε όμορφη, έξυπνη και πλούσια, να ξέρετε ότι πρέπει να παντρευτείτε τρεις φορές. Αγνώστου*
Η γυναίκα κρύβει από τον άνδρα το παρελθόν της, ο άνδρας από την γυναίκα το μέλλον της. Αγνώστου
Όταν η γυναίκα κάτι ρωτάει δε θέλει απάντηση, θέλει την προσοχή. Σ. Λουζάν*
Αγναντεύετε το αστέρι γιατί λάμπει και είναι ασύλληπτο, αλλά δίπλα σας βρίσκετε λάμψη πιο εκθαμβωτική και μυστικό πιο βαθύ: η γυναίκα. Β. Ουγκώ*
Δε χρειάζεται να πείτε στη γυναίκα ότι είναι ωραία: πέστε της ότι πάνω στη γη δεν υπάρχει άλλη τέτοια γυναίκα και αμέσως για σας θα ανοίξουν όλες οι πόρτες. Ζ. Ρενάρ*
Εάν της γυναίκας φθάνουν τα λεφτά, τότε σίγουρα δεν της φθάνει η φαντασία. Α. Μπράιτερ*
Η γυναίκα είναι μια πρόσκληση προς την ευτυχία. Σ. Μποντλέρ
* Οι γυναίκες τρώνε κουβεντιάζοντας, οι άνδρες κουβεντιάζουν τρώγοντας. Μ. ντε Σαζάλ*
Κανέναν δεν μπορείς να κρατήσεις δίπλα σου την ημέρα, μ' εκείνο που έγινε τη νύχτα. Σάλλι Στένφορντ*
Το ν' αποκτήσεις παιδί σημαίνει ότι αποφάσισες πως η καρδιά σου από τώρα και για πάντα θα κυκλοφορεί έξω από το κορμί σου. Ελιζαμπέτ Στοούν*
Εάν ο σύζυγος βλέπει δυο ποδοσφαιρικούς αγώνες στη σειρά, τότε πρέπει να αναγνωριστεί νομικά νεκρός. Έρμα Μπόμπεκ*
Ανεξάρτητη γυναίκα είναι εκείνη η οποία δε βρήκε κανέναν άνδρα που θα ήθελε να είναι εξαρτημένος απ' αυτήν. Σ. Γκίτρι*
Η γυναίκα είναι εκείνο το καρφάκι στο οποίο ο αστείος κρεμάει τις πλάκες του, ο κήρυκας της διδαχές του, ο γκρινιάρης τις γουρσουζιές του, ο αμαρτωλός τις δικαιολογίες του. Χ. Ρόουλεν*
Δάκρυα: αμυντικό υγρό. Β. Μπλόνσκαγια*
Τα γυναικεία δάκρυα είναι η συνέχεια της συζήτησης με άλλα μέσα. Μ. Μαστρογιάνη*
Το καλύτερο στολίδι μιας κοπέλας είναι η σεμνότητα και το διαφανές φόρεμα. Ε. Σβαρτς** Έκανα μεγάλο λάθος όταν τοποθέτησα τη γυναίκα μου πάνω στο βάθρο. Τώρα απ' εκεί δεν μπορεί να φτάσει στο πάτωμα για να το καθαρίσει. Αγνώστου*
Οι γυναίκες χαλάνε οποιαδήποτε σχέση, όταν προσπαθούνε να την παρατείνουν για πάντα. Ο. Ουάιλντ*
Πιο είναι το μυστικό της επιτυχίας μου με τις γυναίκες; Με την υπηρέτρια συμπεριφέρομαι σαν με την κυρία, αλλά με την κυρία, σαν με την υπηρέτρια. Τζ. Μπράμελ\
Για να μη βαρεθείς το περιεχόμενο πρέπει συχνότερα ν' αλλάξεις τη συσκευασία. Γι' αυτό οι γυναίκες με προθυμία υποτάσσονται στη μόδα. Ν. Κόβαρντ*
Οι γυναίκες αγαπάνε τους σιωπηλούς άνδρες, γιατί νομίζουν πως εκείνοι τις ακούνε. Σ. Γκιτρί*
Οι άνδρες δημιουργούν νόμους, οι γυναίκες, ήθη. Φ. Γκίμπερ*
Οι άνδρες πάντα έχουν δίκαιο, αλλά οι γυναίκες ποτέ δεν κάνουν λάθη. Γαλλική ρήση*
Ο άνδρας, όταν πρόκειται να κάνει κάποιο αποφασιστικό βήμα, σκέφτεται: "Τι θα πω;" η γυναίκα: "Τι θα φορέσω;" Μ. ντε Πιουηζιέ*
Η γυναίκα δεν έχει δίκαιο μέχρι που ν' αρχίζει να κλαίει. Τζ. Χαλιμπέρτον*
Όταν κουδουνίζει το τηλέφωνο ο άνδρας ψάχνει στυλό, η γυναίκα: καρέκλα. Αγνώστου*
Πρόποση για την γυναίκα μου; Εγώ δεν πίνω για την υγεία της, εγώ πίνω εξαιτίας της. Ρ. Όρμπεν*
Για να διαφωτίσουμε την κατάσταση μερικές φορές πρέπει να σβήσουμε το φως. Ρ. Ποντλέφσκι
Η όμορφη γυναίκα είναι στολίδι κι η καλή θησαυρός. Α. Σοπενάουερ
Η σοβαρότητα των γυναικών είναι κάτι που τους ταιριάζει και τους μεγαλώνει την ομορφιά. Λα Ροσφουκό
Τρίτη 15 Μαΐου 2007
H ιστορία μιας λέξης 2 ( Ισταμπουλ )
Τον 13ο αιώνα οι Άραβες, ακούγοντας τους Βυζαντινούς να χρησιμοποιούν την έκφραση «εις την πόλιν», αναφερόμενοι στην πρωτεύουσά τους, άρχισαν να την ονομάζουν «Ιστινπόλιν», που με την πάροδο του χρόνου μετά από μία σειρά αντιμεταθέσεων, έγινε Ισταμπούλ.
Η πόλη εξακολούθησε όμως να φέρει την από χιλιετίες ονομασία της μέχρι το 1926, οπότε η τουρκική Ταχυδρομική Υπηρεσία την άλλαξε επίσημα.
Η πόλη εξακολούθησε όμως να φέρει την από χιλιετίες ονομασία της μέχρι το 1926, οπότε η τουρκική Ταχυδρομική Υπηρεσία την άλλαξε επίσημα.
Δευτέρα 14 Μαΐου 2007
H ιστορία μιας λέξης ( διασκεδάζω )
Το ρήμα διασκεδάζω είναι αρχαίο και σημαίνει σκορπίζω και διαλύω - εξ' ου και η φράση: διασκεδάζω τους φόβους μου. Η λέξη αυτή δεν είχε ποτέ καμία σχέση με την τέχνη. Η μοναδική λέξη αρμόδια για την σχέση του κοινού με ένα θέαμα, ακρόαμα, ήταν η ψυχαγωγία: αγωγή της ψυχής. Αυτό σημαίνει ότι ο προβληματισμός ήταν ανέκαθεν συναφής με τη διασκέδαση, όπως εννοείται σήμερα κι όχι σαφώς διαχωρισμένος. Ο χρόνος που διαχωρίστηκαν οι λέξεις και οι έννοιες αυτές, είναι ταυτόσημος με την εμφάνιση της εμπορευματοποίησης της ανθρώπινης επικοινωνίας. Η λέξη που διάλεξαν οι εγκάθετοι διαμεσολαβητές δεν είναι τυχαία: ΔΙΑΣΚΕΔΑΖΩ σημαίνει σκορπίζω και σκορπίζομαι, διαλύομαι και Η ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ ΚΥΡΙΑΡΧΕΙ...
Πέμπτη 10 Μαΐου 2007
Μπορείτε να διαβάσετε το παρακάτω κείμενο; !!!
Σνφμύωα με μαι έυρενα σοτ Πμανιπσητετο τυο Κμτρπιαιζ, δνε πεαιζι ρλόο με τι σριεά ενίαι τοθοπεμητενα τα γταμαμρά μσέα σε μαί λξηέ,αεκρί το πώτρο κια το ταελείτυο γάμρμα να ενιαί σητ στωσή θσέη.Τα υλοπιόπα μροπούν να ενίαι σε τχίυεας θιέεσς κια να μροπετίε να τςι δαβαιάεστε χρωίς πρλόβημα. Ατυό γνίταει γαιτί ο απρώνθονις εκέγλφοας δνε δαεβζιάι γάμρμα γάμρμα κθάε λξηέ αλλά τνη λξηέ σνα σνύλοο!
Τετάρτη 9 Μαΐου 2007
Το χριστιανικό Βυζάντιο κατά των Ελλήνων
Του ΓΙΩΡΓΟΥ Ν. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ*
Ορισμένοι χριστιανοί εθνικιστές, επιτιθέμενοι στο πασίγνωστο πια βιβλίο της Ιστορίας της ΣΤ' Δημοτικού, επανέφεραν στο προσκήνιο ένα γνωστό μύθο, τον μύθο της συνέχειας. Πρόκειται για την άποψη ότι το Βυζάντιο υπήρξε ο συνεχιστής του κλασικού ελληνικού πολιτισμού. Στην άποψη αυτή στηρίχθηκε εν πολλοίς η νεοελληνική ιδεολογία κατασκευάζοντας το περιβόητο σχήμα του «ελληνοχριστιανικού πολιτισμού» («Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» της δικτατορίας του 1967). Στη διαιώνιση του μύθου αυτού συνεισέφεραν τα μάλα και οι νεοορθόδοξοι βυζαντινολάτρες Χ. Γιανναράς, Σ. Ράμφος (με δασεία) και η ακολουθία τους. Η αντίληψη αυτή αποτελεί ένα ιδεολόγημα και ως τέτοιο αρνείται να δει την αληθή Ιστορία, ότι δηλαδή τέτοια συνέχεια δεν υπήρξε. Αυτό φαίνεται σαφώς σε ιστορικά γεγονότα (και όχι μυθεύματα), σε αντιλήψεις και σημασίες που σηματοδοτούν βαθιά ρήγματα.Πράγματι με την επικράτηση του χριστιανισμού στο ανατολικό μέρος της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, στην Κωνσταντινούπολη, αρχίζει η επιχείρηση απαλείψεως οτιδήποτε ελληνικού, εκτός της γλώσσας. Ηδη από αρκετά νωρίς, οι χριστιανοί θεολόγοι, που είναι Ρωμαίοι υπήκοοι, στρέφονται κατά των Ελλήνων και οι συστηματικές επιθέσεις και διώξεις από την επίσημη εξουσία αρχίζουν με τους διαδόχους του Κωνσταντίνου (Κωνστάντιο Β', Θεοδόσιο Α' και Β', κ.λπ.). Ο ελληνικός πολιτισμός διώκεται, ναοί γκρεμίζονται, το Μαντείο των Δελφών κλείνει, περιουσίες των Ιερών και ιδιωτικές διαρπάζονται, οι εορτές (Ελευσίνια Μυστήρια κ.ά.) καταργούνται, οι Ολυμπιακοί Αγώνες που διεξάγονταν από το 776 π.Χ. επίσης, βιβλία καίγονται, βιβλιοθήκες εξαφανίζονται, τα θέατρα σφραγίζονται, οι άνθρωποι χάνουν τη δουλειά τους και εξοντώνονται ως «ειδωλολάτρες», ως κατεχόμενοι από την πλάνην των ανοσίων και μυσερών Ελλήνων, όπως αναφέρουν τα διατάγματα των Βυζαντινών αυτοκρατόρων, οι οποίοι από την αρχή έως το τέλος αποκαλούνται βασιλείς των Ρωμαίων. Ο αναγκαστικός και βίαιος εκχριστιανισμός επιβάλλεται με αποκλεισμούς, εξορίες, βασανιστήρια και στρατόπεδα συγκεντρώσεως στη Σκυθόπολη. Συνυπεύθυνοι σε αυτό το πογκρόμ είναι οι χριστιανοί, τα χριστιανικά Πατριαρχεία Κωνσταντινουπόλεως, Αλεξανδρείας, Αντιοχείας... Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η πρώτη δημόσια μαζική καύση ελληνικών βιβλίων έγινε στην Εφεσο με την προτροπή του Παύλου, τον 1ο μ.Χ. αιώνα, και συνεχίστηκε στον Ιππόδρομο της Κωνσταντινουπόλεως επί Θεοδοσίου Α'. Επίσης το 415 μ.Χ., με τις προτροπές και το μίσος του Πατριάρχη Αλεξανδρείας Κυρίλλου, ο φανατισμένος όχλος κατακρεουργεί με θραύσματα από πήλινα αγγεία τη φιλόσοφο Υπατία! Τέλος, ο χριστιανός Βυζαντινός αυτοκράτωρ Ιουστινιανός κλείνει το 529 μ.Χ. με διάταγμα τις φιλοσοφικές σχολές• ακόμα και τη σχολή των Αθηνών (εν Αθήναιες κελεύσας μηδένα διδάσκειν φιλοσοφίαν) που είχε ιδρύσει ο Πλάτων τον 4ο π.Χ. αιώνα και επί εννέα αιώνες λειτουργούσε κανονικώς. Ο τελευταίος διευθυντής της, ο φιλόσοφος Δαμάσκιος, μαζί με άλλους καταφεύγουν -τι ειρωνεία!- στην περσική αυλή.―Το φαινόμενο αυτό της διώξεως μέχρι εξαφανίσεως του ελληνικού πνεύματος είναι το πρώτο στην Ιστορία παράδειγμα θεσμισμένης και έμπρακτης μισαλλοδοξίας, το πρώτο παράδειγμα μαζικής εθνοκάρθαρσης και πνευματικής κάθαρσης, που δεν επιθυμεί τον άλλο, τον διαφορετικό: ο ελληνικός πολιτισμός πρέπει να εξαφανιστεί φυσικώς, ιδεολογικώς, πνευματικώς• παρέμεινε για τους Βυζαντινούς πάντα κάτι το ξένο, οι ίδιοι χρησιμοποιούν τον όρο έξωθεν ή θύραθεν. Ο βυζαντινός χριστιανισμός έχρισε τον ελληνικό πολιτισμό ως τον κύριο εχθρό του και τον πολέμησε με όλα τα μέσα. Δικαίως ο φιλόσοφος Κορνήλιος Καστοριάδης μίλησε για χριστιανική βαρβαρότητα, η οποία σηματοδοτεί την είσοδο στον Μεσαίωνα.Το χριστιανικό Βυζάντιο δεν έχει ανάγκη τη φιλοσοφία, την έρευνα, τον διάλογο, αλλά τη θεολογία, τη μοναδική αλήθεια, το δόγμα. Δεν ανέχεται ούτε καν τους χριστιανούς που έχουν διαφορετική άποψη, τους στιγματίζει ως αιρετικούς, τους αναθεματίζει, τους διώκει. Δεν επιθυμεί επίσης πολίτες και αγορά, αλλά πιστούς και ποίμνιο. Αντί της πολιτικής ενημέρωσης και διαπάλης των δοξών εφαρμόζει την «ορθοδοξία» και τις συνωμοσίες των αυλικών και των ευνούχων του Ιερού Παλατίου. Αντί της αμφισβήτησης προκρίνει την υποταγή και την τυφλή πίστη. Δεν θέλει τον έρωτα και την απόλαυση αλλά τον ασκητισμό και το μίσος για το σώμα. Δεν ενδιαφέρεται για τον δημόσιο και πραγματικό βίο αλλά για την απόσυρση από τα εγκόσμια, την ατομική ψυχή και τη «μετά θάνατον ζωή». Δεν θέλει ελεύθερους πολίτες αλλά δούλους και υποτελείς του Αυτοκράτορα και του Πατριάρχη. Αντί για τη δημοκρατία των ελεύθερων και ίσων πολιτών υπερασπίζεται και εφαρμόζει την ελέω θεού απόλυτη μοναρχία. Αντί για την κυριαρχία του νόμου κυριαρχεί η αυθαίρετη βούληση του Πατριάρχη και του Αυτοκράτορα. Η ποίησις αντικαθίσταται από την εκμηδενιστική θρησκευτική υμνωδία. Η τραγωδία και η κωμωδία από τα φτηνά θεάματα του Ιπποδρόμου και την επανάληψη της θρησκευτικής λειτουργίας. Τα εξαίσια γυμνά σώματα των ελληνικών γλυπτών εξαφανίζονται από το ράσο και την αγιογραφία. Η συζήτηση εξαφανίζεται από την προσευχή. Η πολιτική ρητορική από το θρησκευτικό κήρυγμα. Η ανθρώπινη γνώση είναι αποτέλεσμα θεϊκής φώτισης και αποκάλυψης, κτήμα και προνόμιο του Ιερατείου και των εξουσιαστών και όχι προϊόν του ανθρώπινου λόγου και της λογικής.Η έχθρα των Βυζαντινών χριστιανών κατά των Ελληνων διατηρήθηκε αμείωτη καθ' όλη τη διάρκεια της αυτοκρατορίας, διότι η υπέρτατη έγνοια τους ήταν η τήρηση του μοναδικού «θεόπνευστου» δόγματος και η διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας. Ακόμη και στην περίοδο που θεωρείται «φιλελεύθερη» (του 11ου μ.Χ. αιώνα), οποιαδήποτε συμπάθεια προς τους Ελληνες φιλοσόφους, που διαφοροποιείται από το επίσημο δόγμα, επισύρει την καταδίκη και την αποπομπή. Αυτό έγινε λ.χ. με τον Ιωάννη Ιταλό, «ύπατο των φιλοσόφων», τον οποίο η πατριαρχική Σύνοδος κατηγόρησε ότι ασχολούνταν με ελληνικές αντιλήψεις που απέκλιναν από το ορθόδοξο δόγμα (τα των Ελλήνων δυσεβή δόγματα ...ανάθεμα). Φυσικά μετά το ονομαστικό ανάθεμα εναντίον του ο Ιταλός εξαφανίστηκε από τον δημόσιο βίο. Το ελληνίζειν ήταν καταδικαστέο και εξοβελιστέο από την κοσμική και θρησκευτική εξουσία μέχρι το τέλος του Βυζαντίου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Γεώργιος Γεμιστός Πλήθων, ο οποίος προσπαθεί να ξεφύγει από την αρπαγή του χριστιανισμού και ανατρέχει στην πλατωνική φιλοσοφία. Είναι από τους πρώτους, στο ετοιμόρροπο και προ πολλού παρακμιακό Βυζάντιο, που τολμά να αποκαταστήσει ανοικτά μετά από 10 αιώνες το όνομα των Ελλήνων και την ελληνική παιδεία και δηλώνει ότι Ελληνες εσμέν γένει τε και παιδεία. Ομως ο ανθενωτικός Γεώργιος Σχολάριος (Γεννάδιος), μελετητής του Αριστοτέλη, που έγινε ο πρώτος Πατριάρχης μετά την πτώση της Κωνσταντινουπόλεως, αντέταξε ότι «χριστιανοί εσμέν», και παρέδωσε στην πυρά το έργο του Γεμιστού.Συνεπώς υπάρχει ένα αγεφύρωτο χάσμα μεταξύ του ελληνικού κόσμου και του βυζαντινού χριστιανισμού, πρόκειται για ασύμβατες και ασυμβίβαστες αντιλήψεις, νοοτροπίες και πρακτικές. Δεν είναι απλώς μόνο δύο διαφορετικοί κόσμοι, αλλά συνιστούν εντελώς άλλη νοηματοδότηση του βίου, άλλη σύλληψη του κόσμου, στηριζόμενοι σε άλλο ανθρωπολογικό τύπο. Ο ελληνικός κόσμος είναι ο πολιτισμός της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, της πολιτικής συμμετοχής, του εκκλησίας του δήμου. Ενώ ο βυζαντινός εκπροσωπεί την ανελευθερία, την αυταρχική μοναρχία, την ανισότητα, την τυφλή υπακοή και πίστη στο εξ αποκαλύψεως μοναδικό δόγμα, την Εκκλησία των παθητικών πιστών. Θα πρέπει συνεπώς να διαλέξουμε: αρχαίο ελληνικό πολιτισμό ή βυζαντινό χριστιανισμό, αυτονομία ή ετερονομία, όπως σωστά προτείνει ο Κ. Καστοριάδης.² Και τα δύο μαζί δεν γίνεται, είναι σχήμα οξύμωρο. Οσον αφορά τον άλλο μύθο του νεοελληνικού χριστιανισμού για τον ρόλο της Εκκλησίας στην Επανάσταση του 1821, παραπέμπουμε στις εύστοχες επισημάνσεις του Σ. Πολυμίλη για τον αρνητικό ρόλο της Εκκλησίας.³ Προσθέτουμε μόνο δύο κείμενα των Πατριαρχείων του έτους 1798. Το πρώτο είναι ένας λίβελος κατά των Γάλλων διαφωτιστών και της ελευθερίας, ενώ ταυτοχρόνως είναι κήρυγμα δουλικής υποταγής «εις την υψηλήν βασιλείαν των Οθωμανών». Το δεύτερο κείμενο είναι κήρυγμα κατά του πρωτοπόρου μάρτυρα της ελευθερίας Ρήγα Φεραίου και του συντάγματός του, διότι κατά τον Πατριάρχη «είναι πλήρες σαθρότητος».4 Τα ιδεολογήματα, οι ιδεολογίες και οι μύθοι για τα ιστορικά γεγονότα είναι σαν τα ναρκωτικά: μας ταξιδεύουν μακριά από την πραγματικότητα, την καταργούν, επειδή δεν θέλουμε ή δεν έχουμε τη δύναμη να την αντιμετωπίσουμε. Η κατάργηση όμως της αλήθειας δημιουργεί διαστρεβλωμένο και διεστραμμένο κόσμο, και κατά συνέπεια στρεβλή ταυτότητα, πράγμα που είχε διαπιστώσει και ο Κ. Θ. Δημαράς, που έλεγε ότι στην Ελλάδα ορισμένοι «καλλιεργούν με ηδονή την ιστορική ανακρίβεια». Η συμβουλή του εθνικού μας ποιητή παραμένει επίκαιρη: «το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθινό».
* Δρ Φιλοσοφίας1 Για τη νομοθεσία των Βυζαντινών χριστιανών αυτοκρατόρων εναντίον των Ελλήνων βλ. Α. Καμάρα, Η αντιπαγανιστική νομοθεσία της Υστερης Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μέσα από τους Κώδικες, Κατάρτι, Αθήνα -2000. 2 Βλ. σχετικώς το έξοχο κείμενο του Καστοριάδη «Οι μύθοι της παράδοσής μας», Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 21 Αυγούστου 1994. Μήπως θα έπρεπε να το αναδημοσιεύσει η Ελευθεροτυπία; 3 Ελευθεροτυπία, 28 Μαρτίου 2007. Για περισσότερα Βλ. Ιστορία του ελληνικού έθνους, τόμ. ΙΑ, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1975, σ. 328-359 και 433-451. 4 Αποσπάσματα των δύο κειμένων υπάρχουν στην Ιστορία του ελληνικού έθνους, τόμ. ΙΑ, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1975, σ. 449-450.
Δημοσιεύθηκε στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 05/04/2007
Ορισμένοι χριστιανοί εθνικιστές, επιτιθέμενοι στο πασίγνωστο πια βιβλίο της Ιστορίας της ΣΤ' Δημοτικού, επανέφεραν στο προσκήνιο ένα γνωστό μύθο, τον μύθο της συνέχειας. Πρόκειται για την άποψη ότι το Βυζάντιο υπήρξε ο συνεχιστής του κλασικού ελληνικού πολιτισμού. Στην άποψη αυτή στηρίχθηκε εν πολλοίς η νεοελληνική ιδεολογία κατασκευάζοντας το περιβόητο σχήμα του «ελληνοχριστιανικού πολιτισμού» («Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» της δικτατορίας του 1967). Στη διαιώνιση του μύθου αυτού συνεισέφεραν τα μάλα και οι νεοορθόδοξοι βυζαντινολάτρες Χ. Γιανναράς, Σ. Ράμφος (με δασεία) και η ακολουθία τους. Η αντίληψη αυτή αποτελεί ένα ιδεολόγημα και ως τέτοιο αρνείται να δει την αληθή Ιστορία, ότι δηλαδή τέτοια συνέχεια δεν υπήρξε. Αυτό φαίνεται σαφώς σε ιστορικά γεγονότα (και όχι μυθεύματα), σε αντιλήψεις και σημασίες που σηματοδοτούν βαθιά ρήγματα.Πράγματι με την επικράτηση του χριστιανισμού στο ανατολικό μέρος της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, στην Κωνσταντινούπολη, αρχίζει η επιχείρηση απαλείψεως οτιδήποτε ελληνικού, εκτός της γλώσσας. Ηδη από αρκετά νωρίς, οι χριστιανοί θεολόγοι, που είναι Ρωμαίοι υπήκοοι, στρέφονται κατά των Ελλήνων και οι συστηματικές επιθέσεις και διώξεις από την επίσημη εξουσία αρχίζουν με τους διαδόχους του Κωνσταντίνου (Κωνστάντιο Β', Θεοδόσιο Α' και Β', κ.λπ.). Ο ελληνικός πολιτισμός διώκεται, ναοί γκρεμίζονται, το Μαντείο των Δελφών κλείνει, περιουσίες των Ιερών και ιδιωτικές διαρπάζονται, οι εορτές (Ελευσίνια Μυστήρια κ.ά.) καταργούνται, οι Ολυμπιακοί Αγώνες που διεξάγονταν από το 776 π.Χ. επίσης, βιβλία καίγονται, βιβλιοθήκες εξαφανίζονται, τα θέατρα σφραγίζονται, οι άνθρωποι χάνουν τη δουλειά τους και εξοντώνονται ως «ειδωλολάτρες», ως κατεχόμενοι από την πλάνην των ανοσίων και μυσερών Ελλήνων, όπως αναφέρουν τα διατάγματα των Βυζαντινών αυτοκρατόρων, οι οποίοι από την αρχή έως το τέλος αποκαλούνται βασιλείς των Ρωμαίων. Ο αναγκαστικός και βίαιος εκχριστιανισμός επιβάλλεται με αποκλεισμούς, εξορίες, βασανιστήρια και στρατόπεδα συγκεντρώσεως στη Σκυθόπολη. Συνυπεύθυνοι σε αυτό το πογκρόμ είναι οι χριστιανοί, τα χριστιανικά Πατριαρχεία Κωνσταντινουπόλεως, Αλεξανδρείας, Αντιοχείας... Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η πρώτη δημόσια μαζική καύση ελληνικών βιβλίων έγινε στην Εφεσο με την προτροπή του Παύλου, τον 1ο μ.Χ. αιώνα, και συνεχίστηκε στον Ιππόδρομο της Κωνσταντινουπόλεως επί Θεοδοσίου Α'. Επίσης το 415 μ.Χ., με τις προτροπές και το μίσος του Πατριάρχη Αλεξανδρείας Κυρίλλου, ο φανατισμένος όχλος κατακρεουργεί με θραύσματα από πήλινα αγγεία τη φιλόσοφο Υπατία! Τέλος, ο χριστιανός Βυζαντινός αυτοκράτωρ Ιουστινιανός κλείνει το 529 μ.Χ. με διάταγμα τις φιλοσοφικές σχολές• ακόμα και τη σχολή των Αθηνών (εν Αθήναιες κελεύσας μηδένα διδάσκειν φιλοσοφίαν) που είχε ιδρύσει ο Πλάτων τον 4ο π.Χ. αιώνα και επί εννέα αιώνες λειτουργούσε κανονικώς. Ο τελευταίος διευθυντής της, ο φιλόσοφος Δαμάσκιος, μαζί με άλλους καταφεύγουν -τι ειρωνεία!- στην περσική αυλή.―Το φαινόμενο αυτό της διώξεως μέχρι εξαφανίσεως του ελληνικού πνεύματος είναι το πρώτο στην Ιστορία παράδειγμα θεσμισμένης και έμπρακτης μισαλλοδοξίας, το πρώτο παράδειγμα μαζικής εθνοκάρθαρσης και πνευματικής κάθαρσης, που δεν επιθυμεί τον άλλο, τον διαφορετικό: ο ελληνικός πολιτισμός πρέπει να εξαφανιστεί φυσικώς, ιδεολογικώς, πνευματικώς• παρέμεινε για τους Βυζαντινούς πάντα κάτι το ξένο, οι ίδιοι χρησιμοποιούν τον όρο έξωθεν ή θύραθεν. Ο βυζαντινός χριστιανισμός έχρισε τον ελληνικό πολιτισμό ως τον κύριο εχθρό του και τον πολέμησε με όλα τα μέσα. Δικαίως ο φιλόσοφος Κορνήλιος Καστοριάδης μίλησε για χριστιανική βαρβαρότητα, η οποία σηματοδοτεί την είσοδο στον Μεσαίωνα.Το χριστιανικό Βυζάντιο δεν έχει ανάγκη τη φιλοσοφία, την έρευνα, τον διάλογο, αλλά τη θεολογία, τη μοναδική αλήθεια, το δόγμα. Δεν ανέχεται ούτε καν τους χριστιανούς που έχουν διαφορετική άποψη, τους στιγματίζει ως αιρετικούς, τους αναθεματίζει, τους διώκει. Δεν επιθυμεί επίσης πολίτες και αγορά, αλλά πιστούς και ποίμνιο. Αντί της πολιτικής ενημέρωσης και διαπάλης των δοξών εφαρμόζει την «ορθοδοξία» και τις συνωμοσίες των αυλικών και των ευνούχων του Ιερού Παλατίου. Αντί της αμφισβήτησης προκρίνει την υποταγή και την τυφλή πίστη. Δεν θέλει τον έρωτα και την απόλαυση αλλά τον ασκητισμό και το μίσος για το σώμα. Δεν ενδιαφέρεται για τον δημόσιο και πραγματικό βίο αλλά για την απόσυρση από τα εγκόσμια, την ατομική ψυχή και τη «μετά θάνατον ζωή». Δεν θέλει ελεύθερους πολίτες αλλά δούλους και υποτελείς του Αυτοκράτορα και του Πατριάρχη. Αντί για τη δημοκρατία των ελεύθερων και ίσων πολιτών υπερασπίζεται και εφαρμόζει την ελέω θεού απόλυτη μοναρχία. Αντί για την κυριαρχία του νόμου κυριαρχεί η αυθαίρετη βούληση του Πατριάρχη και του Αυτοκράτορα. Η ποίησις αντικαθίσταται από την εκμηδενιστική θρησκευτική υμνωδία. Η τραγωδία και η κωμωδία από τα φτηνά θεάματα του Ιπποδρόμου και την επανάληψη της θρησκευτικής λειτουργίας. Τα εξαίσια γυμνά σώματα των ελληνικών γλυπτών εξαφανίζονται από το ράσο και την αγιογραφία. Η συζήτηση εξαφανίζεται από την προσευχή. Η πολιτική ρητορική από το θρησκευτικό κήρυγμα. Η ανθρώπινη γνώση είναι αποτέλεσμα θεϊκής φώτισης και αποκάλυψης, κτήμα και προνόμιο του Ιερατείου και των εξουσιαστών και όχι προϊόν του ανθρώπινου λόγου και της λογικής.Η έχθρα των Βυζαντινών χριστιανών κατά των Ελληνων διατηρήθηκε αμείωτη καθ' όλη τη διάρκεια της αυτοκρατορίας, διότι η υπέρτατη έγνοια τους ήταν η τήρηση του μοναδικού «θεόπνευστου» δόγματος και η διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας. Ακόμη και στην περίοδο που θεωρείται «φιλελεύθερη» (του 11ου μ.Χ. αιώνα), οποιαδήποτε συμπάθεια προς τους Ελληνες φιλοσόφους, που διαφοροποιείται από το επίσημο δόγμα, επισύρει την καταδίκη και την αποπομπή. Αυτό έγινε λ.χ. με τον Ιωάννη Ιταλό, «ύπατο των φιλοσόφων», τον οποίο η πατριαρχική Σύνοδος κατηγόρησε ότι ασχολούνταν με ελληνικές αντιλήψεις που απέκλιναν από το ορθόδοξο δόγμα (τα των Ελλήνων δυσεβή δόγματα ...ανάθεμα). Φυσικά μετά το ονομαστικό ανάθεμα εναντίον του ο Ιταλός εξαφανίστηκε από τον δημόσιο βίο. Το ελληνίζειν ήταν καταδικαστέο και εξοβελιστέο από την κοσμική και θρησκευτική εξουσία μέχρι το τέλος του Βυζαντίου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Γεώργιος Γεμιστός Πλήθων, ο οποίος προσπαθεί να ξεφύγει από την αρπαγή του χριστιανισμού και ανατρέχει στην πλατωνική φιλοσοφία. Είναι από τους πρώτους, στο ετοιμόρροπο και προ πολλού παρακμιακό Βυζάντιο, που τολμά να αποκαταστήσει ανοικτά μετά από 10 αιώνες το όνομα των Ελλήνων και την ελληνική παιδεία και δηλώνει ότι Ελληνες εσμέν γένει τε και παιδεία. Ομως ο ανθενωτικός Γεώργιος Σχολάριος (Γεννάδιος), μελετητής του Αριστοτέλη, που έγινε ο πρώτος Πατριάρχης μετά την πτώση της Κωνσταντινουπόλεως, αντέταξε ότι «χριστιανοί εσμέν», και παρέδωσε στην πυρά το έργο του Γεμιστού.Συνεπώς υπάρχει ένα αγεφύρωτο χάσμα μεταξύ του ελληνικού κόσμου και του βυζαντινού χριστιανισμού, πρόκειται για ασύμβατες και ασυμβίβαστες αντιλήψεις, νοοτροπίες και πρακτικές. Δεν είναι απλώς μόνο δύο διαφορετικοί κόσμοι, αλλά συνιστούν εντελώς άλλη νοηματοδότηση του βίου, άλλη σύλληψη του κόσμου, στηριζόμενοι σε άλλο ανθρωπολογικό τύπο. Ο ελληνικός κόσμος είναι ο πολιτισμός της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, της πολιτικής συμμετοχής, του εκκλησίας του δήμου. Ενώ ο βυζαντινός εκπροσωπεί την ανελευθερία, την αυταρχική μοναρχία, την ανισότητα, την τυφλή υπακοή και πίστη στο εξ αποκαλύψεως μοναδικό δόγμα, την Εκκλησία των παθητικών πιστών. Θα πρέπει συνεπώς να διαλέξουμε: αρχαίο ελληνικό πολιτισμό ή βυζαντινό χριστιανισμό, αυτονομία ή ετερονομία, όπως σωστά προτείνει ο Κ. Καστοριάδης.² Και τα δύο μαζί δεν γίνεται, είναι σχήμα οξύμωρο. Οσον αφορά τον άλλο μύθο του νεοελληνικού χριστιανισμού για τον ρόλο της Εκκλησίας στην Επανάσταση του 1821, παραπέμπουμε στις εύστοχες επισημάνσεις του Σ. Πολυμίλη για τον αρνητικό ρόλο της Εκκλησίας.³ Προσθέτουμε μόνο δύο κείμενα των Πατριαρχείων του έτους 1798. Το πρώτο είναι ένας λίβελος κατά των Γάλλων διαφωτιστών και της ελευθερίας, ενώ ταυτοχρόνως είναι κήρυγμα δουλικής υποταγής «εις την υψηλήν βασιλείαν των Οθωμανών». Το δεύτερο κείμενο είναι κήρυγμα κατά του πρωτοπόρου μάρτυρα της ελευθερίας Ρήγα Φεραίου και του συντάγματός του, διότι κατά τον Πατριάρχη «είναι πλήρες σαθρότητος».4 Τα ιδεολογήματα, οι ιδεολογίες και οι μύθοι για τα ιστορικά γεγονότα είναι σαν τα ναρκωτικά: μας ταξιδεύουν μακριά από την πραγματικότητα, την καταργούν, επειδή δεν θέλουμε ή δεν έχουμε τη δύναμη να την αντιμετωπίσουμε. Η κατάργηση όμως της αλήθειας δημιουργεί διαστρεβλωμένο και διεστραμμένο κόσμο, και κατά συνέπεια στρεβλή ταυτότητα, πράγμα που είχε διαπιστώσει και ο Κ. Θ. Δημαράς, που έλεγε ότι στην Ελλάδα ορισμένοι «καλλιεργούν με ηδονή την ιστορική ανακρίβεια». Η συμβουλή του εθνικού μας ποιητή παραμένει επίκαιρη: «το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθινό».
* Δρ Φιλοσοφίας1 Για τη νομοθεσία των Βυζαντινών χριστιανών αυτοκρατόρων εναντίον των Ελλήνων βλ. Α. Καμάρα, Η αντιπαγανιστική νομοθεσία της Υστερης Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μέσα από τους Κώδικες, Κατάρτι, Αθήνα -2000. 2 Βλ. σχετικώς το έξοχο κείμενο του Καστοριάδη «Οι μύθοι της παράδοσής μας», Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 21 Αυγούστου 1994. Μήπως θα έπρεπε να το αναδημοσιεύσει η Ελευθεροτυπία; 3 Ελευθεροτυπία, 28 Μαρτίου 2007. Για περισσότερα Βλ. Ιστορία του ελληνικού έθνους, τόμ. ΙΑ, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1975, σ. 328-359 και 433-451. 4 Αποσπάσματα των δύο κειμένων υπάρχουν στην Ιστορία του ελληνικού έθνους, τόμ. ΙΑ, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1975, σ. 449-450.
Δημοσιεύθηκε στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 05/04/2007
Τρίτη 8 Μαΐου 2007
Κλίμα και φυσικές καταστροφές: Εξαιρετικά ανησυχητική η νέα έκθεση του ΟΗΕ
Γενεύη: Μείωση των βροχοπτώσεων, επέκταση των ερήμων, ανεπάρκειες στην αγροτική παραγωγή, σημαντική αύξηση των φυσικών καταστροφών και έξαρση των μεταδοτικών ασθενειών είναι μερικά από τα φαινόμενα που προβλέπει για τον 21ο αιώνα υπηρεσία του OHE, σε έκθεσή της που δημοσιεύτηκε τη Δευτέρα. Πρόκειται για περίληψη της έκθεσης του Διακυβερνητικού Σώματος για τις Κλιματικές Αλλαγές (IPCC), με τίτλο «Κλιματική Αλλαγή 2001: Επιπτώσεις, Προσαρμογή και Επικινδυνότητα». Συντάχθηκε με τη συμβολή 700 επιστημόνων που εργάζονται για τον ΟΗΕ, καθώς και περίπου 3.000 άλλων ανεξάρτητων ειδικών που εξετάζουν τις επιπτώσεις της προβλεπόμενης δραματικής αύξησης της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη. Για τις χώρες της Μεσογείου προβλέπεται μείωση της διαθεσιμότητας πόσιμου νερού και πτώση της ποιότητας των καλλιεργούμενων εδαφών, η οποία ενδέχεται να επηρεάσει την αγροτική παραγωγή. Οι πλημμύρες θα απειλούν συχνότερα τη βόρεια Ευρώπη, ενώ οι παγετώνες των Αλπεων ενδέχεται να έχουν εξαφανιστεί εντελώς σε διάστημα 100 ετών. Σημαντικές θα είναι οι επιπτώσεις και για τις χώρες της βόρειας Αμερικής, με κυκλώνες και σφοδρές καταιγίδες να πλήττουν συχνότερα τις ανατολικές ακτές των ΗΠΑ, προκαλώντας διάβρωση των εδαφών. Σε μεγάλα τμήματα της Λατινικής Αμερικής θα υπάρξει μείωση της αγροτικής παραγωγής και συρρίκνωση των τροπικών υγρών δασών, μεταδίδει το Reuters. Τα προβλήματα προβλέπονται εντονότερα για τις αναπτυσσόμενες χώρες και ειδικά για ορισμένες μικρές νησιωτικές κοινότητες που κινδυνεύουν να κατακλυστούν από νερά, καθώς η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει. Οι προβλέψεις βασίζονται στην πρώτη από τις τέσσερις εκθέσεις που θα δημοσιεύσει το IPCC φέτος, σύμφωνα με την οποία η μέση θερμοκρασία του πλανήτη θα αυξηθεί μέχρι το τέλος του αιώνα κατά 1,4 έως 5,8 βαθμούς Κελσίου και η στάθμη της θάλασσας μπορεί να ανεβεί έως και 80 εκατοστά. Περισσότερο αναμένεται να επηρεαστούν τα πολικά οικοσυστήματα, με τη συνολική έκταση του αρκτικού παγετωνικού καλύμματος να έχει ήδη μειωθεί κατά 10 - 15% και το όριο των πάγων στην Ανταρκτική να έχει υποχωρήσει προς το νότο κατά 2,8 μοίρες. Τα βόρεια δάση της Αλάσκας επεκτείνονται προς τα βόρεια κατά 100 χιλιόμετρα για κάθε αύξηση της θερμοκρασίας κατά ένα βαθμό Κελσίου, αναφέρει το BBC. Στην Ασία το λιώσιμο των πάγων στα Ιμαλάια ενδέχεται να προκαλέσει αρχικά σοβαρές πλημμύρες και στη συνέχεια μείωση στην τροφοδοσία πόσιμου νερού, επηρεάζοντας πάνω από 500 εκατ. ανθρώπους. Παράλληλα, η θάλασσα θα κατακλύσει τα οικοσυστήματα των μαγκρόβιων φυτών που σταθεροποιούν τις κοίτες των ποταμών, ειδικά στο Μπαγκλαντές. Η ξηρασία ενδέχεται να ενταθεί σε μεγάλα τμήματα της Αυστραλίας και της Αφρικής, με αποτέλεσμα την έλλειψη τροφίμων αλλά και την έξαρση μεταδοτικών ασθενειών, όπως η ελονοσία (που μεταδίδεται από τα κουνούπια) και ο δάγκειος πυρετός.Θετικές επιδράσεις της παγκόσμιας θέρμανσης Θα υπάρξουν, ωστόσο, και ορισμένα θετικά αποτελέσματα της παγκόσμιας θέρμανσης, όπως η αύξηση της αγροτικής παραγωγής σε ορισμένες χώρες, η αύξηση της διαθεσιμότητας νερού, κυρίως σε χώρες της νοτιανατολικής Ασίας, και η μείωση των θανάτων από το κρύο. Ορισμένοι επιστήμονες εκτιμούν ότι η άνοδος της θερμοκρασίας θα οδηγήσει σε αύξηση της συνολικής βιομάζας των φυτών, με αποτέλεσμα να μειωθεί η συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα και να μετριαστεί έτσι το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Το IPCC επισημαίνει όμως ότι «οι προβλεπόμενες κλιματικές αλλαγές κατά τη διάρκεια του 21ου αιώνα μπορούν εν δυνάμει να οδηγήσουν στο μέλλον σε μεγάλης κλίμακας μη αναστρέψιμες καταστροφές». Αν και η πιθανότητα είναι «κατά πάσα πιθανότητα πολύ μικρή», δεν αποκλείεται να επηρεαστεί το σύστημα μεταφοράς μεγάλων μαζών νερού προς το βόρειο Ατλαντικό και να λειώσει σημαντικό ποσοστό των πάγων στη Γροιλανδία και τη Δυτική Ανταρκτική, με αποτέλεσμα την απελευθέρωση μεγάλων ποσοτήτων διοξειδίου του άνθρακα και μεθανίου.Πολιτικές πιέσεις Η έκθεση που δημοσιεύτηκε τη Δευτέρα εξετάστηκε γραμμή προς γραμμή από τους κυβερνητικούς εκπρόσωπους που συμμετείχαν στις συζητήσεις της Γενεύης και, σύμφωνα με δηλώσεις διπλωματών, η Κίνα και η Σαουδική Αραβία καθυστέρησαν την έκδοσή της αμφισβητώντας σχεδόν όλες τις προβλέψεις των ειδικών. Ο πρόεδρος του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ (UNEP), Κλάους Τόπφερ, κάλεσε τους παρευρισκόμενους να «αρχίσουν να παρέχουν βοήθεια προς τα ευάλωτα είδη και οικοσυστήματα ώστε να προσαρμοστούν στις νέες κλιματικές συνθήκες». Εκπρόσωπος του Ταμείου για την Παγκόσμια Αγρια Ζωή (WWF) απηύθυνε έκκληση προς την κυβέρνηση των ΗΠΑ να παραιτηθεί από την τακτική που ακολούθησε στη διεθνή διάσκεψη της Χάγης. Το Μάρτιο το IPCC θα δημοσιεύσει την τρίτη έκθεση, στην οποία προσδιορίζονται τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, και το Σεπτέμβριο μία τελική έκθεση των συμπερασμάτων θα φέρει τις κυβερνήσεις προ των ευθυνών τους.
Πηγή: Associated Press
Πηγή: Associated Press
Πέμπτη 3 Μαΐου 2007
ΚΟΙΝΟΝΙΟΛΟΓΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΒΑΣΙΚΩΝ ΟΡΩΝ
Α αίρεση=θρησκευτική ομάδα, που διαμαρτύρεται εναντίον μιας άλλης από την οποία συνήθως αποσπάταιαναρχισμός=άρνηση της ύπαρξης της οποιασδήποτε εξουσίας και του κράτουςανταλλακτική αξία=σχέση ποιοτική κατά την οποία η αξία χρήσης ενός εμπορεύματος ανταλλάσσεται με την αξία χρήσης ενός άλλου αντιπληθωρισμός=η μείωση της ποσότητας του χρήματος που κυκλοφορεί, η οποία μπορεί να επιτευχθεί π.χ. με την αύξηση του φόρου, με τον περιορισμό στα έξοδα του προ'υ'πολογισμού κ.α. αξία χρήσης=η δυνατότητα ενός πράγματος να ικανοποιεί κάποια ανθρώπινη ανάγκη απαρτχάιντ=ακραία φυλετική διάκριση απογραφή=συγκέντρωση πληροφοριών (συνήθως ανά δεκαετία) για τον πληθυσμό μιας χώραςαπομόνωση=η απομάκρυνση ενός προσώπου από μια ομάδα ή μιας ομάδος από κάποια άλλη αριστοκρατία=διακυβέρνηση, συνήθως κληρονομική, από την τάξη των εκλεκτών (ελίτ) αυτάρκεια=το να ικανοποιείται ο άνθρωπος μ' αυτά που έχει, χωρίς εξάρτηση από άλλους αρχηγός=πρόσωπο που αναγνωρίζεται ως υπερέχον από την κοινωνίααυτοματοποίηση=η αντικατάσταση του ανθρώπινου δυναμικού από μηχανές αφομοίωση=η ενσωμάτωση των μεταναστών στο κοινωνικό στοιχείο υποδοχής τους
Β βάση και εποικοδόμημα=το εποικοδόμημα (θεσμοί, κράτος, ιδεολογία) καθορίζεται από τη βάση (σχέση μεταξύ εργατών, μέσων παραγωγής και ιδιοκτήτη των μέσων παραγωγής) βέτο=άρνηση του αρχηγού ενός κράτους να επικυρώσει νόμο που ψηφίστηκε στη βουλήβιομηχανική επανάσταση=απότομες οικονομικές,τεχνικές,κοινωνικές, πνευματικές αλλαγές που οδήγησαν στην εμφάνιση της βιομηχανίας στην Αγγλία κατά τη χρονική περίοδο μεταξύ 1760 και 1860βιομηχανική σύγκρουση=σύγκρουση ανάμεσα σε ιδιοκτήτες ή στελέχη βιομηχανιών και εργαζομένων
Γ γένος=ομάδα συγγενών πατρικής γραμής που συνδέεται με το ίδιο όνομα και ζει συνήθως στην ίδια τοποθεσίαγεωπολιτική=θεωρία που ερμηνεύει τα κοινωνικά φαινόμενα βάσει γεωγραφικών αιτίων γκέτο=υποβαθμισμένη περιοχή, στην οποία δρα μια περιθωριοποιημένη λόγω χρώματος, θρησκεύματος ή εθνότητας, ομάδα ατόμων γραφειοκρατία=αυστηρή ιεραρχία υπαλληλικού προσωπικού που αναλαμβάνει προκαθαρισμένους ρόλους από μια κεντρική εξουσία
Δ δαιμονοληψία=η αντίληψη ότι ένα πνεύμα μπορεί να εισέλθει σ' ένα άτομο και να το καταστήσει υποχείριό του δημαγωγία=η εξαπάτηση του λαού με παραπλανητικά συνθήματα, υποσχέσεις κ.λ.π. δημογραφία=ασχολείται με τις ποικίλες αλλαγές που επέρχονται στον πληθυσμό μιας χώρας π.χ. λόγω γεννήσεων, θανάτων ή μεταναστεύσεωνδιαστρωμάτωση=η κατάταξη των ατόμων σε διάφορα κοινωνικά στρώματα με βάση τις ανισότητες στο εισόδημα, τον πλούτο, τη δύναμη, το γόητρο, την ηλικία, την εθνότητα ή οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό τους δίκαιο=η διαμόρφωση ενός συστήματος κανόνων το οποίο καθορίζεται από την κρατική εξουσία δικαιοσύνη=κοινωνικό αίτημα για ισότητα και αμεροληψία δόγμα Τρούμαν=το πρόγραμμα εξωτερικής πολιτικής του προέδρου των ΗΠΑ Τρούμαν (1947), για την αντιμετώπιση του κομουνισνμού δουλεία=μορφή ιδιοκτησίας που παρέχει σε κάποιον το δικαίωμα να εξουσιάζει δίκην πράγματος άλλα άτομα δώρο=ανταλλαγή αντικειμένων που αποσκοπεί στην ανάπτυξη ή ενίσχυση των κοινωνικών σχέσεων ή στην επίδειξη οικονομικής δύναμης
Ε έθιμο=επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά που βασίζεται σε καθιερωμένα πρότυπα, αντιλήψεις ή πεποιθήσεις εθισμός=η εξάρτηση από μια επιβλαβή ουσία (συνήθως ναρκωτική) εθνικισμός=ιδεολογία σύμφωνα με την οποία κάθε λαός ξεχωρίζει από τους άλλους βάσει ορισμένων κοινών χαρακτηριστικών, όπως είναι η γλώσσα, η θρησκεία ή η εθνική καταγωγή εθνικό εισόδημα=η αξία που δημιουργείται από την παραγωγική εργασία του πληθυσμού μιας χώρας σε περίοδο ενός έτους εθνικό προιόν=η χρηματική αξία αγαθών ή υπηρεσιών που παράγονται σε μια χώρα σε διάστημα ενός έτουςεκθήλυνση=η αύξηση του γυναικείου πληθυσμού σ' ένα επάγγελμα (γυναικοκρατία) εκλογίκευση=η χρησιμοποίηση του ψεύδους για τη δικαιολόγηση μιας πράξηςεκπαίδευση=συστηματική διδασκαλία που αποσκοπεί στην πνευματική και ηθική ανάπτυξη των νέωνεκτεταμένη οικογένεια=η διαβίωση κάτω από την ίδια στέγη γονέων, παιδιών και άλλων πιο μακρυνών συγγενών ελίτ=ομάδα ατόμων που αναγνωρίζεται ως ανώτερη ενσωμάτωση=αποδοχή της συμμετοχής της εργατικής τάξης στην πολιτική και οικονομική δραστηριότητα αντί για την περιθωριοποίησή της, που αποτελεί απειλή για τη διασάλευση της τάξης εξαστισμός ή αστικοποίηση=η αύξηση του πληθυσμού που ζει στα αστικά κέντραεξέλιξη=διαδικασία αλλαγής μέσω της οποίας παράγεται κάτι νέοεξουσία=άσκηση δύναμης (εξαναγκασμού, βίας) , στην οποία τα άτομα υπακούουν, γιατί τη θεωρούν νόμιμη επανάσταση=αλλαγή στη διακυβέρνηση μιας κοινωνίας, η οποία αλλαγή γίνεται με βίαιο τρόπο επιδημιολογία=μελέτη για τη συχνότητα εμφάνισης ή κατανομής στον ανθρώπινο πληθυσμό των ασθενειών επιρροή=αιτία που επιδρά σε άτομα και ομάδες έτσι ώστε να παρεκκλίνουν από την κανονικότητα της συμπεριφοράς τουςευθύνη= το να αισθάνεται κάποιος υπόλογος για την άσκηση ενός αναληφθέντος υπ' αυτού έργουεσωτερίκευση=η αποδοχή εκ μέρους του ατόμου των κοινωνικών αξιών ή κανόνων ετεροδικία=απολαβή ιδιαιτέρων πλεονεκτημάτων ή δικαιωμάτων ορισμένων πολιτών που ζουν σε ξένα κράτη π.χ. διπλωμάτες
Θ θεσμός=πρακτική που έχει καθιερωθεί ή επιβληθεί από την κοινωνία και σχετίζεται με τη δομή της κοινωνίας π.χ. ο θεσμός της οικογένειας θετικισμός=αντίληψη ότι η επιστήμη πρέπει να ασχολείται μόνο μ' αυτά που συλλαμβάνονται με τις αισθήσεις ή υπόκεινται στην παρατήρηση θρησκεία=πεποιθήσεις ή τελετουργίες που σχετίζονται με το θείο ή το ιερό θρύλος=λαική διήγηση, στην οποία πρωταγωνιστούν άνθρωποι ή υπερφυσικές δυνάμεις
Ι ιδεολογία=σύνολο πεποιθήσεων, αντιλήψεων ή στάσεων, που δεν ανταποκρίνονται κατ' ανάγκην στο αληθές π.χ.οι ιδεολογίες του κομουνισμού και του φασισμούιδιοκτησία=δικαιώματα που έχει κάποιος επί εμψύχων ή αψύχων αντικειμένωνιδιωτικοποίηση=η τάση ενασχόλησης των ανθρώπων κατά το μείζον με την ιδιωτική ή οικογενειακή ζωή παρά με τη δημόσια π.χ. περιορισμός των σχέσεων της οικογένειας με τους γείτονες ή τους συγγενείς ιμπεριαλισμός=η στρατιωτική (συνήθως) επιβολή ενός κράτους στην επικράτεια κάποιου άλλου ιστορικός υλισμός=ο τρόπος παραγωγής των υλικών αγαθών καθορίζει τα κοινωνικά, πολιτικά ή πολιτιστικά φαινόμενα (βλέπε βάση και εποικοδόμημα)
Κ καπιταλισμός=μορφή οικονομικής οργάνωσης που βασίζεται στην ιδιοκτησία και στον έλεγχο των μέσων παραγωγής (κεφάλαιο) καρτέλ=συνεννόηση μεταξύ επιχειρήσεων για τη μείωση του ανταγωνισμού στη αγοράκάστα=μορφή κοινωνικής διαστρωμάτωσης, με σαφή διάκριση των ανωτέρω στρωμάτων που μετέχουν σε τελετουργίες εξαγνισμού και των κατωτέρων στρωμάτων που αποκλείονται απ' αυτές καταναγκασμός=οι απειλές ή η χρήση βίας που καθορίζουν τη δράση και τη συμπερριφορά των υποτελών ατόμων ή κοινωνιών κίνητρο=αυτό που παρακινεί το άτομο σε μιαν ενέργεια (π.χ. αμοιβή)κοινή γνώμη=η ανάλυση ή μέτρηση με στατιστικές μεθόδους της γνώμης των ανθρώπων πάνω σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος κοινωνία=οργανωμένο και αυτοτελές σύνολο ατόμων, το οποίο έχει τη δική του ταυτότητα και συνέχεια στο χρόνοκοινωνική αλληλεπίδραση=αμοιβαία επιρροή μεταξύ ατόμων ή ομάδων λόγω της επικοινωνίας τους κοινωνική ομάδα=συγκροτημένος, μικρός αριθμός ατόμων με κοινά υλικά, πνευματικά ή ηθικά συμφέροντακοινωνικοποίηση=διαδικασία συμμόρφωσης προς τους κοινωνικούς κανόνες (βλέπε εσωτερίκευση) κοινωνικός έλεγχος=διαδικασία αντιμετώπισης της κοινωνικής απόκλισης με την επιβολή κυρώσεων κοινωνικό στρώμα=κοινωνική ομάδα που δεν έχει όλα τα γνωρίσματα της τάξης π.χ. οι ειδικευμένοι εργάτες κοινωνιολογία=συστηματική μελέτη της συλλογικής δράσης των ατόμων και των κοινωνικών προβλημάτωνκολχόζ=συναιτεριστική επιχείρηση αγροτών κοσμοθεωρία=σύνολο αντιλήψεων ή πεποιθήσεων μιας κοινωνικής ομάδος για τον κόσμο κόστος=αυτό που θυσιάζεται για να αποκτηθεί κάτι άλλοκουλτούρα=τα πολιτιστικά στοιχεία μιας ανθρώπινης κοινωνίας, όπως η γλώσσα, τα ήθη και τα έθιμα κυβερνητική=σύνολο θεωριών και ερευνών για τον άνθρωπο, τους οργανισμούς και τις μηχανές
Λ λα'ι'κισμός=τάση των πολιτικών, οι οποίοι, για να κολακεύσουν το λαό, κάνουν λόγο για τις αρετές του και τις υψηλές του αξίες λούμπεν προλεταριάτο=οι ξεπεσμένοι σε μια κοινωνία π.χ. αλήτες, εγκληματίες κ.ά.
Μ μαζική κοινωνία=η σύγχρονη πολιτεία αποτελείται από άτομα που δεν ξεχωρίζουν μεταξύ τους, είναι δηλαδή άτομα παρόμοια και αδιαφοροποίητα, πρόσφορα σε οποιαδήποτε χειραγώγηση μακαρθισμός=πολιτική διώξεων και εκφοβισμού μακιαβελισμός=πολιτική που μεταχειρίζεται οποιοδήποτε μέσο για την επιτυχία ενός σκοπού μερκαντιλισμός=η οικονομική ευημερία εξασφαλίζεται με κυβερνητικές ρυθμίσεις ή παρεμβάσειςμεσαία τάξη=τάξη που αποτελείται από εργαζόμενους σε μη χειρωνακτικές εργασίες, της οποίας οι συνθήκες εργασίας ή οι αμοιβές είναι ευνο'ι'κότερες απ' αυτές της εργατικής τάξης και υποδεέστερες της ανώτερης τάξης μεσιανισμός=η πίστη για τον ερχομό κάποιου μεσία μετανάστευση=μετακίνηση εργατικού δυναμικού είτε στο εσωτερικό μιας χώρας είτε στο εξωτερικό, λόγω ανεργίας ή φτώχειας μητριαρχία=η άσκηση εξουσίας στην οικογένεια από τη μητέραμίμηση=αντιγραφή της συμπεριφοράς των άλλωνμόδα=παροδική συμπεριφορά, που εμφανίζεται σε άτομα ή ομάδες που επιζητούν την αναγνώριση της κοινωνικής τους θέσης δια μέσου της απομίμησης των επιλέκτων (ελίτ) μονοπώλιο=ο έλεγχος της αγοράς από ένα πωλητή που διαθέτει την αποκλειστικότητα εμπορίας ενός οικονομικού αγαθού
Ν νεποτισμός=η παροχή θέσεων ή ευνοιών από ένα αξιωματούχο στον στενό συγγενικό του κύκλο
Ο ορδή=νομαδική ομάδα που διεκδικεί αποκλειστικά δικαιώματα θήρας ή βοσκής σε ορισμένα εδάφηόχλος=συλλογική δράση ατόμων, η οποία κατευθύνεται από μια κοινή συγκινησιακή παρόρμηση
Π παιδεία= (βλέπε εκπαίδευση)παλλακεία=συμβίωση ενός άνδρα και μιας γυναίκας χωρίς νόμιμο γάμοπαραβατικότητα=η παράβαση των νομικών και κοινωνικών κανόνων παράδοση=πρακτικές, αντιλήψεις, πεποιθήσεις, θεσμοί ή δημιουργήματα που παραδίδονται από γενιά σε γενιά πατερναλισμός=τάση των ατόμων να υπακούουν ή να υποτάσσονται σ' ένα αρχηγό με αντάλλαγμα την προστασία του (παρομοιάζεται με τη σχέση που υφίσταται μεταξύ πατέρα και παιδιού) πατριά=ομάδα συγγενών πατρικής ή μητρικής γραμμήςπατρωνεία=το δικαίωμα που διαθέτει ένα άτομο ή πολιτικό κόμμα να κάνει ρουσφέτιαπλήθος=σύνολο ατόμων χωρίς ηγεσία ή συγκεκριμένο στόχο π.χ. το θεατρικό κοινόπληθωρισμός=αύξηση των τιμών με αντίστοιχη μείωση της αγοραστικής δύναμης προκατάληψη=στάση εχθρότητας προς κάποια κοινωνική ομάδα (συνήθως φυλετική) προλεταριάτο=η εργατική τάξη προπαγάνδα=προσπάθεια ελέγχου της γνώμης και της συμπεριφοράς του ανθρώπουπυρηνική οικογένεια=κοινωνική ομάδα αποτελούμενη από τους γονείς και τα παιδιά (αντιδιαστέλλεται προς την εκτεταμένη)
Ρ ρατσισμός=η πεποίθηση ότι υπάρχουν ανώτερες και κατώτερες φυλές ρόλος=η ανάληψη από κάποια άτομα μιας κοινωνικής θέσης που καθορίζει και τη συμπεριφορά τους π.χ. ο ρόλος του συζύγου σταδιοδρομία=οι διαδοχικές εργασίες που αναλαμβάνει ένα άτομο στη ζωή του
Σ συγγένεια εξ αγχιστείας=σχέσεις μεταξύ ατόμων που προέρχονται από σύναψη γάμουσυνήθεια=ενέργεια ατόμου που επαναλαμβάνεται τακτικάστάση=σταθερή πεποίθηση για πρόσωπα και πράγματα π.χ. η στάση ενός ατόμου για το θέμα της αθανασίας της ψυχής στερεότυπο=προκατειλημμένη αντίληψη για ομάδα ατόμων, φυλή ή τάξη στέρηση=η αδυναμία πρόσβασης στα αγαθά π.χ. η φτώχεια στίγμα=η απόδοση σε μια ομάδα ή σ' ένα άτομο ενός μειωτικού χαρακτηριστικού π.χ. ομοφυλοφιλία
Τ ταμπού=καθετί το απαγορευμένο τάξη=τύπος διαστρωμάτωσης της κοινωνίας ο οποίος προσδιορίζεται από οικονομικούς παράγοντες ταξική πάλη=σύγκρουση μεταξύ κοινωνικών τάξεων η οποία συντελείται κυρίως σε οικονομικό επίπεδο
Υ υπεραξία=η αξία που παράγει ο εργαζόμενος, αφού αφαιρεθεί το ημερήσιο κόστος διατροφής του και την οποία καρπούται ο εργοδότης του Φ φασισμός=ρατσιστικό πολιτικό σύστημα φατική επικοινωνία=συναισθηματική επικοινωνία για τη διαμόρφωση κοινών στάσεωνφεμινισμός=διεκδίκηση ίσων ευκαιριών για γυναίκες και άνδρες φεουδαρχία=σύστημα γαιοκτησίας, το οποίο εκχωρεί φέουδα με αντάλλαγμα την παροχή υπηρεσιών φράξια=ομάδα ανθρώπων με κοινό συμφέρον
Ω ωρίμανση=διαδικασία ανάπτυξης ενός οργανισμού, η οποία καταλήγει σε αλλαγή συμπεριφοράς (π.χ. ωρίμανση του παιδιού για ανάγνωση ή γραφή)Γ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
Β βάση και εποικοδόμημα=το εποικοδόμημα (θεσμοί, κράτος, ιδεολογία) καθορίζεται από τη βάση (σχέση μεταξύ εργατών, μέσων παραγωγής και ιδιοκτήτη των μέσων παραγωγής) βέτο=άρνηση του αρχηγού ενός κράτους να επικυρώσει νόμο που ψηφίστηκε στη βουλήβιομηχανική επανάσταση=απότομες οικονομικές,τεχνικές,κοινωνικές, πνευματικές αλλαγές που οδήγησαν στην εμφάνιση της βιομηχανίας στην Αγγλία κατά τη χρονική περίοδο μεταξύ 1760 και 1860βιομηχανική σύγκρουση=σύγκρουση ανάμεσα σε ιδιοκτήτες ή στελέχη βιομηχανιών και εργαζομένων
Γ γένος=ομάδα συγγενών πατρικής γραμής που συνδέεται με το ίδιο όνομα και ζει συνήθως στην ίδια τοποθεσίαγεωπολιτική=θεωρία που ερμηνεύει τα κοινωνικά φαινόμενα βάσει γεωγραφικών αιτίων γκέτο=υποβαθμισμένη περιοχή, στην οποία δρα μια περιθωριοποιημένη λόγω χρώματος, θρησκεύματος ή εθνότητας, ομάδα ατόμων γραφειοκρατία=αυστηρή ιεραρχία υπαλληλικού προσωπικού που αναλαμβάνει προκαθαρισμένους ρόλους από μια κεντρική εξουσία
Δ δαιμονοληψία=η αντίληψη ότι ένα πνεύμα μπορεί να εισέλθει σ' ένα άτομο και να το καταστήσει υποχείριό του δημαγωγία=η εξαπάτηση του λαού με παραπλανητικά συνθήματα, υποσχέσεις κ.λ.π. δημογραφία=ασχολείται με τις ποικίλες αλλαγές που επέρχονται στον πληθυσμό μιας χώρας π.χ. λόγω γεννήσεων, θανάτων ή μεταναστεύσεωνδιαστρωμάτωση=η κατάταξη των ατόμων σε διάφορα κοινωνικά στρώματα με βάση τις ανισότητες στο εισόδημα, τον πλούτο, τη δύναμη, το γόητρο, την ηλικία, την εθνότητα ή οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό τους δίκαιο=η διαμόρφωση ενός συστήματος κανόνων το οποίο καθορίζεται από την κρατική εξουσία δικαιοσύνη=κοινωνικό αίτημα για ισότητα και αμεροληψία δόγμα Τρούμαν=το πρόγραμμα εξωτερικής πολιτικής του προέδρου των ΗΠΑ Τρούμαν (1947), για την αντιμετώπιση του κομουνισνμού δουλεία=μορφή ιδιοκτησίας που παρέχει σε κάποιον το δικαίωμα να εξουσιάζει δίκην πράγματος άλλα άτομα δώρο=ανταλλαγή αντικειμένων που αποσκοπεί στην ανάπτυξη ή ενίσχυση των κοινωνικών σχέσεων ή στην επίδειξη οικονομικής δύναμης
Ε έθιμο=επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά που βασίζεται σε καθιερωμένα πρότυπα, αντιλήψεις ή πεποιθήσεις εθισμός=η εξάρτηση από μια επιβλαβή ουσία (συνήθως ναρκωτική) εθνικισμός=ιδεολογία σύμφωνα με την οποία κάθε λαός ξεχωρίζει από τους άλλους βάσει ορισμένων κοινών χαρακτηριστικών, όπως είναι η γλώσσα, η θρησκεία ή η εθνική καταγωγή εθνικό εισόδημα=η αξία που δημιουργείται από την παραγωγική εργασία του πληθυσμού μιας χώρας σε περίοδο ενός έτους εθνικό προιόν=η χρηματική αξία αγαθών ή υπηρεσιών που παράγονται σε μια χώρα σε διάστημα ενός έτουςεκθήλυνση=η αύξηση του γυναικείου πληθυσμού σ' ένα επάγγελμα (γυναικοκρατία) εκλογίκευση=η χρησιμοποίηση του ψεύδους για τη δικαιολόγηση μιας πράξηςεκπαίδευση=συστηματική διδασκαλία που αποσκοπεί στην πνευματική και ηθική ανάπτυξη των νέωνεκτεταμένη οικογένεια=η διαβίωση κάτω από την ίδια στέγη γονέων, παιδιών και άλλων πιο μακρυνών συγγενών ελίτ=ομάδα ατόμων που αναγνωρίζεται ως ανώτερη ενσωμάτωση=αποδοχή της συμμετοχής της εργατικής τάξης στην πολιτική και οικονομική δραστηριότητα αντί για την περιθωριοποίησή της, που αποτελεί απειλή για τη διασάλευση της τάξης εξαστισμός ή αστικοποίηση=η αύξηση του πληθυσμού που ζει στα αστικά κέντραεξέλιξη=διαδικασία αλλαγής μέσω της οποίας παράγεται κάτι νέοεξουσία=άσκηση δύναμης (εξαναγκασμού, βίας) , στην οποία τα άτομα υπακούουν, γιατί τη θεωρούν νόμιμη επανάσταση=αλλαγή στη διακυβέρνηση μιας κοινωνίας, η οποία αλλαγή γίνεται με βίαιο τρόπο επιδημιολογία=μελέτη για τη συχνότητα εμφάνισης ή κατανομής στον ανθρώπινο πληθυσμό των ασθενειών επιρροή=αιτία που επιδρά σε άτομα και ομάδες έτσι ώστε να παρεκκλίνουν από την κανονικότητα της συμπεριφοράς τουςευθύνη= το να αισθάνεται κάποιος υπόλογος για την άσκηση ενός αναληφθέντος υπ' αυτού έργουεσωτερίκευση=η αποδοχή εκ μέρους του ατόμου των κοινωνικών αξιών ή κανόνων ετεροδικία=απολαβή ιδιαιτέρων πλεονεκτημάτων ή δικαιωμάτων ορισμένων πολιτών που ζουν σε ξένα κράτη π.χ. διπλωμάτες
Θ θεσμός=πρακτική που έχει καθιερωθεί ή επιβληθεί από την κοινωνία και σχετίζεται με τη δομή της κοινωνίας π.χ. ο θεσμός της οικογένειας θετικισμός=αντίληψη ότι η επιστήμη πρέπει να ασχολείται μόνο μ' αυτά που συλλαμβάνονται με τις αισθήσεις ή υπόκεινται στην παρατήρηση θρησκεία=πεποιθήσεις ή τελετουργίες που σχετίζονται με το θείο ή το ιερό θρύλος=λαική διήγηση, στην οποία πρωταγωνιστούν άνθρωποι ή υπερφυσικές δυνάμεις
Ι ιδεολογία=σύνολο πεποιθήσεων, αντιλήψεων ή στάσεων, που δεν ανταποκρίνονται κατ' ανάγκην στο αληθές π.χ.οι ιδεολογίες του κομουνισμού και του φασισμούιδιοκτησία=δικαιώματα που έχει κάποιος επί εμψύχων ή αψύχων αντικειμένωνιδιωτικοποίηση=η τάση ενασχόλησης των ανθρώπων κατά το μείζον με την ιδιωτική ή οικογενειακή ζωή παρά με τη δημόσια π.χ. περιορισμός των σχέσεων της οικογένειας με τους γείτονες ή τους συγγενείς ιμπεριαλισμός=η στρατιωτική (συνήθως) επιβολή ενός κράτους στην επικράτεια κάποιου άλλου ιστορικός υλισμός=ο τρόπος παραγωγής των υλικών αγαθών καθορίζει τα κοινωνικά, πολιτικά ή πολιτιστικά φαινόμενα (βλέπε βάση και εποικοδόμημα)
Κ καπιταλισμός=μορφή οικονομικής οργάνωσης που βασίζεται στην ιδιοκτησία και στον έλεγχο των μέσων παραγωγής (κεφάλαιο) καρτέλ=συνεννόηση μεταξύ επιχειρήσεων για τη μείωση του ανταγωνισμού στη αγοράκάστα=μορφή κοινωνικής διαστρωμάτωσης, με σαφή διάκριση των ανωτέρω στρωμάτων που μετέχουν σε τελετουργίες εξαγνισμού και των κατωτέρων στρωμάτων που αποκλείονται απ' αυτές καταναγκασμός=οι απειλές ή η χρήση βίας που καθορίζουν τη δράση και τη συμπερριφορά των υποτελών ατόμων ή κοινωνιών κίνητρο=αυτό που παρακινεί το άτομο σε μιαν ενέργεια (π.χ. αμοιβή)κοινή γνώμη=η ανάλυση ή μέτρηση με στατιστικές μεθόδους της γνώμης των ανθρώπων πάνω σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος κοινωνία=οργανωμένο και αυτοτελές σύνολο ατόμων, το οποίο έχει τη δική του ταυτότητα και συνέχεια στο χρόνοκοινωνική αλληλεπίδραση=αμοιβαία επιρροή μεταξύ ατόμων ή ομάδων λόγω της επικοινωνίας τους κοινωνική ομάδα=συγκροτημένος, μικρός αριθμός ατόμων με κοινά υλικά, πνευματικά ή ηθικά συμφέροντακοινωνικοποίηση=διαδικασία συμμόρφωσης προς τους κοινωνικούς κανόνες (βλέπε εσωτερίκευση) κοινωνικός έλεγχος=διαδικασία αντιμετώπισης της κοινωνικής απόκλισης με την επιβολή κυρώσεων κοινωνικό στρώμα=κοινωνική ομάδα που δεν έχει όλα τα γνωρίσματα της τάξης π.χ. οι ειδικευμένοι εργάτες κοινωνιολογία=συστηματική μελέτη της συλλογικής δράσης των ατόμων και των κοινωνικών προβλημάτωνκολχόζ=συναιτεριστική επιχείρηση αγροτών κοσμοθεωρία=σύνολο αντιλήψεων ή πεποιθήσεων μιας κοινωνικής ομάδος για τον κόσμο κόστος=αυτό που θυσιάζεται για να αποκτηθεί κάτι άλλοκουλτούρα=τα πολιτιστικά στοιχεία μιας ανθρώπινης κοινωνίας, όπως η γλώσσα, τα ήθη και τα έθιμα κυβερνητική=σύνολο θεωριών και ερευνών για τον άνθρωπο, τους οργανισμούς και τις μηχανές
Λ λα'ι'κισμός=τάση των πολιτικών, οι οποίοι, για να κολακεύσουν το λαό, κάνουν λόγο για τις αρετές του και τις υψηλές του αξίες λούμπεν προλεταριάτο=οι ξεπεσμένοι σε μια κοινωνία π.χ. αλήτες, εγκληματίες κ.ά.
Μ μαζική κοινωνία=η σύγχρονη πολιτεία αποτελείται από άτομα που δεν ξεχωρίζουν μεταξύ τους, είναι δηλαδή άτομα παρόμοια και αδιαφοροποίητα, πρόσφορα σε οποιαδήποτε χειραγώγηση μακαρθισμός=πολιτική διώξεων και εκφοβισμού μακιαβελισμός=πολιτική που μεταχειρίζεται οποιοδήποτε μέσο για την επιτυχία ενός σκοπού μερκαντιλισμός=η οικονομική ευημερία εξασφαλίζεται με κυβερνητικές ρυθμίσεις ή παρεμβάσειςμεσαία τάξη=τάξη που αποτελείται από εργαζόμενους σε μη χειρωνακτικές εργασίες, της οποίας οι συνθήκες εργασίας ή οι αμοιβές είναι ευνο'ι'κότερες απ' αυτές της εργατικής τάξης και υποδεέστερες της ανώτερης τάξης μεσιανισμός=η πίστη για τον ερχομό κάποιου μεσία μετανάστευση=μετακίνηση εργατικού δυναμικού είτε στο εσωτερικό μιας χώρας είτε στο εξωτερικό, λόγω ανεργίας ή φτώχειας μητριαρχία=η άσκηση εξουσίας στην οικογένεια από τη μητέραμίμηση=αντιγραφή της συμπεριφοράς των άλλωνμόδα=παροδική συμπεριφορά, που εμφανίζεται σε άτομα ή ομάδες που επιζητούν την αναγνώριση της κοινωνικής τους θέσης δια μέσου της απομίμησης των επιλέκτων (ελίτ) μονοπώλιο=ο έλεγχος της αγοράς από ένα πωλητή που διαθέτει την αποκλειστικότητα εμπορίας ενός οικονομικού αγαθού
Ν νεποτισμός=η παροχή θέσεων ή ευνοιών από ένα αξιωματούχο στον στενό συγγενικό του κύκλο
Ο ορδή=νομαδική ομάδα που διεκδικεί αποκλειστικά δικαιώματα θήρας ή βοσκής σε ορισμένα εδάφηόχλος=συλλογική δράση ατόμων, η οποία κατευθύνεται από μια κοινή συγκινησιακή παρόρμηση
Π παιδεία= (βλέπε εκπαίδευση)παλλακεία=συμβίωση ενός άνδρα και μιας γυναίκας χωρίς νόμιμο γάμοπαραβατικότητα=η παράβαση των νομικών και κοινωνικών κανόνων παράδοση=πρακτικές, αντιλήψεις, πεποιθήσεις, θεσμοί ή δημιουργήματα που παραδίδονται από γενιά σε γενιά πατερναλισμός=τάση των ατόμων να υπακούουν ή να υποτάσσονται σ' ένα αρχηγό με αντάλλαγμα την προστασία του (παρομοιάζεται με τη σχέση που υφίσταται μεταξύ πατέρα και παιδιού) πατριά=ομάδα συγγενών πατρικής ή μητρικής γραμμήςπατρωνεία=το δικαίωμα που διαθέτει ένα άτομο ή πολιτικό κόμμα να κάνει ρουσφέτιαπλήθος=σύνολο ατόμων χωρίς ηγεσία ή συγκεκριμένο στόχο π.χ. το θεατρικό κοινόπληθωρισμός=αύξηση των τιμών με αντίστοιχη μείωση της αγοραστικής δύναμης προκατάληψη=στάση εχθρότητας προς κάποια κοινωνική ομάδα (συνήθως φυλετική) προλεταριάτο=η εργατική τάξη προπαγάνδα=προσπάθεια ελέγχου της γνώμης και της συμπεριφοράς του ανθρώπουπυρηνική οικογένεια=κοινωνική ομάδα αποτελούμενη από τους γονείς και τα παιδιά (αντιδιαστέλλεται προς την εκτεταμένη)
Ρ ρατσισμός=η πεποίθηση ότι υπάρχουν ανώτερες και κατώτερες φυλές ρόλος=η ανάληψη από κάποια άτομα μιας κοινωνικής θέσης που καθορίζει και τη συμπεριφορά τους π.χ. ο ρόλος του συζύγου σταδιοδρομία=οι διαδοχικές εργασίες που αναλαμβάνει ένα άτομο στη ζωή του
Σ συγγένεια εξ αγχιστείας=σχέσεις μεταξύ ατόμων που προέρχονται από σύναψη γάμουσυνήθεια=ενέργεια ατόμου που επαναλαμβάνεται τακτικάστάση=σταθερή πεποίθηση για πρόσωπα και πράγματα π.χ. η στάση ενός ατόμου για το θέμα της αθανασίας της ψυχής στερεότυπο=προκατειλημμένη αντίληψη για ομάδα ατόμων, φυλή ή τάξη στέρηση=η αδυναμία πρόσβασης στα αγαθά π.χ. η φτώχεια στίγμα=η απόδοση σε μια ομάδα ή σ' ένα άτομο ενός μειωτικού χαρακτηριστικού π.χ. ομοφυλοφιλία
Τ ταμπού=καθετί το απαγορευμένο τάξη=τύπος διαστρωμάτωσης της κοινωνίας ο οποίος προσδιορίζεται από οικονομικούς παράγοντες ταξική πάλη=σύγκρουση μεταξύ κοινωνικών τάξεων η οποία συντελείται κυρίως σε οικονομικό επίπεδο
Υ υπεραξία=η αξία που παράγει ο εργαζόμενος, αφού αφαιρεθεί το ημερήσιο κόστος διατροφής του και την οποία καρπούται ο εργοδότης του Φ φασισμός=ρατσιστικό πολιτικό σύστημα φατική επικοινωνία=συναισθηματική επικοινωνία για τη διαμόρφωση κοινών στάσεωνφεμινισμός=διεκδίκηση ίσων ευκαιριών για γυναίκες και άνδρες φεουδαρχία=σύστημα γαιοκτησίας, το οποίο εκχωρεί φέουδα με αντάλλαγμα την παροχή υπηρεσιών φράξια=ομάδα ανθρώπων με κοινό συμφέρον
Ω ωρίμανση=διαδικασία ανάπτυξης ενός οργανισμού, η οποία καταλήγει σε αλλαγή συμπεριφοράς (π.χ. ωρίμανση του παιδιού για ανάγνωση ή γραφή)Γ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
Τρίτη 1 Μαΐου 2007
ΣΚΕΨΕΙΣ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ 1( H έννοια του πολίτη )
Η έννοια του πολίτη
Ο αρχαίος Έλληνας ήταν πολίτης και θεωρούσε αδιανόητο την αποσύνδεσή του από την «πόλιν». Η πιο βαριά καταδίκη ήταν να είναι κανείς «άπολις ». Αυτό που εμείς προβάλουμε ως έτοιμα για «συμμετοχική δημοκρατία» και «ενεργούς πολίτες » στην αρχαιότητα ήταν καθημερινή πρακτική. Όποιος περιόριζε τον εαυτό του στα «ίδια», δηλαδή στις ιδιωτικές υποθέσεις, δεν ήταν πολίτης, ήταν «ιδιώτης », λέξη που με τον καιρό πήρε ντροπιαστική σημασία, ώστε να σημαίνει τον ηλίθιο, σημασία που η ίδια λέξη διατηρεί σε όλες της ευρωπαϊκές γλώσσες ( idiot, idiote, idiota ) .
Η λέξη «ατιμία» που για μας έχει ντροπιαστική από άποψη ηθικής σημασία, στην αρχαιότητα σήμαινε στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων. Άτιμος ήταν αυτός που του είχαν στερηθεί τα πολιτικά δικαιώματα.
Συμμετοχή στα κοινά
Στον πλατωνικό δάλογο «Πρωταγόρας» διαβάζουμε την περίφημη φράση: Αν θέλεις η πόλη να κινείται στο επίπεδο της αρετής, δεν πρέπει κανείς να ασχολείται αποκλειστικά με τις ιδιωτικές υποθέσεις του. Ο Θουκιδίδης εκφράζει την άποψη ΄τι η ευδαιμονία της πόλης εξασφαλίζει την ευδαιμονία των ατόμων. Ευδαιμονία μεμονωμένων ατόμων δεν σήμαινε και ευδαιμονία της πόλης. Γι’ αυτούς που νομίζουν ότι θα ευτυχίσουν ανεξάρτητα από το σύνολο και συχνά εις βάρος του, ο Αριστοτέλης έλεγε: Αν χαθεί το όλο δεν θα υπάρξει ούτε χέρι ούτε πόδι.
Ο αρχαίος Έλληνας ήταν πολίτης και θεωρούσε αδιανόητο την αποσύνδεσή του από την «πόλιν». Η πιο βαριά καταδίκη ήταν να είναι κανείς «άπολις ». Αυτό που εμείς προβάλουμε ως έτοιμα για «συμμετοχική δημοκρατία» και «ενεργούς πολίτες » στην αρχαιότητα ήταν καθημερινή πρακτική. Όποιος περιόριζε τον εαυτό του στα «ίδια», δηλαδή στις ιδιωτικές υποθέσεις, δεν ήταν πολίτης, ήταν «ιδιώτης », λέξη που με τον καιρό πήρε ντροπιαστική σημασία, ώστε να σημαίνει τον ηλίθιο, σημασία που η ίδια λέξη διατηρεί σε όλες της ευρωπαϊκές γλώσσες ( idiot, idiote, idiota ) .
Η λέξη «ατιμία» που για μας έχει ντροπιαστική από άποψη ηθικής σημασία, στην αρχαιότητα σήμαινε στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων. Άτιμος ήταν αυτός που του είχαν στερηθεί τα πολιτικά δικαιώματα.
Συμμετοχή στα κοινά
Στον πλατωνικό δάλογο «Πρωταγόρας» διαβάζουμε την περίφημη φράση: Αν θέλεις η πόλη να κινείται στο επίπεδο της αρετής, δεν πρέπει κανείς να ασχολείται αποκλειστικά με τις ιδιωτικές υποθέσεις του. Ο Θουκιδίδης εκφράζει την άποψη ΄τι η ευδαιμονία της πόλης εξασφαλίζει την ευδαιμονία των ατόμων. Ευδαιμονία μεμονωμένων ατόμων δεν σήμαινε και ευδαιμονία της πόλης. Γι’ αυτούς που νομίζουν ότι θα ευτυχίσουν ανεξάρτητα από το σύνολο και συχνά εις βάρος του, ο Αριστοτέλης έλεγε: Αν χαθεί το όλο δεν θα υπάρξει ούτε χέρι ούτε πόδι.
ΑΝΘΡΩΠΕ ΞΥΠΝΑ
Άνθρωπε ξύπνα!
Έχεις μέσα σου ψυχή
π’ αξίζει πιότερο απ’ το σώμα.
Δεν τρέφεται με ύλη αυτή,
Δεν είναι από χώμα.
Άνθρωπε ξύπνα!
Της ψυχής το φάρμακο δεν είναι χημικό,
δεν αγοράζεται με χρήμα,
μα είναι κάτι το πνευματικό,
δε βρίσκεται στη γη, έρχετ’ από τον ουρανό.
Άνθρωπε ξύπνα!
Ζήτα το φάρμακό σου απ’ το θεό
διαδοσέ το και στους άλλους.
Μίλα τους για τα’ αθάνατο πνευματικό νερό,
που είναι για μικρούς και μεγάλους.
Άνθρωπε βασιλιά, άνθρωπε δούλε
άνθρωπε πνεύμα, άνθρωπε χώμα
άνθρωπε σκουλήκι, άνθρωπε αετέ
άνθρωπε γίγαντα, άνθρωπε νάνε
ανΘρωπε ξύπνα!
ΑΝΘΡΩΠΕ ΞΥΠΝΑ!!
Μαρία Σεφέρου
Έχεις μέσα σου ψυχή
π’ αξίζει πιότερο απ’ το σώμα.
Δεν τρέφεται με ύλη αυτή,
Δεν είναι από χώμα.
Άνθρωπε ξύπνα!
Της ψυχής το φάρμακο δεν είναι χημικό,
δεν αγοράζεται με χρήμα,
μα είναι κάτι το πνευματικό,
δε βρίσκεται στη γη, έρχετ’ από τον ουρανό.
Άνθρωπε ξύπνα!
Ζήτα το φάρμακό σου απ’ το θεό
διαδοσέ το και στους άλλους.
Μίλα τους για τα’ αθάνατο πνευματικό νερό,
που είναι για μικρούς και μεγάλους.
Άνθρωπε βασιλιά, άνθρωπε δούλε
άνθρωπε πνεύμα, άνθρωπε χώμα
άνθρωπε σκουλήκι, άνθρωπε αετέ
άνθρωπε γίγαντα, άνθρωπε νάνε
ανΘρωπε ξύπνα!
ΑΝΘΡΩΠΕ ΞΥΠΝΑ!!
Μαρία Σεφέρου
Κράτος και εξουσία
Καταρχήν πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάτι και να μην ονειροπολούμε.
Ιδανικό κράτος δεν μπορεί να υπάρξει, γιατί κράτος σημαίνει , κυριαρχία μιας τάξης ανθρώπων πάνω στους άλλους. Άλλωστε το ίδιο το όνομά του το λέει. Στα αρχαία ελληνικά: κράτος = ισχύς, δύναμη.
Το κράτος αγωνίζεται για δύναμη, για τάξη, για επέκταση και για ελάχιστη δικαιοσύνη κι εντιμότητα ( όχι από καλοσύνη ) αλλά χωρίς μια στοιχειώδη δικαιοσύνη θα επικρατούσε χάος, και το ίδιο θα κατέρρεε.
Ερχόμαστε τώρα στην εξουσία.
Χωρίς αυτή δεν μπορούμε να κάνουμε, γιατί ο κόσμος δεν είναι τέλειος και χρειάζεται κάποιος να κρατά το όπλο της εξουσίας, για να ζούμε αρμονικά μεταξύ μας. Αυτός ο κάποιος είναι η δικαιοσύνη, η αστυνομία, ο στρατός, η παιδεία κλπ. Μόνο σε μια κοινωνία τέλειων ανθρώπων δεν θα χρειαζόταν αναγκαστική εξουσία. Γι’ αυτό και η αναρχία είναι μια έννοια ουτοπική.
Δυστυχώς όμως, αυτοί που σκαρφαλώνουν στα ανώτατα αξιώματα του κράτους δεν το κάνουν από επιθυμία να βοηθήσουν την πατρίδα και τους ανθρώπους που την κατοικούν, αλλά από φιλοδοξία και δίψα για δύναμη, την οποία όταν την αποκτήσουν τη θεωρούν τιμή τους και δικαίωμα και όχι καθήκον.
Σπάνια άνθρωποι υψηλού πνευματικού και ηθικού επιπέδου ενδιαφέρονται γι’ αυτή, γιατί ο δρόμος προς αυτή είναι συνήθως αμαρτωλός. ( Δυο είδη ανθρώπων μπορούν να ανεβούν ως την κορυφή, οι αετοί και τα σκουλήκια. Συνήθως αυτοί που το καταφέρνουν ανήκουν στην δεύτερη κατηγορία )
Ξέρουμε ότι ο άνθρωπος είναι ζώο μιμητικό και μιμείται αυτούς που τον κυβερνούν και επαναλαμβάνει τα έργα τους.
Άρα αυτοί που βρίσκονται στην εξουσία ή αυτοί που θα βρεθούν εκεί πρέπει οι ίδιοι να στραφούν προς τις πνευματικές αλήθειες, πρώτα για να αφυπνιστούν οι ίδιοι και μετά να εμπνεύσουν στο λαό δικαιοσύνη, αγάπη, ελπίδα, γιατί οι λαοί έχουν ένα ειδικό αλλά αιματηρό τρόπο να επεμβαίνουν όταν η εξουσία υπερβεί κάποια ανεκτά όρια..
Ιδανικό κράτος δεν μπορεί να υπάρξει, γιατί κράτος σημαίνει , κυριαρχία μιας τάξης ανθρώπων πάνω στους άλλους. Άλλωστε το ίδιο το όνομά του το λέει. Στα αρχαία ελληνικά: κράτος = ισχύς, δύναμη.
Το κράτος αγωνίζεται για δύναμη, για τάξη, για επέκταση και για ελάχιστη δικαιοσύνη κι εντιμότητα ( όχι από καλοσύνη ) αλλά χωρίς μια στοιχειώδη δικαιοσύνη θα επικρατούσε χάος, και το ίδιο θα κατέρρεε.
Ερχόμαστε τώρα στην εξουσία.
Χωρίς αυτή δεν μπορούμε να κάνουμε, γιατί ο κόσμος δεν είναι τέλειος και χρειάζεται κάποιος να κρατά το όπλο της εξουσίας, για να ζούμε αρμονικά μεταξύ μας. Αυτός ο κάποιος είναι η δικαιοσύνη, η αστυνομία, ο στρατός, η παιδεία κλπ. Μόνο σε μια κοινωνία τέλειων ανθρώπων δεν θα χρειαζόταν αναγκαστική εξουσία. Γι’ αυτό και η αναρχία είναι μια έννοια ουτοπική.
Δυστυχώς όμως, αυτοί που σκαρφαλώνουν στα ανώτατα αξιώματα του κράτους δεν το κάνουν από επιθυμία να βοηθήσουν την πατρίδα και τους ανθρώπους που την κατοικούν, αλλά από φιλοδοξία και δίψα για δύναμη, την οποία όταν την αποκτήσουν τη θεωρούν τιμή τους και δικαίωμα και όχι καθήκον.
Σπάνια άνθρωποι υψηλού πνευματικού και ηθικού επιπέδου ενδιαφέρονται γι’ αυτή, γιατί ο δρόμος προς αυτή είναι συνήθως αμαρτωλός. ( Δυο είδη ανθρώπων μπορούν να ανεβούν ως την κορυφή, οι αετοί και τα σκουλήκια. Συνήθως αυτοί που το καταφέρνουν ανήκουν στην δεύτερη κατηγορία )
Ξέρουμε ότι ο άνθρωπος είναι ζώο μιμητικό και μιμείται αυτούς που τον κυβερνούν και επαναλαμβάνει τα έργα τους.
Άρα αυτοί που βρίσκονται στην εξουσία ή αυτοί που θα βρεθούν εκεί πρέπει οι ίδιοι να στραφούν προς τις πνευματικές αλήθειες, πρώτα για να αφυπνιστούν οι ίδιοι και μετά να εμπνεύσουν στο λαό δικαιοσύνη, αγάπη, ελπίδα, γιατί οι λαοί έχουν ένα ειδικό αλλά αιματηρό τρόπο να επεμβαίνουν όταν η εξουσία υπερβεί κάποια ανεκτά όρια..
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις
(
Atom
)